યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ ઓફ અમેરિકા

United States of America
ધ્વજ Great Seal
સૂત્ર: In God We Trust  (official) [E Pluribus Unum] Error: {{Lang}}: text has italic markup (help)  (Latin; traditional) (Out of Many, One)
રાષ્ટ્રગીત: "The Star-Spangled Banner"
રાજધાની	Washington, D.C.
સૌથી મોટું શહેર	New York City
અધિકૃત ભાષાઓ	None at federal level1
National language	English (de facto)2
લોકોની ઓળખ	American
સરકાર	Federal constitutional republic
• President	Barack Obama (D)
• Vice President	Joe Biden (D)
• Speaker of the House	Nancy Pelosi (D)
• Chief Justice	John Roberts
Independence from the Kingdom of Great Britain
• Declared	July ૪, ૧૭૭૬
• Recognized	September ૩, ૧૭૮૩
• Current constitution	June 21, 1788
વિસ્તાર
• કુલ	9,826,630 km2 (3,794,080 sq mi) (3rd/4th3)
• જળ (%)	6.76
વસ્તી
• ૨૦૨૪ અંદાજીત	ઢાંચો:Uspop commas (3rd4)
• 2000 વસ્તી ગણતરી	281,421,906
• ગીચતા	31/km2 (80.3/sq mi) (180th)
GDP (PPP)	2008 અંદાજીત
• કુલ	$14.334 trillion (1st)
• Per capita	$47,025 (6th)
GDP (nominal)	2008 અંદાજીત
• કુલ	$14.334 trillion (1st)
• Per capita	$47,025 (17th)
જીની (2007)	46.3
માનવ વિકાસ દર (HDI) (2006)	0.950  · 15th
ચલણ	United States dollar ($) (USD)
સમય વિસ્તાર	UTC-5 to -10
• ઉનાળુ (DST)	UTC-4 to -10
વાહન દિશા	right
ટેલિફોન કોડ	1
ISO 3166 કોડ	US
ઇન્ટરનેટ ડોમેઇન (TLD)	.us .gov .mil .edu
English is the official language of at least 28 states—some sources give a higher figure, based on differing definitions of "official". English and Hawaiian are both official languages in the state of Hawaii. English is the de facto language of American government and the sole language spoken at home by 82% of Americans age five and older. Spanish is the second most commonly spoken language. Whether the United States or the People's Republic of China is larger is disputed. The figure given is from the U.S. Central Intelligence Agency's World Factbook. Other sources give smaller figures. All authoritative calculations of the country's size include only the fifty states and the District of Columbia, not the territories. The population estimate includes people whose usual residence is in the fifty states and the District of Columbia, including noncitizens. It does not include either those living in the territories, amounting to more than 4 million U.S. citizens (most in Puerto Rico), or U.S. citizens living outside the United States.

યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ, યુ.એસ., યુએસએ કે અમેરિકા તરીકે સામાન્યપણે સંદર્ભમાં લેવાતું ધી યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ ઓફ અમેરિકા પચાસ રાજ્યો (fifty states) અને એક સંઘીય જિલ્લા (federal district)નું બનેલું સંઘીય (federal) બંધારણીય પ્રજાસત્તાક (constitutional republic) છે.દેશ મુખ્યત્વે મધ્ય ઉત્તર અમેરિકા (North America)માં આવેલો છે, જ્યાં તેના 48 સમીપ-વર્તી રાજ્યો (forty-eight contiguous states) અને પાટનગર જિલ્લો (capital district) વોશિંગ્ટન, ડી.સી. (Washington, D.C.) પ્રશાંત (Pacific) અને એટલાન્ટિક (Atlantic Ocean) મહાસાગરની વચ્ચે આવેલા છે, જેમની ઉત્તરમાં કેનેડા (Canada) અને દક્ષિણમાં મેક્સિકો (Mexico)ની સરહદો (bordered) છે.અલાસ્કા (Alaska)નું રાજ્ય ખંડની ઉત્તર-પશ્ચિમે આવેલું છે અને તેની પૂર્વમાં કેનેડા અને પશ્ચિમમાં બેરિંગની સામુદ્રધુની (Bering Strait)ની પેલે પાર રશિયા (Russia) આવેલું છે.હવાઈ (Hawaii)નું રાજ્ય પ્રશાંતના મધ્યમાં આવેલો દ્વીપસમૂહ (archipelago) છે.દેશ કેરિબીયન (Caribbean)માં અને પ્રશાંતમાં કેટલાક પ્રદેશો (several territories)અથવા ઇન્સ્યુલર ક્ષેત્રો (insular area) પણ ધરાવે છે.

અંદાજે 30.5 કરોડની વસતી સાથે 37.9 કરોડ ચોરસ માઇલ (98.3 લાખ ચોરસ કિલોમીટર) વિસ્તાર ધરાવતું ધી યુનાઇટેટ સ્ટેટ્સ કુલ વિસ્તાર પ્રમાણે ત્રીજા કે ચોથા (third or fourth) ક્રમનો સૌથી મોટો અને જમીન ક્ષેત્ર તથા વસતી પ્રમાણે (by population) ત્રીજો સૌથી મોટો દેશ છે.ધી યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ વિશ્વના સૌથી વધારે વંશીય રીતે વૈવિધ્યપૂર્ણ (ethnically diverse) અને બહુસાંસ્કૃતિક (multicultural) રાષ્ટ્રો પૈકીનો એક છે અને ઘણા દેશોમાંથી કાયમી વસવાટ માટે મોટા પાયે સ્થળાંતર કરનારા લોકોનો બનેલો છે (immigration from many countries). અમેરિકી અર્થતંત્ર (U.S. economy) 2008માં અંદાજે 1430 અબજ યુએસ $ (US$)(નોમિનલ જીડીપીના આધારે વિશ્વના કુલ જીડીપીના 23 ટકા અને સમતુલ્ય ખરીદ શક્તિ (purchasing power parity)એ લગભગ 23 ટકા)ના કુલ ઘરેલુ ઉત્પાદન (gross domestic product) (જીડીપી) સાથે વિશ્વનું સૌથી મોટું અર્થતંત્ર છે.

આ દેશની સ્થાપના એટલાન્ટિકના કાંઠે (Atlantic seaboard) આવેલા ગ્રેટ બ્રિટન (Great Britain)ના 13 સંસ્થાનો (thirteen colonies)એ કરી હતી.4 જુલાઈ, 1776માં તેમણે સ્વતંત્રતાની ઘોષણા (Declaration of Independence) કરી હતી, જેણે ગ્રેટ બ્રિટનથી અલગ પડીને તેમની સ્વતંત્રતાની અને એક સહકારયુક્ત સંઘની રચનાની જાહેરાત કરી હતી.બળવાખોર રાજ્યોએ સ્વતંત્રતાના પ્રથમ સફળ સંસ્થાનવાદી યુદ્ધ (colonial war of independence), અમેરિકી ક્રાન્તિ યુદ્ધ (American Revolutionary War)માં ગ્રેટ બ્રિટનને હાર આપી હતી.ફિલાડેલ્ફીયા સંમેલને (Philadelphia Convention) 17 સપ્ટેમ્બર, 1787એ હાલના યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના બંધારણ (United States Constitution)ને અપનાવ્યું હતું, ત્યાર પછીના વર્ષે તેને બહાલી મળતાં રાજ્યો એક મજબૂત કેન્દ્રીય સરકાર સાથે એક પ્રજાસત્તાકના ભાગ બન્યા હતા.1791માં બહાલી આપવામાં આવેલા દસ બંધારણીય સુધારા (constitutional amendments) ધરાવતા હક પત્રકે (Bill of Rights) ઘણા બધા બૂનિયાદી નાગરિક અધિકારો અને મુક્તિઓની ખાત્રી આપી હતી.

