એન્ડ્રુ કાર્નેગી

એન્ડ્રુ કાર્નેગી
જન્મ	૨૫ નવેમ્બર ૧૮૩૫
મૃત્યુ	૧૧ ઓગસ્ટ ૧૯૧૯  Lenox
અંતિમ સ્થાન	Sleepy Hollow Cemetery
વ્યવસાય	Philanthropist, લેખક
રાજકીય પક્ષ	Republican Party
જીવન સાથી	Louise Whitfield Carnegie
બાળકો	Margaret Carnegie Miller
પુરસ્કારો	American Library Association Honorary Membership (૧૮૯૯)
સહી

એન્ડ્રુ કાર્નેગી (સાચી રીતે pronounced /kɑrˈneɪɡi/ ^{(deprecated template)} kar-NAY-gee, પરંતુ સામાન્ય રીતે, /ˈkɑrnɨɡi/ KAR-nə-gee અથવા /kɑrˈnɛɡi/ kar-NEG-ee) (25, નવેમ્બર, 1835 – 11 ઓગસ્ટ, 1919) સ્કોટ્ટીશ-અમેરિકન ઉદ્યોગપતિ, ધંધાદારી, સાહસિક અને મોટા દાનેશ્વરી હતા.

કાર્નેગીનો જન્મ ડનફર્મલાઇન, સ્કોટલેન્ડમાં થયો હતો તેઓએ એક બાળક તરીકે તેમના માતાપિતા સાથે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં સ્થળાંતર કર્યું હતું. તેમની પ્રથમ જોબ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં એક બોબીન ફેક્ટરીમાં એક ફેક્ટરી કામદાર તરીકેની હતી. બાદમાં તેઓ કંપનીના માલિક માટે બિલ લોગર બન્યા હતા. ત્યાર બાદ તરત જ તેઓ મેસેન્જર બોય બન્યા હતા. આખરે તેમણે ટેલિગ્રાફ કંપનીના રેન્ક સુધીની પ્રગતિ કરી હતી. તેમણે પિટ્સબર્ગની કાર્નેગી સ્ટીલ કંપની ઊભી કરી હતી, જે બાદમાં એલ્બર્ટ એચ. ગેરીની ફેડરલ સ્ટીલ કંપની અને વિવિધ નાની કંપનીઓ સાથે યુ.એસ. સ્ટીલની રચના કરવા માટે ભળી ગઇ હતી. અન્યોની સાથે કારોબાર સાથે તેમણે જે નસીબ કંડાર્યું હતું તેનાથી તેમણે કાર્નેગી હોલ ઊભી કરી હતી, બાદમાં તે દાનવીર સંસ્થામાં બદલાઇ હતી અને શિક્ષણમાં રસ ધરાવતી અનેકર સંસ્થાઓ જેમ કે કાર્નેગી કોર્પોરેશન ઓફ ન્યુ યોર્ક, કાર્નેગી એન્ડોવમેન્ટ ફોર ઇન્ટરનેશનલ પીસ, કાર્નેગી ઇન્સ્ટિટ્યુશન ઓફ વોશિંગ્ટોન, કાર્નેગી મેલોન યુનિવર્સિટી અને કાર્નેગી મ્યુઝિયમ ઓફ પિટ્સબર્ગની સ્થાપના કરી હતી.

કાર્નેગીએ તેના મોટા ભાગના નાણાં અમેરિકા, યુનાઇટેડ કીંગડમ અને અન્ય દેશોમાં ગ્રંથાલયો, શાળાઓ અને યુનિવર્સિટીઓની સ્થાપના માટે તેમજ ભૂતપૂર્વ કર્મચારીઓ માટે પેન્શન ભંડોળ માટે દાન કરી દીધા હતા. તેમને ઘણી વખત જોહ્ન ડી. રોકેફેલર બાદ ઇતિહાસમાં બીજા ક્રમના શ્રીમંત વ્યક્તિ તરીકે ગણવામાં આવે છે. કાર્નેગીએ એક ટેલિગ્રાફર તરીકે પ્રારંભ કર્યો હતો અને 1860 સુધીમાં તેઓ રેલમાર્ગો, રેલરોડ સ્લીપીંગ કાર્સ, પુલો અને ઓઇલ ડેરિક્સમાં રોકાણ ધરાવતા હતા. તેમણે વધુમાં બોન્ડ સેલ્સમેન તરીકેની ખ્યાતિ પ્રાપ્ત કરી હતી અને યુરોપમાં અણેરિકન એન્ટરપ્રાઇસ માટે નાણઆં એકત્ર કરતા હતા.

તેઓ સ્ટીલ ઉદ્યોગમાં તેમનું મોટા ભાગનું નસીબ કમાયા હતા. 1870માં તેમણે કાર્નેગી સ્ટીલ કંપનીની સ્થાપના કરી હતી, આ પગલાંએ તેમનું નામ અનેક "કેપ્ટન્સ ઓફ ઇન્ડસ્ટ્રી"માંના એક તરીકે મજબૂત બન્યું હતું. 1890 સુધીમાં કંપની મહાકાય બની ગઇ હતી અને વિશ્વમાં ભારે નફો કરતા ઔદ્યોગિક સાહસ તરીકે ઊભરી આવી હતી. કાર્નેગીએ તેને 1901માં જેમણે યુ.એસ. સ્ટીલનું સર્જન કર્યું હતું તેવી જે.પી. મોર્ગનને 480 મિલીયન ડોલરમાં વેચી દીધી હતી. કાર્નેગીએ પોતાનું બાકીનું જીવન મોટા પાયાની દાનેશ્વરી સંસ્થાને સમર્પિત કર્યું હતું, જેમાં સ્થાનિક ગ્રંથાલયો, વૈશ્વિક શાંતિ, શિક્ષણ અને વૈજ્ઞાનિક સંશોધન પર ખાસ ભાર મૂકવામાં આવ્યો હતો. તેમના જીવનને ઘણી વખત સાચી "રેગ્સ ટુ રિચીસ" વાર્તા તરીકે ગણવામાં આવે છે.

આત્મકથા

પ્રારંભિક જીવન

ડનફર્મલિન, સ્કોટલેન્ડમાં એન્ડ્રુ કાર્નેગીનું જન્મસ્થળ

એન્ડ્રુ કાર્નેગી નો જન્મ ડનફર્મલાઇન, સ્કોટલેન્ડમાં એક વિચિત્ર વણકર કોટેજમાં થયો હતો, જેમાં એક જ મુખ્ય ઓરડો હતો જેમાં અર્ધોઅડધ ભાગમાં ભોંયતળીયાનો સમાવેશ થતો હતો, જેમાં પડોશી વણકર પરિવાર સાથે ભાગમાં હતું. ઢાંચો:Missing information મુખ્ય ઓરડાનો ઉપયોગ લિવીંગ રૂમ, ડાઇનીંગ રુમ અને બેડરૂમ તરીકે થતો હતો. તેમનું નામ તેમના પાલક દાદાના નામ પાછળ અપાયું હતું. 1836માં, ભારે ડમાસ્ક (બંને બાજુએ ભાત દેખાય એવા વણાટવાળું જાડું કાપડ)ની માગને પગલે તેમનો પરિવાર એડગર સ્ટ્રીટ (રઇડ્ઝ પાર્કની સામે)માં આવેલા મોટા ઘરમાં જતો રહ્યો હતો, જેનાથી તેમના પિતા વિલીયમ કાર્નેગીને લાભ થયો હતો. તેમના કાકા, જ્યોર્જ લૌડર, જેમને તેઓ "ડોડ" કહીને બોલાવે છે, તેમણે તેમને રોબર્ટ બર્નસ અને આ પ્રકારના ઐતિહાસિક સ્કોટ્ટીશ હીરો જેમ કે રોબર્ટ ધ બ્રુસ, વિલીયમ વોલેસ અને રોબ રોયના લખાણો સામે વાળ્યા હતા. હેન્ડલૂમ વણકર તરીકે કપરા સમયમાં આવી જતા અને દેશમાં ભૂખમરો આવતા વિલીયમ કાર્નેગીએ ઉજળા ભવિષ્યની તકો માટે તેમના પરિવાર સાથે 1848માં અમેરિકામાં એલ્લેઘેની, પેનસિલ્વેનીયા ખાતે સ્થળાંતર કરવાનું વિચાર્યું હતું. એન્ડ્રુના પરિવારને સ્થળાંતર કરવા માટે નાણાં ઉછીના લેવા પડ્યા હતા. એલ્લેઘેની અત્યંત ગરીબ વિસ્તાર હતો. તેમની પ્રથમ જોબ 1848માં બોબીન બોય તરીકેની હતી, તેઓ દિવસમાં બાર કલાક અને સપ્તાહના છ દિવસો સુધી કોટન મિલમાં દોરાના કોકડા બદલતા હતા. તેમનો પગર સપ્તાહના 2.00 ડોલર હતો. એન્ડ્રુના પિતા વિલીયમ કાર્નેગીએ કોટન મિલમાં કામગીરીનો પ્રારંભ કર્યોહતો, પરંતુ બાદમાં તેઓ વણાટ અને પેડલીંગ લિનેન્સમાંથી નાણાંની કમાણી કરતા હતા. તેમની માતા, માર્ગારેટ મોરિસન કાર્નેગી જૂતા બાંધીને નાણાંની કમાણી કરતા હતા.

કાર્નેગીની વય 16 વર્ષ, ભાઈ થોમસની સાથે

1850માં, કાર્નેગી તેમના કાકાની ભલામણને કારણે ઓહાયો ટેલિગ્રાફ કંપનીમાં સપ્તાહના 2.00 ડોલરના પગાર સાથે ટેલિગ્રાફ મેસેન્જર બોય બની ગયા હતા. તેમની નવી જોબે તેમને સ્થાનિક થિયેટરમાં વિનામૂલ્યે પ્રવેશ સાથેના અસંખ્ય લાભો અપાવ્યા હતા. આને લીધે તેમણે શેક્સપિયરના કામને વખાણ્યુ હતું. તેઓ સખત મહેનત કરનાર હતા અને પિટ્સબર્ગના ઉદ્યોગોના તમામ સ્થળો અને અગત્યની વ્યક્તિઓના ચહેરાઓ તેમને યાદ હતા. આ દિશામાં તેમણે ઘણા જોડાણો કર્યા હતા. આ ઉપરાંત તેમણે ટેલિગ્રાફના સાધન (તેઓ પ્રિન્ટેડ ટેપ પર દેખાય તે પહેલા ટેલિગ્રાફની ક્લિકનું ભાષાંતર કરી શકતા હતા) પ્રત્યે પણ ચાંપતી નજર રાખી હતી અને એક જ વર્ષમાં તેમને ઓપરેટર તરીકેની બઢતી આપવામાં આવી હતી.

કાર્નેગીના શિક્ષણ અને વાંચનના જુસ્સાને કર્નલ જેમ્સ એન્ડર્સન કે જેમણે કામ કરતા છોકરાઓ માટે દર શનિવારે રાત્રે 400 વોલ્યુમોનું અંગત ગ્રંથાલય ખોલ્યું હતુ તેમના દ્વારા ભારે મોટી સહાય પ્રાપ્ત થઇ હતી. કાર્નેગી સતત ઉધાર માંગનાર હતા અને આર્થિક વિકાસ અને તેમની બૌદ્ધિક ક્ષમતા અને સાસ્કૃતિક વિકાસ એમ બન્ને દ્રષ્ટિએ "પોતાની જાતે ઊંચા આવનાર વ્યક્તિ" હતા. તેમની ક્ષમતા, મહેનત કરવાની ઇચ્છા, તેમનું સતત નિર્ધારણ અને તેમની સતર્કતાએ આગામી તકોનું નિર્માણ કર્યું હતું. કામના સ્થળે, કાર્નેગીએ અંદર તરફ આવતા ઉત્પન્ન ટેલિગ્રાફ સંકેતોને અલગ અલગ અવાજને અલગ પાડવાનું પોતાની જાતને ઝડપથી શીખવાડી દીધું હતું અને કાન દ્વારા સંકેતોને લખ્યા વિના જ જીલવાનું શીખી લીધું હતું.

1853માં શરૂ થયેલ પેનસિલ્વેનીયા રેલરોડ કંપનીના થોમસ એ. સ્કોટ્ટે કાર્નેગીને સેક્રેટરી/ટેલિગ્રાફ ઓપરેટર તરીકે 4.00 ડોલરના સાપ્તાહિક પગાર સાથે કામે રાખી લીધા હતા. 18 વર્ષની ઉંમરે કંપની મારફતે ઝડપી એડવાન્સમેન્ટ કરવાનું શરૂ કરી દીધું હતું અને તેઓ પિટ્સબર્ગ ડિવીઝનના સુપ્રીનટેન્ડન્ટ બની ગયા હતા. પેનસિલ્વેનીયા રેલરોડ કંપની સાથેની તેમની નોકરીએ તેમની પાછળની સફળતામાં મોટી ભૂમિકા ભજવી હતી. રેલરોડ એ અમેરિકામાં સૌપ્રથમ મોટો કારોબાર હતો અને પેનસિલ્વેનીયા તેમાંની દરેકમાં સૌથી મોટી હતી. કાર્નેગી આ વર્ષોમાં સંચાલન અને ખર્ચ અંકુશ વિશે ઘણું શીખ્યા હતા અને ખાસ કરીને સ્કોટ્ટ પાસેથી સારુ શીખ્યા હતા.

