દ્વયાશ્રય

દ્વયાશ્રય

લેખક	હેમચંદ્રાચાર્ય
દેશ	ભારત
ભાષા	સંસ્કૃત, પ્રાકૃત
પ્રકાર	જીવન ચરિત્ર, વ્યાકરણ ઉદાહરણ

દ્વયાશ્રય બારમી સદીના ઉત્તરાર્ધમાં હેમચંદ્રાચાર્યે સંસ્કૃત તથા પ્રાકૃતભાષામાં રચેલું મહાકાવ્ય છે. મહાવ્યાકરણ સિદ્ધહેમશબ્દાનુશાસનના પ્રથમ સાત અધ્યાયમાં સંસ્કૃત અને આઠમા અધ્યાયમાં પ્રાકૃત ભાષાઓનું વ્યાકરણ હેમચંદ્રાચાર્યે સૂત્રોમાં આપ્યું છે. આ પ્રતિપાદિત નિયમોનાં ઉદાહરણ આપવા માટે અને સોલંકી વંશી રાજાઓના જીવનચરિતનું આલેખન કરવા માટે તેમણે દ્વયાશ્રય નામના ગ્રંથની રચના કરી.

લેખન

આ ગ્રંથમાં મૂળભૂત રીતે બે ભાગ છે. પહેલા ભાગમાં મૂળરાજથી સિદ્ધરાજ જયસિંહ સુધીના રાજાઓનાં ચરિત્રને ૨૦ સર્ગોમાં સંસ્કૃતભાષામાં વર્ણવ્યાં છે. બીજા ભાગમાં--જે 'કુમારપાલચરિયં' તરીકે પ્રસિદ્ધ છે-- ૮ સર્ગોમાં ૬ પ્રાકૃતભાષાઓનાં ઉદાહરણ વડે કુમારપાળ સોલંકીનું ચરિત્ર વર્ણવ્યું છે.