લખાણ પર જાઓ

ગાંધી શાંતિ પુરસ્કાર

વિકિપીડિયામાંથી
ગાંધી શાંતિ પુરસ્કાર
પુરસ્કારનો હેતુઅહિંસા અને અન્ય ગાંધીવાદી પદ્ધતિઓ દ્વારા સામાજિક, આર્થિક અને રાજકીય પરિવર્તનમાં યોગદાન
પુરસ્કાર આપનારભારત સરકાર
રજૂકર્તાભારત સરકાર Edit this on Wikidata
ઇનામી રકમ₹ ૧ કરોડ (૧૦ મિલિયન)
પ્રથમ વિજેતા૧૯૯૫
છેલ્લા વિજેતા૨૦૨૩
ઝાંખી
કુલ પુરસ્કારો૨૦
અંતિમ પ્રાપ્તકર્તાગીતા પ્રેસ

આંતરરાષ્ટ્રીય ગાંધી શાંતિ પુરસ્કાર એ ભારત સરકાર દ્વારા મહાત્મા ગાંધીના સન્માનમાં એનાયત કરવામાં આવતો વાર્ષિક પુરસ્કાર છે.

ગાંધીજીના આદર્શોને શ્રદ્ધાંજલિ આપવા માટે, ભારત સરકારે ૧૯૯૫માં મોહનદાસ ગાંધીની ૧૨૫મી જન્મજયંતિ નિમિત્તે આંતરરાષ્ટ્રીય ગાંધી શાંતિ પુરસ્કાર શરૂ કર્યો હતો. આ વાર્ષિક પુરસ્કાર વ્યક્તિઓ અને સંસ્થાઓને અહિંસા અને અન્ય ગાંધીવાદી પદ્ધતિઓ દ્વારા સામાજિક, આર્થિક અને રાજકીય પરિવર્તનમાં તેમના યોગદાન બદલ આપવામાં આવે છે. આ પુરસ્કારમાં વિશ્વની કોઈપણ ચલણમાં રૂપાંતરિત ₹૧ કરોડ (૨૦૨૩માં ₹૧.૨ કરોડ અથવા US$૧૪૦,૦૦૦ ની સમકક્ષ) રોકડ, એક તકતી અને પ્રશસ્તિપત્ર આપવામાં આવે છે. તે રાષ્ટ્રીયતા, જાતિ, સંપ્રદાય અથવા લિંગને ધ્યાનમાં લીધા વિના તમામ વ્યક્તિઓ માટે સમાન રીતે ખુલ્લો છે.

ભારતના વડા પ્રધાન, લોકસભામાં વિરોધ પક્ષના નેતા, ભારતના મુખ્ય ન્યાયાધીશ, લોકસભાના સ્પીકર અને દર ત્રણ વર્ષે નિયુક્ત કરાયેલા બે અન્ય પ્રતિષ્ઠિત વ્યક્તિઓની બનેલી નિર્ણાયક સમિતિ દર વર્ષે પુરસ્કાર વિજેતાનો નિર્ણય કરે છે.

સામાન્ય રીતે, ફક્ત સક્ષમ વ્યક્તિઓ તરફથી આવતા પ્રસ્તાવોને જ નામાંકિત કરવા માટે આમંત્રિત કરવામાં આવે છે. જોકે, ફક્ત સક્ષમ વ્યક્તિઓ તરફથી ન આવ્યા હોવાના આધારે નિર્ણાયક સમિતિ દ્વારા દરખાસ્તને વિચારણા માટે અમાન્ય ગણવામાં આવતી નથી.