19મી સદીમાં યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સે ફ્રાન્સ (France), સ્પેન (Spain), બ્રિટન (United Kingdom), મેક્સિકો (Mexico) અને રશિયા (Russia) પાસેથી જમીન ખરીદી અને ટેક્સાસ પ્રજાસત્તાક (Republic of Texas) તથા હવાઈ પ્રજાસત્તાક (Republic of Hawaii)નું વિલીનીકરણ (annexed) કર્યું હતું. રાજ્યોના હકો (states' rights) અને ગુલામી પ્રથા (institution of slavery)ના વિસ્તાર અંગે કૃષિપ્રધાન દક્ષિણ (agrarian South) અને ઔદ્યોગિક ઉત્તર (industrial North)વચ્ચે થયેલા વિવાદોએ 1860ના અમેરિકી આંતરવિગ્રહ (American Civil War)ને જન્મ આપ્યો હતો.ઉત્તરના વિજયે દેશના કાયમી ભાગલા થતા અટકાવ્યા અને યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં કાનૂની ગુલામી (end of legal slavery)નો અંત આવ્યો હતો.1870 સુધીમાં, દેશનું અર્થતંત્ર દુનિયામાં સૌથી મોટું બન્યું હતું. સ્પેન-અમેરિકી યુદ્ધ (Spanish–American War) અને પ્રથમ વિશ્વ યુદ્ધે (World War I) લશ્કરી સત્તા તરીકેના દેશના દરજ્જાને અનુમોદન આપ્યું હતું. 1945માં, બીજા વિશ્વયુદ્ધ (World War II)માંથી બહાર આવેલો યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ અણુ શસ્ત્રો ધરાવતા પ્રથમ દેશ (first country with nuclear weapons), સંયુક્ત રાષ્ટ્રોની સુરક્ષા સમિતિ (United Nations Security Council)ના કાયમી સભ્ય અને નાટો (NATO)ના સ્થાપક સભ્ય તરીકે સ્થાપિત થયું હતું. શીત યુદ્ધ (Cold War)ના અંતે એક માત્ર મહાસત્તા (superpower) તરીકે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ રહ્યું હતું. દેશ વૈશ્વિક લશ્કરી ખર્ચના લગભગ 50 ટકા (approximately 50% of global military spending) ધરાવે છે અને વિશ્વમાં અગ્રણી આર્થિક, રાજકીય અને સાંસ્કૃતિક બળ છે.

વ્યુત્પત્તિશાસ્ત્ર

1507માં જર્મન નકશા આલેખક માર્ટિન વાલ્ડસીમુલરેતૈયાર કરેલા નકશામાં ઇટાલીના સંશોધક અને નકસા આલેખક અમેરિગો વેસ્પુસી ના નામ પરથી પશ્ચિમી ગોળાર્ધની ભૂમિને "અમેરિકા" નામ આપ્યું હતું. ભૂતપૂર્વ બ્રિટિશ સંસ્થાનોએ દેશના આધૂનિક નામનો ઉપયોગ સ્વતંત્રતાની ઘોષણા માં કર્યો હતો, જે 4 જુલાઇ, 1776ના રોજ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ ઓફ અમેરિકાના પ્રતિનિધિઓએ અમેરિકાના 13 યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ દ્વારા અપનાવાયેલી સર્વસંમત ઘોષણા હતી. વર્તમાન નામ 15 નવેમ્બર, 1777માં છેવટે નક્કી થયું, જ્યારે બીજી ખંડીય કોંગ્રેસે મહાસંઘના અનુચ્છેદો (Articles of Confederation) અપનાવ્યા હતા, જેમાં પ્રથમ જણાવે છે, "આ સમવાયનું શીર્ષક રહેશે 'ધી યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ ઓફ અમેરિકા'."ટૂંકુ રુપ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ પણ સ્વીકૃત છે.અન્ય સામાન્ય રુપોમાં યુ.એસ, 'ધી યુએસએ અને અમેરિકાનો સમાવેશ થાય છે.લોકબોલીમાં યુ.એસ. ઓફ એ. અને ધી સ્ટેટ્સનો પણ સમાવેશ થાય છે.યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ માટેનું એક વેળાનું લોકપ્રિય નામ કોલમ્બીયા ક્રિસ્ટોફર કોલમ્બસ)પરથી આવ્યું હતું.તે "કોલમ્બીયાનો જિલ્લો નામમાં જણાય છે.

યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના નાગરિકનો નિર્દેશ કરવાનો સ્વીકૃત માર્ગ અમેરિકી તરીકે સંબોધવાનો છે. યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ સત્તાવાર વિશેષણ છે, તેમ છતાં અમેરિકી અને યુ.એસ. દેશનો નિર્દેશ કરવા માટે વપરાતા સૌથી સામાન્ય વિશેષણો છે. ("અમેરિકી મૂલ્યો", "યુ.એસ. દળો").યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ સાથે જોડાયેલા ના હોય તેવા લોકો માટે અંગ્રેજીમાં ભાગ્યે જ અમેરિકી શબ્દ વપરાય છે."યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ" શબ્દ-સમૂહ મૂળે બહુવચન ગણાતો હતો, દા.ત. 1885માં બહાલી પામેલા યુનાઇટેડ સ્ટેટસના બંધારણમાં તેરમો સુધારો (Thirteenth Amendment to the United States Constitution)માં સમાવિષ્ટ "ધી યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ આર"આંતર વિગ્રહના અંત પછી તેને એકવચન ગણવાનું સામાન્ય બન્યું, દા.ત. "ધી યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ ઇઝ"એકવચન રુપ હવે સ્વીકૃત છે, બહુવચન રુપ "ધીસ યુનાઇટ્ડ સ્ટેટ્સ" રુઢીપ્રયોગમાં જળવાયું છે.

ભુગોળ અને હવામાન

સમીપવર્તી અમેરિકી રાજ્યો નું

ભૌગોલિક વર્ણન કરતો નકશો)

સમીપ-વર્તી યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ નો કુલ જમીન વિસ્તાર અંદાજે 1.9 અબજ એકર છે.કેનેડા દ્વારા સમીપ-વર્તી યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સથી છુટું પડતું અલાસ્કા 36.5 લાખ એકર વિસ્તાર ધરાવતું સૌથી મોટું રાજ્ય છે.ઉત્તર અમેરિકાની દક્ષિણપશ્ચિમે મધ્ય પ્રશાંતમાં દ્વિપ-સમૂહ હવાઈ માત્ર 40 લાખ એકર વિસ્તાર ધરાવે છે.રશિયા અને કેનેડા પછી યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ કુલ વિસ્તારની રીતે વિશ્વનું ત્રીજુ કે ચોથુ સૌથી મોટું રાષ્ટ્ર (largest nation by total area) છે અને ક્રમ નિર્ધારણમાં ચીન (China)થી સહેજ ઉપર અથવા નીચે છે.ચીન અને ભારત (India) દ્વારા વિવાદીત પ્રદેશોની કઈ રીતે ગણતરી થાય છે અને યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સનું કુલ કદ કઈ રીતે ગણાય છે તેના આધારે ક્રમ નિર્ધારણ બદલાય છે. સીઆઈએ વર્લ્ડ ફેક્ટ બુક 3,794,083 ચો.મી. (9,826,630 ચોરસ કિમી)3,794,083 sq mi (9,826,630 km²), ધી યુનાઇટેડ નેશન્સ સ્ટેટિસ્ટિક્સ ડિવિઝન 3,717,813 ચો.મી. (9,629,091 ચો.મી.)3,717,813 sq mi (9,629,091 km²), અને એનસાઇક્લોપીડીયા બ્રિટાનિકા 3,676,486 ચો.મી. (9,522,055 ચો.મી.) દર્શાવે છે3,676,486 sq mi (9,522,055 km²).માત્ર જમીનના વિસ્તારનો જ સમાવેશ કરીએ તો યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ કદમાં રશિયા અન ચીન પછી ત્રીજા ક્રમે છે અને કેનેડાથી સહેજ આગળ છે.

