લલિતા પવાર

લલિતા પવાર
લલિતા પવાર
જન્મની વિગત	અંબા લક્ષમણ રાવ સગુન; 18 April 1916; યેવલા, નાસિક, બોમ્બે પ્રેસિડેન્સી, બ્રિટિશ કાળનું ભારત
મૃત્યુ	24 February 1998 (ઉંમર 81); પુના, મહારાષ્ટ્ર, ભારત
સક્રિય વર્ષો	૧૯૨૮-૧૯૯૭
સંતાનો	1
પુરસ્કારો	૧૯૬૦: સહાયક અભિનેત્રીનું સર્વશ્રેષ્ઠ ફિલ્મફેર પુરસ્કાર - અનાડી (૧૯૫૯); ૧૯૬૧: સંગીત નાટાક અકાદમી પુરસ્કાર - અભિનય

લલિતા પવાર (૧૮ એપ્રિલ ૧૯૧૬-૨૪ ફેબ્રુઆરી ૧૯૯૮) એક સફળ ભારતીય અભિનેત્રી હતા, જેઓ પાછળથી એક ચરિત્ર અભિનેત્રી તરીકે પ્રખ્યાત થયા હતા. તેમણે હિન્દી, મરાઠી અને ગુજરાતી સિનેમા મળીને ૭૦૦ થી વધુ ફિલ્મોમાં અભિનય આપ્યો. તેમણે ૭૦ વર્ષથી વધુની સૌથી લાંબી અભિનય કારકિર્દીનો ગિનીસ વર્લ્ડ રેકોર્ડ બનાવ્યો છે. પવારને કોમેડી-ડ્રામા અનાડી માં તેમના અભિનય માટે શ્રેષ્ઠ સહાયક અભિનેત્રીનો ફિલ્મફેર મળવ્યો હતો. તેમણે ભાલાજી પેંઢારકર દ્વારા નિર્મિત નેતાજી પાલકર (૧૯૩૮), ન્યૂ હાના પિક્ચર્સની સંત દામાજી, વી. એસ. ખાંડેકર દ્વારા લિખિત નવયુગ ચિત્રપટની અમૃત અને છાયા ફિલ્મ્સની ગોરા કુંભાર જેવી સફળ ફિલ્મોમાં અભિનય કર્યો હતો. તેઓની અન્ય યાદગાર ભૂમિકાઓ : અનાડી (૧૯૫૯), શ્રી ૪૨૦ અને મિસ્ટર એન્ડ મિસિસ ૫૫ ફિલ્મોમાં અને રામાનંદ સાગરની ટેલિવિઝન મહાકાવ્ય માલિકા રામાયણ મંથરા તરીકેની હતી.^[૧]

જીવનચરિત્ર

તેમનો જન્મ ૧૮ એપ્રિલ ૧૯૧૬ના દિવસે અંબા લક્ષ્મણ રાવ સાગુન તરીકે નાસિકના યેવલાના એક રૂઢિચુસ્ત પરિવારમાં થયો હતો. તેમના પિતા લક્ષ્મણ રાવ શગુન રેશમ અને સુતરાઉ ચીજવસ્તુઓના સમૃદ્ધ વેપારી હતા. તેમણે નવ વર્ષની ઉંમરે ફિલ્મ રાજા હરિશ્ચંદ્ર (૧૯૨૮) માં અભિનય કારકિર્દીની શરૂઆત કરી હતી અને બાદમાં સાત દાયકા સુધી એટલે કે તેમના જીવનના અંત સુધી ચાલેલી કારકિર્દી દરમ્યાન તેમણે મૂંગી ફિલ્મોથી શરૂ કરી અને ૧૯૪૦થી શરૂ થયેલી બોલતી ફિલ્મોમાં મુખ્ય ભૂમિકાઓ ભજવી હતી.

તેમણે કૈલાશ (૧૯૩૨) નામની એક મૂંગી ફિલ્મમાં સહ-નિર્માર્તિ હતા અને તેમાં અભિનય પણ કર્યો હતો. બાદમાં ૧૯૩૮માં બીજી ફિલ્મ દુનિયા ક્યા હૈ નિર્માણ કર્યું હતું, જે એક બોલતી ફિલ્મ હતી.

ફિલ્મ *હિમ્મત-એ-મર્દા* (૧૯૩૫) માં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવતી લલિતા પવાર.

