૨૦૨૫ પ્રયાગ કુંભ મેળો

૨૦૨૫ પ્રયાગ મહાકુંભ મેળો

તારીખ	૧૩-૧-૨૦૨૫ થી ૨૬-૨-૨૦૨૫
સમયગાળો	૪૪ દિવસ
સ્થળ	ત્રિવેણી સંગમ
સ્થાન	પ્રયાગરાજ
અક્ષાંશ-રેખાંશ	26.431°N 82.885°E / 26.431; 82.885
અન્ય નામો	મહાકુંભ મેળો
પ્રકાર	સામાજિક રિવાજો
Theme	તહેવારો
કારણ	પ્રથાઓ
Patrons	સંન્યાસીઓ, મુનિઓ, સાધુઓ, સાધ્વીઓ, કલ્પવાસીઓ, અને યાત્રાળુઓ
સંચાલક	પ્રયાગરાજ કુંભ મેળા ઑથોરિટી
વેબસાઇટ	kumbh.gov.in
યુનેસ્કોનો અમૂર્ત સાંસ્કૃતિક વારસો

૨૦૨૫ પ્રયાગ કુંભ મેળો- કે જેને ૨૦૨૫ મહાકુંભ તરીકે પણ ઓળખાય છે- પ્રયાગરાજ, ઉત્તર પ્રદેશ, ભારતના ત્રિવેણી સંગમ ખાતે ૧૩મી જાન્યુઆરીથી ૨૬ ફેબ્રુઆરી ૨૦૨૫ દરમિયાન યોજાનાર મહા કુંભ મેળાની આવૃત્તિ છે. કુંભ મેળાની આ 'ભવ્ય' પુનરાવૃત્તિ એ ૧૪૪ વર્ષમાં એક વખતની ઘટના છે જે ૪૪ દિવસ સુધી ચાલશે. આ મેળામાં કુલ ૪૦ કરોડ મુલાકાતીઓ આવવાનો આશરો છે.

કુંભ મેળો લગભગ દર ૧૨ વર્ષે ચાર સ્થળો પ્રયાગરાજ, હરિદ્વાર, ઉજ્જૈન અને નાસિકમાં યોજાય છે. મેળાનું સ્થાન ગુરુ, સૂર્ય, અને ચંદ્રની સ્થિતિ દ્વારા નક્કી થાય છે.

મહાત્મ્ય

મહાકુંભ મેળો રાક્ષસો પર ભગવાનની જીતનું પ્રતીક છે. ૨૦૨૫માં આ કાર્યક્રમ ૧૩ જાન્યુઆરીએ શરૂ થયો હતો અને ૨૬ ફેબ્રુઆરીએ સમાપ્ત થવાની ધારણા છે. મહાકુંભ મેળો વિશ્વનો સૌથી મોટો શાંતિપૂર્ણ મેળાવડો છે. આ મેળાવડામાં લાખો ભક્તો ગંગા, યમુના અને રહસ્યમય સરસ્વતીના સંગમમાં ડૂબકી લગાવે છે. આ સંગમનું પાણી હિંદુઓ દ્વારા પવિત્ર માનવામાં આવે છે, જે આત્માની શુદ્ધિનું પ્રતીક છે અને મોક્ષ મેળવવાનો માર્ગ છે. મહાકુંભ ૨૦૨૫ મેળામાં ૪૦ કરોડ મુલાકાતીઓ હાજરી આપે તેવી અપેક્ષા છે; તથા તેમાં અમેરિકા, ઇઝરાયેલ, ફ્રાન્સ અને અન્ય દેશોના મુલાકાતી મહાનુભાવોની હાજરી હશે.

ભૂમિકારૂપ વ્યવસ્થા

કુંભમેળામાં બાંધેલા તંબુઓનું રાત્રિદૃશ્ય

ઉત્તર પ્રદેશ સરકારે અને ભારત સરકારે મહાકુંભ મેળાની માળખાગત સુવિધાઓ અને સ્વચ્છતા યોજનાઓ પર ₹૭૫૦૦ કરોડથી વધુ ખર્ચ કર્યો છે. ઉત્તર પ્રદેશના ભાગે ₹૫૪૦૦ કરોડ અને ભારત સરકારના ભાગે ₹૨૧૦૦ કરોડનો ખર્ચો આવેલ છે.