((ધી ટેટોન રેન્જ

, રોકી માઉન્ટેન્સનો ભાગ)))

એટલાન્ટિક દરિયાકાંઠાના પ્રદેશમાં અંદરની બાજુ પાનખરનાજંગલો અને પીડમોન્ટ ની પર્વતમાળા આવેલી છે.અપલેચીયન પર્વતો પૂર્વીય સાગરકાંઠાના પ્રદેશને મહાન સરોવરો અને મધ્યપશ્ચિમ (Midwest)ના ઘાસના મેદાનોથી અલગ પાડે છે. દુનિયાની ચોથા ક્રમની સૌથી મોટી નદી વ્યવસ્થામિસિસિપી-મિસૂરી મુખ્યત્વે ઉત્તરથી દક્ષિણ તરફ દેશના મધ્યભાગમાં થઈને વહે છે. મહાન મેદાનો ના સપાટ, ફળદ્રુપ ઘાસના મેદાનો, પ્રેઇરી, પશ્ચિમ સુધી લંબાય છે, જે દક્ષિણપૂર્વમાં એક ઉચ્ચપ્રદેશ થી ખંડીત થાય છે.મહાન મેદાનોની પશ્ચિમી ધારે આવેલી રોકી પર્વતમાળા ઉત્તરથી પશ્ચિમ સુધી સમગ્ર દેશમાં પથરાયેલી છે, જે કોલોરાડો માં 14,000 ફુટ (4300 મીટર)થી પણ વધારે ઊંચાઇએ પહોંચે છે.એની પશ્ચિમે ખડકાળ મહાન બેસન (Great Basin) અને મોહાવી જેવા રણો આવેલા છે.સીયેર નવાડા અને કેસ્કેઇડ પર્વતમાળાઓ પ્રશાંત કાંઠા ની નજીક આવેલી છે.20,320 ફુટે (6,194 મી) અલાસ્કાનો પર્વત મકિન્લી દેશનું સૌથી ઊંચુ શિખર ધરાવે છે. અલાસ્કાના એલેક્ઝાન્ડર (Alexander) અને આલુશન ટાપુઓ માં સક્રિય જ્વાળામુખી આવેલા છે, જ્યારે હવાઈના કેટલાક ટાપુઓ જ્વાળામુખીના બનેલા છે.રોકી પર્વતમાળામાં યલોસ્ટોન રાષ્ટ્રીય ઉદ્યાનહેઠળનો મહાજ્વાળામુખી સમગ્ર ખંડના મોટામાં મોટા જ્વાળામુખી લક્ષણો ધરાવે છે.

બાલ્ડ ઇગલછેક 1782થી યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સનું રાષ્ટ્રીય પક્ષી છે.

યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ તેના વિશાળ કદ અને ભૌગોલિક વૈવિધ્ય સાથે મોટા ભાગના આબોહવા પ્રકારો ધરાવે છે.100 રેખાંશ ની પૂર્વમાં આબોહવા ઉત્તરમાં આદ્ર ખંડીય થી દક્ષિણમાં આદ્ર પેટાઉષ્ણપ્રદેશીય પ્રકારની છે.ફ્લોરિડાનો દક્ષિણ છેડો ઉષ્ણપ્રદેશીય છે, એ જ રીતે હવાઈ પણ.100 રેખાંશની પશ્ચિમે આવેલા મહાન મેદાનો અર્ધ-સૂકા છે.મોટા ભાગના પશ્ચિમી પર્વતો આલ્પાઇન છે. મહાન બેસનમાં આબોહવા સૂકી,દક્ષિણપશ્ચિમમાં રણ પ્રકારની, તટવર્તી કેલિફોર્નીયા માં ભૂમધ્ય પ્રકાર ની અને તટવર્તી ઓરેગોન, વોશિંગ્ટન અને દક્ષિણ અલાસ્કામાં સામૂદ્રીક છે.અલાસ્કાનો મોટો ભાગ ધ્રુવ પ્રદેશીય કે પેટાઆર્કટિક છે.અત્યંત વિષમ આબોહવા અસામાન્ય નથી - મેક્સિકોની ખાડી ની સરહદે આવેલા રાજ્યો હરીકેનનો ભોગ બને છે અને દુનિયાનો મોટા ભાગનો ટોર્નેડો દેશમાં ફુંકાય છે, ખાસ કરીને મધ્યપશ્ચિમના ટોર્નેડો વિસ્તારમાં .

અમેરિકાનું પર્યાવરણ અત્યંત વૈવિધ્યપુર્ણ છે. સમીપ-વર્તી અમેરિકી રાજ્યો અને અલાસ્કામાં અંદાજે 17,000 ઉચ્ચ કક્ષાની વનસ્પતિઓ (vascular plants)ની પ્રજાતિઓ છે અને હવાઈમાં બારમાસી વનસ્પતિઓ (flowering plants)ની 1800 કરતા વધારે પ્રજાતિઓ આવેલી છે, જેમાંની કેટલીક મુખ્યભૂમિમાં આવેલી છે.યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં 400 કરતા વધારે સસ્તન પ્રાણીઓ, 750 પક્ષીઓ અને 500 સરિશૃપો અને ઉભયજીવી પ્રજાતિઓ વસે છે.લગભગ 91,000 કીટ પ્રજાતિઓ વર્ણવવામાં આવી છે.1973નો જોખમમાં મુકાયેલી પ્રજાતિ ધારો (Endangered Species Act)જેનું અસ્તિત્વ જોખમમાં મુકાયું છે તેવી પ્રજાતિઓ અને તેમના નિવાસસ્થાનોની સુરક્ષા કરે છે, જેની ઉપર યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ મત્સ્ય અને વન્ય જીવન સેવા (United States Fish and Wildlife Service) ચાંપતી દેખરેખ રાખે છે.58 રાષ્ટ્રીય ઉદ્યાનો છે અને અન્ય સંઘીય રીતે સંચાલિત થતા અન્ય સેંકડો ઉદ્યાનો, જંગલો અને વાઇલ્ડરનેસ વિસ્તારો છે.બધી મળીને દેશના જમીન વિસ્તારની 28.8 ટકા જમીન સરકારની માલિકીની છે.આમાંની મોટા ભાગની સંરક્ષિત (protected) છે, તેમ છતાં કેટલીક તેલ અને ગેસ સારકામ, ખાણકામ, વૃક્ષ કટાઈ કે ઘેટા બકરા ઉછેર માટે ભાડા પટ્ટા પર આપવામાં આવી છે, 2.4 ટકા જમીન લશ્કરી ઉપયોગ માટે વપરાય છે.

ઇતિહાસ

મુખ્ય લેખ: History of the United States

દેશી અમેરિકીઓ અને યુરોપિય વસાહતીઓ

અલાસ્કાના વતની સહિતના અમેરિકાની મુખ્યભૂમિના મૂળ નિવાસીઓ એશિયામાંથી સ્થળાંતર કરીને (migrated from Asia) આવ્યા હતા.તેઓ ઓછામાં ઓછા 12,000 અને વધુમાં વધુ 40,000 વર્ષો પહેલાં આવવા માંડ્યા હતા.એમાંના પૂર્વ-કોલમ્બીયાઈ (pre-Columbian) મિસિસિપી સંસ્કૃતિ (Mississippian culture)ના લોકોએ કૃષિ, ભવ્ય સ્થાપત્ય અને રાજ્યકક્ષાના સમાજો વિકસાવ્યા હતા.અમેરિકામાં યુરોપિયનોએ વસવાટ કરવાનું શરુ કર્યું ત્યાર બાદ [[અમેરિકાના મૂળ નિવાસી લોકોની વસતીનો ઇતિહાસ|લાખો મૂળ નિવાસી અમેરિકીઓ શીતળા (smallpox) જેવા આયાતી રોગોના રોગચાળામાં મૃત્યુ]] (many millions of indigenous Americans died) પામ્યા હતા.

વિલિયમ હેલસોલની ધી મેફ્લાવર ઇન પ્લાઇમાઉથ હાર્બર, 1882માં વર્ણવ્યા પ્રમાણે, 1620માં નવી દુનિયામાં

ધી મેફ્લાવર ' દ્વારા લવાઈ રહેલા પિલગ્રિમ્સ .