૧૯૪૨માં ફિલ્મ 'જંગ-એ-આઝાદી'ના એક દ્રશ્યના ભાગરૂપે અભિનેતા માસ્ટર ભગવાને તેમને સખત થપ્પડ મારવાની હતી. એક નવા અભિનેતા હોવાને કારણે, તેમણે આકસ્મિક રીતે તેમને ખૂબ જ જોરથી થપ્પડ મારી હતી, જેના પરિણામે ચહેરાનો લકવો અને ડાબી આંખની નસ ફાટી ગઈ હતી. ત્રણ વર્ષની સારવાર પછી, તેમની ડાબી આંખમાં ખામી આવી ગઈ હતી, તેથી તેમણે મુખ્ય ભૂમિકાઓ છોડી દેવી પડી હતી, અને ચરિત્ર ભૂમિકાઓ તરફ વળવું પડ્યું હતું, આ ભૂમિકાઓ કરી તેમણે આગળ જતા જીવનમાં ઘણી ખ્યાતિ મેળવી હતી.^[૨]તેમણે પૈડી જયરામ, ત્રિલોક કપૂર, ગજાનન જાગીરદાર વગેરે જેવા યુગના ટોચના નાયકો સાથે પણ મુખ્ય અભિનેત્રીની ભૂમિકા ભજવી હતી.

તેઓ ખાસ કરીને માતાની ,પ્રભાવી મહિલાના પાત્રો અથવા સાસુની ભૂમિકા ભજવવા માટે જાણીતા હતા. તેમણે રાજ કપૂર સાથે 'અનાડી' (૧૯૫૯) માં કડક પણ દયાળુ શ્રીમતી એલ. ડીસૂઝાની ભૂમિકા પણ ભજવી હતી. આ ફિલ્મમાં ઋષિકેશ મુખર્જીના નિર્દેશન હેઠળ, તેમણે તેમનું ઉત્કૃષ્ટ પ્રદર્શન આપ્યું, જેના માટે તેમને ફિલ્મફેર શ્રેષ્ઠ સહાયક અભિનેત્રીનો એવોર્ડ મળ્યો. આ ઉપરાંત, પ્રોફેસર (૧૯૬૨) અને રામાનંદ સાગર ટેલિવિઝન માલિકા રામાયણમાં કપટી કુબડિયા મંથરા ની ભૂમિકા ભજવી. ૧૯૬૧માં ભારત સરકાર દ્વારા તેમને ભારતીય સિનેમાની પ્રથમ મહિલા તરીકે સન્માનિત કરવામાં આવ્યા હતા.^[૩]

અંગત જીવન

તેમના પ્રથમ લગ્ન ગણપતરાવ પવાર સાથે થયા હતા. તેમની નાની બહેન પતિના આડા સંબંધોની જાણ થતા આ લગ્નનો અંત્ આવ્યો. બાદમાં તેમણે બોમ્બેના અંબિકા સ્ટુડિયોના ફિલ્મ નિર્માતા રાજપ્રકાશ ગુપ્તા સાથે લગ્ન કર્યા હતા. તેમનો પુત્ર જય પવાર નિર્માતા બન્યો અને મંઝિલ જેવી ફિલ્મોમાં તેમની સાથે કામ કર્યું. જય પવારને ૨ પુત્રો સંજય પવાર અને મનોજ પવાર હતા. તેઓ અને તેમના પતિ તેમના પુત્ર સંજય પવાર અને પ્રપૌત્રીઓ અનુષ્કા અને આન્યા પવાર સાથે મુંબઈના જુહુમાં રહેતા હતા. ૨૪ ફેબ્રુઆરી ૧૯૯૮ના રોજ પુણેના ઔંધમાં તેમનું અવસાન થયું, તેઓ મોંના કેન્સરને કારણે થોડા સમય માટે ત્યાં રહી રહ્યા હતા.^[૪]

