કપ્પૂરમંજરી

કપ્પૂરમંજરી (સંસ્કૃત: કર્પૂરમંજરી) કવિરાજ રાજશેખરે ઇ.સ. દસમી સદીમાં રચેલ પ્રાકૃત ભાષાનું સંગીતરૂપક છે. માત્ર પ્રાકૃતભાષામાં રચાયેલાં નાટકોને સટ્ટક કહેવામાં આવે છે અને આ સટ્ટકો પૈકી કપ્પૂરમંજરી સૌપ્રથમ અને વિશિષ્ટ છે.

લેખન

હર્ષની રત્નાવલીની જેમ કપ્પૂરમંજરીનું કથાવસ્તુ ચાર જવનિકા એટલે કે અંકોમાં બનેલું છે. આ કથામાં રાજા ચંડપાલ અને કુંતલની રાજકુમારી કર્પૂરમંજરીની પ્રણયગાથાને પદ્યાત્મક રીતે પ્રસ્તુત કરવામાં આવી છે. કાપાલિક ભૈરવાનંદ તંત્રવિદ્યાથી નાયિકાને રાજસભામાં હાજર કરે છે. નાયિકાને જોતાં જ ચંડપાલ પ્રથમ ર્દષ્ટિએ જ તેને ચાહવા લાગે છે. ત્યારબાદ વિદૂષકની મદદથી બંનેનું મિલન યોજાય છે. આ દરમિયાન મહારાણી વિભ્રમલેખા પ્રણયમાં વિઘ્નરૂપ બને છે. અંતે કાપાલિક ભૈરવાનંદની સહાયથી રાજા અને કર્પૂરમંજરીના વિવાહ થાય છે.

રમણિકભાઈ મ. શાહના મતે "અનુપમ પદલાલિત્ય અને ગીતિસૌન્દર્યથી મંડિત ‘કપ્પૂરમંજરી’ પ્રાકૃત ભાષાનું ઉત્તમ રૂપક ગણાય છે."

આ પણ જુઓ

• કુવલયમાલા, આઠમી સદીમાં રચાયેલી પ્રાકૃત નવલકથા
• કણ્હચરિય, પ્રાકૃત ભાષામાં રચાયેલું શ્રીકૃષ્ણનું ચરિત્ર

બાહ્ય કડીઓ

• ડિજિટલ લાઇબ્રેરી ઑફ ઇન્ડિયા પર કર્પૂરમંજરી પુસ્તક