જો કોઈપણ દરખાસ્ત માન્યતાને પાત્ર ન હોય તો, નિર્ણાયક મંડળ તે વર્ષ માટે પુરસ્કાર રોકવા માટે સ્વતંત્ર છે; આ પુરસ્કાર ૨૦૦૬ થી ૨૦૧૨ સુધીના વર્ષોમાં રોકી રાખવામાં આવ્યો હતો. નામાંકન પહેલાના ૧૦ વર્ષ દરમિયાનની ઉપલબ્ધિઓને જ પુરસ્કાર માટે ધ્યાનમાં લેવામાં આવે છે; જોકે, જો તેનું મહત્વ તાજેતરના વર્ષો સુધી સ્પષ્ટ ન થયું હોય તો જૂના કાર્યોને પણ ધ્યાનમાં લઈ શકાય છે. વિચારણા માટે પાત્ર બનવા માટે, લેખિત કાર્ય પ્રકાશિત થયેલું હોવું જોઈએ.[૧]

પ્રાપ્તકર્તાઓ

[ફેરફાર કરો]
તે વર્ષ માટે સંયુક્ત પુરસ્કાર સૂચવે છે
અનુક્રમ વર્ષ પ્રાપ્તકર્તા Image જન્મ / અવસાન દેશ વિવરણ
૧ ૧૯૯૫ જુલિયસ ન્યરેરે[૨] ૧૯૨૨–૧૯૯૯  Tanzania જુલિયસ કમ્બારાજ ન્યરેરે એ તાન્ઝાનિયાના એક રાજકારણી હતા જેમણે ૧૯૬૦ થી ૧૯૮૫માં નિવૃત્તિ સુધી તાન્ઝાનિયા અને અગાઉ ટાંગાનિકાના નેતા તરીકે સેવા આપી હતી.
૨ ૧૯૯૬ એ. ટી. અરિયારત્ને[૨] ૧૯૩૧–૨૦૨૪  શ્રીલંકા સર્વોદય શ્રમદાન ચળવળના સ્થાપક
૩ ૧૯૯૭ ગેરહાર્ડ ફિશર[૩][૪] ૧૯૨૧–૨૦૦૬  Germany રક્તપિત અને પોલિયો સામેના તેમના કાર્ય માટે જાણીતા જર્મન રાજદ્વારી.
૪ ૧૯૯૮ રામકૃષ્ણ મિશન[૨] (founded 1897)  ભારત સ્વામી વિવેકાનંદ દ્વારા વંચિત જૂથોમાં સામાજિક કલ્યાણ, સહિષ્ણુતા અને અહિંસાને પ્રોત્સાહન આપવા માટે સ્થાપના કરવામાં આવી હતી.
૫ ૧૯૯૯ બાબા આમ્ટે[૫][૨] ૧૯૧૪–૨૦૦૮  ભારત સામાજિક કાર્યકર, ખાસ કરીને રક્તપિત્તથી પીડિત ગરીબ લોકોના પુનર્વસન અને સશક્તિકરણ માટેના તેમના કાર્ય માટે જાણીતા.
૬ ૨૦૦૦ નેલ્સન મંડેલા[૨] ૧૯૧૮–૨૦૧૩  South Africa દક્ષિણ આફ્રિકાના ભૂતપૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ[૨]
ગ્રામીણ બેંક (સ્થા. ૧૯૮૩)  Bangladesh મુહમ્મદ યુનુસ દ્વારા સ્થાપના
૭ ૨૦૦૧ જોન હ્યુમ[૧][૨] ૧૯૩૭–૨૦૨૦  Ireland ઉત્તરી આયરિશ રાજકારણી અને ઉત્તરી આયર્લૅન્ડ શાંતિ પ્રક્રિયામાં મુખ્ય વ્યક્તિ
૮ ૨૦૦૨ ભારતીય વિદ્યા ભવન[૨] (૧૯૩૮માં સ્થાપના)  ભારત ભારતીય સંસ્કૃતિ પર ભાર મૂકતું શૈક્ષણિક ટ્રસ્ટ
૯ ૨૦૦૩ વાક્લાવ હેવેલ[૬][૭] ૧૯૩૬–૨૦૧૧  Czech Republic ચેકોસ્લોવાકિયા ના છેલ્લા રાષ્ટ્રપતિ અને ચેક રિપબ્લિકના પ્રથમ રાષ્ટ્રપતિ