સ્કોટ્ટે તેમને તેમના પ્રથમ રોકાણો સાથે પણ સહાય કરી હતી. આમાંના કેટલાક સ્કોટ્ટ અને પેનસિલ્વેનીયાના પ્રમુખ જે.એડગર થોમ્સન દ્વારા જે ભ્રષ્ટાચાર આચરવામાં આવ્યો હતો તેમાંના ભાગ હતા, જેમાં રેલરોડે કારોબાર કર્યો હતો તે કંપનીઓમાં ઇનસાઇડ ટ્રેડીંગ અથવા "નુકસાન ભરપાઇ કરવા આપેલી વસ્તુના ભાગ તરીકે" કરાર કરેલ પક્ષકારો દ્વારા કરવામાં આવેલી ચૂકવણીનો સમાવેશ થતો હતો એમ ડેવીડ નાસો લખે છે. 1855માં, સ્કોટ્ટે આદમ્સ એક્સપ્રેસમાં કાર્નેગી માટે 500 ડોલરના રોકાણને શક્ય બનાવ્યું હતું, જેણે પેનસિલ્વેનીયા સાથે તેના મેસેન્જરોને લઇ જવા માટે કરાર કર્યો હતો. તેમની માતાએ પરિવારના 700 ડોલરના ઘરને 500 ડોલરમાં ગીરવે મૂક્યું હતું તે પગલાંને કારણે નાણઆં સલામત હતા, પરંતુ ફક્ત તક જ ઉપલબ્ધ હતી, કારણ કે કાર્નેગીના સ્કોટ્ટ સાથેના સંબંધો ગાઢ હતા. થોડા વર્ષો બાદ, તેમણે ટી.ટી. વુડ્રુફની સ્લીપીંગ કાર કંપનીમાં થોડા શેરો મેળવ્યા હતા, તે શેરો ધરાવવાના બદલામાં વુડ્રુફે ચૂકવણી રૂપે સ્કોટ્ટ અને થોમ્સને આપ્યા હતા. આ પ્રકારના આંતરિક રોકાણોમાં તેમના વળતરને રેલરોડ સંબધિત ઉદ્યોગોમાં પુનઃરોકાણ કર્યું હતું: (આયર્ન, પુલો, અને રેલ), કાર્નેગીએ ધીમે ધીમે મૂડીમાં વધારો કર્યો હતો, જે તેમની સફળતાનો પાયો છે. તેમની પાછળની જિંદગીમાં, તેમણે થોમ્સન અને સ્કોટ્ટના ગાઢ સંબંધોનો ઉપયોગ કર્યો હતો, કેમ કે તેમણે એવો કારોબાર સ્થાપિત કર્યો હતો જેણે રેલ્સ અને પુલો રેલરોડને પૂરા પાડ્યા હતા, અને તેમના સાહસોમાં બે વ્યક્તિઓના હિસ્સાનો પ્રસ્તાવ કરતો હતો.

1860–1865: પ્રજાવિગ્રહ

પ્રજાવિગ્રહ પહેલા, કાર્નેગીએ વુડ્રોફની કંપની અને સ્લીપીંગ કારના શોધક જ્યોર્જ એમ પુલમેન સાથે મર્જરની વ્યવસ્થા કરી હતી, જેથી લાંબા અંતરે બિઝનેસ મુસાફરીમાં પ્રથમ દરજ્જાની મુસાફરી પૂરી પાડી શકાય 500 miles (800 km). આ રોકાણ ભારે સફળ પૂરવાર થયું હતું અને વુડ્રોફ અને કાર્નેગી માટે નફાનો સ્ત્રોતો પૂરવાર થયો હતો. યુવાન કાર્નેગીએ પેનસિલ્વેનીયાના ટોમ સ્કોટ્ટ માટે કામ કરવાનું સતત રાખ્યું હતું અને સેવામાં વિવિધ સુધારાઓ કર્યા હતા.

પહેલા તે લશ્કરી વાહનવ્યવહારના વોર ઇનચાર્જના મદદનીશ સચિવ હતા અને બાદમાં તેઓ મિલીટરી રેલવેઝ અને પૂર્વમાં કેન્દ્ર સરકારની ટેલિગ્રાફ લાઇન્સના સુપ્રીનટેન્ડન્ટ તરીકે 1861ની હેમંત ઋતુમાં કાર્નેગીની સ્કોટ્ટ દ્વારા નિમણૂંક કરવામાં આવી હતી. બળવાખોરોએ જે કાપી નાખી હતી તેવી વોશિગ્ટોન ડી.સી.માં રેલ લાઇનો ખુલ્લી મૂકવામાં કાર્નેગીએ મદદ કરી હતી; બુલ રન ખાતે યુનિયન દળોની હારને પગલે વોશિગ્ટોન ડી.સી. પહોંચવા માટે યુનિયન ટુકડીઓની પ્રથમ બ્રિગેડને ખેંચતા લોકોમોટિવમાં જાતે મુસાફરી કરી હતી, અને તેમણે વ્યક્તિગત રીતે હારેલા દળોના વાહનવ્યવહારનું નિરીક્ષણ કર્યું હતું. તેમની સંસ્થા હેઠળ ટેલિગ્રાફ સેવાએ યુનિયનને કાર્યક્ષમ સેવા પૂરી પાડી હતી અને આખરી જીતમા નોંધપાત્ર મદદ કરી હતી. બંધાયેલા ટેલિગ્રાફ વાયરોને મુક્ત કરતા તેમના ગાલ પર થયેલા નિશાનને કારણે કાર્નેગીએ બાદમાં રમૂજ કરી હતી કે તેઓ "યુદ્ધમાં મરનાર સૌપ્રથમ હતા".

સંઘની હારને કારણે મોટા જથ્થામાં યુદ્ધસામગ્રીઓની તેમજ માલ પહોંચાડવા માટે રેલ માર્ગોની (અને ટેલિગ્રાફ લાઇન્સની)જરૂર પડી હતી. યુદ્ધે બતાવી આપ્યું હતું કે અમેરિકન સફળતા માટે ઉદ્યોગો કેવો આંતરિક ભાગ હતા.

1864માં, કાર્નેગીએ વાનાગો કાઉન્ટી, પેનસિલ્વેનીયામાં ઓઇલ ક્રિક પર સ્ટોરી ફાર્મમાં 40,000 ડોલરનું રોકાણ કર્યું હતું. એક વર્ષમાં, ફાર્મે 1,000,000 ડોલર કેશ ડિવીડન્ડ પેટે કમાણી કરી હતી અને તે મિલકત પરના તેલ કૂવાઓમાંથી નીકળેલા પેટ્રોલીયમનું નફા સાથે વેચાણ કરવામાં આવ્યું હતું. લોખંડની ચીજો જેમ રે ગનબોટ્સ માટેના બખ્તર,તોપ અને શેલ્સ તેમજ બીજી સોએક જેટલી પેદાશોએ પિટ્સબર્ગને યુદ્ધના સમયનું ઉત્પાદન કેન્દ્ર બનાવ્યું હતું. કાર્નેગીએ સ્ટીલ રોલીંગ મિલ અને સ્ટીલ ઉત્પાદનની સ્થાપના માટે અન્ય સાથે મળીને કામ કર્યું હતું અને ઉદ્યોગનો અંકુશ તેમના નસીબ માટેનો સ્ત્રોત પૂરવાર થયો હતો. કાર્નેગી યુદ્ધ પહેલા લોખંડ ઉદ્યોગમાં કેટલુંક રોકાણ ધરાવતા હતા.

યુદ્ધ બાદ, કાર્નેગીએ લોખંડકામ વેપારમાં પોતાની તમામ શક્તિઓ સમર્પિત કરવા માટે રેલરોડ છોડી દીધું હતું. કાર્નેગીએ વિવિધ આયર્ન વર્કસ વિકસાવવા માટે કામ કર્યું હતું અને આખરે ધી બ્રીજસ્ટોન વર્કસ અને યુનિયન આયર્નવર્કસની પિટ્સબર્ગમાં સ્થાપના કરી હતી. તેમણે પેનસિલ્વેનીયા રેલબોર્ડ કંપની છોડી દીધી હોવા છતાં તેઓ તેના સંચાલન સાથે ગાઢ રીતે સંકળાયેલા રહ્યા હતા, જેના નામોમાં થોમસ એ. સ્કોટ્ટ અને જે. એડગર થોમ્સનનો સમાવેશ થાય છે. તેમણે બે વ્યક્તિઓ સાથેના તેમના જોડાણનો ઉપયોગ પોતાની કીસ્ટોન બ્રીડ કંપની અને તેમના આયર્નવર્કસના ઉત્પાદન માટે કરારો હસ્તગત કરવામાં ઉપયોગ કર્યો હતો. તેમણે સ્કોટ્ટ અને થોમ્સનને હિસ્સો પણ આપ્યો હતો અને પેનસિલ્વેનીયા તેમનો શ્રેષ્ઠ ગ્રાહક હતો. જ્યારે તેમણે તેમનો પ્રથમ સ્ટીલ પ્લાન્ટ ઊભો કર્યો ત્યારે તેમણે તેનું નામ થોમ્સનના નામની પાછળ આપવાનો સંકેત કર્યો હતો. સારી કારોબારની સમજ હોવાની સાથે કાર્નેગી આનંદિતતા અને સાક્ષરતા જ્ઞાન પણ ધરાવતા હતા. તેમને ઘણા સામાજિક પ્રસંગોમાં આમંત્રણ આપવામાં આવ્યું હતું-આ પ્રસંગોનો કાર્નેગીએ પોતાના લાભ માટે દુરુપયોગ કર્યો હતો.

કાર્નેગી, સિરકા 1878

કાર્નેગી બીજાના ભોગે પોતાનું નસીબ બનાવવામાં માનતા અને નાણાં બનાવવા ઉપરાંત ઘણું કરતા હતા. તેમણે લખ્યું હતુઃ

I propose to take an income no greater than $50,000 per annum! Beyond this I need ever earn, make no effort to increase my fortune, but spend the surplus each year for benevolent purposes! Let us cast aside business forever, except for others. Let us settle in Oxford and I shall get a thorough education, making the acquaintance of literary men. I figure that this will take three years active work. I shall pay especial attention to speaking in public. We can settle in London and I can purchase a controlling interest in some newspaper or live review and give the general management of it attention, taking part in public matters, especially those connected with education and improvement of the poorer classes. Man must have an idol and the amassing of wealth is one of the worst species of idolatry! No idol is more debasing than the worship of money! Whatever I engage in I must push inordinately; therefore should I be careful to choose that life which will be the most elevating in its character. To continue much longer overwhelmed by business cares and with most of my thoughts wholly upon the way to make more money in the shortest time, must degrade me beyond hope of permanent recovery. I will resign business at thirty-five, but during these ensuing two years I wish to spend the afternoons in receiving instruction and in reading systematically!

[153]

1880–1900: વિદ્વાન અને કાર્યકર્તા

કાર્નેગીએ તેમની વાવસાયિક કારકીર્દી સતત રાખી હતી; તેમના સાક્ષરતા ઇરાદાઓમાંથી કેટલાક પૂરા થયા હતા. તેઓ ઇંગ્લીશ કવિ મેથ્યુ આર્નોલ્ડ અને ઇંગ્લીશ ફિલસૂફ હર્બર્ટ સ્પેન્સરના મિત્ર બની ગયા હતા તેમજ મોટા ભાગના યુ.એસ. પ્રેસીડંટ , રાજ્યના અધિકારીઓ અને વિખ્યાત લેખકો સાથે પત્રવ્યવહાર કરતા હતા અને ઓળખાણ રાખતા હતા.

કાર્નેગી તેમના વતનીઓ માટે ડનફર્મલાઇનમાં 1879માં મોકળાશવાળું સ્વીમીંગ બાથ બાંધ્યું હતું. તેના પછીના વર્ષે કાર્નેગીએ ડનફર્મલાઇનમાં ગ્રંથાલયની સ્થાપના માટે 40,000 ડોલર આપ્યા હતા. 1884માં તેમણે બેલ્લેવ્યુ હોસ્પિટલ મેડિકલ કોલેજ (હવે ન્યૂ યોર્ક યુનિવર્સિટી મેડિકલ સેન્ટરનો ભાગ)ને તંતુરચના વિજ્ઞાન લેબોરેટરીની સ્થાપના માટે 50,000 ડોલર આપ્યા હતા જેને હવે કાર્નેગી લેબોરેટરી કહેવાય છે.

1881માં, કાર્નેગી તેમના 70 વર્ષના માતા સહિત તેમના પરિવારને યુનાઇટેડ કીંગડમના પ્રવાસે લઇ ગયા હતા. તેઓએ કોચની સાથે સ્કોટલેન્ડનો પ્રવાસ કર્યો હતો અને તે માર્ગ પર આવતા વિવિધ રિસેપ્શનોનો આનંદ માણ્યો હતો. કાર્નેગીએ જેના માટે નાણાંનું દાન કર્યું હતું તેવી કાર્નેગી લાયબ્રેરી માટે તેમની માતાએ શિલાન્યાસ કર્યો અને તે માટે ડનફર્મલાઇનમાં પરત ફરવું એ તેમના માટે વિજયોત્સવ હતો. કાર્નેગીએ બ્રિટીશ સોસાયટીની કરેલી ટીકા તેમને તે ગમ્યુ ન હતું તે ન હતી; પરંતુ તેનાથી વિરુદ્ધ કાર્નેગીની અનેક મહત્વાકાંક્ષાઓમાંની એક એ હતી કે ઇંગ્લીશ બોલતા લોકોની વચ્ચે ઉત્પ્રેરક તરીકેની ભૂમિકા બજાવવી તે હતી. તેનો અંત લાવવા માટે 1880ના પ્રારંભમાં તેમણે ઇંગ્લેંડમાં અસંખ્ય અખબારો ખરીદ્યા હતા, જેમાંના દરેક રાજાશાહીના પતનની અને "ધી બ્રિટીશ રિપબ્લિક"ની તરફેણ કરતા હતા. કાર્નેગીના ઉત્સાહને તેની વિશાળ સંપત્તિનો ટેકો મળ્યો હતો જેનો અર્થ એવો થાય છે કે તેમને અસંખ્ય બ્રિટીશ મિત્રો હતો, જેમાં વડા પ્રધાન વિલીયમ એવર્ટ ગ્લેડસ્ટોનનો સમાવેશ થતો હતો.