1492માં જેનોવાવાસી (Genoese) સંશોધક ક્રિસ્ટોફર કોલંબસ સ્પેનના રાજા સાથેના કરાર હેઠળ, કેટલાક કેરિબીયન ટાપુઓ પર પહોંચ્યો હતો અને મૂળ નિવાસી લોકો સાથે પ્રથમ સંપર્ક કર્યો હતો.2 એપ્રિલ, 1513એ સ્પેનિશ કોંક્વિસ્ટેડોર ( વિજેતા) જુઆન પોન્સ ડી લીઓનેજેને "લા ફ્લોરિડા (La Florida)" કહી હતી તેના પર ઉતરાણ કર્યું હતું. એક એવી જગ્યાએ એક યુરોપવાસીનું દસ્તાવેજીકરણ પામેલું આ સર્વપ્રથમ આગમન હતું, જે પાછળથી યુ.એસ. મુખ્યભૂમિના નામે ઓળખાઈ હતી.પ્રદેશમાં સ્પેનિશ વસાહતોના પગલે હાલના દક્ષિણપશ્ચિમ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ માં વસાહતો થઈ, જ્યાં હજારો લોકો મેક્સિકો મારફતે આવ્યા હતા.ફ્રાન્સના ફર વેપારીઓ (fur trade)એ મહાન સરોવરો (Great Lakes)ની આસપાસ ન્યૂ ફ્રાન્સ ના થાણા સ્થાપ્યા હતા. પાછળથી ફ્રાન્સે છેક મેક્સિકોની ખાડી સુધી ઉત્તર અમેરિકાના ઘણા બધા અંતરિયાળ પ્રદેશ પર દાવો કર્યો હતો.પ્રથમ સફળ અંગ્રેજ વસાહતો 1607માં જેમ્સટાઉન માં વર્જિનીયા સંસ્થાન (Virginia Colony) અને 1620માં પિલગ્રિમ્સ (Pilgrim)નું પ્લાયમાઉથ સંસ્થાન (Plymouth Colony)હતા.મેસેચુસેટ્સ બે સંસ્થાન (Massachusetts Bay Colony)નું 1628માં ખતપત્ર થતાં વસાહતીઓનું મોજું આવ્યું હતું, 1634 સુધીમાં ન્યૂ ઇંગ્લેન્ડ (New England)માં દસેક હજાર પ્યુરિટન્સ (Puritan) આવીને વસ્યા હતા.1610ના અંતમાં અને અમેરિકી ક્રાન્તિની પહેલાં લગભગ 50,000 ગુનેગારોને બ્રિટનના અમેરિકી સંસ્થાનોમાં લાવવામાં આવ્યા હતા.1614માં ડચ લોકો મેનહટ્ટન ટાપુ (Manhattan Island) પરના ન્યૂ એમ્સ્ટર્ડમ (New Amsterdam) સહિત હડસન નદી (Hudson River)ના હેઠવાસમાં સ્થાયી થયા હતા.

1674માં હોલેન્ડે એ વખતનો તેમનો અમેરિકી વિસ્તાર ન્યૂ નેધરલેન્ડ્સ (New Netherland) પ્રાંત ઇંગ્લેન્ડને સોંપી દીધો, જેને ન્યૂ યોર્ક નામ આપવામાં આવ્યું હતું.ઘણા નવા વસાહતીઓ, ખાસ કરીને દક્ષિણ (the South)માં, ઇન્ડેચર્ડ સર્વન્ટ્સ (indentured servants) હતા, 1630થી 1680ની વચ્ચે વર્જિનાયાના તમામ વસાહતીઓના બે-તૃતિયાંશ લોકો ઇન્ડેચર્ડ સર્વન્ટ્સ હતા.સદીના અંતે આફ્રિકી ગુલામો (African slaves) બંધુઆ મજુરીનો પ્રાથમિક સ્રોત બન્યા હતા.કેરોલિનાસ (the Carolinas)ના 1729ના ભાગલા અને 1732માં જ્યોર્જીયા (Georgia)ના સંસ્થાનકરણ સાથે 13 બ્રિટિશ સંસ્થાનો સ્થપાયા, જે પાછળથી યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ ઓફ અમેરિકા બન્યા.ઇંગ્લિશમેનના પ્રાચીન હકો (rights of Englishmen) પ્રત્યે વધતી જતી ભક્તિ અને પ્રજાસત્તાકવાદ (republicanism)ને તરવરાટભર્યું સમર્થન આપતી સ્વ-સરકારની ભાવના સાથે એ તમામની સ્થાનિક સરકારો હતી, જેમાં મોટા ભાગના મુક્ત લોકો ચુંટણીમાં ભાગ લઈ શકતા હતા. તમામે આફ્રીકી ગુલામ વેપાર (African slave trade)ને કાનૂની બનાવ્યો.ઊંચો જન્મ દર, નીચો મૃત્યુ દર અને સ્થિર હિજરતીઓના પ્રવાહે સંસ્થાનિક વસતીને ઝડપથી વધારી હતી.મહાન જાગૃતિ (Great Awakening)ના નામે ઓળખાયેલી 1730 અને 1740ની ખ્રિસ્તી પુનરુત્થાનવાદી (revivalist) ચળવળે ધર્મ અને ધાર્મિક સ્વતંત્રતા બંનેમાં રસ વધાર્યો હતો.ફ્રેન્ચ અને ઇન્ડિયન યુદ્ધ (French and Indian War)માં બ્રિટિશ દળોએ ફ્રાન્સ પાસેથી કેનેડા આંચકી લીધું હતું, પરંતુ ફ્રેન્ચભાષી (francophone) વસતી દક્ષિણના સંસ્થાનોથી રાજકીય રીતે અલગ જ રહી."અમેરિકી ઇન્ડિયન્સ"ના નામે જાણીતા અમેરિકાના મૂળ વતનીઓ (Native Americans) વિસ્થાપિત થઈ રહ્યા હતા, તેમને બાદ કરતા બાકીના તેર સંસ્થાનોની વસતી 1770માં 26 લાખ હતી, જે બ્રિટનની વસતીના એક-તૃતિયાંશ ભાગ જેટલી હતી. દર પાંચ અમેરિકીઓએ એક અ-શ્વેત ગુલામ હતો. બ્રિટનના વેરા ભરવા છતાં અમેરિકી સંસ્થાનવાસીઓનું ગ્રેટ બ્રિટનની સંસદ માં કોઈ પ્રતિનિધિત્વ ન હતું.

સ્વતંત્રતા અને વિસ્તરણ

જહોન ટ્રંબુલ (John Trumbull) દ્વારા

સ્વતંત્રતાની ઘોષણા (Declaration of Independence), 1817-18

અમેરિકી સંસ્થાનવાસીઓ અને બ્રિટન વચ્ચે 1760થી 1770ની શરુઆતના ક્રાન્તિકારી સમયગાળા (revolutionary period) દરમિયાન થયેલા તનાવને કારણે અમેરિકી ક્રાન્તિકારી યુદ્ધ (American Revolutionary War) શરુ થયું હતું, જે 1775થી 1781 સુધી લડાયું હતું.14 જુન, 1775એ ફિલાડેલ્ફીયા (Philadelphia)માં મળેલી ખંડીય કોંગ્રેસે (Continental Congress) જ્યોર્જ વોશિંગ્ટન (George Washington)ની આગેવાની હેઠળ ખંડીય લશ્કર (Continental Army)ના સ્થાપના કરી હતી."તમામ માણસો સમાન છે (all men are created equal)" અને "ચોક્કસ મૂળભૂત હકો (unalienable Rights)" ધરાવે છે, તેવી જાહેરાત સાથે કોંગ્રેસે સ્વતંત્રતાની ઘોષણા (Declaration of Independence)ને 4 જુલાઈ, 1776માં બહાલી આપી હતી, જેનો મુસદ્દો મહદઅંશે થોમસ જેફરસને (Thomas Jefferson) ઘડ્યો હતો.આ તારીખે હવે દર વર્ષે અમેરિકાના સ્વતંત્રતા દિન (Independence Day)ની ઉજવણી થાય છે.1777માં, મહાસંઘના અનુચ્છેદો (Articles of Confederation)ના આઘારે એક નબળી સંઘીય સરકારની સ્થાપના થઈ, જે 1789 સુધી કાર્યાન્વિત રહી હતી.

ફ્રાન્સની મદદથી (assisted by the French) અમેરિકી દળોએ બ્રિટનને હરાવ્યા (British defeat) પછી ગ્રેટ બ્રિટને યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સની સ્વતંત્રતા (recognized the independence of the United States) અને મિસિસિપી નદી (Mississippi River)ની પશ્ચિમ સુધીના અમેરિકી વિસ્તાર પરના રાજ્યોના સાર્વભૌમત્વ (sovereignty)ને સ્વીકાર્યું હતું.કરવેરાની સત્તાઓ સાથેની મજબૂત રાષ્ટ્રીય સરકાર સ્થાપવા માગતા લોકોએ 1787માં બંધારણીય સંમેલન (constitutional convention) બોલાવ્યું હતું.યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના બંધારણ (United States Constitution)ને 1788માં બહાલી આપવામાં આવી હતી અને નવા પ્રજાસત્તાકની પ્રથમ સેનેટ પ્રતિનિધિગૃહ (first Senate, House of Representatives) અને પ્રમુખ (president) જ્યોર્જ વોશિંગ્ટને 1789માં કાર્યભાર સંભાળ્યો હતો.વ્યક્તિગત આઝાદીઓના સંઘીય અંકુશોને નકારતો અને અસંખ્ય કાનૂની રક્ષણો પ્રદાન કરતો હકોનો ખરડો (Bill of Rights)1791માં પસાર થયો હતો.

