સમુદ્રગુપ્ત

સમુદ્રગુપ્ત ( ગુપ્ત લિપિ : સ-મુ-દ્ર-ગુ-પ્ત , (રાજ્યકાળ આશરે ૩૩૫-૩૭૫ સીઈ) પ્રાચીન ભારતના ગુપ્ત સામ્રાજ્યના બીજા સમ્રાટ હતા . લશ્કરી પ્રતિભા અને કલાના આશ્રયદાતા, તેમને ભારતીય ઇતિહાસના મહાન શાસકોમાં ગણવામાં આવે છે. ગુપ્ત સમ્રાટ ચંદ્રગુપ્ત પ્રથમ અને લિચ્છવી રાજકુમારી કુમારદેવીના પુત્ર તરીકે , તેમને વારસામાં રાજ્ય મળ્યું અને તેમના લશ્કરી અભિયાનો દ્વારા તેને એક વિશાળ સામ્રાજ્યમાં પરિવર્તિત કર્યું. તેમના શાસનકાળમાં રાજકીય વિસ્તરણ, વહીવટી કાર્યક્ષમતા અને સાંસ્કૃતિક સમર્થન, ખાસ કરીને સંસ્કૃત સાહિત્ય અને હિન્દુ ધાર્મિક વિધિઓનો સમાવેશ થતો હતો. યોદ્ધા, વહીવટકર્તા અને વિદ્વાનોના ઉપકારી તરીકે સમુદ્રગુપ્તનો વારસો ગુપ્ત સામ્રાજ્યના સુવર્ણ યુગમાં ફાળો આપે છે .

સમુદ્રગુપ્ત
મહારાજાધીરાજ અશોકાદિત્ય
ગુપ્ત સામ્રાજ્યના પ્રતીક ગરુડ સ્તંભ સાથે સમુદ્રગુપ્તનો સિક્કો.
ચોથો ગુપ્ત સમ્રાટ
શાસન	c. 335/350-375 – c. 375 CE
પુરોગામી	ચંદ્રગુપ્ત પહેલો
અનુગામી	વિક્રમાદિત્ય या રામગુપ્ત
જીવનસાથી	દત્તાદેવી અશોક સુંદરી
વંશજ	ચંદ્રગુપ્ત II, રામગુપ્ત
રાજવંશ	ગુપ્ત રાજવંશ
પિતા	ચંદ્રગુપ્ત પ્રથમ
માતા	કુમારદેવી

તેમના દરબારી હરિસેન દ્વારા રચિત પ્રશસ્તિ (સ્તુતિ) અલ્હાબાદ સ્તંભ શિલાલેખ તેમને વ્યાપક લશ્કરી વિજયોનો શ્રેય આપે છે. તે સૂચવે છે કે તેમણે ઉત્તર ભારતના અનેક રાજાઓને હરાવ્યા હતા અને તેમના પ્રદેશોને તેમના સામ્રાજ્યમાં જોડી દીધા હતા. તેમણે ભારતના દક્ષિણ-પૂર્વ કિનારા પર પણ કૂચ કરી હતી, પલ્લવ રાજ્યના કાંચીપુરમ સુધી દક્ષિણમાં આગળ વધ્યા હતા . વધુમાં , તેમણે અનેક સરહદી રાજ્યો અને આદિવાસી કુળસમૂહોને વશ કર્યા હતા. તેમની શક્તિની ટોચ પર, તેમના સીધા નિયંત્રણ હેઠળનું તેમનું સામ્રાજ્ય પશ્ચિમમાં રાવી નદી (હાલના પંજાબ ) થી પૂર્વમાં બ્રહ્મપુત્ર નદી (હાલના આસામ ) સુધી અને ઉત્તરમાં હિમાલયની તળેટીથી દક્ષિણ-પશ્ચિમમાં મધ્ય ભારત સુધી વિસ્તરેલું હતું; દક્ષિણ-પૂર્વ કિનારા પરના ઘણા શાસકો પણ તેમની ઉપનદીઓ હતા. શિલાલેખમાં એમ પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે ઘણા પડોશી શાસકોએ તેમને ખુશ કરવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો, જે કદાચ તેમની સાથેના તેમના મૈત્રીપૂર્ણ સંબંધોનો ઉલ્લેખ કરે છે.

તેમણે પોતાના શાહી સાર્વભૌમત્વને સાબિત કરવા માટે અશ્વમેધ યજ્ઞ કર્યો અને યુદ્ધમાં અપરાજિત રહ્યા. તેમના સોનાના સિક્કા અને શિલાલેખો સૂચવે છે કે તેઓ એક કુશળ કવિ હતા, અને વીણા જેવા સંગીતનાં સાધનો પણ વગાડતા હતા .તેમની વિસ્તરણવાદી નીતિ તેમના પુત્ર અને અનુગામી ચંદ્રગુપ્ત બીજા દ્વારા ચાલુ રાખવામાં આવી હતી .