1886માં એન્ડ્રુ કાર્નેગીના નાના ભાઈ થોમસનું 43 વર્ષની વયે અવસાન થયું હતું. આમ છતાં, કારોબારમાં સફળતા તો ચાલુ જ રહી હતી. સ્ટીલ વર્કસની માલિકી ધરાવવાની સાથે, કાર્નેગીએ લેક સુપીરીયરની આસપાસ અત્યંત મૂલ્યવાન એવા આયર્ન ઓરના ક્ષેત્રો ખરીદ્યા હતા. તેજ વર્ષમાં કાર્નેગી વિવાદાસ્પદ વ્યક્તિત્વ બની ગયા હતા. યુકેના તેમના પ્રવાસ બાદ તેમણે તેમના અનુભવો વિશે એન અમેરિકન ફોર-ઇન-હેન્ડ ઇન બ્રિટન શિર્ષકવાળા એક પુસ્તકમાં લખ્યું હતું. પોતાના અસંખ્ય કારોબારને સક્રિય રીતે ચલાવવામાં સંકળાયેલા હોવા છતાં, કાર્નેગી અસંખ્ય મેગેઝીનોમાં નિયમિત યોગદાન આપનારા બની રહ્યા હતા, જેમાં જેમ્સ નોલસના સંપાદકપણા હેઠળના અત્યંત વિખ્યાત નાઇન્ટીંથ સેન્ચ્યુરી અને સંપાદક લોયડ બ્રીસના નેતૃત્વ હેઠળના નોર્થ અમેરિકન રિવ્યૂ નો સમાવેશ થાય છે.

1886માં કાર્નેગીએ આજ દિન સુધીના અત્યંત સુધારણાવાદી કામનું નિરૂપણ ટ્રાયમફન્ટ ડેમોક્રેસી નામના શિર્ષકમાં કર્યું છે. તેની દલીલો કરવામાં આંકડાશાસ્ત્રનો ઉદાર રીતે ઉપયોગ કરતા પુસ્તકે તેમના દ્રષ્ટિકોણની દલીલ કરતા જણાવ્યું છે કે અમેરિકન રિપબ્લિકએવી સરકારી વ્યવસ્થા છે જે બ્રિટીશ રાજાશાહી વ્યવસ્થા કરતા સર્વોપરી હતી. તેણે અમેરિકન પ્રગતિનો અત્યંત તરફેણકારી અને ઉમદા દ્રષ્ટિકોણ રજૂ કર્યો છે અને બ્રિટીશ રોયલ પરિવારની ટીકા કરી હતી. તેનું આવરણ પતન તરફ જતા રોયલ તાજ અને તૂટેલા રાજવી તરફ નિર્દેશ કરે છે. આ પુસ્તકે યુકેમાં નોંધપાત્ર રીતે વિવાદ સર્જ્યો હતો. આ પુસ્તકે ઘણા અમેરિકનોને તેમના દેશની આર્થિક પ્રગતિ અંગે પ્રશંસા કરતા કરી મૂક્યા હતા અને મોટે ભાગે યુ.એસ.માં જ આશરે 40,000 નકલોનું વેચાણ થયું હતું.

1889માં, કાર્નેગીએ નોર્થ અમેરિકન રિવ્યૂ ના જૂનના ઇસ્યુમાં "વેલ્થ"નું પ્રકાશન કર્યું હતું. તેને વાંચ્યા બાદ ગ્લેડસ્ટોને તેનું ઇંગ્લેંડમાં પણ પ્રકાશન થવું જોઇએ તેવી વિનંતી કરી હતી, જ્યાં તે પાલ મોલ ગેઝેટ માં "ધી ગોસ્પેલ ઓફ વેલ્થ" તરીકે દેખાઇ હતી. તે લેખ ભારે ચર્ચાનો વિષય બન્યો હતો. કાર્નેગીએ એવી દલીલ કરી હતી કે ધનાઢ્ય ઉદ્યોગપતિના જીવને બે ભાગો સાથે સમાધાન કરવું જોઇએ. પ્રથમ ભાગ એકત્રીકરણ અને સંપત્તિ વધારાનો હતો. જ્યારે બીજો ભાગ આ સંપત્તિનું પરોપકારી કાર્યો માટે પરિણમતા વિતરણનું હતું. દાનવીરતા એ જીવનને વધુ સારું બનાવવાની ચાવી હતી.

કાર્નેગી મહાન પત્રકાર તરીકે પણ જાણીતો હતો. તેઓ સતત અખબારો અને તેમના સંપાદકોને લખતા હોવાથી આ અનુભવ તેમના જીવનમાં આવ્યો હતો. અખબાર વાંચનમાં તેમની જાણકારી તેમના બાળપણની રીતભાતથી વિકસી હતી. તેઓ પણ મુસાફરી પર ત્રણ પુસ્તકોનું પણ પ્રકાશન કરનાર હતા. તેમાંના એકનું શિર્ષક "રાઉન્ડ ધી વર્લ્ડ" હતું, જે તેમણે ઇંગ્લેંડ અને સ્કોટલેન્ડની મુસાફરી દરમિયાન લખ્યું હતું.

1898માં કાર્નેગીએ ફિલીપીન્સની સ્વતંત્રતાની વ્યવસ્થા કરવાનો પ્રયત્ન કર્યો હતો. સ્પેનિશ અમેરિકન યુદ્ધ પૂરું થવાના અંતે હતું ત્યારે, યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સે 20 મિલીયન અમેરિકી ડોલરમાં સ્પેઇન પાસેથી ફિલીપીન્સની ખરીદી કરી હતી. તેની સામે તેમણે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના ભાગ પર સામ્રાજ્યવાદ તરીકે જોયો હતો, ફિલીપીનો પ્રજા યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ પાસેથી પોતાની સ્વતંત્રતા ખરીદી શકે તે માટે કાર્નેગીએ પોતે ફિલીપીન્સને 20 મિલીયન અમેરિકી ડોલર ઓફર કર્યા હતા. જોકે, આ ક્રિયાથી કશું થયું ન હતું અને ફિલીપીન્સ-અમેરિકન યુદ્ધ થયું હતું.

કાર્નેગીએ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ દ્વારા ક્યુબાના જોડાણનો વિરોધ કર્યો હતો અને તેમાં તેઓ સામ્રાજ્યવાદ વિરુદ્ધ લીગ ધરાવતા અન્ય ઘણા સંકુચિતવાદીઓ સાથે સફળ થયા હતા, જેમાં યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના ભૂતપૂર્વ પ્રેસીડન્ટો ગ્રોવર ક્લીવલેન્ડ અને બેન્જામિન હેરિસન, અને માર્ક ટ્વેઇન જેવી વિદ્વાન વ્યક્તિઓનો સમાવેશ થતો હતો.

ઉદ્યોગપતિ

1885–1900: સ્ટીલનું સામ્રાજ્ય

કાર્નેગીએ સ્ટીલ ઉદ્યોગમાં પોતાનું નસીબ બનાવ્યું હતું, તેઓ અત્યંત વિસ્તરિત લોખંડ અન સ્ટીલ કામગીરીઓ પર યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં અગાઉના કોઇ પણ એક વ્યક્તિની તુલનામાં અંકુશ ધરાવતા હતા. તેમની બે મહાન શોધોમાંની શોધ ચિપ અને રેલરોડ લાઇન્સ માટે સ્ટીલ રેઇલ્સનું કાર્યક્ષમ જથ્થાબંધ ઉત્પાદન હતું. બીજી શોધ કાચા માલના દરેક પુરવઠાના તેમના વર્ટિકલ ઇન્ટીગ્રેશનમાં હતી. 1880ના અંતમાં કાર્નેગી સ્ટીલ વિશ્વમાં પિગ આયર્ન, સ્ટીલ રેઇલ્સ, અને કોકનું ઉત્પાદન કરતી વિશ્વમાં સૌથી મોટી ઉત્પાદક હતી, જેની પિગ મેટલની ઉત્પાદન કરવાની દૈનિક ક્ષમતા આશરે 2,000 ટનની હતી. 1888માં, કાર્નેગીએ તેની હરીફ હોમસ્ટેડ સ્ટીલ વર્કસ ખરીદી લીધી હતી, જેમાં રાજ્ય હસ્તકના કોલસા અને લોખંડ ક્ષેત્રો, 425 માઇલ (685 કિમી) લાંબા રેલમાર્ગ અને લેઇક સ્ટેમશિપ્સની લાઇન હેઠળના વિસ્તરિત પ્લાન્ટનો પણ સમાવેશ થાય છે. કાર્નેગીએ કાર્નેગી સ્ટીલ કંપનીના પ્રારંભ સાથે પોતાની અને પોતાના સાથીઓની મિલકતોને 1892માં એકત્ર કરી હતી.

1889 સુધીમાં, યુ.એસ.નું સ્ટીલનું ઉત્પાદન યુકે કરતા વધી ગયું હતકું અને કાર્નેગી તેના મોટા ભાગની માલિકી ધરાવતા હતા. કાર્નેગીના સામ્રાજ્યનો વિકાસ થયો હતો જેમાં જે. એડગરથોમ્સન સ્ટીલ વર્કસ, (કાર્નેગીના ભૂતપૂર્વ સાહેબ અને પેનસિલ્વેનીયા રેલરોડના પ્રેસીડન્ટ જોહ્ન એડગર થોમ્સનના નામની પાછળ), પિટ્સબર્ગ બેસેમેર સ્ટીલ વર્કસ, લકી ફર્નેસ, યુનિયન આયર્ન મિલ્સ, યુનિયન મિલ (વિલ્સન, વોકર એન્ડ કાઉન્ટી), કીસ્ટોન બ્રિજ વર્કસ, હાર્ટમેન સ્ટીલ વર્કસ, ફ્રિક કોક કંપની અને સ્કોટીયા ઓર માઇન્સનો સમાવેશ થાય છે. કાર્નેગીએ કીસ્ટોન મારફતે જેના માટે અને હિસ્સો ધરાવતા હતા તેવી સીમાચિહ્ન કંપની કે જે સેંટ. લુઇસ મિસૌરી (1874માં પૂર્ણ થયેલી)ખાતેની મિસીસીપી નદી નજીક આવેલા એડ્સ બ્રિજ પ્રોજેક્ટને સ્ટીલ પૂરું પાડ્યું હતું. આ પ્રોજેક્ટ સ્ટીલ ટેકનોલોજી માટે અગત્યનો પ્રૂફ ઓફ કોન્સેપ્ટ હતો, જે નવા સ્ટીલ બજાર ખુલવાનો સાક્ષી છે.

1901: યુ.એસ. સ્ટીલ

1901માં, કાર્નેગી 66 વર્ષની વયના હતા અને નિવૃત્તિ લેવાનું વિચારતા હતા. તેની તૈયારી રૂપે પરંપરાગત સંયુક્ત સ્ટોક કોર્પોરેશનમાં તેમના સાહસમાં સુધારો કર્યો હતો. જોહ્ન પિયરપોન્ટ મોર્ગન બેન્કર હતા અને કદાચ અમેરિકાના અત્યંત અગત્યના નાણાંકીય સોદા કરનારા હતા. કાર્નેગીએ નફો કેવી રીતે પેદા કર્યો તેનું તેમણે નિરીક્ષણ કર્યું હતું. ઇન્ટીગ્રેટેડ સ્ટીલ ઉદ્યોગ, ખર્ચમાં કાપ મૂકશે, ગ્રાહકોને ઓછા ભાવે મળશે, મોટા જથ્થામાં ઉત્પન્ન કરી શકાશે અને કામદારોના વેતનમાં વધારો કરશે તેવી કલ્પના કરી હતી. આ દિશામાં તેમને કાર્નેગી અને અન્ય વિવિધ મોટા ઉત્પાદકોને ખરીદી લેવાની અને તેમને એક જ કંપનીમાં સંકલિત કરવાની જરૂર હતી, જેથી નકલ અને બગાડ દૂર કરી શકાય. તેમણે 2 માર્ચ, 1901ના રોજ વાટાઘાટો પૂર્ણ કરી હતી અને યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ સ્ટીલ કોર્પોરેશનની રચના કરી હતી. વિશ્વમાં આ પ્રથમ કોર્પોરેશન હતું જે 1 અબજ ડોલરથી વધુનું બજાર મૂડીકરણ ધરાવતું હતું.

ચાર્લ્સ એમ. શ્વાબે (ચાર્લ્સ આર. શ્વાબને સંબંધિત નહી) ગુપ્તપણે એક હસ્તાંતરણ કર્યું હતું, જે આ પ્રકારના ઉદ્યોગ દ્વારા યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના ઇતિહાસમાં થયેલું અત્યાર સુધીનું સૌથી મોટું હસ્તાંતરણ હતું. યુનાઇટેડ સ્ટીલ કોર્પોરેશન, જે ટ્રસ્ટનું મોર્ગન દ્વારા સંચાલન કરવામાં આવતું હતું તેમાં છુટ્ટીઓનો પ્રારંભ કરવામાં આવ્યો હતો અને કાર્નેગી કારોબારમાંથી નિવૃત્ત થયા હતા. તેમના સ્ટીલના સાહસના તેની કમાણીના 12 ગણ વધુની કિંમતે ખરીદી લેવામાં આવ્યું હતું એટલે કે 480 મિલીયન ડોલર (આશરે 10.3 અબજ ડોલર 2003ની કિંમત પ્રમાણે-ગાલે વર્ચ્યુઅલ લાયબ્રેરી અનુસાર)- જે તે સમયે સૌથી મોટો ખાનગી વ્યાપારી સોદો હતો.