ગુલામી (slavery) તરફના અભિગમો બદલાઈ રહ્યા હતા, બંધારણના એક અનુચ્છેદે (clause in the Constitution)આફ્રિકી ગુલામી વેપારને માત્ર 1808 સુધી જ સંરક્ષિત કર્યો હતો.17890થી 1804ના ગાળામાં ઉત્તરના રાજ્યોએ ગુલામી નાબૂદ કરી હતી. દક્ષિણના ગુલામ રાજ્યો (slave state) આ "વિશિષ્ટ સંસ્થા (peculiar institution)"ના બચાવકાર તરીકે રહ્યા.લગભગ 1800માં શરુ થયેલી બીજી મહાન જાગૃતિ (Second Great Awakening)એ ઇસુના શુભસંદેશના વાદ (evangelicalism)ને જન્મ આપ્યો, જેને કારણે ગુલામી પ્રથાની નાબૂદી (abolitionism) સહિતની વિવિધ સામાજિક સુધારણા (reform movement)ની ચળવળો શરુ થઈ.

તારીખ પ્રમાણે પ્રદેશોનું સંપાદન

પશ્ચિમમાં આગળ વિસ્તરણ (expand westward) કરવાની અમેરિકીઓની ઇચ્છાને કારણે ઇન્ડિયન યુદ્ધો (Indian Wars)ની લાંબી શૃંખલા ચાલી અને બની ઇન્ડિયન હટાવવાની (Indian removal) નીતિ, જેણે મૂળ વતનીઓનો જમીનનો અધિકાર છીનવી લીધો1803માં પ્રમુખ થોમસ જેફરસનના શાસનમાં ફ્રાન્સના દાવાવાળા વિસ્તારની લુઇસીયાના ખરીદી (Louisiana Purchase)એ દેશના કદને લગભગ બમણું કરી દીધું.વિવિધ તકલીફો અંગે બ્રિટન સામે ઘોષિત થયેલા 1812ના યુદ્ધ (War of 1812)નું કોઈ પરીણામ આવ્યું નહીં, પરંતુ તેનાથી અમેરિકાનો રાષ્ટ્રવાદ (nationalism) મજબૂત બન્યો.ફ્લોરિડામાં શ્રેણીબદ્ધ અમેરિકી લશકરી કાર્યવાહીને પરીણામે સ્પેને તેને અને અન્ય ખાડી કાંઠાના વિસ્તારને 1819માં સોંપી દીધો (Spain to cede).યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સે 1845માં ટેક્સાસ પ્રજાસત્તાક (Republic of Texas)નું વિલનીકરણ કર્યું.આ ગાળામાં મેનિફેસ્ટ ડેસ્ટિની (Manifest Destiny)નો વિચર લોકપ્રિય થયો હતો.1846માં બ્રિટન સાથે ઓરેગોન સંધિ (Oregon Treaty)ને કારણે યુ.એસ. વર્તમાન અમેરિકી ઉત્તરપશ્ચિમ (American Northwest) ક્ષેત્ર પર અંકુશ જમાવી શક્યું હતું. મેક્સિકો-અમેરિકી યુદ્ધ (Mexican-American War)માં અમેરિકાના વિજયને પરીણામે 1848માં કેલિફોર્નીયા (California)ની સોંપણી (cession) થઈ અને હાલનો દક્ષિણપશ્ચિમ (American Southwest) ક્ષેત્ર બન્યો. 1848-49માં કેલિફોર્નીયાની સોનાની દોટે (California Gold Rush) પશ્ચિમમાં હિજરતને ઉત્તેજન આપ્યું હતું.નવી રેલવે (New railways)એ વસાહતીઓનો પુનર્વસવાટ સરળ બનાવ્યો અને અમેરિકી મૂળ વતનીઓ સાથે સંઘર્ષ વધાર્યો હતો. અડધી સદી દરમિયાન ચામડા-માંસ માટે તેમ જ રેલવે ઝડપથી નાંખવા માટે 4 કરોડ અમેરિકી બિસન (American bison) કે પાડાની કતલ કરવામાં આવી હતી.મેદાની ઇન્ડિયન્સ (plains Indians) માટે પ્રાથમિક સ્રોત જેવા બિસન ખતમ થવાથી મૂળ વતનીઓનીસંસ્કૃતિ પર આકરો પ્રહાર પડ્યો હતો.

આંતરવિગ્રહ અને ઔદ્યોગિકરણ

મુખ્ય લેખો: American Civil War, Reconstruction era of the United States, and Spanish-American War

બેટલ ઓફ ગેટીસબર્ગ (Battle of Gettysburg), કુરીયર એન્ડ ઇવ્સ (Currier & Ives) દ્વારા લિથોગ્રાફ, કે.1863

રાજ્ય અને સંઘ સરકાર (state and federal governments) વચ્ચેના સંબંધો અંગે થતી દલીલોથી તેમ જ નવા રાજ્યોમાં ગુલામીના પ્રસાર પર થતી હિંસક અથડામણો (violent conflicts)થી ગુલામ રાજ્યો અને મુક્ત રાજ્યો (free states) વચ્ચે તનાવ (Tensions) વધવા માંડ્યો હતો.વ્યાપક રીતે ગુલામ-વિરોધી રીપબ્લિકન પક્ષ (Republican Party)ના ઉમેદવાર અબ્રાહમ લિંકન (Abraham Lincoln) 1860માં પ્રમુખ તરીકે ચુંટાયા હતા.તેમણે કાર્યભાર સંભાળ્યો તે પહેલાં સાત ગુલામ રાજ્યોએ અલગ પડવાની (secession) ઘોષણા કરીને કોન્ફડરેટ સ્ટેટ્સ ઓફ અમેરિકા (Confederate States of America)ની સ્થાપના કરી, તેમની ઘોષણાને સંઘ સરકારે ગેરકાનૂની ગણાવી.ફોર્ટ સુમ્ટર પર કોન્ફડરેટના હુમલા (attack upon Fort Sumter) સાથે અમેરિકી આંતરવિગ્રહ (American Civil War)નો પ્રારંભ થયો અને ચાર વધુ ગુલામ રાજ્યો કોન્ફડરેસીમાં જોડાયા.લિંકનના મુક્તિ જાહેરનામા (Emancipation Proclamation)એ સંઘ (Union)ને ગુલામીનો અંત લાવવા પ્રતિબદ્ધ બનાવ્યું.1865માં સંઘના વિજયના પગલે યુ.એસ. બંધારણમાં ત્રણ સુધારા સાથે ગુલામ રખાયેલા લગભગ 40 લાખ આફ્રિકી અમેરિકી (African American)ઓને આઝાદીની ખાત્રી (ensured freedom) પૂરી પાડવામાં આવી, તેમને નાગરિક બનાવવામાં આવ્યા (made them citizens) અને મતદાનના અધિકારો આપવામાં આવ્યા (gave them voting rights).યુદ્ધ અને તેના નિવારણે સંઘની સત્તા (federal power)માં નોંધપાત્ર વધારો કર્યો.

