શ્રમણ: આવૃત્તિઓ વચ્ચેનો તફાવત

વિકિપીડિયામાંથી
Browse history interactively
← પહેલાનો ફેરફારનવા ફેરફાર →
Content deleted Content added
Visualવિકિલખાણ
No edit summary
પાનાં "Śramaṇa" નું ભાષાંતર કરીને બનાવેલ
લીટી ૩: લીટી ૩:
| width1 = 100
| width1 = 100
| width2 = 168
| width2 = 168
| footer = Buddhism and Jainism are two of many Indian philosophies considered as Śramaṇic traditions.
| footer = બૌદ્ધ ધર્મ અને જૈન ધર્મ એ ભારત ની બે મુખ્ય શ્રમણ પરંપરા છે.
| image1 = Jain Prateek Chihna.svg
| image1 = Jain Prateek Chihna.svg
| image2 = Dharma Wheel.svg
| image2 = Dharma Wheel.svg
| align =
| width =
| caption1 =
| caption2 =
}}
}}
[[ચિત્ર:Jain_Sthanakvasi_monk.jpg|thumb| જૈન સાધુ ]]
[[ચિત્ર:Jain_Sthanakvasi_monk.jpg|thumb| જૈન સાધુ ]]
'''શ્રમણ''' નો અર્થ છે "જે કામ કરે છે, મજૂરી કરે છે, અથવા પોતાને (કેટલાક ઉચ્ચ અથવા ધાર્મિક હેતુ માટે) ઉપયોગ કરે છે" <ref>Dhirasekera, Jotiya. Buddhist monastic discipline. Buddhist Cultural Centre, 2007.</ref> <ref>Shults, Brett. "A Note on Śramaṇa in Vedic Texts." Journal of the Oxford Centre for Buddhist Studies 10 (2016).</ref> અથવા "શોધક, જે તીવ્રતા થી ક્રિયા કરે છે, સન્યાસી છે". <ref name="mmw1096">Monier Monier-Williams, श्रमण śramaṇa, Sanskrit-English Dictionary, Oxford University Press, page 1096</ref> શરૂઆતમાં આ શબ્દ [[વેદ|વૈદિક સાહિત્યમાં]] મુખ્યત્વે ઉપનામ તરીકે ઋષિઓ કે જે ધાર્મિક પ્રવૃત્તિ સાથે સંકળાયેલ હતા તેમને માટે વાપરવામાં આવ્યો હતો. આ ગ્રંથોમાંનો શબ્દ બિન વૈદિક અર્થઘટનને વ્યક્ત કરતો નથી જે રીતે કે તે વૈદિક બૌદ્ધ અને જૈન શાસ્ત્રીય લખાણોમાં કરે છે. <ref>{{Cite book|url=|title=The =Aśrama System: The History and Hermeneutics of a Religious Institution|last=Olivelle|first=Patrick|date=1993-10-14|publisher=Oxford University Press|isbn=9780195344783|location=|pages=11–16|language=en}}</ref>
'''શ્રમણ''' નો અર્થ છે "જે કામ કરે છે, મજૂરી કરે છે, અથવા પોતાને (કેટલાક ઉચ્ચ અથવા ધાર્મિક હેતુ માટે) ઉપયોગ કરે છે" <ref>Dhirasekera, Jotiya. Buddhist monastic discipline. Buddhist Cultural Centre, 2007.</ref> <ref>Shults, Brett. "A Note on Śramaṇa in Vedic Texts." Journal of the Oxford Centre for Buddhist Studies 10 (2016).</ref> અથવા "શોધક, જે તીવ્રતા થી ક્રિયા કરે છે, સન્યાસી છે". <ref name="mmw1096">Monier Monier-Williams, श्रमण śramaṇa, Sanskrit-English Dictionary, Oxford University Press, page 1096</ref> શરૂઆતમાં આ શબ્દ [[વેદ|વૈદિક સાહિત્યમાં]] મુખ્યત્વે ઉપનામ તરીકે <nowiki><i id="mwFQ">ઋષિઓ</i></nowiki> કે જે ધાર્મિક પ્રવૃત્તિ સાથે સંકળાયેલ હતા તેમને માટે વાપરવામાં આવ્યો હતો. આ ગ્રંથોમાંનો શબ્દ બિન વૈદિક અર્થઘટનને વ્યક્ત કરતો નથી જે રીતે કે તે વૈદિક બૌદ્ધ અને જૈન શાસ્ત્રીય લખાણોમાં કરે છે. <ref>{{Cite book|url=|title=The =Aśrama System: The History and Hermeneutics of a Religious Institution|last=Olivelle|first=Patrick|date=1993-10-14|publisher=Oxford University Press|isbn=9780195344783|location=|pages=11–16|language=en}}</ref>