કાર્નેગીનો આ $225,639,૦૦૦ રકમમાંથી હિસ્સો તેમને 5 ટકાના સ્વરૂપે, 50 વર્ષ જૂના ગોલ્ડ બોન્ડમાં ચૂકવવામાં આવ્યો હતો. વેચાણની સંમતિ દર્શાવતા પત્ર પર 26 ફેબ્રુઆરી 1901ના રોજ હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા હતા. 2 માર્ચના રોજ સંસ્થાના ઔપચારીક ફાઇલીંગ અને યુનાઇટેડ સ્ટીલ કોર્પોરેશનના મૂડીકરણે ( $1,400,000,000—તે સમયે યુ.એસ. નેશનલ સંપત્તિના 4%) ખરેખર કરારનું સમાપન કર્યું હતું. હોબોકેન, ન્યુ જર્સીની હડસન ટ્રસ્ટ કંપનીને કાર્નેગીના બિઝનેસ સેક્રેટરી રોબર્ટ એ. ફ્રાંકના વિશ્વાસમાં બે સપ્તાહમાં બોન્ડ ડિલીવર આપવામાં આવ્યા હતા. ત્યાં આશરે 230,000,000 ડોલરના વાસ્તવિક સ્વરૂપના બોન્ડને સમાવવા માટે ખાસ વોલ્ટ તૈયાર કરવામાં આવ્યા હતા. એવું કહેવાતું હતું કે "...પોતાની વ્યાવસાયિક કારકીર્દીના ભાગલાનું પ્રતિબિંબ પાડનાર આ બોન્ડઝ કાર્નેગી કદી પણ જોવા કે સ્પર્શવા ઇચ્છતા ન હતા. કદાચ તેમને એવો ભય હશે કે જો તેઓ તેની સામે જોશે તો તે લેપ્રેચૌનના ગોસમેર ગોલ્ડની જેમ અદ્રશ્ય થઇ જશે. જ્યાં સુધી તેઓ તેનું વેચાણ કરવા તૈયાર ન થાય ત્યાં સુધી તેને ન્યુ જર્સીમા વોલ્ટમાં ન્યુ યોર્ક કર આકારણીદારોથી દૂર સલામત રીતે રહેવા દો..."

નિવૃત્તિ

1901–1919: દાનેશ્વરી

કાર્નેગી, જમણે, જેમ્સ બ્રીસ સાથ, પ્રથમ વિસકાઉન્ટ બ્રીસ.

કાર્નેગી ગ્રંથાલય, મેકોમ્બ, ઇલિનોઇસ

કાર્નેગીએ તેમના છેલ્લા ચાર વર્ષો દાનેશ્વરી તરીકે વીતાવ્યા હતા. 1901થી આગળ જતા, કાર્નેગીને આ પ્રકારનું નસીબ બનાવવા માટે સહાય કરી હતી તેવી ઊંડી વ્યાવસાયિક સમજથી લોકોનું ધ્યાન તેમની જાહેર આધ્યાત્મિકતા તરફ ગયું હતું, જેનો ઉપયોગ કરીને તેમણે પોતાની જાતને દાનને લગતા પ્રોજેક્ટોમાં સમર્પિત કરી હતી. તેમણે સામાજિક વિષયો અને વિશાળ સંપત્તિ પર તેમના અભિપ્રાયો અંગે ટ્રાયમફન્ટ ડેમોક્રેસી (1886) અને ગોસ્પેલ ઓફ વેલ્થ (1889)માં લખ્યું છે. કાર્નેગીએ સ્કોટ્ટલેન્ડમાં સ્કીબો કેસલ ખરીદ્યું હતું અને તેમણે તેને થોડું પોતાનું ઘર અને થોડું ન્યુ યોર્કમાં બનાવ્યું હતું. ત્યાર બાદ તેમણે જાહેર હેતુ અને સામાજિક અને વધુ શિક્ષણને હેતુઓ માટે મૂડી પાડવા માટે પોતાના જીવનને સમર્પિત કર્યું હતું.

ઇંગ્લીશ ભાષાના ફેલાવાના પ્રોત્સાહન આપવાના હેતુથી ઉચ્ચારણ સુધારણાની ચળવણના તેઓ શક્તિશાળી ટેકેદાર હતા.

તેમના દાનને લગતા પ્રયત્નોમાં આખા યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ અને અન્ય ઇંગ્લીશ દેશોમાં જાહેર ગ્રંથાલયોની સ્થાપના ખાસ કરીને આગવા પ્રયત્નો હતા. સામાન્ય રીતે કહેવાતી કાર્નેગી ગ્રંથાલયો અસંખ્ય સ્થળોએ બાંધવામાં આવ્યા હતા. તેમાંની પ્રથમ 1883માં ટનફર્મલાઇનમાં ખુલ્લી મૂકવામાં આવી હતી. તેમની પદ્ધતિ બાંધવાનું અને તેને સજ્જ કરવાની હતી, પરંતુ સ્થાનિક સત્તાએ તે માટે જમીન પૂરી પાડવાની અને તેના સંચાલન અને જાળવણી માટે ભંડોળ પૂરું પાડવું તેવી એક શરત રહેતી હતી. સ્થાનિક લોકોની રુચિ મેળવવા માટે 1885માં તેમણે જાહેર ગ્રંથામય માટે પિટ્સબર્ગને $500,000 આપ્યા હતા અને 1886માં તેમણે સંગીત હોલ અને ગ્રંથાલય માટે એલ્લેઘેની શહેરને $250,000 આપ્યા હતા અને $250,000 એડિનબર્ઘને મફત ગ્રંથાલય માટે આપ્યા હતા. આમ કુલ થઇને કાર્નેગીએ 47 યુએસ રાજ્યો તેમજ કેનેડા, યુનાઇટડે કીંગડમ કે જેને હવે રિપલ્બિક ઓફ આયર્લેન્ડ કહેવાય છે, ઓસ્ટ્રેલીયા, ન્યુઝીલેન્ડ, વેસ્ટ ઇન્ડિઝ અને ફીજીમાં સ્થિત 3,000 જેટલા ગ્રંથાલયોને ભંડોળ પૂરું પાડ્યું હતું. આ ઉપરાંત તેમણે 1899માં યુનિવર્સિટી ઓફ બર્મિંગહામની સ્થાપના માટે 50,000 પાઉન્ડ આપ્યા હતા.

સિરાકુસ યુનિવર્સિટી ખાતે કાર્નેગી ગ્રંથાલય

વાનસ્લિકે (1991) દર્શાવ્યું હતું તેમ, 19મી સદીના છેલ્લા વર્ષોએ અમેરિકન જનતાને વિના મૂલ્યે ગ્રંથાલયો ઉપલબ્ધ કરાવવા જોઇએ તેવા ખ્યાલની સ્વીકાર્યતા દર્શાવી હતી. પરંતુ વૈચારિક વિના મૂલ્યે ગ્રંથાલયની રચના લાંબા ગાળાનો વિષય બની ગઇ હતી અને ચર્ચાને ઉગ્ર સ્વરૂપ આપ્યું હતું. બીજી બાજુ, ગ્રંથાલય વ્યવસાયે વહીવટ અને સંચાલનમાં ટેકાત્મક હોય તેવી ડિઝાઇનની માંગ કરી હતી; જ્યારે બીજી બાજુ શ્રીમંત દાનેશ્વરીઓએ દાનનો અને નાગરિકોના ગર્વનો સંકેત આપતી હોય તેવી છાપ પાડતી ઇમારતોની તરફેણ કરી હતી. 1886 અને 1917ની મધ્યમાં, કાર્નેગીએ ગ્રંથાલય દાનવૃત્તિ અને ગ્રંથાલય ડિઝાઇન એમ બન્નેમાં સુધારા કર્યા હતા, એમ બન્ને વચ્ચે વધુ સમીપતાને પ્રોત્સાહન આપ્યું હતું.

ન્યુ યોર્કમાં બ્રૂમ કાઉન્ટી પબ્લિક લાયબ્રેરીને ઓક્ટોબર 1904માં ખુલ્લી મૂકવામાં આવી હતી. મૂળભૂત રીતે બિંઘામટોન પબ્લિક લાયબ્રેરી કહેવાતા ગ્રંથાલયનું સર્જન એન્ડ્રુ કાર્નેગીની 75,000 ડોલરની ભેટ સાથે કરવામાં આવ્યું હતું. ઇમારતની રચના જાહેર ગ્રંથાલય અને કોમ્યુનિટી સેન્ટર એમ બન્ને હેતુ પૂરા પાડતી હોય તે રીતે કરવામાં આવી હતી.

તેમણે પિટ્સબર્ગમાં કાર્નેગી ઇન્સ્ટિટ્યુટ ઓફ ટેકનોલોજી (સીઆઇટી) શરૂ કરવા માટે 1901માં 2 મિલીયન ડોલર આપ્યા હતા અને સમાન રકમ 1902માં વોશિગ્ટોન ડી.સી. ખાતે કાર્નેગી ઇન્સ્ટિટ્યુશનની સ્થાપના માટે આપ્યા હતા. બાદમાં તેમણે આમાં અને અન્ય શાળાઓમાં વધુ યોગદાન આપ્યું હતું. સીઆઇટી હવે કાર્નેગી મેલોન યુનિવર્સિટીનો એક ભાગ છે. કાર્નેગીએ કોર્નેલ યુનિવર્સિટીના બોર્ડ પર સેવા આપી હતી.

કાર્નેગી મેલોન યુનિવર્સિટી

1911માં એન્ડ્રુ કાર્નેગી જ્યોર્જ એલેરી હેલના દયાળુ દાતા તરીકે ઉભરી આવ્યા હતા, જેઓ માઉન્ટ વિલ્સન ખાતે 100 ઇંચ (2.5 એમ) હૂકર ટેલિસ્કોપ ઊભુ કરવાનો પ્રયત્ન કરતા હતા, અને ત્યાર બાદ ટેલિસ્કોપના બાંધકામ શરૂ કરવા માટે નીચેના સુચનો સાથે કાર્નેગી ઇન્સ્ટિટ્યુશનને વધારાના દશ મિલીયન ડોલર્સનું દાન આપ્યું હતું: "હું આશા રાખું છું કે માઉન્ટ વિલ્સન ખાતેના કામને વગથી આગળ ધપાવવામાં આવશે, કારણ કે તેમાંથી મળનારા આશાસ્પદ પરિણામો સાંભળવા માટે હું ખુબ આતુર છું. હું જાઉ તે પહેલા સંતોષ પ્રાપ્ત કરવાનું ગમશે, જેમ કે આપણે નવી ધરતી પર અગાઉ ક્યારેય નહી ચૂકવાયેલા ઋણને સ્પષ્ટ રીતે આપણી પર રહેલા જૂની જમીનનું કેટલુંક ઋણ પુનઃચૂકવવા જઇ રહ્યા છીએ." ટેલિસ્કોપે 2 નવેમ્બર 1917ના રોજ પ્રથમ પ્રકાશ જોયો હતો, જેના વડે કાર્નેગી હજુ પણ જીવી રહ્યા છે.

સ્કોટ્ટલેન્ડમાં યુનિવર્સિટીઝ ઓફ સ્કોટ્ટલેન્ડ માટેના કાર્નેગી ટ્રસ્ટની સ્થાપના કરવા તેમણે 1901માં 10 મિલીયન ડોલર આપ્યા હતા, તેનું સર્જન એક કરાર દ્વારા કરવામાં આવ્યું હતું જેની પર તેમણે 7 જૂન 1901ના રોજ હસ્તાક્ષર કર્યા હતા અને તેનો પ્રારંભ 21 ઓગસ્ટ 1902ના રોજ રોયલ ચાર્ટર દ્વારા કરવામાં આવ્યો હતો. ટ્રસ્ટ માટે 10 મિલીયન ડોલર (ત્યારે ઘણીં ઊંચી રકમ ગણાતી હતીઃ તે સમયે દરેક ચાર સ્કોટ્ટીશ યુનિવર્સિટીઓને કુલ સરકારી સહાય વાર્ષિક આશરે 50,000 પાઉન્ડની અપાતી હતી) એક ભેટ તરીકે ઊભા કરવામાં આવ્યા હતા અને તેનો ઉદ્દેશ સ્કોટ્ટીશ યુનિવર્સિટીઓમાં વૈજ્ઞાનિક સંશોધન માટે તકોને સુધારવાનો અને તેમાં વધારો કરવાનો હતો અને સ્કોટ્ટલેન્ડના લાયક અને લાયકાત ધરાવતા યુવાનોને યુનિવર્સિટીમાં ભણવા માટે સહાય પૂરી પાડવાનો હતો. ત્યાર બાદ તેઓ યુનિવર્સિટી ઓફ સેંટ. એન્ડ્રુઝના લોર્ડ રિયેક્ટર તરીકે ચૂંટાયા હતા. વધુમાં તેમણે તેમના જન્મસ્થાન ડનફર્મલાઇનને પણ મોટી રકમનું દાન કર્યું હતું. ગ્રંથાલય ઉપરાંત, કાર્નેગીએ એક ખાનગી વસાહતની પણ ખરીદી કરી હતી જે પિટ્ટેનક્રિફ પાર્ક બની હતી અને તેને જાહર જનતા માટે ખુલ્લી મૂકવામાં આવ્યો હતો, કાર્નેગી ડનફર્મલાઇન ટ્રસ્ટની સ્થાપના ડનફર્મલાઇનના લોકોના હિતાર્થે કરવામાં આવી હતી. આજે પણ ત્યાં તેમનું પૂતળું ઊભું છે. 1913માં તેમણે સહાય કરતા ફાઉન્ડેશન કાર્નેગી યુનાઇટેડ કીંગડમ ટ્રસ્ટને સમૃદ્ધ બનાવવા માટે વધુમાં 10 મિલીયન ડોલર આપ્યા હતા.