એલિસ ટાપુઓ (Ellis Island), ન્યૂ યોર્ક ખાતે ઉતરાણ કરતા આધિવાસીઓ, 1920

યુદ્ધ પછી લિંકનની હત્યા (assassination of Lincoln)એ ઉદ્દામ બનાવેલી રીપબ્લિકનો (radicalized Republican)ની પુનઃનિર્માણ (Reconstruction)ની નીતિઓએ દક્ષિણી રાજ્યોને ફરીથી એકીકૃત કરવાના અને તેમનું પુનઃનિર્માણ કરવાના ઉદ્દેશ નવા મુક્ત થયેલા ગુલામોના અધિકારો માટે ખાત્રી પુરી પાડી.1877ના સમાધાન (Compromise of 1877)થી 1876ની વિવાદીત પ્રમુખીય ચુંટણી (1876 presidential election)ના નિરાકરણને કારણે પુનઃનિર્માણનો અંત આવ્યો, જિમ ક્રો કાયદા (Jim Crow laws)ઓએ તુરત જ ઘણા આફ્રિકી અમેરિકીઓના મતાધિકારને છીનવીલીધો (disenfranchised many African Americans).ઉત્તરમાં, શહેરીકરણ અને દક્ષિણ (Southern) તેમ જ પૂર્વ યુરોપ (Eastern Europe)માંથી આવી રહેલા આધિવાસીઓના અભૂતપૂર્વ પ્રવાહે (influx of immigrants) દેશના ઔદ્યોગિકરણ (country's industrialization)ને ઝડપી બનાવ્યું.આધિવાસનું મોજુ 1929 સુધી ટક્યું અને તેણે શ્રમ પૂરો પાડ્યો અને અમેરિકી સંસ્કૃતિમાં પરિવર્તન આણ્યું.આયાત-નિકાસની ચીજો પરની ઊંચી જકાતો, રાષ્ટ્રીય માળખકાકીય સવલતોનું નિર્માણ અને નવા બેન્કિંગ નિયમનોએ વૃદ્ધિને પ્રોત્સાહન આપ્યું.1867માં રશિયા પાસેથી અલાસ્કાની ખરીદી (Alaska purchase)એ દેશના મુખ્યભૂમિ વિસ્તરણને પૂર્ણ કર્યું.1890નો વુન્ડેડ ની હત્યાકાંડ (Wounded Knee massacre) ઇન્ડિયન યુદ્ધો (Indian Wars)માં છેલ્લો મોટો સશસ્ત્ર સંઘર્ષ હતો. 1893માં, હવાઈના પ્રશાંત સામ્રાજ્ય (Kingdom of Hawaii)ની મૂળ નિવાસી રાજાશાહી (indigenous monarchy)ને અમેરિકી નિવાસીઓના બળવાએ ઉથલાવી પાડી અને યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સે 1898માં દ્વિપસમૂહને વિલીન કર્યું. એ જ વર્ષે સ્પેન-અમેરિકી યુદ્ધ (Spanish-American War)માં વિજયે દર્શાવ્યું કે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ વિશ્વસત્તા (world power) છે અને પ્વેર્ટો રિકો, ગ્વામ અને ફિલિપાઇન્સ (Philippines)નું વિલીનીકરણ થયું.અડધી સદી પછી ફિલિપાઇન્સે આઝાદી મેળવી, જ્યારે પ્વેર્ટો રિકો અને ગ્વામ યુ.એસ. વિસ્તારો તરીકે રહ્યા.

પ્રથમ વિશ્વયુદ્ધ, મહાન મંદી અને દ્વિતિય વિશ્વયુદ્ધ

મુખ્ય લેખો: American Expeditionary Force, Great Depression in the United States, and Military history of the United States during World War II

ડસ્ટ બાઉલ (Dust Bowl) દરમિયાન છોડી દેવાયેલું ફાર્મ, દક્ષિણ ડાકોટા (South Dakota), 1936

1914માં બીજુ વિશ્વયુદ્ધ (World War I) ફાટી નીકળ્યું, ત્યારે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ તટસ્થ રહ્યું હતું.મોટા ભાગના અમેરિકીઓને બ્રિટન અને ફ્રાન્સ પ્રત્યે સહાનુભૂતિ હતી, પરંતુ ઘણા લોકો હસ્તક્ષેપ કરવાની વિરુદ્ધમાં હતા.1917માં, યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ મિત્ર રાજ્યો (Allies) સાથે જોડાયું અને ધરી રાષ્ટ્રો (Central Powers)ની વિરુદ્ધમાં બાજી પલટી.યુદ્ધ પછી સેનેટે લીગ ઓફ નેશન્સ (League of Nations)ની સ્થાપના કરતી વેર્સાઇની સંધિ (Treaty of Versailles)ને બહાલી આપી નહીં.દેશે પૃથકતાતાવાદ (isolationism) સુધી લઈ જનારી એકપક્ષીયતા (unilateralism)ની નીતિ અપનાવી, 1920માં, મહિલા અધિકાર (women's rights) આંદોલન મહિલાઓને મતદાનનો આધિકાર (women's suffrage) આપતો બંધારણીય સુધારો (constitutional amendment) પસાર કરાવવામાં જીત મેળવી.ગર્જના કરતા બીજા દાયકા (Roaring Twenties)ની સમૃદ્ધિનો અંત 1929ના વોલ સ્ટ્રીટના કડાકા (Wall Street Crash of 1929) સાથે આવ્યો, જેણે મહાન મંદી (Great Depression)ના પગરણ માંડ્યા.1932માં પ્રમુખ તરીકે ચુંટાયા બાદ ફ્રેન્કલિન ડી. રુઝવેલ્ટે (Franklin D. Roosevelt) અર્થતંત્રમાં સરકારી હસ્તક્ષેપ વધારતી નીતિઓ, ન્યૂ ડીલ (New Deal)ને હાથ ધર્યું1935ની આસપાસ આવેલા ડસ્ટ બાઉલે (Dust Bowl) સંખ્યાબંધ ખેડુત સમુદાયોને કંગાળ બનાવ્યા અને પશ્ચિમી સ્થળાંતરનું નવું મોજુ સર્જ્યું.

6 જુન, 1944ના ડી-ડે (D-Day) ટાણે યુ.એસ. લશ્કર (U.S. Army)ના પ્રથમ પાયદળ ડિવિઝન (1st Infantry Division)ના

સૈનિકો નોર્મન્ડી પર ઉતરાણ (landing in Normandy) કરે છે.

બીજા વિશ્વયુદ્ધ (World War II)ના પ્રારંભિક તબક્કામાં અસરકારકપણે તટસ્થ રહેલું યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ સપ્ટેમ્બર 1939માં નાઝી જર્મની (Nazi Germany)ના પોલાન્ડ (invasion of Poland) પર આક્રમણ પછી જમીન ભાડાપટ્ટો કાર્યક્રમ (Lend-Lease) મારફતે માર્ચ 1941થી મિત્ર રાજ્યો (Allies)ને લશ્કરી સામગ્રી (materiel) પૂરી પાડવા માંડ્યું હતું.7 ડીસેમ્બર, 1941એ જાપાનના પર્લ હાર્બર પરના આશ્ચર્યજનક હુમલા (attack on Pearl Harbor) પછી ધરી દેશો (Axis powers)ની સામે મિત્ર રાજ્યો સાથે જોડાયું હતું.અમેરિકાના ઇતિહાસમાં બીજા વિશ્વયુદ્ધ અન્ય કોઈ પણ યુદ્ધ કરતા વધારે ખર્ચાળ પુરવાર થયું, પરંતુ તેણે મૂડી રોકાણ અને નોકરીઓ પૂરી પાડીને અર્થતંત્રને પ્રોત્સાહન આપ્યું હતું.મુખ્ય યુદ્ધરત દેશોમાં યુદ્ધને કારણે ગરીબ બનવાને બદલે અમેરિકા સમૃદ્ધ બનનાર, ખરેખર અત્યંત સમૃદ્દ બનનાર એક માત્ર દેશ બન્યો.બ્રેટન વુડ્સ (Bretton Woods) અને યાલ્ટા (Yalta) ખાતે મળેલી મિત્ર રાજ્યોની પરીષદોએ આંતરરાષ્ટ્રીય સંગઠનોની નવી વ્યવસ્થાની રુપરેખા ઘડી કાઢી હતી, જેણે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ (United States) અને સોવિયેત યુનિયન (Soviet Union)ને વિશ્વ પ્રવાહોના કેન્દ્ર સ્થાને મુક્યા હતા.યુરોપમાં વિજય (victory was won in Europe)ની સાથે 1945માં સાનફ્રાન્સિસ્કો (San Francisco)માં યોજાએલી આંતરરાષ્ટ્રીય પરીષદે (international conference) સંયુક્ત રાષ્ટ્રોનું ખતપત્ર (United Nations Charter) ઘડી કાઢ્યું, જે યુદ્ધ પછી સક્રિય બન્યું હતું.અણુ શસ્ત્રો વિકસાવનાર પ્રથમ દેશ (developed the first nuclear weapons)અમેરિકાએ આ શસ્ત્રોનો ઉપયોગ ઓગસ્ટમાં જાપાનના શહેરો હિરોશિમા અને નાગાસાકી (Hiroshima and Nagasaki) પર કર્યો હતો.2 સપ્ટેમ્બરે જાપાને શરણાગતિ (Japan surrendered) સ્વીકારતા યુદ્ધનો અંત આવ્યો હતો.