પસંદ કરેલ ફિલ્મોગ્રાફી

વર્ષ	ફિલ્મ	પાત્ર
1941	અમૃત	સીતા ^[૫]
1944	રામ શાસ્ત્રી	આનંદીબાઈ (પેશ્વા રઘુનાથરાવ પત્ની)
1950	દહેજ	શ્રીમતી બિહારીલાલ (સૂરજની માતા)
1951	અમર ગીત	વિતાબાઇ
1952	દાગ	શંકર (દિલીપ કુમાર માતા)
1952	પાર્ચેન	બડી રાની
1955	શ્રી ૪૨૦	ગંગા માઈ
1955	શ્રી અને શ્રીમતી ૫૫	અનિતાની કાકી સીતા દેવી
1957	નૌ દો ગ્યારાહ
1958	પરવરિશ	ઠાકુરૈન રુક્મણી સિંહ નામાંકિત-શ્રેષ્ઠ સહાયક અભિનેત્રી માટે ફિલ્મફેર એવોર્ડ
1959	અનાડી	શ્રીમતી એલ. ડીસૂસા જીત્યો-શ્રેષ્ઠ સહાયક અભિનેત્રી માટેનો ફિલ્મફેર એવોર્ડ
1959	સુજાતા	ગિરિબાલા, બુઆજી/કાકી
1960	ઝુમરૂ	ઝુમરુની માતા જિસ દેશ મેં ગંગા બહતી હૈ (૧૯૬૦)
1960	આંચલ	રામુની માતા નામાંકિત-શ્રેષ્ઠ સહાયક અભિનેત્રી માટે ફિલ્મફેર એવોર્ડ
1961	જંગલી	શેખરની માતા
	હમ દોનો^[૬]	મેજરની માતા
	સંપૂર્ણ રામાયણ	મંથરા
	મેમદીદી
1962	પ્રોફેસર	સીતા દેવી વર્મા નામાંકિત-શ્રેષ્ઠ સહાયક અભિનેત્રી માટે ફિલ્મફેર એવોર્ડ
1962	બનારસી ઠગ
1963	બ્લફ માસ્ટર
	સેહરા	અંગારાની માતા
	ગ્રેહસ્તી	હરીશ ખન્નાની બહેન
	ઘર બસાકે દેખો	શ્રીમતી શાંતા મેહરા
1964	શરાબી
	કોહરા	મા ડો. નામાંકિત-શ્રેષ્ઠ સહાયક અભિનેત્રી માટે ફિલ્મફેર એવોર્ડ
1966	ફૂલ ઔર પત્થર	શ્રીમતી જીવન રામ
	લવ ઈન ટોકિયો	ગાયત્રી દેવી
	ખાનદાન	ફુફી
1967	બૂન્દ જો બન ગઈ મોતી	શેફાલીની માતા
1967	નૂર જહાં
1968	આંખે	મેડમ/નકલી કાકી
	નીલ કમલ	ઠાકુરૈન
	આબરૂ	શ્રીમતી વર્મા
	તીન બહુરાનિયા	સીતાની માતા
1969	મેરી ભાબી	ગંગાજળી
1970	આનંદ	મેટ્રન
	પુષ્પાંજલી	રાણી સાહિબા
	ગોપી	લીલાવતી દેવી
	દર્પન	દાદિમા
1971	જ્વાલા
1972	ગાંવ હમારા શહર તુમ્હારા	લાજવંતી પાંડે
1972	બોમ્બેથી ગોવા	કાશીબાઈ
1974	હમ્રાહી
	નયા દિન નઈ રાત	માનસિક હોસ્પિટલ દર્દી (મહેમાન કલાકાર)
	દૂસરા સીતા	ખેલ ખેલ મેઈન 'x
1976	આજ કા યે ઘર	શ્રીમતી શાંતિ દીનાનાથ
1976	તપસ્યાની	શ્રીમતી વર્મા
1977	જય વિજય	નંદિની
	પ્રાર્થનાચિત
	આઈના	જાનકી
1979	મંઝિલ	શ્રીમતી ચંદ્ર (અજયની માતા)
1980	યારાના	માતા
	કાલી ઘાટા	અંબુ, હાઉસ કીપર
	ફિર વહી રાત	હોસ્ટેલ વોર્ડન
	સૌ દિન સાસ કે	ભવાની દેવી (પ્રકાશની માતા)
1981	નસીબ	શ્રીમતી ગોમ્સ
1982	અપના બના લો	મૌસી
1983	એક દિન બહુ કા	કલાવતી
1986	પ્યાર કે દો પાલ
1986	ઘર સંસાર	સત્યનારાયણની માતા
1987	વતન કે રખવાલે	રાધાની માતાની દાદી
1987	ઉત્તર દક્ષિણ
1988	ઝાલ્ઝાલા	શીલાની માતા
	શેરની^[૭]	વૃદ્ધ મહિલા તેના પુત્રને શોધી રહી છે
	પ્યાસી આત્મા
1989	બહુરાની
1992	મુસ્કુરાહટ	લોન્ડ્રી લેડી
1997	ભાઈ.^[૮]