કાર્નેગીએ હોમસ્ટેડના તેમના ભૂતકાળના કર્મચારીો માટે 1901માં મોટા પેન્શન ફંડની પણ સ્થાપના કરી હતી અને 1905માં અમેરિકન કોલેજ પ્રોફેસરની સ્થાપના કરી હતી. બાદના ફંડને ટીઆઇએએ-સીઆરઇએફ (TIAA-CREF)માં વિકસાવવામાં આવ્યું હતું. તેમાં એક નિર્ણાયક જરૂરિયાત એ હતી કે ચર્ચ સંબંધિત શાળાઓએ નાણાં મેળવવા માટે તેમના ધાર્મિક જોડાણ કાપી નાખવાના હતા.

સંગીતમાં તેમના રસે તેમને 7,000 ચર્ચ ઓર્ગન્સના બાંધકામ કરવા પ્રેર્યા હતા. તેમણે ન્યુ યોર્ક સિટીમાં કાર્નેગી હોલનું બાંધકામ અને માલિકી મેળવી હતી.

આફ્રિકન-અમેરિકન શિક્ષણ માટે બુકર ટી.વોશિંગ્ટોન હેઠળના ટસ્કેગી ઇન્સ્ટિટ્યુટના કાર્નેગી મોટા દાતા હતા. તેમણે નેશનલ નેગ્રો બિઝનેસ લીગનું સર્જન કરવા માટે બુકર ટી. વોશિગ્ટોનને સહાય કરી હતી.

તેમણે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ અને કેનેડા માટે 1904માં (થોડા વર્ષો બાદ તેમણે યુનાઇટેડ કીંગડમ, સ્વીત્ઝરલેન્ડ, નોર્વે, સ્વીડન, ફ્રાંસ, ઇટાલી, નેધરલેન્ડઝ, બેલ્જિયમ, ડેનમાર્ક અને જર્મનીમાં સ્થાપના કરી હતી) શૌર્યના કાર્યોની ઓળખ માટે કાર્નેગી હીરો ફંડની સ્થાપના કરી હતી. કાર્નેગીએ ધી હેગ ખાતે પીસ પેલેસ ઊભો કરવા માટે 1903માં 1,500,000 ડોલરનું યોગદાન આપ્યું હતું; અને ઇન્ટરનેશનલ બ્યુરો ઓફ અમેરિકન રિપબ્લિક્સ માટેના નિવાસસ્થાન તરીકે વોશિંગ્ટોનમાં પાન-અમેરિકન પેલેસ માટે 150,000 ડોલરનું દાન કર્યું હતું.

બોસ્ટોન, મેસાચ્યુએટ્સમાં ન્યુ ઇંગ્લેંડ કંઝર્વેટરી ઓફ મ્યુઝિક ખાતે 14 ઓક્ટોબર 1917ના રોજ ફિ મુ આલ્ફા સિનફોનીયાના માનદ સભ્ય તરીકેના પ્રારંભ દ્વારા કલા પ્રત્યેની તેમની દાનવૃત્તિ અને ટેકા માટે કાર્નેગીને સન્માનવામાં આવ્યા હતા. ભાઈચારાનો ઉદ્દેશ યુવાન વ્યક્તિઓને વિશ્વમાં એકસૂત્રતાનું સર્જન કરવા માટે તેમના કુશળતાની વહેંચણી દ્વારા કાર્નેગીના મૂલ્યોનું પ્રતિબિંબ પાડે છે.

19મી સદીના ઉદ્યોગપતિઓના ધોરણો જોતા કાર્નેગી ખાસ કરીને નિષ્ઠુર વ્યક્તિ ન હતા પરંતુ નાણાંની પાછળ દોડનારા પૂરતી લોભવૃત્તિ ધરાવતા નિષ્ઠુર હોવાની સાથે માનવહિતના સમર્થક હતા; તેમના પોતાના જીવન અને તેમના પોતાનાજ અસંખ્ય કામદારો અને ગરીબોના જીવન વચ્ચે સામાન્ય રીતેનો ફરક તદ્દન અસ્પષ્ટ હતો. "કદાચ પોતાના નાણાં આપી દેવાના કારણે," જોસેફ વોલની ટિપ્પણી અનુસાર "નાણાં પ્રાપ્ત કરવા માટે તેમણે શું કર્યું તેનો તેમણે ઉલ્લેખ કરવો જોઇએ."

એન્ડ્રુ કાર્નેગી કેટલેક અંશે અમેરિકન સ્વપ્નના ખ્યાલોનું પ્રતિબિંબ પાડે છે. તેઓ સ્કોટ્ટલેન્ડથી સ્થળાંતર કરીને અમેરિકા સ્થાયી થયા હતા અને સફળ થયા હતા. તેઓ તેમની સફળતા માટે જ જાણીતા તેવું નથી, પરંતુ તેમના અસંખ્ય પરોપકારી કાર્યો માટે પણ જાણીતા છે, તેમણે ફક્ત ચેરિટીને જ નહી પરંતુ લોકસશાહીને પ્રોત્સાહન આપવા અને કર્નલશાહી દેશોને સ્વતંત્રતા અપવવા માટે પણ દાન કર્યું હતું.

મૃત્યુ

ઉત્તર ટેરીટાઉન, ન્યુ યોર્કમાં સ્લિપી હોલો સિમેટેરી ખાતે કાર્નેગીની કબરનું સ્થળ.

એન્ડ્રુ કાર્નેગીનો ફૂટસ્ટોન

શ્વાસનળીની શાખાઓના ન્યુમોનિયાને કારણે લેનોક્સ, મેસ્સાચ્યુએટ્સમાં 11 ઓગસ્ટ 1919ના રોજ કાર્નેગીનું મૃત્યુ થયું હતું. તેમણે તેમની સંપત્તિમાંથી 350,695,653 ડોલર (2005માં આંકડાઓ ગોઠવ્યા અનુસાર 4.3 અબજ ડોલર) આપી દીધા છે. તેમના મૃત્યુ સમયે છેલ્લે 30,000,000 ડોલર ફાઉન્ડેશનો, ચેરિટીઓ અને પેન્શનર્સને તેમણે આપ્યા હતા. તેમને નોર્થ ટેરીટાઉન, ન્યુ યોર્કમાં સ્લિપી હોલો સેમેટરીમાં દફનાવવામાં આવ્યા હતા. તેમની કબરનું સ્થાન સંમીટ એવન્યુ અને ડીંગલ રોડના ખૂણા પર આર્કેડીયા હેબ્રોન પ્લોટ પર આવેલું છે. કાર્નેગીને રાજ્ય સંચાલક અને ગિલ્ડેડ એજમાં ઉદ્યોગના અન્ય એક અગત્યના વ્યક્તિ એવા સેમ્યુઅલ ગોમ્પેર્સ થોડા ફક્ત ચોરસ દૂર દફનાવવામાં આવ્યા હતા.

વિવાદો

1889: જોહ્નસટાઉન પૂર

કાર્નેગી સાઉથ ફોર્ક ફિશીંગ એન્ડ હંટીંગ ક્લબના 50 સભ્યોમાંના એક હતા, જેની પર જોહ્નસટાઉન પૂર આવ્યું હોવાનું દોષારોપણ છે, જેના લીધે 2,209 લોકો 1889માં માર્યા ગયા હતા.

તેમના મિત્ર બેન્જામિન રુફ્ફના સુચન અનુસાર કાર્નેગીના ભાગીદાર હેનરી ક્લે ફ્રિકે જોહ્નસટાઉન, પેનસ્લિવેનીયાની ઉપર અનન્ય સાઉથ ફોર્ક ફિશીંગ એન્ડ હંટીગ ક્લબની રચના કરી હતી. સાઉથ ફોર્ક ફિશીંગ એન્ડ હંટીંગ ક્લબના ખાસ સભ્યોમાં નીચેનાનો સમાવેશ થતો હતો: બેન્જામિન રુફ્ફ; ટી.એચ. સ્વીટ; ચાર્લ્સ જે. ક્લાર્ક; થોમસ ક્લાર્ક; વોલ્તેર એફ. ફંડેનબર્ગ; હોવર્ડ હાર્ટલી; હેનરી સી. યીગેર; જે.બી. વ્હાઇટ; હેનરી ક્લે ફ્રિક; ઇ.એ. મ્યેર્સ; સી.સી. હુસે; ડી.આર. એવર; સી.એ. કારપેન્ટર; ડબ્લ્યુ. એલ. દૂન્ન; ડબ્લ્યુ.એલ.મેકક્લિન્ટોક; અને એ.વી. હોમ્સ.

60-ઓડ ક્લબ સભ્યો પશ્ચિમ પેનસિલ્વેનીયાના અગ્રણી ઉદ્યોગપતિઓ હતા અને તેમના ક્રમાંકોનો ફ્રિકના શ્રેષ્ઠ મિત્રોમાં સમાવેશ થતો હતો, એન્ડ્રુ મેલોન, તેમના વકીલો ફિલેન્ડર નોક્સ અને જેમ્સ હે રીડ, તેમજ ફ્રિક્સના કારોબાર ભાગીદાર એન્ડ્રુ કાર્નેગીનો સમાવેશ થતો હતો. શહેરથી ઊંચે, સાઉથ ફોર્કના નાના ગામ નજીક, સાઉથ ફોર્ક ડેમ મૂળભૂત રીતે 1838 અને 1853ની મધ્યમાં કોમનવેલ્થ ઓફ પેનસિલ્વેનીયા દ્વારા જોહ્નસટાઉનમાં કેનલ તટપ્રદેશ માટે એક સંગ્રાહક તરીકે ઉપયોગમાં લેવાનાર કેનાલ વ્યવસ્થાના એક ભાગ તરીકે બાંધવામાં આવ્યો હતો. રેલ માર્ગોના વિકાસ થતા કેનાલ નૌકા વહનનો ત્યાગ કરવામાં આવ્યો હતો, તેમજ કોમનવેલ્થ દ્વારા તે તળાવ છોડી દેવાયું હતું અને તેને પેનસિલ્વેનીયા રેલરોડને વેચી દેવાયું હતું અને ત્યાર બાદ તેને ફરીથી ખાનગી હેતુસર વેચી દેવાયું હતું અને અંતે તેની માલિકી 1881માં સાઉથ ફોર્ક ફિશીંગ એન્ડ હંટીંગ ક્લબની બની ગઇ હતી. ડેમથી 20 માઇલથી પણ ઓછા ડાઉનસ્ટ્રીમમાં જોહ્નસટાઉન શહેર આવેલું છે અને કાર્નેગી સ્ટીલના મુખ્ય હરીફ (જેની પાસેથી કાર્નેગીએ સ્ટીલમેકીંગ એક્પર્ટ બીલ જોન્સ ભાડે રાખ્યું હતું), કેમ્બ્રીયા આયર્ન એન્ડ સ્ટીલ કંપની કે જેણે વિશ્વના સૌથી મોટા વાર્ષિક સ્ટીલ ઉત્પાદનને વેગ આપ્યો હતો.

ખરાબ જાળવણી, ઊંચાઇમાં ઘટાડો અને અસાધારણ રીતે વધુ પ્રમાણમાં બરફનું પીગળવું અને ભારે શિયાળુ વરસાદ ડેમને 31 મે 1889ના રોજ છોડી દેવા માટેના સંયુક્ત કારણો હતા, જે વીસ મિલીયન પાણીમાં પરિણમ્યા હતા અને તે ખીણમાં ભરાઇ જતા જોહ્નસટાઉન પૂર આવ્યું હતું. ડેમની નિષ્ફળતાના શબ્દોનો પિટ્સબર્ઘમાં ટેલિગ્રાફ કરવામાં આવ્યો ત્યારે ફ્રિક અને સાઉથ ફોર્ક ફિશીંગ એન્ડ હંટીગના અન્ય સભ્યો પૂર પીડીતોને સહાય પૂરી પાડવા પિટ્સબર્ઘ રિલીફ કમિટીની સ્થાપના કરવા તેમજ જાહેરમાં ક્લબ અથવા પૂર અંગે ક્યારે હરફ નહી ઉચ્ચારવાનું નક્કી કરવા માટે એકત્ર થયા હતા. આ વ્યૂહરચના સફળ રહી હતી અને નોક્સ અને રિડ ક્લબના સભ્યો પર દોષોરોપણ કરનારા દાવાઓને નિષ્ફળ બનાવવામાં સફળ રહ્યા હતા.

કેમ્બ્રીયા આયર્ન એન્ડ સ્ટીલની સવલતોને પૂરને કારણે ભારે નુકસાન થયું હતું, તે દોઠવર્ષમાં તેના સંપૂર્ણ ઉત્પાદન તરફ પરત ફરી હતી. પરંતુ તે સમયે, કાર્નેગીનું સ્ટીલનું ઉત્પાદન કેમ્બ્રીયા કરતા વધી ગયું હતું. પૂર બાદ, કાર્નેગીએ જોહ્નસટાઉનમાં પૂરમાં નાશ પામેલા જૂનાને સ્થાને નવા ગ્રંથાલય કેમ્બ્રીયાના મુખ્ય કાનૂની સલાહકાર સાયરસ એલ્ડેર મારફતે બાંધ્યું હતું. કાર્નેગી દ્વારા દાન કરાયેલા ગ્રંથાલયની માલિકી હવે જોહ્નસટાઉન એરિયા હેરિટેજ એસોસિયેશનની છે અને તેમાં ફ્લડ મ્યુઝિયમનો સમાવેશ કરાયો છે.

