ગુજરાતમાં શહેરી સ્થાનિક સંસ્થાઓની યાદી

વિકિપીડિયામાંથી

ભારતના ગુજરાત રાજ્યમાં આવેલી શહેરી સ્થાનિક સંસ્થાઓની યાદી નીચે મુજબ છે.

  1. મહાનગરપાલિકા - ૮
  2. નગરપાલિકા -
  3. નગર પંચાયત -

શહેરી સ્થાનિક શાસન[ફેરફાર કરો]

૨૦૧૧ની વસ્તી ગણતરી મુજબ ગુજરાતની ૪૩.૯% વસ્તી શહેરી વિસ્તારોમાં વસે છે, જે રાષ્ટ્રીય સરેરાશ ૩૧.૧૬% કરતા વધારે છે, સાથે ગુજરાત ભારતનું પાંચમું સૌથી વધુ શહેરીકૃત રાજ્ય છે. ગુજરાતમાં શહેરી વસ્તી ઝડપથી વધી રહી છે અને ૨૦૨૦માં આશરે ૨૩ મિલિયન હોવાનો અંદાજ હતો. ૨૦૧૧ની વસ્તી ગણતરી અનુસાર ગુજરાતમાં ૨૫૭ વૈધાનિક નગરો (Statutory Towns) અને ૧૧૮ વસ્તીગણતરી નગરો (Census Towns) આવેલ છે.

ગુજરાતમાં અમદાવાદ, સુરત, વડોદરા, રાજકોટ અને ગાંધીનગર સહિત અનેક ઝડપથી વિકસતા શહેરી કેન્દ્રો છે. અમદાવાદ, રાજ્યનું સૌથી મોટું શહેર, એક મુખ્ય ઔદ્યોગિક અને વ્યાપારી હબ છે, અને ઘણી પ્રતિષ્ઠિત શૈક્ષણિક સંસ્થાઓનું ઘર છે. સુરત તેના હીરા ઉદ્યોગ માટે જાણીતું છે અને કાપડ ઉત્પાદન માટેનું મુખ્ય કેન્દ્ર છે, જ્યારે વડોદરા પેટ્રોકેમિકલ ઉદ્યોગનું કેન્દ્ર છે. રાજકોટ તેના એન્જિનિયરિંગ અને ઓટો પાર્ટ્સ ઉદ્યોગો માટે જાણીતું છે, જ્યારે રાજ્યની રાજધાની ગાંધીનગર એક આયોજિત શહેર છે જે રાજ્ય સરકારનું વહીવટી મુખ્ય મથક ધરાવે છે.

મ્યુનિસિપલ કૃત્યો (acts)[ફેરફાર કરો]

ગુજરાતમાં ત્રણ મ્યુનિસિપલ એક્ટ અમલમાં છે:

એક્ટનું નામ અસર વિસ્તાર
ગુજરાત પ્રાંતીય મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશન એક્ટ, ૧૯૪૯ ગુજરાતની તમામ નગર નિગમો
ગુજરાત નગરપાલિકા અધિનિયમ, ૧૯૬૩ ગુજરાતની તમામ નગરપાલિકાઓ
ગુજરાત પંચાયત અધિનિયમ, ૧૯૯૩ ગુજરાતની તમામ ગ્રામ પંચાયતો અને તાલુકા પંચાયતો

ગુજરાત પ્રાંતીય મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશન એક્ટની કલમ 3 અને ગુજરાત નગરપાલિકા અધિનિયમ, 1963 ની કલમ 3 તેમની વસ્તીના આધારે શહેરી વિસ્તારોની નીચેની શ્રેણીઓ બનાવે છે.

પ્રકાર વસ્તી માપદંડ સ્થાનિક સંસ્થાનો પ્રકાર
શહેર વસ્તી ૧,૦૦,૦૦૦થી વધુ મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશન
મ્યુનિસિપાલિટી ૨૦,૦૦૦ કે તેથી વધુની વસ્તી, પરંતુ ૧,૦૦,૦૦૦થી ઓછી મ્યુનિસિપાલિટી
સૂચિત વિસ્તાર ૨૦,૦૦૦ થી ઓછી વસ્તી સૂચિત વિસ્તાર સમિતિ

વધુમાં, વસ્તીના કદના આધારે, કાયદાઓ દરેક પ્રકારની સ્થાનિક સરકારમાં મંજૂર કાઉન્સિલરો/વોર્ડની લઘુત્તમ અને મહત્તમ સંખ્યા સૂચવે છે.