તેના પછીનાં અર્થપૂર્ણ વિકાસ દરમિયાન, આ શબ્દનો અર્થ વૈદિક ધર્મથી અલગ હોવા છતાં પણ અસંખ્ય બિન-બ્રાહ્મણિક સંપ્રદાયિક ગતિવિધિઓનો ઉલ્લેખ થયો. <ref>{{Cite book|url=|title=The =Aśrama System: The History and Hermeneutics of a Religious Institution|last=Olivelle|first=Patrick|date=1993-10-14|publisher=Oxford University Press|isbn=9780195344783|location=|pages=11, 12|language=en}}</ref> <ref>{{Cite book|url=|title=Collected Papers on Buddhist Studies|last=Jaini|first=Padmanabh S.|date=2001|publisher=Motilal Banarsidass|isbn=9788120817760|location=|pages=48|language=en}}</ref> <ref>{{Cite journal|last=Ghurye|first=G. S.|date=1952|title=Ascetic Origins|journal=Sociological Bulletin|volume=1|issue=2|pages=162–184|doi=10.1177/0038022919520206|jstor=42864485}}</ref> આ પરંપરામાં [[જૈન ધર્મ]], {{Sfn|Zimmer|1952}} [[બૌદ્ધ ધર્મ]], <ref>Svarghese, Alexander P. 2008. ''India : History, Religion, Vision And Contribution To The World.'' p. 259-60.</ref> અને અન્ય લોકો જેવા કે આજીવિક, ચાર્વાક નો પણ સમાવેશ થાય છે . <ref>AL Basham (1951), History and Doctrines of the Ajivikas - a Vanished Indian Religion, Motilal Banarsidass, {{ISBN|978-8120812048}}, pages 94-103</ref> <ref name="Lochtefeld">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=g6FsB3psOTIC&pg=PA639|title=The Illustrated Encyclopedia of Hinduism: N-Z, Volume 2 of The Illustrated Encyclopedia of Hinduism|last=James G. Lochtefeld|publisher=The Rosen Publishing Group|year=2002|isbn=9780823922871|page=639}}</ref>
તેના પછીનાં અર્થપૂર્ણ વિકાસ દરમિયાન, આ શબ્દનો અર્થ વૈદિક ધર્મથી અલગ હોવા છતાં પણ અસંખ્ય બિન-બ્રાહ્મણિક સંપ્રદાયિક ગતિવિધિઓનો ઉલ્લેખ થયો. <ref>{{Cite book|url=|title=The =Aśrama System: The History and Hermeneutics of a Religious Institution|last=Olivelle|first=Patrick|date=1993-10-14|publisher=Oxford University Press|isbn=9780195344783|location=|pages=11, 12|language=en}}</ref> <ref>{{Cite book|url=|title=Collected Papers on Buddhist Studies|last=Jaini|first=Padmanabh S.|date=2001|publisher=Motilal Banarsidass|isbn=9788120817760|location=|pages=48|language=en}}</ref> <ref>{{Cite journal|last=Ghurye|first=G. S.|date=1952|title=Ascetic Origins|journal=Sociological Bulletin|volume=1|issue=2|pages=162–184|doi=10.1177/0038022919520206|jstor=42864485}}</ref> આ પરંપરામાં [[જૈન ધર્મ]], {{Sfn|Zimmer|1952}} [[બૌદ્ધ ધર્મ]], <ref>Svarghese, Alexander P. 2008. ''India : History, Religion, Vision And Contribution To The World.'' p. 259-60.</ref> અને અન્ય લોકો જેવા કે આજીવિક, ચાર્વાક નો પણ સમાવેશ થાય છે . <ref>AL Basham (1951), History and Doctrines of the Ajivikas - a Vanished Indian Religion, Motilal Banarsidass, {{ISBN|978-8120812048}}, pages 94-103</ref> <ref name="Lochtefeld">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=g6FsB3psOTIC&pg=PA639|title=The Illustrated Encyclopedia of Hinduism: N-Z, Volume 2 of The Illustrated Encyclopedia of Hinduism|last=James G. Lochtefeld|publisher=The Rosen Publishing Group|year=2002|isbn=9780823922871|page=639}}</ref>
લીટી ૨૦: લીટી ૧૬:
== વ્યુત્પત્તિશાસ્ત્ર અને મૂળ ==
== વ્યુત્પત્તિશાસ્ત્ર અને મૂળ ==
''શ્રમણ  ''શબ્દનો સૌથી પહેલો ઉપયોગ, એક સંવેદનાત્મક અર્થમાં, બ્રહ્ધરનારાયક [[બૃહદારણ્યક ઉપનિષદ|ઉપનિષદની]] 4.3.22 ની કલમમાં થયો છે, કે જે 8 મી શતાબ્દી માં લખાયેલ છે. <ref name="Jaini_2001">Padmanabh S Jaini (2001), Collected papers on Buddhist Studies, Motilal Banarsidass, {{ISBN|978-8120817760}}</ref> {{Rp|48}} <ref>Max Muller, [https://archive.org/stream/upanishads02ml#page/168/mode/2up Brihadaranyaka Upanishad 4.3.22] Oxford University Press, page 169</ref>
''શ્રમણ  ''શબ્દનો સૌથી પહેલો ઉપયોગ, એક સંવેદનાત્મક અર્થમાં, બ્રહ્ધરનારાયક [[બૃહદારણ્યક ઉપનિષદ|ઉપનિષદની]] 4.3.22 ની કલમમાં થયો છે, કે જે 8 મી શતાબ્દી માં લખાયેલ છે. <ref name="Jaini_2001">Padmanabh S Jaini (2001), Collected papers on Buddhist Studies, Motilal Banarsidass, {{ISBN|978-8120817760}}</ref> {{Rp|48}} <ref>Max Muller, [https://archive.org/stream/upanishads02ml#page/168/mode/2up Brihadaranyaka Upanishad 4.3.22] Oxford University Press, page 169</ref>