1892: હોમસ્ટેડ હડતાલ

ચિત્ર:Homesteadstrike.jpg

ધી હોમસ્ટેડ હડતાલ

હોમસ્ટેડ હડતાલ લોહીયાળ મજૂર અથડામણ હતી જે 1892માં 143 દિવસ ચાલી હતી, જે યુ.એસ.ના ઇતિહાસમાં અનેક ગંભીર ઘટનાઓમાંની એક હતી. સંઘર્ષ કાર્નેગી સ્ટીલના હોમસ્ટેડ, પેનસિલ્વેનીયામાં સ્થિત મુખ્ય પ્લાન્ટ પર કેન્દ્રિત હતો, અને યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના નેશનલ અમાલ્ગામેટેડ એસોસિયેશન ઓફ આયર્ન એન્ડ સ્ટીલ અને કાર્નેગી સ્ટીલ કંપની વચ્ચેની તકરાર કરતા પણ વકર્યો હતો.

આંદોલન ચરમસીમાએ પહોંચ્યું તે પહેલા કાર્નેગી સ્કોટ્ટલેન્ડના પ્રવાસે નીકળી ગયા હતા. આમ કરતા, કાર્નેગીએ સમગ્ર વિવાદની મધ્યસ્થી તેમના સાથી અને ભાગીદાર હેનરી ક્લે ફ્રિકના હાથોમાં મૂકી હતી. ફ્રિક સંગઠન વિરોધી મક્કમ સમજણો માટે ઔદ્યોગિક વર્તુળોમાં અત્યંત જાણીતા હતા.

તાજેતરમાં જ નફામાં 60 ટકાના વધારા બાદ, કંપનીએ કામદારોના વેતનમાં 30 ટકાથી વેતન વધારો કરવાનો ઇનકાર કર્યો હતો. જ્યારે કેટલાક કામદારોએ 60 ટકાની માગણી કરી ત્યારે સંચાલને સંગઠનને બહાર કાઢી મૂક્યું હતું. કામદારોએ સ્ટોપેજને સંચાલન દ્વારાના "તાળાબંધી" તરીકેની ગણના કરી હતી નહી કે કામદારો દ્વારાની "હડતાલ". આવી રીતે, કામદારો વિરોધ કરવાના તેમના અધિકાર માટે સારી સ્થિતિમાં હતા અને તેના પગલે સરકારના પગલાંઓ આ સ્થિતિને ડામી દેવા માટે અસંખ્ય ફોજદારી પ્રક્રિયાઓ હતી જેને સંચાલને મજબૂતપણે વિરોધ કર્યો હતો તેવી વિકસતી કામદારોના અધિકારોની ચળવળના વિશાળ પ્રતિભાવ તરીકે જોવામાં આવે છે. ફ્રિક હજ્જારો હડતાલતોડનારાઓને સ્ટીલ મિલમાં કામ કરવા માટે લઇ આવ્યા હતા અને તેમનું રક્ષણ કરવા માટે પિંકર્ટન એજન્ટને લાવ્યા હતા.

6 જુલાઇના રોજ, ન્યુ યોર્ક સિટી અને શિકાગોથી આવી પહોંચેલા 300 પિંકર્ટન એજન્ટોના દળોની 10 હડતાળીયા લોકોની સાથે લડાઇ થઇ હતી અને ત્રણ પિંકર્ટન માર્યા ગયા હતા અને અસંખ્ય લોકોને ઇજા થઇ હતી. પેનસિલ્વેનીયાના ગવર્નર રોબર્ટ પેટ્ટીસને હડતાલના સ્થળે સરકારના લશ્કરની બે બ્રિગેડને જવા માટે હુકમો આપ્યા હતા. ત્યાર બાદ, હડતાળીયા કામદારો અને પિંકર્ટનો વચ્ચેની લડાઇના આરોપસર, વિપ્લવવાદી એલેક્ઝાન્ડર બર્કમેને ફ્રિક સામે હત્યા કરવાના પ્રયત્નરૂપે બંદૂક તાણી હતી, જેમાં ફ્રિક ઘવાયા હતા. જોકે હડતાલ સાથે સીધી રીતે જોડાયેલા નહી હોવાથી બર્કમેનની હત્યાના પ્રયત્નસર ધરપકડ કરવામાં આવી હતી. બર્કમેનના અનુસાર, "...ફ્રિકના અંત સાથે હોમસ્ટેડની સ્થિતિની જવાબદારી કાર્નેગી પર છે." ત્યાર બાદ, કંપનીએ હોમસ્ટેડ પ્લાન્ટ કામદારોને સ્થાને સંગઠન વિનાના વિદેશી કર્મચારીઓને સાથે લઇને સફળતાપૂર્વક ઉત્પાદનનો પ્રારંભ કર્યો હતો અને કાર્નેગી યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ પરત ફર્યા હતા. જોકે, કાર્નેગીની પ્રતિષ્ઠા હોમસ્ટેડ ઘટનાઓને કારણે કાયમી ધોરણે લાંછનયુક્ત રહી હતી.

તત્વજ્ઞાન

=== એન્ડુ કાર્નેગીનું સૂત્ર (Andrew Carnegie Dictum) === તેમના અંતિમ દિવસોમાં એનડ્રુ કાર્નેગી શ્વાસનળીને લગતા ન્યુમોનિયાથી પીડાતા હતા. 11 ઓગસ્ટ 1919 રોજ તેમનું મૃત્યુ થયુ તે પહેલા શ્રી. કાર્નેગીએ વિવિધ કારણોસર 350,695,654 ડોલરનું દાન કર્યું હતું. 'એન્ડ્રુ કાર્નેગી ડિક્ટમ' કાર્નેગીના ઉદાર સ્વભાવનું વર્ણન કરે છે:

• કોઇના પણ જીવનનો એક તૃતીયાંશ ભાગ ખર્ચવો એ કોઇએ પ્રાપ્ત કરેલું સંપૂર્ણ શિક્ષણ છે.
• તેના પછીના એક તૃતીયાંશ ભાગનું ખર્ચ એટલે કોઇ પણ જીવન દરમિયાન બનાવતો નાણાં.
• છેલ્લો એક તૃતીયાંશ ભાગ ખર્ચવો એટલે સારા કારણોસર તમામ ત્યજી દેવું.

એન્ડ્રુ કાર્નેગી પરોપકારી કાર્યો સાથે સંકળાયેલા હતા, પરંતુ તેમણે તેમને પોતાની જાતને ધાર્મિક વર્તુળોથી દૂર રાખી હતી. તેઓ પોતાની જાતને વિશ્વ 'પ્રયત્ક્ષવાદી' તરીકે ઓળખે તેવું માનતા હતા. જાહેર જીવનમાં તેમની પર જોહ્ન બ્રાઇટનો ભારે પ્રભાવ રહ્યો હતો.

સંપત્તિ વિશે

સ્કીબો કેસલ, 1914 ખાતે કાર્નેગી

નેશનલ કેથેડ્રલમાં એન્ડ્રુ કાર્નેગીન સમર્પિત રંગીન કાચની બારી

1868 જેટલા વહેલા 33 વર્ષની વયે તેમણે પોતાની જાતે એક મુસદ્દો તૈયાર કર્યો હતો. તેમણે લખ્યું હતું કે:વધુ પડતી સંપત્તિ એ અથાગ ભક્તિભાવની ખરાબમાં ખરાબ જાત છે. નાણાંની પૂજા કરતા કોઇ પણ વ્યક્તિ ઉતરતી નથી." પોતાની હલકી પૂરવાર કરવાથી દૂર રહેતા તેઓએ સમાન મેમોમાં લખ્યું હતું કે તેઓ "મનુષ્ય આવી રીતે મૃત્યુ પામે છે, જ્યારે શ્રીમંત નામોશીથી મૃત્યુ પામે છે" તેના માટે દાન આપવાના કાર્યો કરવા માટે 35 વર્ષની વયે તેઓ નિવૃત્ત થશે. જોકે,તેમણે તેમના વતન ડનફર્મલાઇન, સ્કોટ્ટલેન્ડને ગ્રંથાયલની ભેટ આપવાની સાથે 1881 સુધી પૂર્વ નિશાની રૂપે તેમનું પરોપકારી કાર્ય શરૂ કર્યું ન હતું.

કાર્નેગીએ "ધી ગોસ્પેલ ઓફ વેલ્થ" લખ્યો હતો, જે એક એવો લેખ હતો જેમાં તેમણે માન્યતા દર્શાવી હતી કે શ્રીમંતોએ તેમની સંપત્તિનો ઉપયોગ સમાજને સમૃદ્ધ બનાવવા માટે કરવો જોઇએ.

નીચે આપેલ કાર્નેગીના પોતાની જાતને અર્પેલા અનેક મેમોમાંના એકમાંથી લેવામાં આવ્યા છે:

Man does not live by bread alone. I have known millionaires starving for lack of the nutriment which alone can sustain all that is human in man, and I know workmen, and many so-called poor men, who revel in luxuries beyond the power of those millionaires to reach. It is the mind that makes the body rich. There is no class so pitiably wretched as that which possesses money and nothing else. Money can only be the useful drudge of things immeasurably higher than itself. Exalted beyond this, as it sometimes is, it remains Caliban still and still plays the beast. My aspirations take a higher flight. Mine be it to have contributed to the enlightenment and the joys of the mind, to the things of the spirit, to all that tends to bring into the lives of the toilers of Pittsburgh sweetness and light. I hold this the noblest possible use of wealth.

500 શ્રીમંત સફળ વ્યક્તિઓની તેમના સફળતાનો સામાન્ય મંત્ર શોધી કાઢવા માટે મૂલાકાત લેવા 1908માં તેમણે (વેતન વિના) તે સમયના પત્રકાર નેપોલીયન હીલસાથે કામનો પ્રારંભ કર્યો હતો. હીલ આખરે કાર્નેગીના સહયોગી બન્યા હતા. તેમના કાર્યો કાર્નેગીના મૃત્યુ બાદ 1928માં હીલના પુસ્તક ધી લો ઓફ સક્સેસ (ISBN 0-87980-447-5)માં અને 1937માં થિંક એન્ડ ગ્રો રિચ (ISBN 1-59330-200-2)માં પ્રકાશિત થયા હતા. તેનું જ્યારથી પ્રથમ વખત પ્રકાશન થયું હતું ત્યારથી તે પત્રની કદી પ્રિન્ટ નીકળી નથી અને તેનું વિશ્વ ભરમાં 30 મિલીયન નકલથી વધુનું વેચાણ થયું હતું. 1960માં, હીલે એન્ડ્રુ કાર્નેગીની સંપત્તિ સર્જન માટેની પદ્ધતિને સમાવતા એક સંક્ષિપ્ત ભાગનું પ્રકાશન કર્યું હતું. થોડા વર્ષો સુધી તે એક માત્ર ભાગ સામાન્ય રીતે ઉપલબ્ધ બન્યો હતો. 2004માં, રોસ કોર્નવેલે થિંક એન્ડ ગ્રો રિચ!: ધી ઓરિજીનલ વર્ઝન, રિસ્ટોર્ડ એન્ડ રિવાઇઝ્ડ (બીજુ પ્રિન્ટીંગ 2007માં), જેમાં પુસ્તકે તેના મૂળ તત્વોને સમાવ્યા હતા, થોડા સુધારાઓ હતો અને તેમાં વ્યાપક અંતિમ નોંધોનો ઉમેરો કરાયો હતો અને પુરવણી પણ હતી.

ધર્મ અને દુનિયા સર્વેક્ષણ

ધર્મ અને તત્વજ્ઞાન અંગે સ્કોટ્ટલેન્ડમાં 19મી સદીમાં સાપ્રદાયિક વલણ સંઘર્ષની સાક્ષી પૂરતા કાર્નેગીએ સંગઠિત ધર્મ અને ઇશ્વરવાદથી પોતાની જાતને દૂર રાખી હતી. કાર્નેગીએ તેના બદલે "મે ફક્ત ઇશ્વરવાદ અને ઇશ્વરીયતત્વથી જ છૂટકારો મેળવ્યો છે તેવું નથી પરંતુ મે વિકાસનું સત્ય શોધી કાઢ્યું છે" એમ કહેતા ચીજોને કુદરતી અને વૈજ્ઞાનિક રીતે જોવાનું પસંદ કર્યું હતું.

પાછળના જીવનમાં કાર્નેગીનો ધર્મ સાથે તીવ્ર વિરોધ નરમ પડ્યો હતો. તેમણે કદી પણ જાહેરમા ચોક્કસ ધર્મ વિશે ઉચ્ચાર કરતા ન હતા, પ્રિસ્બેટેરીયન ચર્ચ ખાતે પ્રાર્થનમાં તેમની સાથે તેમની પત્ની અને પુત્રી જોડાતા હતા.

તેઓ સેંટ. એન્ડ્રુઝને સંબોધન કરવા માટે તૈયાર થઇ ગયા હતા (પરંતુ કહ્યું ન હતું) જેમાં તેઓ શ્રદ્ધ ધરાવતા હતા તેવી માન્યતા જેમ કે "પુષ્કળ અને કાયમી ઉર્જા જેનાથી દરેક વસ્તુ ચાલે છે".  નેપોલીયન હીલે લખ્યું હતું કે કાર્નેગીએ "પુષ્કળ સતર્કતા"માં માનતા હોવાની અગત્યતા વિશે મક્કમપણે દાવો વ્યક્ત કર્યો હતો, આ તે નામ હતું જેનો હીલ "ભગવાન" અથવા "સર્વોપરી"ને ઓળખી કાઢવા માટે ઉપયોગ કરતા હતા. 