શીત યુદ્ધ અને દેખાવોની રાજનીતિ

મુખ્ય લેખો: Cold War, African-American Civil Rights Movement (1955–1968), and Vietnam War

[[ચિત્ર:Martin Luther King - March on Washington.jpg1963માં, "મારું એક સ્વપ્ન છે (I Have a Dream)" એ ભાષણ આપતાં |thumb|left|upright|માર્ટિન લ્યુથર કિંગ, જુનિયર (Martin Luther King, Jr.)]] બીજા વિશ્વયુદ્ધ પછી યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ અને સોવિયેત યુનિયન વચ્ચે શીત યુદ્ધ (Cold War)દરમિયાન સત્તા માટે સ્પર્ધા શરુ થઈ, જેણે નાટો (NATO) અને વોર્સો કરારો (Warsaw Pact) દ્વારા યુરોપની લશ્કરી બાબતો પર પ્રભુત્વ જમાવ્યું હતું.યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સે ઉદારવાદી લોકશાહી (liberal democracy)ને પ્રોત્સાહન આપ્યું હતું, જ્યારે સોવિયેત યુનિયને સામ્યવાદ અને કેન્દ્રીય આયોજિત અર્થતંત્ર (planned economy)ને પ્રોત્સાહન આપ્યું હતું. બંનેએ સરમુખત્યારશાહીને સમર્થન આપ્યું અને પરોક્ષ યુદ્ધ (proxy war)માં જોતરાયા હતા.1950-53ના કોરીયાના યુદ્ધ (Korean War)માં અમેરિકી દળો સામ્યવાદી ચીની (Communist Chinese) દળો સામે લડ્યા હતા.ગૃહની બિન-અમેરિકી પ્રવૃત્તિ સમિતિ (House Un-American Activities Committee)એ શંકાસ્પદ ડાબેરી ભાગંફોડમાં શ્રેણીબદ્ધ તપાસો હાથ ધરી હતી, જ્યારે સેનેટર જોસેફ મેકકાર્થી (Joseph McCarthy) સામ્યવાદ-વિરોધી લાગણીના મુખ્ય પ્રવક્તા બન્યા.

1961માં સોવિયેત યુનિયને પ્રથમ માનવરહિત અવકાશયાન (first manned spaceflight) છોડતાં પ્રમુખ જહોન એફ. કેનેડી (John F. Kennedy)એ અમેરિકાને "ચંદ્ર પર પ્રથમ માનવી" ("a man on the moon,") મોકલનાર પ્રથમ દેશ બનવાનું આહ્વાન કર્યું હતું, જે 1969માં સિદ્ધ થયું હતું. કેનેડીએ ક્યુબામાં સોવિયેત દળો સાથે તનાવપૂર્ણ આણ્વિક મૂઠભેડ (tense nuclear showdown)નો પણ સામનો કર્યો હતો.દરમિયાન અમેરિકાએ સાતત્યપૂર્ણ આર્થિક વિસ્તરણ સાધ્યું હતું.રોઝા પાર્ક્સ (Rosa Parks) અને માર્ટિન લ્યુથર કિંગ જુનિયર (Martin Luther King, Jr.) જેવા આફ્રિકી અમેરિકીઓની આગેવાની હેઠળની મજબૂત થતી જતી નાગરિક અધિકાર ચળવળે (civil rights movement) પૃથકતાવાદ અને ભેદભાવ સામે સંઘર્ષ આદર્યો.1993માં કેનેડીની હત્યા (Kennedy's assassination) બાદ પ્રમુખ લીન્ડન બી. જહોન્સન (Lyndon B. Johnson)ના શાસન દરમિયાન 1964નો નાગરિક અધિકાર કાયદો (Civil Rights Act of 1964) અને 1965નો મતદાન અધિકાર કાયદો (Voting Rights Act of 1965) પસાર થયા.જહોન્સન અને તેમના અનુગામી રિચાર્ડ નિક્સને (Richard Nixon)દક્ષિણપૂર્વ એશિયામાં પરોક્ષ યુદ્ધને નિષ્ફળ વિયેતનામ યુદ્ધ (Vietnam War) સુધી વિસ્તાર્યું હતું.યુદ્ધ-વિરોધ (opposition to the war), અશ્વેત રાષ્ટ્રવાદ (black nationalism) અને લૈંગિક ક્રાન્તિ (sexual revolution)થી પ્રોત્સાહિત થયેલી પ્રતિસંસ્કૃતિ ચળવળ (countercultural movement)વ્યાપક પ્રમાણમાં ફેલાઈ ગઈ. બેટી ફ્રીડેન (Betty Friedan) અને ગ્લોરીયા સ્ટાઇનમ (Gloria Steinem) અને અન્યોએ નારીવાદનું નવું મોજુ (new wave of feminism) ફેલાવ્યું, જેણે નારી માટે રાજકીય, સામાજિક અને આર્થિક સમાનતાની માગણી કરી.

વોટરગેટ કૌભાંડ (Watergate scandal)ને પરીણામે 1974માં નિક્સન રાજીનામુ આપનારા પ્રથમ પ્રમુખ બન્યા હતા. ન્યાયમાં રુકાવટ અને સત્તાના દુરુપયોગ સહિતના આરોપો અંગે તેમની સામે મહાઅભિયોગ (impeached)ની કાર્યવાહી થઈ નહીં. ઉપપ્રમુખ જેરાલ્ડ ફોર્ડ (Gerald Ford) તેમના અનુગામી (succeeded) બન્યા હતા.1970ના અંતભાગમાં જિમી કાર્ટર (Jimmy Carter)નું વહીવટીતંત્ર સ્ટેગફ્લેશન (stagflation) અને ઇરાન અપહ્રત કટોકટી (Iran hostage crisis)થી ઘેરાયેલું રહ્યું.1980માં રોનાલ્ડ રીગન (Ronald Reagan)ની પ્રમુખ તરીકેની ચુંટણીએ અમેરિકી રાજનીતિમાં નોંધપાત્ર જમણેરી ઝુકાવ (rightward shift in American politics)નો પ્રારંભ કર્યો હતો, જેનું પ્રતિબિંબ કરવેરા અને ખર્ચ કરવાની અગ્રતા (taxation and spending priorities)માં મહત્વના ફેરફારોમાં પડ્યું.કેમના કાર્યકાળની બીજી મુદતમાં ઇરાન-કોન્ટ્રા કૌભાંડ (Iran-Contra scandal) અને સોવિયેત યુનિયન સાથે નોંધપાત્ર રાજનૈતિક પ્રગતિ (diplomatic progress with the Soviet Union) બંને જોવા મળ્યા.પાછળથી સોવિયેત યુનિયનમાં ભંગાણ પડતા શીત યુદ્ધનો અંત આવ્યો

સાંપ્રત યુગ

[[ચિત્ર:WTC9-11.jpg11 સપ્ટેમ્બર, 2001 (September 11, 2001)ની સવારે|thumb|right| ધી વર્લ્ડ ટ્રેડ સેન્ટર (World Trade Center)]]

મુખ્ય લેખો: September 11 attacks, Iraq War, and Late 2000s recession

પ્રમુખ જ્યોર્જ એચ. ડબ્લ્યુ. બુશ (George H. W. Bush)ના શાસનમાં યુએન-સંમત ખાડી યુદ્ધ (Gulf War)માં અને બિલ ક્લિન્ટન (Bill Clinton)ના શાસનમાં યુગોસ્લાવ યુદ્ધો (Yugoslav wars)માં યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ અને તેના સાથી દેશોએ ભજવેલી નેતૃત્વની ભૂમિકાએ મહાસત્તા તરીકેના અમેરિકાના સ્થાનને જાળવી રાખવામાં મદદ કરી હતીઆધૂનિક અમેરિકી ઇતિહાસમાં સૌથી લાંબુ આર્થિક વિસ્તરણ માર્ચ 1991થી માર્ચ 2001ના ગાળામાં થયું, જેમાં ક્લિન્ટનના વહીવટ અને ડોટ કોમ ફુગ્ગાનો સમાવેશ થાય છે (dot-com bubble).એક દિવાની દાવો (civil lawsuit) અને સેક્સ કૌભાંડ (sex scandal)ને પરીણામે ક્લિન્ટન સામે મહાઅભિયોગ કાર્યવાહી (Clinton's impeachment) થઈ, પરંતુ તેઓ સત્તા પર ચાલુ રહ્યા.અમેરિકાના ઇતિહાસમાં કાંટાની ટક્કર સમી 2000ની પ્રમુખપદની ચુંટણી (2000 presidential election)નું નિરાકરણ યુએસ સુપ્રીમ કોર્ટના નિર્ણય (U.S. Supreme Court decision)થી થયું અને જ્યોર્જ એચ. ડબ્લ્યુ. બુશના પુત્ર જ્યોર્જ ડબ્લ્યુ. બુશ (George W. Bush) પ્રમુખ બન્યા.