<br />
<br />


== તત્વજ્ઞાન ==
== સંદર્ભ ==

=== જૈન તત્વજ્ઞાન ===
[[જૈન ધર્મ]] તેના તત્વજ્ઞાનને ચોવીસ [[તીર્થંકર|તીર્થંકરોના]] ઉપદેશો અને જીવનમાંથી પ્રાપ્ત કરે છે, જેમનામાંથી [[મહાવીર સ્વામી|મહાવીર]] અંતિમ હતા. [[આચાર્ય]] [[ઉમાસ્વાતી|ઉમસવાતી]], કુંદકુંદ, [[આચાર્ય હરિભદ્ર|હરિભદ્ર]] અને અન્ય લોકોએ તેના વર્તમાન સ્વરૂપમાં જૈન તત્વજ્ઞાનનો વિકાસ અને પુનર્ગઠન કર્યો. જૈન તત્વજ્ઞાનની વિશિષ્ટતાઓ માં આત્મા અને દ્રવ્યનું સ્વતંત્ર અસ્તિત્વ, [[કર્મ|કર્મના]] પ્રભુત્વ, [[ જૈન ધર્મ અને બિન સર્જનવાદ|સર્જનાત્મક અને સર્વશક્તિમાન ભગવાનનો ઇનકાર]], [[ જૈન બ્રહ્માંડ વિજ્ઞાન|શાશ્વત અને]] [[ અહિંસા જૈન ધર્મમાં|અવિશ્વસનીય]] [[ જૈન બ્રહ્માંડ વિજ્ઞાન|બ્રહ્માંડમાં]] વિશ્વાસ, [[ અહિંસા જૈન ધર્મમાં|અહિંસા]] પરનો ભાર, [[અનેકાંતવાદ]] પર [[અનેકાંતવાદ|ભાર]] અને [[ મોક્ષ (જૈન ધર્મ)|આત્માની મુક્તિ]] પર આધારિત નૈતિકતા અને નીતિશાસ્ત્ર નો સમાવેશ થાય છે. જૈન તત્વજ્ઞાન માં અનેકાંતવાદ અને સ્યાદ્વાદ મુખ્ય છે, જેમાં સત્ય અથવા વાસ્તવિકતા અલગ દ્રષ્ટિકોણથી અલગ જોવામાં આવે છે. પ્રાચીન ભારતીય તત્ત્વજ્ઞાન માં, ખાસ કરીને સાપેક્ષતા અને નાસ્તિકતા માં જૈન તત્વજ્ઞાન નું ખાસ યોગદાન રહેલું છે. <ref>{{Cite book|title=The Shape of Ancient Thought|last=McEvilley|first=Thomas|publisher=Allworth Communications|year=2002|isbn=978-1-58115-203-6|page=335}}</ref>