 મહાકુંભ ૨૦૨૫ મેળામાં આગ સંબંધિત કોઈપણ ઘટનાઓ સામે રક્ષણ માટે અદ્યતન અગ્નિશામક વાહનો રાખવામાં આવ્યાં છે. ઉત્તર પ્રદેશ રાજ્ય સરકારે મહાકુંભ દરમિયાન નદીની સ્વચ્છતા સુનિશ્ચિત કરવા માટે ૫૦૦ સમર્પિત ગંગા પ્રહરીઓની નિમણૂક કરી છે. પ્રવાસીઓ અને યાત્રાળુઓને મદદ કરવા માટે આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ ટૂલ્સ અને ચેટબોટ્સનો ઉપયોગ કરવામાં આવી રહ્યો છે.

મહાકુંભ ૨૦૨૫ મેળાને "મહાકુંભ મેળા ૨૦૨૫ એપ" દ્વારા મદદ કરવામાં આવશે, જેમાં પ્રવાસીઓ અને યાત્રાળુઓના સમર્થન માટે ઘાટ, મંદિરો અને અન્ય મુખ્ય ધાર્મિક સ્થળો છે. ભારતીય રેલવેએ ૨૦૨૫ના મહાકુંભ દરમિયાન યાત્રાળુઓના અપેક્ષિત પ્રવાહને સમાવવા માટે પ્રયાગરાજ એક્સપ્રેસ અને લખનૌ મેલ જેવી મુખ્ય ટ્રેનોમાં કોચની સંખ્યામાં વધારો કરવાની જાહેરાત કરી છે.

સ્વચ્છતા નિયંત્રણ

મહાકુંભ ૨૦૨૫ મેળામાં દરેક ૧૦ શૌચાલય માટે એક સફાઈ કર્મચારી અને ૧૦ સફાઈ કર્મચારીઓની એક બેચ પર દેખરેખ રાખનાર એક સુપરવાઇઝર સાથે સફાઈના ધોરણો સ્થાપિત કરવામાં આવ્યા. પ્રયાગરાજ કુંભ મેળા ઓથોરિટીએ સ્વચ્છ મહાકુંભ સુનિશ્ચિત કરવા માટે લગભગ ૧૦,૦૦૦ સફાઈ કામદારોને કામે લગાવ્યા છે. સ્વચ્છ કુંભ પહેલ હેઠળ, ઓથોરિટીએ મહાકુંભ વિસ્તારમાં આશરે ૧,૫૦,૦૦૦ શૌચાલય અને મૂત્રાલયની સ્થાપના કરી છે. મેલા વિસ્તારની અંદર પાકા ઘાટ, ફૂટપાથ, રસ્તાઓ અને જાહેર સ્થળોની સફાઈ માટે કોમ્પેક્ટ મેન્યુઅલ સ્વીપિંગ મશીન પણ તૈનાત કરવામાં આવ્યું છે. ૧૫૦,૦૦૦ શૌચાલયો અને મૂત્રાલયની સ્થાપના ઉપરાંત, શૌચાલયોમાં સ્વચ્છતાના સ્તરને ટ્રેક કરવા માટે ક્યુઆર કોડ આધારિત મોનિટરિંગ સિસ્ટમ શરૂ કરવામાં આવી રહી છે.

આરોગ્ય સેવાઓ

મુલાકાતીઓની સુખાકારી સુનિશ્ચિત કરવા માટે, વ્યાપક તબીબી સુવિધાઓ સ્થાપિત કરવામાં આવી છે:

• ૪૦૭ ડોકટરો અને ૭૦૦થી વધુ પેરામેડિકલ સ્ટાફને તૈનાત
• મહિલાઓ અને બાળકો માટે વિશેષ સંભાળ સાથે ૨૪ કલાકની તબીબી સેવાઓ
• ૧૦૦ બેડની અસ્થાયી કેન્દ્રીય હોસ્પિટલ

શાહી સ્નાન

શાહી સ્નાન કે પછી અમૃત સ્નાન પૌષ પૂર્ણિમા, મકર સંક્રાંતિ, મૌની અમાવસ્યા, વસંત પંચમી, માઘ પૂર્ણિમા અને મહા શિવરાત્રીના અવસરે અનુક્રમે ૧૩,૧૪ અને ૨૯ જાન્યુઆરી અને ૩,૧૨ અને ૨૬ ફેબ્રુઆરીના રોજ યોજવાનું આયોજન છે.

બાહ્ય કડીઓ

• સત્તાવાર વેબસાઇટ સંગ્રહિત ૨૦૨૦-૧૧-૦૭ ના રોજ વેબેક મશિન