વસાવા બોલી

વસાવા બોલીનો ઉદભવ કઇ ભાષામાંથી થયો તે જાણવું મુશ્કેલ છે. પરંતુ આ ભાષા ભાષા તાપી નદી તેમ જ નર્મદા નદીના ખીણ પ્રદેશ તેમ જ તેની વચ્ચેના વિસ્તારમાં વસતા આદિવાસીઓ પૈકીના વસાવા જાતિના લોકોની પરાપૂર્વથી સામાજીક વહેવારમાં વપરાતી પરંપરાગત બોલી છે. પરંતુ આ બોલી બોલનારા વસાવા લોકોની વસ્તી ગુજરાતમાં વિશેષ છે. આ બોલી ખાસ કરીને દક્ષિણ ગુજરાતના રાનીપરજ વિસ્તારના તાપી જિલ્લા અને સુરત જિલ્લાના ઉમરપાડા તથા નર્મદા જિલ્લાના ડેડીયાપાડા તેમજ નેત્રંગ તાલુકામાં વધુ બોલાય છે. આ બોલીમાં તેમાં થોડા શબ્દો ગુજરાતી ભાષા જેવા તથા થોડા શબ્દો સંસ્કૃત તથા મરાઠી ભાષા જેવા છે.

ઉચ્ચારણ

વસાવા બોલીમાં બહુવચન હોતું નથી. તેથી આ બોલીમાં દાદાને પણ તુ અને પુત્રને પણ તુ કહીને બોલાવવામા આવે છે. સાંભળવામાં આ બોલી તોછડી લાગે છે. આ બોલીમાં વાક્યને અંતે વા બોલાય છે, જે આ બોલીનું વૈવિધ્ય છે તેમ જ તુંકારામાં બોલવા છતાં મીઠી લાગે છે. ઉપરાંત આજ ભાષા થાેડા થાેડા અંતરે અલગ રીતે બાેલાય છે. જેવી કે દેહવાલી (ખાનદેશી), આંબુડી, ખાટાલીયે, માવચી વગરે.

કેટલાક શબ્દો

• બા - પિતા
• દીહુ - દીયર
• યા - માતા
• ડાયલો - જેઠ
• દાદો - ભાઈ
• નોંદહે - નંણદ
• બોંઅહી - બહેન
• પોજાહા - ભાભી
• પોયરો - પુત્ર
• પોયરી - પુત્રી
• માટી / જમાહ - પતી
• થૈ / નાડી - પત્ની
• હાવળી - સાસુ
• હારહો - સસરો
• જીજી - માસી
• હાલોસ - સાળો
• આજલી - દાદી
• આજલો - દાદા
• પાવડીહુ - જીજાજી

વ્યાકરણ

અન્ય ભાષાની જેમ વસાવા બોલીમાં પણ ત્રણ કાળનો (વર્તમાનકાળ, ભવિષ્યકાળ અને ભુતકાળ) ઉપયોગ કરીને બોલી બોલાય છે.

દાત.

• હું જાઉ છુ - આંઇ જાહું (વર્તમાન કાળ)
• હું જઈશ - આંઇ જાહીં (ભવિષ્યકાળ)
• હું ગયો હતો - આંઇ ગેઇલો (ભુતકાળ)

કર્તા - ક્રિયાપદ - કર્મ

• હું - આંઇ
• તુ - તુ
• તમે - તુ
• અમે - આમાં
• તે, તેણી - એલો, એલી
• તેઓ - એપલા