=== બૌદ્ધ તત્વજ્ઞાન ===
બુદ્ધે પ્રારંભમાં ગંભીર તીવ્રતા ઉપજાવી હતી, અને પોતાના લગભગ મૃત્યુ સુધી ઉપવાસ કર્યો હતો. જો કે, તે પછીથી અત્યંત કઠોરતા અને આત્મનિર્ભરતાને બિનજરૂરી માનવામાં આવતું હતું અને સુખવાદ અને આત્મનિર્ભરતા વચ્ચેના "મધ્ય માર્ગ" ની ભલામણ થઈ. <ref name="randallcollins204">Randall Collins (2000), The sociology of philosophies: a global theory of intellectual change, Harvard University Press, {{ISBN|978-0674001879}}, page 204</ref> <ref>Laumakis, Stephen. ''An Introduction to Buddhist philosophy''. 2008. p. 4</ref>

૧૩:૧૬, ૧ જુલાઇ ૨૦૧૯ સુધીનાં પુનરાવર્તન

Buddhism and Jainism are two of many Indian philosophies considered as Śramaṇic traditions.
જૈન સાધુ

શ્રમણ નો અર્થ છે "જે કામ કરે છે, મજૂરી કરે છે, અથવા પોતાને (કેટલાક ઉચ્ચ અથવા ધાર્મિક હેતુ માટે) ઉપયોગ કરે છે" [૧] [૨] અથવા "શોધક, જે તીવ્રતા થી ક્રિયા કરે છે, સન્યાસી છે". [૩] શરૂઆતમાં આ શબ્દ વૈદિક સાહિત્યમાં મુખ્યત્વે ઉપનામ તરીકે <i id="mwFQ">ઋષિઓ</i> કે જે ધાર્મિક પ્રવૃત્તિ સાથે સંકળાયેલ હતા તેમને માટે વાપરવામાં આવ્યો હતો. આ ગ્રંથોમાંનો શબ્દ બિન વૈદિક અર્થઘટનને વ્યક્ત કરતો નથી જે રીતે કે તે વૈદિક બૌદ્ધ અને જૈન શાસ્ત્રીય લખાણોમાં કરે છે. [૪]

તેના પછીનાં અર્થપૂર્ણ વિકાસ દરમિયાન, આ શબ્દનો અર્થ વૈદિક ધર્મથી અલગ હોવા છતાં પણ અસંખ્ય બિન-બ્રાહ્મણિક સંપ્રદાયિક ગતિવિધિઓનો ઉલ્લેખ થયો. [૫] [૬] [૭] આ પરંપરામાં જૈન ધર્મ, [૮] બૌદ્ધ ધર્મ, [૯] અને અન્ય લોકો જેવા કે આજીવિક, ચાર્વાક નો પણ સમાવેશ થાય છે . [૧૦] [૧૧]

શ્રમણ આધ્યાત્મિક પરંપરાઓ માં વિવિધતાપૂર્ણ માન્યતાઓનો સમાવેશ થાય છે. તેમાં આત્માનો સ્વીકાર કે અસ્વીકાર, કર્મનો સ્વીકાર કે અસ્વીકાર, કૌટુંબિક જીવન માં ભારે આત્મવિશ્વાસ થી લઈને જાહેર માં દિગંબર ફરવાનો, સખ્ત અહિંસા થી લઈને શાકાહાર અને માંસાહારનો પણ સમાવેશ થાય છે. [૧૨] :57–77 [૧૩] :3–14

વ્યુત્પત્તિશાસ્ત્ર અને મૂળ

શ્રમણ  શબ્દનો સૌથી પહેલો ઉપયોગ, એક સંવેદનાત્મક અર્થમાં, બ્રહ્ધરનારાયક ઉપનિષદની 4.3.22 ની કલમમાં થયો છે, કે જે 8 મી શતાબ્દી માં લખાયેલ છે. [૧૨] :48 [૧૪]