૧૦ ૨૦૦૪ કોરેટા સ્કોટ કિંગ[૨] ૧૯૨૭–૨૦૦૬  United States કાર્યકર્તા અને નાગરિક અધિકાર નેતા.
૧૧ ૨૦૦૫ ડેસમંડ ટુટુ[૮] ૧૯૩૧–૨૦૨૧  South Africa દક્ષિણ આફ્રિકાના ધર્મગુરુ અને કાર્યકર્તા. તેઓ દક્ષિણ આફ્રિકાના સામાજિક અધિકાર કાર્યકર્તા અને નિવૃત્ત એંગ્લિકન બિશપ હતા, જેમણે ૧૯૮૦ના દાયકા દરમિયાન રંગભેદના વિરોધી તરીકે વિશ્વભરમાં ખ્યાતિ મેળવી હતી.
૧૨ ૨૦૧૩ ચંડીપ્રસાદ ભટ્ટ[૯][૧૦] (જ. ૧૯૩૪)  ભારત પર્યાવરણવાદી, સામાજિક કાર્યકર અને ચિપકો ચળવળના પ્રણેતા. દશોલી ગ્રામ સ્વરાજ્ય સંઘ (DGSS)ની સ્થાપના
૧૩ ૨૦૪ ઇસરો[૧૧] (સ્થા. ૧૯૬૯)  ભારત ભારત સરકારની અવકાશ એજન્સીનો ઉદ્દેશ્ય અવકાશ ટેકનોલોજીને આગળ વધારવાનો અને તેના ઉપયોગો પહોંચાડવાનો છે.
૧૪ ૨૦૧૫ વિવેકાનંદ કેન્દ્ર[૧૨] (સ્થા. ૧૯૭૨)  ભારત સ્વામી વિવેકાનંદ દ્વારા ઉપદેશિત સિદ્ધાંતો પર આધારિત એક હિન્દુ આધ્યાત્મિક સંગઠન
૧૫ ૨૦૧૬ અક્ષય પાત્ર ફાઉન્ડેશન (સ્થા. ૨૦૦૦)  ભારત ભારતમાં એક બિન-લાભકારી સંસ્થા જે સમગ્ર ભારતમાં શાળાના ભોજન કાર્યક્રમનું સંચાલન કરે છે.
સુલભ આંતરરાષ્ટ્રીય (સ્થા. ૧૯૭૦)  ભારત એક સામાજિક સેવા સંસ્થા જે શિક્ષણ દ્વારા માનવ અધિકારો, પર્યાવરણીય સ્વચ્છતા, બિન-પરંપરાગત ઉર્જા સ્ત્રોતો, કચરા વ્યવસ્થાપન અને સામાજિક સુધારાઓને પ્રોત્સાહન આપવા માટે કાર્ય કરે છે.
૧૬ ૨૦૧૭ એકલ વિદ્યાલય (સ્થા. ૧૯૮૬)  ભારત ભારતના દૂરના વિસ્તારોમાં ગ્રામીણ અને આદિવાસી બાળકો માટે શિક્ષણ, ગ્રામીણ સશક્તિકરણ, લિંગ અને સામાજિક સમાનતામાં યોગદાન.
૧૭ ૨૦૧૮ યોહેઈ સાસાકાવા (જ. ૧૯૩૯)  Japan ભારત અને સમગ્ર વિશ્વમાં રક્તપિત્ત નાબૂદીમાં તેમના યોગદાન બદલ.[૧૩]
૧૮ ૨૦૧૯ કાબૂસ બિન સઇદ ૧૯૪૦–૨૦૨૦  Oman અહિંસક અને અન્ય ગાંધીવાદી પદ્ધતિઓ દ્વારા સામાજિક, આર્થિક અને રાજકીય પરિવર્તન માટે યોગદાન માટે.[૧૪]
૧૯ ૨૦૨૦ શેખ મુજીબુર રહેમાન ૧૯૨૦–૧૯૭૫  Bangladesh અહિંસક અને અન્ય ગાંધીવાદી પદ્ધતિઓ દ્વારા સામાજિક, આર્થિક અને રાજકીય પરિવર્તનમાં તેમના યોગદાન બદલ.[૧૫]
૨૦ ૨૦૨૧ ગીતા પ્રેસ (સ્થા. ૧૯૫૩)  ભારત અહિંસક અને અન્ય ગાંધીવાદી પદ્ધતિઓ દ્વારા સામાજિક, આર્થિક અને રાજકીય પરિવર્તનમાં ઉત્કૃષ્ટ યોગદાન બદલ.[૧૬]