ગુજરાતમાં નગરપાલિકાઓમાં મંજૂર કાઉન્સિલરોની લઘુત્તમ અને મહત્તમ સંખ્યા
મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશનો
૪૦ લાખથી વધુ
૨૦ લાખથી વધુ પરંતુ ૪૦ લાખથી વધુ નહીં
૧૦ લાખથી વધુ પરંતુ ૨૦ લાખથી વધુ નહીં
૫ લાખથી વધુ પરંતુ ૧૦ લાખથી વધુ નહીં
૩ લાખથી વધુ પરંતુ ૫ લાખથી વધુ નહીં
૨ લાખથી વધુ પરંતુ ૩ લાખથી વધુ નહીં
૧ લાખથી વધુ પરંતુ ૨ લાખથી વધુ નહીં
૫૦,૦૦૦થી વધુ પરંતુ ૧ લાખથી વધુ નહીં
૨૫,૦૦૦ થી વધુ પરંતુ ૫૦,૦૦૦ થી વધુ નહીં
નગરપાલિકાઓ
૫૦,૦૦૦ કે તેથી વધુની વસ્તી
૨૫,૦૦૦ કે તેથી વધુ પરંતુ ૫૦,૦૦૦ થી ઓછી વસ્તી
૨૫,૦૦૦ થી ઓછી વસ્તી

ગ્રામીણ સ્થાનિક શાસન[ફેરફાર કરો]

ભારતમાં ગ્રામીણ શાસન પંચાયતી રાજ પ્રણાલી પર આધારિત છે. તે ભારતીય બંધારણના ૭૩માં સુધારા પર છે, જે ૧૯૯૨માં પસાર કરવામાં આવ્યું હતું. ત્રિ-સ્તરીય વ્યવસ્થામાં ગ્રામ્ય સ્તરે ગ્રામ પંચાયત, ઉપ-જિલ્લા કક્ષાએ તાલુકા પંચાયત, અને જિલ્લા સ્તરે જિલ્લા પંચાયતનો સમાવેશ થાય છે.[૧]

ગુજરાત પંચાયતી રાજ અધિનિયમ ૧૯૯૩ રાજ્યમાં આ સ્થાનિક સ્વરાજ્યની સંસ્થાઓની કામગીરીને નિયંત્રિત કરે છે. તે ગ્રામસભાઓની સ્થાપના માટે જોગવાઈ કરે છે, જે પંચાયતી રાજ વ્યવસ્થાના મૂળભૂત એકમો છે. ગ્રામ સભાઓ ગામને લગતા વિવિધ મુદ્દાઓ પર નિર્ણયો લેવા માટે જવાબદાર છે, જેમ કે સામાજિક કલ્યાણ, માળખાકીય વિકાસ અને સંસાધનોની ફાળવણી.

ગ્રામ પંચાયતો ગ્રામસભાઓના નિર્ણયોના અમલીકરણ માટે તેમજ ગામની રોજબરોજની બાબતોનું સંચાલન કરવા માટે જવાબદાર છે. તેઓ ગ્રામજનોને પાણી પુરવઠો, સ્વચ્છતા અને આરોગ્યસંભાળ જેવી મૂળભૂત સેવાઓ પૂરી પાડવા માટે જવાબદાર છે. તેમની પાસે કર વસૂલવાની અને વસૂલવાની સત્તા પણ છે.

તાલુકા પંચાયતો તેમના અધિકારક્ષેત્રના ગામડાઓની વિકાસ પ્રવૃત્તિઓના સંકલન માટે જવાબદાર છે. તેમની પાસે તેમના વિસ્તારમાં રસ્તાઓ, શાળાઓ અને હોસ્પિટલોના નિર્માણ જેવા વિવિધ વિકાસલક્ષી પ્રોજેક્ટ્સનું આયોજન અને અમલ કરવાની શક્તિ પણ છે.

