રવાંડા

રવાંડાનું સાર્વભોમ રિપબ્લિકા યુ રવાંડા (કિન્યારવાંડા) રિપબ્લિક દુ રવાંડા (ફ્રેંચ) જમ્હુરી યા રવાંડા (સ્વાહીલી)
ધ્વજ સીલ
સૂત્ર: "ઉબુમ્વે, ઉમુરીમો, ગુકુન્ડા ઈગીહુગુ" "એકતા, કામ, રાષ્ટ્રવાદ"
રાષ્ટ્રગીત: રવાંડા ન્ઝિઝા (સુંદર રવાંડા)
રવાંડા નું સ્થાન  (dark blue) – in Africa  (light blue & dark grey) – in the African Union  (light blue)
રાજધાની and largest city	કીગાલી 1°56.633′S 30°3.567′E
અધિકૃત ભાષાઓ	અંગ્રેજી ફ્રેંચ કીન્યારવાંડા સ્વાહીલી
લોકોની ઓળખ	રવાંડન
સરકાર	એકલ સાર્વભૌમિક ઉપ પ્રમુખશાહી
સંસદ	સંસદ
• ઉપલું ગૃહ	સેનેટ
• નીચલું ગૃહ	ચેમ્બર ઑફ ડેપ્યુટીઝ
સ્વતંત્ર
• બેલ્જીયમ પાસેથી	૧ જુલાઈ ૧૯૬૨
વિસ્તાર
• કુલ	26,338 km2 (10,169 sq mi) (૧૪૪મો)
• જળ (%)	૫.૩
વસ્તી
• ૨૦૧૫ અંદાજીત	૧૧,૨૬૨,૫૬૪ (૭૬મો)
• ૨૦૧૨ વસ્તી ગણતરી	૧૦,૫૧૫,૯૩૭
• ગીચતા	445/km2 (1,152.5/sq mi) (૨૯)
GDP (PPP)	૨૦૧૭ અંદાજીત
• કુલ	$24.717 billion
• Per capita	$2,090
GDP (nominal)	2017 અંદાજીત
• કુલ	$8.918 billion
• Per capita	$754
જીની (૨૦૧૦)	51.3 high
માનવ વિકાસ દર (HDI) (૨૦૧૫)	0.498 low · ૧૫૯
ચલણ	રવાન્ડન ફ્રાન્ક (RWF)
સમય વિસ્તાર	UTC+૨ (મધ્ય આફિક્રા સમય)
વાહન દિશા	right
ટેલિફોન કોડ	+૨૫૦
ઇન્ટરનેટ ડોમેઇન (TLD)	.rw

રવાંડા (/ruˈɑːndə, -ˈæn-/ (listen); Kinyarwanda: U Rwanda [u.ɾɡwaː.nda] (listen)), સત્તાવાર રીતે રવાંડાનું સાર્વભૌમ (રિપબ્લીક ઑફ રવાંડા), એ મધ્ય પૂર્વ આફ્રિકા ખંડનું એક સાર્વભૌમ રાષ્ટ્ર છે. આફ્રિકા ખંડના સૌથી નાના દેશોમાંનો રવાંડા એક દેશ છે. આ દેશ વિષુવવૃત્તથી અમુક અક્ષાંસ દક્ષિણે આવેલો છે. તેની સીમા યુગાંડા, ટાંઝાનિતામ, બુરુન્ડી અને કોંગોના લોકશાહી સાર્વભૌમ જેવા દેશોને સ્પર્શે છે. રવાંડા આફ્રિકાના મહાન સરોવરોના ક્ષેત્રમાં આવેલું છે, તેની પૃષ્ઠભૂમી ઘણી ઊંચાઈએ આવેલી છે. તેની પશ્ચિમે પર્વતીય પ્રદેશ છે અને પૂર્વે સવાનાના મેદાનો આવેલા છે. આખા રાષ્ટ્રમાં ઘણાં તળાવો આવેલા છે. અહીંનું વાતાવરણ ઉપવિષુવવૃત્તીય થી લઈને સમષીતોષ્ણ હોય છે. અહીં બે વરસાદી અને બે સુકી ઋતુઓ હોય છે.