ટેલિવિઝન

વર્ષ	બતાવો	ભૂમિકા	ચેનલ	સંદર્ભો
1987	રામાયણ	મંથરા	ડીડી નેશનલ

૧૯૬૦: શ્રેષ્ઠ સહાયક અભિનેત્રી માટેનો ફિલ્મફેર એવોર્ડ-અનારી ^[૯]
૧૯૬૧: સંગીત નાટક અકાદમી પુરસ્કાર-અભિનય ^[૧૦]

સંદર્ભો

↑ "Bollywood's most dangerous mother-in-law, a slap caused eye light". Aaj Tak. 24 February 2018.
↑ "Lalita Pawar – Memories". cineplot.com.
↑ "Lalita Pawar – Memories". cineplot.com.
↑ "Lalita Pawar — Bollywood's wicked mother-in-law who we all loved to hate". The Print. 18 April 2019. મેળવેલ 11 May 2024.
↑ Rajadhyaksha, Ashish; Willemen, Paul (2014-07-10). Encyclopedia of Indian Cinema (અંગ્રેજીમાં). Routledge. ISBN 978-1-135-94318-9.
↑ Hungama, Bollywood (1961-01-01). "Hum Dono Cast List | Hum Dono Movie Star Cast | Release Date | Movie Trailer | Review- Bollywood Hungama" (અંગ્રેજીમાં). મેળવેલ 2025-01-30.
↑ FilmiClub. "Sherni (1988) Complete Cast & Crew". FilmiClub (અંગ્રેજીમાં). મેળવેલ 2025-01-22.^{[હંમેશ માટે મૃત કડી]}
↑ Pawar, Lalita. "Lalita Pawar Filmography". Muvi. મૂળ માંથી 12 April 2012 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 7 May 2014.
↑ "Filmfare Awards 1960 Winners". The Times of India. ISSN 0971-8257. મેળવેલ 2025-01-30.
↑ Sangeet Natak Akademi Award - Acting સંગ્રહિત ૨૭ જુલાઇ ૨૦૧૧ ના રોજ વેબેક મશિન Official listing at Sangeet Natak Akademi Official website.

બાહ્ય કડીઓ

લલિતા પવાર, ઇન્ટરનેટ મૂવી ડેટાબેઝ પર
Lalita Pawarપરબોલિવૂડ હંગામા
પડદા પર લૈતા પવારને શ્રદ્ધાંજલિસ્ક્રીન
લિવિંગ ધ રોલ-લલિતા પવાર ધ હિન્દુ
છેલ્લા દિવસોમાં લલિતા પવાર સાથે મુલાકાત cineplot.com

[1] "Bollywood's most dangerous mother-in-law, a slap caused eye light". Aaj Tak. 24 February 2018.

[2] "Lalita Pawar – Memories". cineplot.com.

[3] "Lalita Pawar – Memories". cineplot.com.

[4] "Lalita Pawar — Bollywood's wicked mother-in-law who we all loved to hate". The Print. 18 April 2019. મેળવેલ 11 May 2024.

[5] Rajadhyaksha, Ashish; Willemen, Paul (2014-07-10). Encyclopedia of Indian Cinema (અંગ્રેજીમાં). Routledge. ISBN 978-1-135-94318-9.

[6] Hungama, Bollywood (1961-01-01). "Hum Dono Cast List | Hum Dono Movie Star Cast | Release Date | Movie Trailer | Review- Bollywood Hungama" (અંગ્રેજીમાં). મેળવેલ 2025-01-30.

[7] FilmiClub. "Sherni (1988) Complete Cast & Crew". FilmiClub (અંગ્રેજીમાં). મેળવેલ 2025-01-22.^{[હંમેશ માટે મૃત કડી]}

[8] Pawar, Lalita. "Lalita Pawar Filmography". Muvi. મૂળ માંથી 12 April 2012 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 7 May 2014.

[9] "Filmfare Awards 1960 Winners". The Times of India. ISSN 0971-8257. મેળવેલ 2025-01-30.

[10] Sangeet Natak Akademi Award - Acting સંગ્રહિત ૨૭ જુલાઇ ૨૦૧૧ ના રોજ વેબેક મશિન Official listing at Sangeet Natak Akademi Official website.

[૧]

[૨]

[૩]

[૪]

[૫]

[૬]

[૭]

[૮]

[૯]

[૧૦]