જિલ્લા પંચાયતો તેમના અધિકાર ક્ષેત્રમાં તાલુકા પંચાયતોની વિકાસ પ્રવૃત્તિઓના સંકલન માટે જવાબદાર છે. તેમની પાસે તેમના વિસ્તારમાં વિવિધ વિકાસલક્ષી પરિયોજનાઓનું આયોજન અને અમલીકરણ કરવાની શક્તિ પણ છે, જેમ કે જિલ્લા-સ્તરીય ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર અને સુવિધાઓનું નિર્માણ.

માળખું
ભારતીય ગણતંત્ર
રાજ્યકેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ
ભારતનાં સંચાલન વિભાગો
જિલ્લાઓ
પંચાયત સમિતિ
(તાલુકાઓ)
મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશન
(મહાનગરપાલિકા)
મ્યુનિસિપાલિટી
(નગરપાલિકા)
નગર પંચાયત
ગામોવોર્ડ

ગુજરાતમાં મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશનો (મહાનગરપાલિકા)ની યાદી[ફેરફાર કરો]

અમદાવાદ મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશનનું માળખું

ગુજરાતમાં હાલમાં ૮ મહાનગરપાલિકા (નગર નિગમ) છે.[૨]

ક્રમાંક કોર્પોરેશનનું નામ શહેર જિલ્લો વિસ્તાર (km2) વસ્તી (૨૦૧૧) સ્થાપનાનું વર્ષ વોર્ડની સંખ્યા સીટની સંખ્યા

(૨૦૨૧)

છેલ્લી ચૂંટણી શાસક પક્ષ મેયર વેબસાઇટ
અમદાવાદ મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશન અમદાવાદ અમદાવાદ ૫૦૫ ૬૪,૫૦,૦૮૪ ૧૯૫૦ ૧૯૯ ૨૦૨૧ BJP કિરીટ પરમાર [૧]
સુરત મહાનગરપાલિકા સુરત સુરત ૪૧૨.૧૪ ૪,૫૬૭,૫૯૮ ૧૯૬૬ ૧૨૦ ૨૦૨૧ BJP હેમાલી બોઘાવાલા [૨] સંગ્રહિત ૨૦૧૬-૦૩-૦૩ ના રોજ વેબેક મશિન
ગાંધીનગર મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશન ગાંધીનગર ગાંધીનગર ૩૨૬ ૩૩૮,૬૧૮ ૨૦૧૦ ૪૪ ૨૦૨૧ BJP હિતેશ મકવાણા [૩]
વડોદરા મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશન વડોદરા વડોદરા ૪૨૦.૩૩ ૩,૫૨૨,૨૨૧ ૧૯૫૦ ૭૬ ૨૦૨૧ BJP નિલેશ રાઠોડ [૪]
રાજકોટ મહાનગરપાલિકા રાજકોટ રાજકોટ ૧૬૩.૨૧ ૧,૫૫૨,૯૭૫ ૧૯૭૩ ૭૨ ૨૦૨૧ BJP પ્રદિપ દવ [૫]
જૂનાગઢ મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશન જૂનાગઢ જૂનાગઢ ૧૬૦ ૩૮૭,૮૩૮ ૨૦૦૨ ૬૦ ૨૦૧૯ BJP ગીતાબેન પરમાર [૬]
જામનગર મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશન જામનગર જામનગર ૧૨૫ ૬૮૨,૩૦૨ ૧૯૮૧ ૬૪ ૨૦૨૧ BJP બીનાબેન કોઠારી [૭]
ભાવનગર મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશન ભાવનગર ભાવનગર ૧૦૮.૨૭ ૬૪૩,૩૬૫ ૧૭૬૨ ૫૨ ૨૦૨૧ BJP કીર્તિબેન ધણીધરીયા [૮]

ગુજરાતમાં નગરપાલિકાઓ (નગર પાલિકા પરિષદો)ની યાદી[ફેરફાર કરો]