અહીંની સરેરાશ વસ્તી યુવાન છે અને આફ્રિકામાં સુૌથી વધુ વસ્તી ગીચતા આ દેશમાં છે. રવાંડાના લોકો બન્યા રવાંડા નામના એકજ કુળના હોય છે, તે ના હુતુ, તુત્સી અને ત્વા એવા ત્રણ પેટા વિભાગ પડે છે. ત્વા જાતિના લોકો રવંડાના સૌથી પ્રાચીન રહેવાસીઓન વંશજો છે, તેઓ જંગલમાં રહેનારા પિગ્મી લોકો છે. હુતુ અને તુત્સી જાતિના મૂળ અને ભિન્નતા સંબંધે વિદ્વાઓ મતભેદ ધરાવે છે; અમુક લોકો માને છે આ અક્જ કુળના લોકોની સામ્,આજિમ સ્તરે ભિન્ન વર્ગો છે , જ્યારે અમુક લોકો માને છે કે હુતુ અને તુત્સી લોકો આ દેશમાં ભિન્ન સ્થળેથી આવી વસ્યા છે. અહીંનો મુખ્ય ધર્મ ખ્રિસ્તી છે. અહીંની મુખ્ય અભાષા કીન્યા રવાંડા છે જે મોટા ભાગના લોકો બોલે છે. અંગેજી અને ફ્રેંચ અહીંની સત્તાવાર ભાષાઓ છે. રવાંડા પ્રમુઝશાહી રાજ પદ્ધતિ ધરાવે છે. સંસથાન કાળથી રવાંડાનો વહેવટ કડક વ્યવસ્થા હેઠળ ચાલે છે; ૨૦૦૬થી આ દેશને પાંચ વહીવટી ક્ષેત્રો કે રાજ્યોમાં વહેંચવામાં આવ્યો છે. રવાંડા બે દેશઓમાંનો એક છે જેની સંસદમાં સ્ત્રીઓની સંખ્યા પુરુષો કરતા વધુ છે.

પાષાણ યુગ અને લોહ યુગન કાળમાં શિકારી અને જંગલ પેદાશ પર જીવનારા લોકો અહીં સ્થાયી થયા હતા અને ત્યાર બાદ બાન્ટુ લોકો અહીં આવ્યા હતા. પછીના કાળમં લોકો સંગઠિત થયા, પહેલાં કુળ અને પછી રાજ્યો બન્યા. અઢારમી સદીના મધ્યથી રવાંડા રાજ્ય પ્રભાવશાળી બન્યું જ્યારે તુત્સી રાજાઓએ અન્ય રાજ્યોની સામે જીત મેળવી, શક્તિનું કેન્દ્રીક્રણ કર્યુંઅ ને હુતુ વિરોધી નીતિઓ ઘડી. ૧૮૮૪માં જર્મનીએ રવાંડાને પોતાનું સંસ્થાન બનાવ્યું અને ૧૯૧૬માં પ્રથમ વિશ્વ વિગ્રહ દરમ્યાન બેલ્જીયમે તેની પર આક્રમણ કરી હસ્તગત કર્યું. બનીં સંસ્થાનવાદીઓ એ ત્યાંના રાજા થકી રાજ કર્યું અને તુસ્તીવાદી નીતિઓને પ્રોત્સાહન આપ્યું. ૧૯૫૯માં હુતુ લોકોએ વિગ્રહ કર્યો. તેમણે ઘણાં તુત્સિઓની કતલ કરી અને ૧૯૬૨માં હુતુએઓનું વર્ચસ્વ ધરાવતું રાષ્ટ્ર સ્થાપ્યું.

Following a military coup, President Juvénal Habyarimana established a one-party totalitarian dictatorship in Rwanda and ruled for the next 21 years. The Tutsi-led Rwandan Patriotic Front launched a civil war in 1990. Social tensions erupted in the 1994 genocide, in which Hutu extremists (Hutu power) killed an estimated 500,000 to 1.3 million Tutsi and moderate Hutu. The RPF ended the genocide with a military victory.

Rwanda's economy suffered heavily in wake of the 1994 genocide, but has since strengthened. The economy is based mostly on subsistence agriculture. Coffee and tea are the major cash crops for export. Tourism is a fast-growing sector and is now the country's leading foreign exchange earner. Rwanda is one of only two countries in which mountain gorillas can be visited safely, and visitors pay high prices for gorilla tracking permits. Music and dance are an integral part of Rwandan culture, particularly drums and the highly choreographed intore dance. Traditional arts and crafts are produced throughout the country, including imigongo, a unique cow dung art.