વિશ્વ શાંતિ

"જાહેર જીવનમાં જીવતા પ્રિય હીરો" બ્રિટીશ લિબરલ, જોહ્ન બ્રાઇટથી પ્રભાવિત થઇને કાર્નેગીએ યુવાન વયે જ વિશ્વ શાંતિને અનુસરવાના પ્રયત્નો શરૂ કર્યા હતા. "લોકો જ્યાં સુધી વધુ વિકાસ કરે છે ત્યાં સુધી સારા છે" એવા તેમના સિદ્ધાંતે તેમને સફળ વ્યાવસાયિક કારકીર્દીમાં મદદ કરી હતી એટલં જ નહી, પરંતુ આંતરરાષ્ટ્રીય સંબંધોમાં પણ તેમના દ્રષ્ટિકોણમાં મદદ કરી હતી.

આંતરરાષ્ટ્રીય શાંતિ પરત્વે તેમના પ્રેમ અને પ્રયત્નો છતાં પણ કાર્નેગીએ વિશ્વ શાંતિ માટે પોતાની શોધ પર ધર્મસંકટોનો સામનો કર્યો હતો. આ ધર્મસંકટોને ઘણી વખત તેમના આંતરરાષ્ટ્રીય સંબંધો અને તેમની અન્ય નિષ્ઠાઓ વચ્ચે એક સંઘર્ષ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. 1880 અને 1890ના દાયકાઓ દરમિયાન ઉદાહરણ જોઇએ તો, કાર્નેગીએ તેમના સ્ટીલ વર્કસને યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ નેવીને મહાકાય અને આધુનિક બનાવવા માટે આર્મર પ્લેટના વિશાળ ઓર્ડરો લેવાની મંજૂરી આપી હતી; જ્યારે તેમણે અમેરિકન ઓવરસી વિસ્તરણનો વિરોધ કર્યો હતો. અને તેમને બ્રિટીશ વર્ગ માળખાની વિવાદાસ્પદ ટીકાઓનો પણ સામનો કરવો પડ્યો હતો, જેમાં તેમણે એન્ગ્લો- અમેરિકન મિત્રતાન આપેલા પ્રોત્સાહન સાથે સંઘર્ષ ઊભો થાય તેવી શક્યતા હતી.

અમેરિકન જોડાણની બાબતે કાર્નેગીએ હંમેશા વિચાર્યું હતું કે તે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ માટે ખોટો સંકેત છે. તેમણે હવાલીયન આઇલેન્ડઝ, ક્યુબા અને પ્યુર્ટો રિકોના જોડાણનો વિરોધ કર્યો ન હતો પરંતુ કાર્નેગી હજુ પણ ફિલીપીન્સના જોડાણ તરફે વિરોધ કરતા ઊભા રહ્યા હતા. કારણ કે હવાલીયન્સ, ક્યુબન્સ એ પ્યુર્ટો રિકન્સ સિવાય ફીલીપીન્સ તેમની સ્વતંત્રતા માટે લડવાની ઇચ્છા રાખતા હતા, કાર્નેગીએ માન્યુ હતું કે આઇલેન્ડઝનો પ્રેમ જીતવો તે લોકશાહીના સિદ્ધાંતને રદિયો આપવા બરોબર છે અને તેમણે અમેરિકન ટુકડીઓ પાછી ખેંચવા અને ફિલીપીન્સને તેમની સ્વતંત્રતા સાથે રહેવા દેવા માટે વિલીયન મેકકિન્લીને વિનંતી કરી હતી. આ પગલાંએ અન્ય અમેરિકન સામ્રાજ્યવાદ વિરોધીઓને ભારે પ્રભાવિત કર્યા હતા, જેમણે તરત જ તેમને સામ્રાજ્યવાદ વિરોધી લીગના વાઇસ પ્રેસીડન્ટ તરીકે ચૂંટી કાઢ્યા હતા.

1901માં તેમણે તેમની સ્ટીલ કંપનીને વેચી દીધા બાદ કાર્નેગી, નાણાંકીય અને વ્યક્તિગત એમ બન્ને રીતે શાંતિ માટેના પગલાંઓમાં સંપૂર્ણપણે સામેલ થઇ ગયા હતા. તેમણે વિવિઝ શાંતિ રાખતી એજન્સીઓ પરત્વે તેમનો વિકાસ થાય તે માટે તેમનો મોટા ભાગનો સમય ફાળવ્યો હતો. તેમના મિત્ર બ્રિટીશ પત્રકાર વિલીયમ ટી. સ્ટેડે તેમને શાંતિ હેતુ માટે નવી સંસ્થાનું સર્જન કરવાનું અને લવાદી સમાજની સ્થાપના કરવાનું કહ્યું ત્યારે તેમનો જવાબ કંઇક આવો હતો:

I do not see that it is wise to devote our efforts to creating another organisation. Of course I may be wrong in believing that, but I am certainly not wrong that if it were dependent on any millionaire's money it would begin as an object of pity and end as one of derision. I wonder that you do not see this. There is nothing that robs a righteous cause of its strength more than a millionaire's money. Its life is tainted thereby.

કાર્નેગી માનતા હતા કે આ પ્રજાનો એક પ્રયત્ન અને ઇચ્છા છે, જે આંતરરાષ્ટ્રીય સંબંધોમાં શાંતિ જાળવી રાખે છે. કાર્યને આગળ ધકેલવા માટે ફક્ત નાણા જ જરૂરી નથી. જો વૈશ્વિક શાંતિ ફરક્ત નાણાંકીય ટેકા પર જ નિર્ભર હોય તો, તે એક હેતુ તરીકે નહી પરંતુ એક હેતુ તરીકે નહી પરંતુ વધુ સહાનુભૂતિના એક કાર્ય તરીકે દેખાશે.

1910માં કાર્નેગી એન્ડોવમેન્ટ ફોર ઇન્ટરનેશનલ પીસના સર્જનને યુદ્ધના નાશના અંતિમ હેતુ પરત્વે માર્ગ પરના એક નિશાન તરીકે ગણવામાં આવી હતી. શાંતિના પ્રોત્સાહન માટે 10 મિલીયન ડોલરની ભેટ ઉપરાંત કાર્નેગીએ યુદ્ધ થવાના વિવિધ કારણોની "વૈજ્ઞાનિક" તપાસને અને આખરે તેનો નાશ કરતી ન્યાયીક પદ્ધતિઓની સ્વીકાર્યતાને પણ પ્રોત્સાહન આપ્યું હતું. તેઓ માનતા હતા કે પ્રવર્તમાન આંતરરાષ્ટ્રીય કાયદા હેઠળ રાષ્ટ્રોના અધિકારો અને જવાબદારીઓ અને આ કાયદાને જલદ બનાવવા માટે અન્ય પરિસંવાદોને પ્રોત્સાહન આપવા એન્ડોવમેન્ટનું અસ્તિત્વ છે.

1914માં પ્રથમ વિશ્વ યુદ્ધની ઘટનાએ કાર્નેગીએ કાર્નેગીએ ચર્ચ પીસ યુનિયન (સીપીયુ)ની સ્થાપના કરી હતી, જે ધર્મ, શિક્ષણ અને રાજકારણના નેતાઓનં જૂથ હતું. સીપીયુ મારફતે કાર્નેગીએ યુદ્ધ પર કાયમ માટે વિરામ મૂકવા માટે નૈતિક નેતાગીરીને પ્રોત્સાહન આપવા વિશ્વના ચર્ચો, ધર્મો અને સંસ્થાઓ અને અન્ય આધ્યાત્મિક અને નૈતિક સ્ત્રોતોને ચલાવવાની આશા રાખી હતી. તેની ઉદઘાટક આંતરરાષ્ટ્રીય ઘટના માટે સીપીયુએ 1 ઓગસ્ટ 1914ના રોજ દક્ષિણ જર્મનીમાં કોન્સ્ટન્સ તળાવના કિનારા પર યોજનારા પરિસંવાદને સ્પોન્સર કર્યો હતો. પ્રતિનિધિઓએ પરિસંવાદમાં આવવા માટે ટ્રેઇનનો માર્ગ લેતા જર્મનીએ બેલ્જિયમ પર ચડાઇ કરી હતી.

તેના ખરાબ પ્રારંભ હોવા છતાં સીપીયુએ સફળતા પ્રાપ્ત કરી હતી. આજે સિદ્ધાંતો પર તેણે ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યું છે અને તે કાર્નેગી કાઉન્સીલ ફોર એથિક્સ ઇન ઇન્ટરનેશનલ અફેર્સ તરીકે ઓળખાય છે, જે એક સ્વતંત્ર, કોઇ સંસ્થાના જોડાણ વિનાનું, બિનનફાકારક સંસ્થા છ, જેનો હેતુ આંતરરાષ્ટ્રીય બાબતોમાં નીતિઓ માટે અવાજ ઉઠાવવાનો હતો.

પ્રથમ વિશ્વ યુદ્ધનું ફાટી નીકળવું એ કાર્નેગીને અને તેમના વિશ્વ શાંતિ પરત્વેના આશાવાદી દ્રષ્ટિકોણને સ્પષ્ટ રીતે આઘાત આપનારુ હતું. સામ્રાજ્યવાદ-વિરુદ્ધ અને વિશ્વ શાંતિ માટેના તેમના પ્રોત્સાહન નિષ્ફળ નીવડ્યા છતાં અને કાર્નેગી એન્ડોવમેન્ટે તેની આશાઓ પરિપૂર્ણ ન કરી હોવા છતાં આંતરરાષ્ટ્રીય સંબંઘો પરની તેમની માન્યતાઓ અને ખ્યાલોએ તેમના મૃત્યુ બાદ ફાઉન્ડેશન ઓફ લીગ ઓફ નેશન્સને ઊભુ કરવામાં સહાય કરી હતી, જે વિશ્વ શાંતિને અન્ય સ્તરે લઇ ગયું હતું.

ટાંકણો

• મારું હૃદય કામમાં લીન છે.
• હું જમે મોટો થતો ગયો, તેમ લોકો શું કહે છે તે તરફ ઓછું ધ્યાન સેવ્યું હતું. તેઓ શું કરે છે તે ફક્ત હું જોતો હતો.
• તમારા દરેક ઇંડા એક બાસ્કેટમાં મૂકો અને પછી બાસ્કેટને જુઓ.
• જો તમારે સુખી થવું હોય તો, તમારા વિચારો કે જે તમારી શક્તિઓને છૂટી કરતા હોય અને તમારી આશાઓને પ્રેરણા આપતા હોય તેવા લક્ષ્યાંકને નિશ્ચિત કરો.
• જે વ્યક્તિ શ્રીમંત તરીકે મૃત્યુ પામે છે, તેનું મૃત્યુ કૃપાવિહીન થાય છે.

લખાણો

કાર્નેગી મજૂર કાયદાઓ પર સામયિકોમાં સતત યોગદાન આપનારા હતા. ટ્રાયમફન્ટ ડેમોક્રેસી (1886), અને ધી ગોસ્પેલ ઓફ વેલ્થ (1889) ઉપરાંત, તેમણે એન અમેરિકન ફોર ઇન હેન્ડ ઇન બ્રિટન (1883), રાઉન્ડ ધ વર્લ્ડ (1884), ધી એમ્પાયર ઓફ બિઝનેસ (1902), ધી સિક્રેટ ઓફ બિઝનેસ ઇઝ ધ મેનેજમેન્ટ ઓફ મેન (1903), જેમ્સ વોટ્ટ (1905) જેવા લખાણો વિખ્યાત સ્કોટસ શ્રેણીઓ, પ્રોબ્લેમ ઓફ ટુડે (1907)માં લખ્યા હતા અને પ્રકાશિત થયેલી આત્મકથા ઓટોબાયોગ્રાફી ઓફ એન્ડ્રુ કાર્નેગી (1920)માં તેમના મરણ બાદના લખાણો પ્રકાશિત થયા હતા.

વારસો અને સન્માન

એન્ડ્રુ કાર્નેગીનુ્ તેમના વતન ડનફર્મલિનમાં પૂતળું

• ડાયનાસૌર ડીપ્લોડોકસ કાર્નેગી (હેટર) એવું નામ એન્ડ્રુ કાર્નેગી માટે એ પછી અપાયું હતું કે જ્યારે તેમણે એક સ્પર્ધાને સ્પોન્સર કરી હતી જેણે ઉતાહના મોરીસન ફોર્મેશન (જ્યુરેસિક)માં તેમના અવશેષો શોધી કાઢ્યા હતા. કાર્નેગીને "ડીપ્પી" માટે ભારે ગર્વ હતો, જે આખા હાડપિંજરના હાડકા અને પ્લાસ્ટરની નકલ હતી અને જેનું તેમણે યુરોપમાં વિવિધ મ્યુઝિયમોમાં દાન કર્યું હતું. મૂળભૂત અશિભૂત હાડપિંજર એસેમ્બલ્ડ છે અને પિટ્સબર્ઘમાં કાર્નેગી મ્યુઝિયમ ઓફ નેચરલ હિસ્ટ્રી ખાતે હોલ ઓફ ડાયનાસૌરમાં ઊભું છે.
• સ્પેનિશ અમેરિકન યુદ્દ બાદ કાર્નેગીએ ફિલીપીન્સ તેમની સ્વતંત્રતા ખરીદી શકે તે માટે 20 મિલીયન અમેરિકી ડોલરનું દાન કરવાનો પ્રસ્તાવ મૂક્યો હતો.
• કાર્નગી પેનસિલ્વેનીયા, અને કાર્નેગી ઓકલાહોમા જેવા નામો તેમના સન્માનમાં આપવામાં આવ્યા હતા.
• સાગૌરો કેક્ટસનું વૈજ્ઞાનિક નામ, કાર્નેગીયા તેમના નામની પાછળ આપવામાં આવ્યું હતું.
• યુકેમાં પ્રકાશિત થયેલા શ્રેષ્ઠ બાળકોના સાહિત્ય માટે કાર્નેગી મેડલની સ્થાપના તેમના નામથી કરાઇ હતી.
• લિડઝ મેટ્રોપોલીટન યુનિવર્સિટી, યુકે ખાતે ધી કાર્નેગી ફેકલ્ટી ઓફ સ્પોર્ટ એન્ડ એજ્યુકેશનનું નામ તેમના નામની પાછળ અપાયું છે.
• ડનફર્મલાઇન અને ન્યુ યોર્કમાં કોન્સર્ટ હોલનું નામ તેમના નામની પાછળ અપાયું છે.
• તેમની કારકીર્દીની ઊંચાઇએ કાર્નેગી સ્ટાન્ડર્ડ ઓઇલના જોહ્ન ડી. રોકફેલર બાદ વિશ્વમાં બીજા ક્રમના સૌથી શ્રીમંત વ્યક્તિ હતા.
• ડીઝનીના સ્ક્રૂગ મેકડક એન્ડ્રુ કાર્નેગી દ્વારા પ્રેરિત હોય તેવું માનવામાં આવે છે.
• પિટ્સબર્ઘમાં સ્થિત કાર્નેગી મેલોન યુનિવર્સિટીને એન્ડ્રુ કાર્નેગીનું નામ આપવામાં આવ્યું છે, જેમણે તે સંસ્થાની સ્થાપના કાર્નેગી ટેકનિકલ સ્કુલ તરીકે કરી હતી.