ગુજરાતમાં ૧૫૬ નગર પાલિકાઓ છે.[૩]

અનુક્રમ નંબર ન.પા.નું નામ વર્ગ વોર્ડની સંખ્યા શાસક પક્ષ જિલ્લાનું નામ ઝોન
1 ધોળકા B અમદાવાદ અમદાવાદ ઝોન
2 વિરમગામ B
3 બાવળા C
4 ધંધુકા C
5 સાણંદ C
6 બારેજા D
7 નડીયાદ A ખેડા
8 ચકલાસી C
9 કપડવંજ C
10 મહેમદાવાદ C
11 ડાકોર C
12 ખેડા C
13 કણજરી D
14 કઠલાલ D
15 મહુધા D
16 ઠાસરા D
17 સુરેન્દ્રનગર-વઢવાણ A સુરેન્દ્રનગર
18 ધ્રાંગધ્રા B
19 લીંબડી C
20 થાનગઢ C
21 ચોટીલા D
22 પાટડી D
23 બોટાદ A બોટાદ
24 ગઢડા C
25 બરવાળા D
26 પાટણ A પાટણ ગાંધીનગર ઝોન
27 સિધ્ધપુર B
28 રાધનપુર C
29 ચાણસ્મા D
30 હારીજ D
31 પાલનપુર A બનાસકાંઠા
32 ડીસા A
33 ધાનેરા C
34 થરાદ C
35 ભાભર D
36 થરા D
37 મહેસાણા A મહેસાણા
38 કડી B
39 ઉંઝા B
40 વિસનગર B
41 વડનગર C
42 ખેરાલુ D
43 વિજાપુર C
44 હિંમતનગર B સાબરકાંઠા
45 ઈડર C
46 ખેડબ્રહ્મા C
47 પ્રાંતિજ D
48 તલોદ D
49 વડાલી D
50 મોડાસા B અરવલ્લી
51 બાયડ D
52 કલોલ A ગાંધીનગર
53 દહેગામ C
54 માણસા C
55 ગોધરા A પંચમહાલ વડોદરા ઝોન
56 હાલોલ B
57 કાલોલ C
58 શહેરા D
59 બાલાસિનોર C મહીસાગર
60 લુણાવાડા C
61 સંતરામપુર D
62 દાહોદ B દાહોદ
63 ઝાલોદ C
64 દેવગઢબારીયા D
65 ડભોઇ B વડોદરા
66 કરજણ C
67 પાદરા C
68 સાવલી D
69 આણંદ A આણંદ
70 બોરસદ B
71 ખંભાત B
72 પેટલાદ B
73 કરમસદ C
74 ઉમરેઠ C
75 વ.વિ.નગર D
76 આંકલાવ D
77 ઓડ D
78 સોજીત્રા D
79 બોરીયાવી D
80 છોટાઉદેપુર C છોટાઉદેપુર
81 વ્યારા C તાપી સુરત ઝોન
82 સોનગઢ C
83 રાજપીપળા C નર્મદા
84 નવસારી-વિજલપોર A નવસારી
85 બીલીમોરા B
86 ગણદેવી D
87 ભરૂચ A ભરૂચ
88 અંકલેશ્વર B
89 જંબુસર C
90 આમોદ D
91 વલસાડ A વલસાડ
92 વાપી A
93 પારડી C
94 ઉમરગામ C
95 ધરમપુર D
96 બારડોલી B સુરત
97 કડોદરા C
98 તરસાડી C
99 માંડવી D
100 ગાંધીધામ A કચ્છ રાજકોટ ઝોન
101 ભુજ A
102 અંજાર B
103 માંડવી B
104 ભચાઉ C
105 રાપર C
106 મુન્દ્રા-બરોઈ D
107 ધ્રોલ C જામનગર
108 જામજોધપુર C
109 કાલાવડ C
110 સિકકા C
111 ઓખા B દેવભૂમી દ્વારકા
112 દ્વારકા C
113 ખંભાળીયા C
114 સલાયા C
115 ભાણવડ D
116 જામરાવલ D
117 મોરબી A મોરબી
118 વાંકાનેર C
119 હળવદ C
120 માળીયા-મિયાણા D
121 જેતપુર A રાજકોટ
122 ગોંડલ A
123 ધોરાજી B
124 ઉપલેટા B
125 જસદણ C
126 ભાયાવદર D
127 પોરબંદર-છાયા A પોરબંદર
128 રાણાવાવ C
129 કુતિયાણા D
130 અમરેલી A અમરેલી ભાવનગર ઝોન
131 સાવરકુંડલા B
132 બગસરા C
133 જાફરાબાદ C
134 રાજુલા C
135 બાબરા C
136 ચલાલા D
137 દામનગર D
138 લાઠી D
139 વેરાવળ-પાટણ A ગીરસોમનાથ
140 ઉના B
141 કોડીનાર C
142 સુત્રાપાડા C
143 તલાલા D
144 કેશોદ B જુનાગઢ
145 માંગરોળ B
146 માણાવદર C
147 બાંટવા D
148 ચોરવાડ D
149 વંથલી D
150 વિસાવદર D
151 મહુવા B ભાવનગર
152 પાલીતાણા B
153 શિહોર B
154 ગારીયાધાર C
155 તળાજા C
156 વલ્લભીપુર D