સંદર્ભ

[ફેરફાર કરો]
  1. 1 2 Press Information Bureau Website Retrieved 4 November 2006.
  2. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 "International Gandhi Peace Prize". મેળવેલ 15 November 2010. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (મદદ)
  3. ↑ "President Confers Gandhi Peace Prize 1997 on Dr.Gerhard Fischer of Germany". Press Information Bureau, Government of India. 5 January 1998. મૂળ માંથી 28 September 2011 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 24 February 2009. {{cite web}}: Check date values in: |access-date=, |date=, and |archive-date= (મદદ)
  4. ↑ Radhakrishnan, R.K. (5 July 2006). "Gerhard Fischer passes away". The Hindu. મૂળ માંથી 17 September 2008 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 24 February 2009. {{cite news}}: Check date values in: |access-date=, |date=, and |archive-date= (મદદ)
  5. ↑ Narmada.org સંગ્રહિત ૧૧ જાન્યુઆરી ૨૦૧૧ ના રોજ વેબેક મશિન Retrieved 4 November 2006.
  6. ↑ "PIB Press Release – President to confer the Gandhi Peace Prize to Mr. Vaclav Havel". pib.mic.in. Government of India Press Information Bureau. 2 January 2004. મેળવેલ 15 November 2010. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= and |date= (મદદ)
  7. ↑ "PIB Press Release – Gandhi Peace Prize conferred on Mr. Vaclav Havel". pib.mic.in. Government of India Press Information Bureau. 5 January 2004. મેળવેલ 15 November 2010. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= and |date= (મદદ)
  8. ↑ Tutu to be honoured with Gandhi Peace Award Retrieved 11 November 2008.
  9. ↑ Joshua, Anita (1 March 2014). "Gandhi Peace Prize for Chipko pioneer, founded Dasholi Swarajya Gram Sangh". The Hindu. મેળવેલ 3 March 2014. {{cite news}}: Check date values in: |access-date= and |date= (મદદ)
  10. ↑ Singh, Kautilya (1 March 2014). "Gandhi Peace Prize for Chandi Prasad Bhatt". The Times of India. મેળવેલ 3 March 2014. {{cite news}}: Check date values in: |access-date= and |date= (મદદ)
  11. ↑ "ISRO gets Gandhi Peace Prize for 2014". Press Information Bureau, Government of India. મેળવેલ 22 April 2015. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (મદદ)
  12. ↑ "Centre Announces Winners Of Gandhi Peace Prize For 2015-2018". NDTV. 17 January 2019. મેળવેલ 17 January 2019. {{cite news}}: Check date values in: |access-date= and |date= (મદદ)
  13. ↑ "Japan's Sasakawa Yōhei Wins International Gandhi Peace Prize for Hansen's Disease Work". Nippon.com. 25 January 2019. {{cite web}}: Check date values in: |date= (મદદ)
  14. ↑ "Gandhi Peace Prize for the Year 2019 announced". PIB. 22 March 2021. {{cite web}}: Check date values in: |date= (મદદ)
  15. ↑ "Gandhi Peace Prize for the Year 2020 announced". PIB. 22 March 2021. {{cite web}}: Check date values in: |date= (મદદ)
  16. ↑ "Gandhi Peace Prize for 2021 to be conferred on Gita Press, Gorakhpur". pib.gov.in. મેળવેલ 2023-06-18. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (મદદ)
"https://gu.wikipedia.org/w/index.php?title=ગાંધી_શાંતિ_પુરસ્કાર&oldid=891281" થી મેળવેલ