  

  કાર્નેગી વાનગાર્ડ હાઇ સ્કુલ

• ડનફર્મલાઇનના હાલબેથ વિસ્તારમાં આવેલી લૌડર કોલેજ (જેનું નામ તેમના કાકાના નામની પાછળ અપાયું હતું, જેમણે તેમને શિક્ષણ લેવાની પ્રેરણા આપી હતી)નું નામ બદલીને 2007માં કાર્નેગી કોલેજ એવુ આપવામાં આવ્યું હતું.
• બેલગ્રેડ યુનિવર્સિટી લાયબ્રેરીની પાછળ બેલગ્રેડ (સર્બિયા)માં આવેલી શેરી એ કાર્નેગીના અનેક ગ્રંથાલયોમાંનું એક છે અને તેમના સન્માનમાં તેનું નામ આપવામાં આવ્યું છે.
• હ્યુસ્ટોન, ટેક્સાસમાં અમેરિકન હાઇ સ્કુલ, કાર્નેગી વાનગાર્ડ હાઇ સ્કુલનું નામ તેમના નામની પાછળ અપાયું છે.

એન્ડ્રુ કાર્નેગીના અંગત કાગળો લાયબ્રેરી ઓફ કોંગ્રેસ મેન્યુસ્ક્રીપ્ટ ડિવીઝનમાં રહેલા છે. કાર્નેગી કલેક્શન્સ ઓફ ધ કોલંબીયા યુનિવર્સિટી રેર બુક એન્ડ મેન્યુસ્ક્રીપ્ટ લાયબ્રેરીમાં એન્ડ્રુ કાર્નેગી દ્વારા જે સંસ્થાઓને ભંડોળ આપવામાં આવ્યું હતું તેના આર્કાઇવ્સનો સમાવેશ કરે છે: ધી કાર્નેગી કોર્પોરેશન ઓફ ન્યુ યોર્ક (સીસીએનવાય); ધી કાર્નેગી એન્ડોવમેન્ટ ફોર ઇન્ટરનેશનલ પીસ (સીઇઆઇપી); કાર્નેગી ફાઉન્ડેશન ફોર ધ એડવાન્સમેન્ટ ઓફ ટીચીંગ (સીએફએટી); ધી કાર્નેગી કાઉન્સીલ ઓફ એથિક્સ એન્ડ ઇન્ટરનેશનલ અફેર્સ (સીસીઇઆઇએ). આ સંગ્રહો મુખ્યત્વે કાર્નેગી પરોપકારી સેવા માટે કામ કરે છે અને શ્રી કાર્નેગીને સંબંધિત અત્યંત ઓછી અંગત સામગ્રીઓ ધરાવે છે. કાર્નેગી મેલોન યુનિવર્સિટી અને કાર્નેગી લાયબ્રેરી ઓફ પિટ્સબર્ઘ કાર્નેગીની જાવન પર ડીજીટાઇઝ્ડ આર્કાઇવ્સના એન્ડ્રુ કાર્નેગી કલેક્શન સંગ્રહિત ૨૦૧૧-૦૫-૨૨ ના રોજ વેબેક મશિનનો સંયુક્ત રીતે વહીવટ કરે છે.

આ પણ જુઓ

• અત્યંત શ્રીમંત ઐતિહાસિક વ્યક્તિઓની યાદી
• અમેરિકન એન્ટી-ઇમ્પીરિયલિસ્ટ લીગ, એક એવી સંસ્થા જેની સાથે કાર્નેગી સંબંધ ધરાવે છે
• કાર્નેગી ગ્રંથાલય
• કાર્નેગી ઇન્સ્ટિટ્યુશન ફોર સાયંસ
• વ્યક્તિઓના નામની પાછળની યુનિવર્સિટીઓની યાદી
• નેપોલિયન હીલ
• થિંક એન્ડ ગ્રો રિચ
• ગોસ્પેલ ઓફ વેલ્થ
• હેરી વોટ્સ
• પબ્લિક લાયબ્રેરી એડવોકેસી
• પબ્લિક લાયબ્રેરી એડવોકેસીનો ઇતિહાસ
• યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં કાર્નેગી ગ્રંથાલયોની યાદી
• ઇન સનલાઇટ, ઇન ઓ બ્યૂટીફુલ ગાર્ડન, જોહ્નસટાઉનના પૂર વિશેની નવલકથા

સંદર્ભો

•  ચિશ્લોમ, હ્યુજ, સંપાદક (૧૯૧૧). એન્સાયક્લોપિડિયા બ્રિટાનિકા (૧૧મી આવૃત્તિ). કેમ્બ્રિજ યુનિવર્સિટી પ્રેસ.
• ઢાંચો:Cite Appletons'

વધુ વાંચન

પ્રાથમિક સ્ત્રોત

• કાર્નેગી, એન્ડ્રુ. સંગ્રહિત ૨૦૧૩-૦૬-૧૫ ના રોજ વેબેક મશિનઓટોબાયોગ્રાફી ઓફ એનડ્રુ કાર્નેગીર (1920, 2006) સંગ્રહિત ૨૦૧૩-૦૬-૧૫ ના રોજ વેબેક મશિન. આઇએસબીએન 1-933368-05-5.
• કાર્નેગી, એન્ડ્રુ. સંગ્રહિત ૨૦૧૦-૦૨-૨૨ ના રોજ વેબેક મશિન"ગોસ્પેલ ઓફ વેલ્થ" (1888, 1998) સંગ્રહિત ૨૦૧૦-૦૨-૨૨ ના રોજ વેબેક મશિન. આઇએસબીએન 1-933368-05-5.
• હીલ, નેપોલીયન. થિંક એન્ડ ગ્રો રિચ (1937, 2004). આઇએસબીએન 1-933368-05-5. (હીલના કાર્નેગી સાથેના લાંબા ગાળાના સંબંધો વિશે બીલના સંસ્મરણો અને તેમના વિશેના વિસ્તરિત ટાંકણોનો સમાવેશ કરે છે.)
• [૧] સંગ્રહિત ૨૦૧૧-૦૭-૨૫ ના રોજ વેબેક મશિન ધી હિસ્ટ્રી ઓફ થીટા Xi

ગૌણ સ્ત્રોતો

• ગોલ્ડીન, મિલ્ટોન. "એન્ડ્રુ કાર્નેગી અને રોબર બેરોન માયથ". માયથ અમેરિકા માં : ઐતિહાસિક સાહિત્ય સંગ્રહ, વોલ્યુમ II. 1997. ગેર્સ્ટર, પેટ્રિક અને કોર્ડઝ, નિકોલસ. (સંપાદકો.) બ્રાન્ડીવાઇન પ્રેસ, સેંટ. જેમ્સ. એનવાય. ISBN 1-881089-97-5
• જોસેફસન; મેથ્યુ. (1938, 1987). ધી રોબર બેરોન્સ: ધી ગ્રેટ અમેરિકન કેપિટાલિસ્ટસ, 1861–1901 ISBN 99918-47-99-5
• ક્રાસ, પીટર. (2002). કાર્નેગી વિલી. ISBN 0-471-47660-9
• Lanier, Henry Wysham (1901). "The Many-Sided Andrew Carnegie: A Citizen of the Republic". The World's Work: A History of Our Time. I: 618–630. CS1 maint: discouraged parameter (link)
• લેસ્ટર, રોબર્ટ એમ. (1941). ફોર્ટી યર્સ ઓફ કાર્નેગી ગિવીંગ: એન્ડ્રુ કાર્નેગીના ઉપકારની અને ફિલાન્થ્રોપિક ટ્રસ્ટ કે જેનું તેમણે સર્જન કર્યું હતું તેની સંક્ષિપ્તી . સી. સ્ક્રીબનર્સ સન્સ, ન્યુ યોર્ક.
• લિવસે, હેરોલ્ડ સી.(1999). એન્ડ્રુ કાર્નેગી એન્ડ રાઇઝ ઓફ બીગ બિઝનેસ , 2જી આવૃત્તિ. ISBN 0-321-43287-8 (ટૂંકી આત્મકથા)
• Lorenzen, Michael. (1999). "Deconstructing the Carnegie Libraries: The Sociological Reasons Behind Carnegie's Millions to Public Libraries". Illinois Libraries. 81 (2): 75–78.
• મોરિસ, ચાર્લ્સ આર. (2005). ધી ટાયકૂન્સ: એન્ડ્રુ કાર્નેગી, જોહ્ન ડી. રોકફેલર, જય ગૌલ્ડ અન જે.પી. મોર્ગને કેવી રીતે અમેરિકન સુપરઇકોનોમિની શોધ કરી . ટાઇમ્સ બુક્સ. ISBN 0-253-33074-2
• નાસો, ડેવિડ. (2005). એન્ડ્રુ કાર્નેગી ધી પેન્ગ્વીન પ્રેસ, ન્યુ યોર્ક. (એલોંગ વિથ વોલ અત્યંત વિગતવાર વિદ્વતાપૂર્ણ આત્મકથા)
• Patterson, David S. "Andrew Carnegie's Quest for World Peace". Proceedings of the American Philosophical Society. 114 (5): 371–383.
• રિસ, જોનાથન. (1997). "હોમસ્ટેડ ઇન કોન્ટેક્સ્ટ: એન્ડ્રુ કાર્નેગી અને આયર્ન અને સ્ટીલ કામદારોના મિશ્રણની પડતી." પેનસિલ્વેનીયા હિસ્ટ્રી 64(4): 509–533. Issn: 0031-4528
• રિટ જુનિયર., મિશેલ જે., અને કિર્ક લેન્ડર્સ. 1995). અ લાઇફટાઇમ રિચીસ: નેપોલિયન હીલની આત્મકથા ISBN 0-525-94001-4
• વાન્સસ્લીક, એબીગેઇલ એ."'ધી અટમોસ્ટ એમાઉન્ટ ઓફ ઇફેક્ટીવ એકોમોડેશન': એન્ડ્રુ કાર્નેગી અને રિફોર્મ ઓફ ધી અમેરિકન લાયબ્રેરી." જર્નલ ઓફ ધ સોસાયટી ઓફ આર્કિટેક્ચરલ હિસ્ટોરિયન્સ 1991 50(4): 359–383. Issn: 0037-9808 (ફુલટેક્સ્ટ: જસ્ટોરમાં)
• વોલ, જોસેફ ફ્રેઝીયર. એન્ડ્રુ કાર્નેગી (1989). ISBN 0-8229-5904-6 (નાસોની સાથે અત્યંત વિગતવાર વિદ્વતાપૂર્ણ આત્મકથા)
• વ્હેપલ્સ, રોબર્ટ. સંગ્રહિત ૨૦૦૬-૧૨-૧૬ ના રોજ વેબેક મશિન"એન્ડ્રુ કાર્નેગી" સંગ્રહિત ૨૦૦૬-૧૨-૧૬ ના રોજ વેબેક મશિન, ઇએચ.નેટ એનસાયક્લોપીડીયા ઓફ ઇકોનોમિક એન્ડ બિઝનેસ હિસ્ટ્રી .

બાહ્ય લિંક્સ

કાર્નેગીના કાર્યો

• ઢાંચો:Gutenberg author
• Carnegie, Andrew (1920). John Charles Van Dyke (સંપાદક). Autobiography of Andrew Carnegie. Houghton Mifflin company. મેળવેલ 24 December 2010.

કાર્નેગીના નામ પાછળની સંસ્થાઓ

• કાર્નેગી કોર્પોરેશન ઓફ ન્યુયોર્ક
• કાર્નેગી મેલોન યુનિવર્સિટી
• કાર્નેગી લાયબ્રેરી ઓફ પિટ્સબર્ગ
• કાર્નેગી મ્યુઝિયમ્સ ઓફ પિટ્સબર્ગ
• કાર્નેગી કાઉન્સીલ ફોર એથિક્સ ઇન ઇન્ટરનેશનલ અફેર્સ
• કાર્નેગી ફાઉન્ડેશન ફોર ધ એડવાન્સમેન્ટ ઓફ ટીચીંગ
• ધી કાર્નેગી ઇન્ડોવમેન્ટ ફોર ઇન્ટરનેશનલ પીસ સંગ્રહિત ૨૦૨૦-૦૬-૦૫ ના રોજ વેબેક મશિન
• ધી કાર્નેગી ઇન્સ્ટિટ્યુશન ફોર સાયંસ સંગ્રહિત ૨૦૧૦-૦૫-૨૧ ના રોજ વેબેક મશિન

સામાન્ય રુચિ

• કાર્નેગી બર્થપ્લેસ મ્યુઝિયમ વેબસાઇટ
• ઢાંચો:Find a Grave
• ઢાંચો:NRA