તત્વજ્ઞાન

જૈન તત્વજ્ઞાન

જૈન ધર્મ તેના તત્વજ્ઞાનને ચોવીસ તીર્થંકરોના ઉપદેશો અને જીવનમાંથી પ્રાપ્ત કરે છે, જેમનામાંથી મહાવીર અંતિમ હતા. આચાર્ય ઉમસવાતી, કુંદકુંદ, હરિભદ્ર અને અન્ય લોકોએ તેના વર્તમાન સ્વરૂપમાં જૈન તત્વજ્ઞાનનો વિકાસ અને પુનર્ગઠન કર્યો. જૈન તત્વજ્ઞાનની વિશિષ્ટતાઓ માં આત્મા અને દ્રવ્યનું સ્વતંત્ર અસ્તિત્વ, કર્મના પ્રભુત્વ, સર્જનાત્મક અને સર્વશક્તિમાન ભગવાનનો ઇનકાર, શાશ્વત અને અવિશ્વસનીય બ્રહ્માંડમાં વિશ્વાસ, અહિંસા પરનો ભાર, અનેકાંતવાદ પર ભાર અને આત્માની મુક્તિ પર આધારિત નૈતિકતા અને નીતિશાસ્ત્ર નો સમાવેશ થાય છે. જૈન તત્વજ્ઞાન માં અનેકાંતવાદ અને સ્યાદ્વાદ મુખ્ય છે, જેમાં સત્ય અથવા વાસ્તવિકતા અલગ દ્રષ્ટિકોણથી અલગ જોવામાં આવે છે. પ્રાચીન ભારતીય તત્ત્વજ્ઞાન માં, ખાસ કરીને સાપેક્ષતા અને નાસ્તિકતા માં જૈન તત્વજ્ઞાન નું ખાસ યોગદાન રહેલું છે. [૧૫]

બૌદ્ધ તત્વજ્ઞાન

બુદ્ધે પ્રારંભમાં ગંભીર તીવ્રતા ઉપજાવી હતી, અને પોતાના લગભગ મૃત્યુ સુધી ઉપવાસ કર્યો હતો. જો કે, તે પછીથી અત્યંત કઠોરતા અને આત્મનિર્ભરતાને બિનજરૂરી માનવામાં આવતું હતું અને સુખવાદ અને આત્મનિર્ભરતા વચ્ચેના "મધ્ય માર્ગ" ની ભલામણ થઈ. [૧૬] [૧૭]

  1. ↑ Dhirasekera, Jotiya. Buddhist monastic discipline. Buddhist Cultural Centre, 2007.
  2. ↑ Shults, Brett. "A Note on Śramaṇa in Vedic Texts." Journal of the Oxford Centre for Buddhist Studies 10 (2016).
  3. ↑ Monier Monier-Williams, श्रमण śramaṇa, Sanskrit-English Dictionary, Oxford University Press, page 1096
  4. ↑ Olivelle, Patrick (1993-10-14). The =Aśrama System: The History and Hermeneutics of a Religious Institution (અંગ્રેજીમાં). Oxford University Press. પૃષ્ઠ 11–16. ISBN 9780195344783.
  5. ↑ Olivelle, Patrick (1993-10-14). The =Aśrama System: The History and Hermeneutics of a Religious Institution (અંગ્રેજીમાં). Oxford University Press. પૃષ્ઠ 11, 12. ISBN 9780195344783.
  6. ↑ Jaini, Padmanabh S. (2001). Collected Papers on Buddhist Studies (અંગ્રેજીમાં). Motilal Banarsidass. પૃષ્ઠ 48. ISBN 9788120817760.
  7. ↑ Ghurye, G. S. (1952). "Ascetic Origins". Sociological Bulletin. 1 (2): 162–184. doi:10.1177/0038022919520206. JSTOR 42864485.
  8. ↑ Zimmer 1952.
  9. ↑ Svarghese, Alexander P. 2008. India : History, Religion, Vision And Contribution To The World. p. 259-60.
  10. ↑ AL Basham (1951), History and Doctrines of the Ajivikas - a Vanished Indian Religion, Motilal Banarsidass, ISBN 978-8120812048, pages 94-103
  11. ↑ James G. Lochtefeld (2002). The Illustrated Encyclopedia of Hinduism: N-Z, Volume 2 of The Illustrated Encyclopedia of Hinduism. The Rosen Publishing Group. પૃષ્ઠ 639. ISBN 9780823922871.
  12. ↑ ૧૨.૦ ૧૨.૧ Padmanabh S Jaini (2001), Collected papers on Buddhist Studies, Motilal Banarsidass, ISBN 978-8120817760
  13. ↑ Padmanabh S Jaini (2000), Collected papers on Jaina Studies, Motilal Banarsidass, ISBN 978-8120816916
  14. ↑ Max Muller, Brihadaranyaka Upanishad 4.3.22 Oxford University Press, page 169
  15. ↑ McEvilley, Thomas (2002). The Shape of Ancient Thought. Allworth Communications. પૃષ્ઠ 335. ISBN 978-1-58115-203-6.
  16. ↑ Randall Collins (2000), The sociology of philosophies: a global theory of intellectual change, Harvard University Press, ISBN 978-0674001879, page 204
  17. ↑ Laumakis, Stephen. An Introduction to Buddhist philosophy. 2008. p. 4
"https://gu.wikipedia.org/w/index.php?title=શ્રમણ&oldid=666059" થી મેળવેલ