ગુજરાતમાં નગર પંચાયતોની યાદી[ફેરફાર કરો]

જિલ્લાવાર યાદી[ફેરફાર કરો]

ક્રમ જિલ્લો મહાનગરપાલિકા[૨] નગરપાલિકા[૩] નગર પંચાયત
અમદાવાદ
  1. ધોળકા
  2. વિરમગામ
  3. બાવળા
  4. ધંધુકા
  5. સાણંદ
  6. બારેજા
અમરેલી NA
  1. અમરેલી
  2. બગસરા
  3. સાવરકુંડલા
  4. બાબરા
  5. દામનગર
આણંદ NA
અરવલ્લી NA
બનાસકાંઠા NA
ભરૂચ NA
ભાવનગર
બોટાદ NA
છોટાઉદેપુર NA
૧૦ દાહોદ NA
૧૧ ડાંગ NA
૧૨ દેવભૂમિ દ્વારકા NA
૧૩ ગાંધીનગર
૧૪ ગીર સોમનાથ NA
૧૫ જામનગર
૧૬ જુનાગઢ
૧૭ કચ્છ NA
૧૮ ખેડા NA
૧૯ મહીસાગર NA
૨૦ મહેસાણા NA
૨૧ મોરબી NA
૨૨ નર્મદા NA
૨૩ નવસારી NA
૨૪ પંચમહાલ NA
૨૫ પાટણ NA
૨૬ પોરબંદર NA
૨૭ રાજકોટ
૨૮ સાબરકાંઠા NA
૨૯ સુરત
૩૦ સુરેન્દ્રનગર NA
૩૧ તાપી NA
૩૨ વડોદરા
૩૩ વલસાડ NA

આ પણ જુઓ[ફેરફાર કરો]

સંદર્ભ[ફેરફાર કરો]

  1. "પંચાયત રાજ | ગ્રામીણ આવાસ અને ગ્રામીણ વિકાસ વિભાગ , ગાંધીનગર, ગુજરાત સરકાર, ભારત". panchayat.gujarat.gov.in. મૂળ માંથી 2023-05-31 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2023-06-01.
  2. ૨.૦ ૨.૧ "Municipal Corporation - ગુજરાત સ્થાનિક સરકારી સંસ્થાઓ - Integrated Government Online Directory". goidirectory.gov.in (અંગ્રેજીમાં). મેળવેલ 2023-05-31.
  3. ૩.૦ ૩.૧ "નગરપાલિકાઓની યાદી | નગરપાલિકાઓ વહીવટી કમિશનરની સત્તાવાર વેબસાઇટ, ગાંધીનગર, ગુજરાત સરકાર, ભારત". communi.gujarat.gov.in. મૂળ માંથી 2023-06-08 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2023-05-31.

બાહ્ય કડીઓ[ફેરફાર કરો]