11 સપ્ટેમ્બર, 2001 (September 11, 2001)એ અલ-કાયદા (al-Qaeda)ના ત્રાસવાદીઓ ન્યૂ યોર્ક શહેરમાં વર્લ્ડ ટ્રેડ સેન્ટર (World Trade Center) અને વોશિંગ્ટન ડી.સી. પાસે પેન્ટાગોન (The Pentagon) પર ત્રાટક્યા હતા, જેમાં અંદાજે ત્રણ હજાર લોકો માર્યા ગયા હતા.તેના પ્રતિભાવમાં બુશ વહીવટીતંત્ર (Bush administration)એ "ત્રાસવાદ સામે યુદ્ધ (War on Terrorism)" શરુ કર્યું.2001ના અંતે યુ.એસ. દળોએ અફઘાનિસ્તાનમાં આક્રમણ (invasion of Afghanistan)ની આગેવાની લીધી, તાલિબાન સરકાર (Taliban) અને અલ-કાયદાની તાલિમ છાવણીઓને દૂર કરી. તાલિબાન વિદ્રોહીઓએ ગેરીલા યુદ્ધ ચાલુ રાખ્યું છે.2002માં બુશ વહીવટીતંત્રએ વિવાદાસ્પદ કારણો (controversial grounds)આગળ ધરીને સત્તાપલટા (regime change) માટે દબાણ કરવા માંડ્યું હતું.લશ્કરી હસ્તક્ષેપ માટે નાટોના ટેકા વિના કે યુએના સ્પષ્ટ આદેશ વિના, બુશે સંમત દેશોનું જોડાણ (Coalition of the Willing) રચ્યું. જોડાણ દળોએ ઇરાક હુમલો કરે તે પહેલાં (preemptively) તેની પર આક્રમણ કરી (invaded Iraq)ને 2003માં સરમુખત્યાર અને એક વેળાના યુએસના સાથી સદ્દામ હુસેન (Saddam Hussein)ને હટાવ્યા હતા. હવે મોટા ભાગના અમેરિકીઓ જેનો વિરોધ કરી રહ્યા છે તે ઇરાક યુદ્ધ (Iraq War) હજુ ચાલુ છે, જોકે હિંસા ઘટવા માંડી છે.યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સે ત્રાસવાદ સામેના યુદ્ધ અને ઇરાક યુદ્ધની તેની કામગીરીમાં માનવ અધિકારોનો ભંગ કર્યો હોવાનો આક્ષેપ એમ્નેસ્ટી ઇન્ટરનેશનલે (Amnesty International) મુક્યો છે.2005માં, હરિકેન કટરિના (Hurricane Katrina)એ ગલ્ફ કોસ્ટ (Gulf Coast)ના મોટા હિસ્સામાં તીવ્ર નુકસાન પહોંચાડયું હતું અને ન્યૂ ઓર્લીયન્સ (New Orleans)ને નષ્ટ કરી દીધું હતું. 4 નવેમ્બર, 2008એ વૈશ્વિક આર્થિક મંદી (economic recession) વચ્ચે બરાક ઓબામા (Barack Obama) રાષ્ટ્ર પ્રમુખ તરીકે ચુંટાયા.આ હોદ્દો સંભાળનારા તેઓ પ્રથમ આફ્રિકી અમેરિકી (African American) છે.

સરકાર અને ચુંટણીઓ

મુખ્ય લેખો: Federal government of the United States and Elections in the United States

[[ચિત્ર:Capitol Building Full View.jpgયુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ કેપિટલ (United States Capitol)ના |thumb|right|પશ્ચિમ ભાગમાં યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સની કોંગ્રેસ (United States Congress) બેસે છે.]] યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ વિશ્વનું સૌથી જુનું હયાત સંઘરાજ્ય (federation) છે.તે બંધારણીય પ્રજાસત્તાક (constitutional republic) છે, "જેમાં બુહમતી શાસન (majority rule) કાયદા (law) દ્વારા રક્ષિત લઘુમતી હકો (minority rights)થી સૌમ્ય બનાવવામાં આવ્યું છે."તેનું માળખું મૂળભૂતપણે પ્રતિનિધિ લોકશાહી (representative democracy) તરીકે ઘડી કાઢવામાં આવ્યું છે, તેમ છતાં પ્રદેશોમાં વસતા યુ.એસ. નાગરિકોને સંઘરાજ્યના અધિકરીઓ માટે મતદાન કરવાથી દૂર રખાયા છે.સરકાર અમેરિકી બંધારણ દ્વારા વ્યાખ્યાયિત અંકુશો અને સંતુલનો (checks and balances)ની વ્યવસ્થા દ્વારા નિયંત્રિત થાય છે, જે દેશન સર્વોચ્ચ કાનૂની દસ્તાવેજ તરીકે અમેરિકાના લોકો માટે એક સામાજિક કરાર (social contract) તરીકે કામ કરે છે.અમેરિકાની સંઘીય વ્યવસ્થા (American federalist system)માં નાગરિકો સરકારના ત્રણ પ્રકારના સ્તરો (three levels of government)હેઠળ આવે છે, સંઘ, રાજ્ય અને સ્થાનિક. સ્થાનિક સરકાર (local government)ની ફરજો સામાન્યપણે કાઉન્ટી (county) અને મ્યુનિસિપલ સરકારો વચ્ચે વહેંચાય છે.લગભગ તમામ કિસ્સાઓમાં વહીવટી અને વૈધાનિક અધિકારીઓ જિલ્લાવાર નાગરિકોના બહુમતી મત (plurality vote)થી ચુંટાય છે.સંઘ સ્તરે પ્રમાણસરના પ્રતિનિધિત્વ (proportional representation)ની જોગવાઈ નથી અને નીચલા સ્તરે તે અપવાદરુપ હોય છે.સંઘીય અને રાજ્યના અદાલતી અને કેબિનેટ (cabinet) અધિકારીઓની નિમણૂંક વહીવટી પાંખ દ્વારા થાય છે અને તેને વિધાનસભા મંજુરી આપે છે, તેમ છતાં કેટલાર રાજ્યોમાં ન્યાયમૂર્તિઓ અને અધિકારીઓ લોકોના મતથી પણ ચુંટાય છે.

વ્હાઇટ હાઉસ (White House)નો દક્ષિણ સન્મુખ ભાગ યુ.એસ. પ્રમુખ (U.S. president)નું ઘર અને કાર્યસ્થળ છે.

સંઘ સરકાર ત્રણ પાંખની બનેલી છેઃ

• વિધાનસભા (Legislative): સેનેટ (Senate) અને પ્રતિનિધિગૃહ (House of Representatives)ની ની બનેલી દ્વિ-ગૃહીય (bicameral) કોંગ્રેસ (Congress) સંઘીય કાયદા (federal law) બનાવે છે, યુદ્ધ જાહેર કરે (declares war) છે, સંધિઓને બહાલી આપે છે, નાણાકોથળીની તાકાત (power of the purse) ધરાવે છે, અને મહાઅભિયોગ (impeachment)ની શક્તિ પણ ધરાવે છે, જેના દ્વારા તે સરકારના હયાત સભ્યોને દૂર કરી શકે છે.
• વહીવટી (Executive): પ્રમુખ (president) લશ્કરના કમાન્ડર-ઇન-ચીફ (commander-in-chief) છે, વૈધાનિક ખરડો (legislative bills) કાયદો બને તે પહેલાં તેને અટકાવાનો અને રદ કરવાનો અધિકાર ધરાવે છે અને મંત્રી મંડળ (Cabinet) તથા અન્ય અધિકારીઓની નિમણૂંક કરે છે, જેઓ સંઘીય કાયદા અને નીતિઓ હાથ ધરે છે અને તેને લાગુ પાડે છે.
• ન્યાયિક (Judicial): સુપ્રીમ કોર્ટ (Supreme Court) અને નીચલી સંઘીય અદાલતો (federal courts), જેના ન્યાયમૂર્તિઓની નિમણૂંક પ્રમુખ સેનેટની મંજુરી સાથે કરે છે. તે કાયદાનું અર્થઘટન કરે છે અને તેમને ગેરબંધારણીય (unconstitutional) લાગતા કાયદા રદ કરે છે.

યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ સર્વોચ્ચ અદાલતના મકાન (United States Supreme Court building)નો પશ્ચિમ સન્મુખ ભાગ

પ્રતિનિધિગૃહ 435 સભ્યો ધરાવે છે, દરેક સભ્ય બે વર્ષની મુદત માટે કોંગ્રેસની ચુટણી માટેના જિલ્લા (congressional district)નું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે.ગૃહની બેઠકો દર દસ વર્ષે વસતીના આધારે રાજ્યો વચ્ચે ફાળવાય (apportioned) થાય છે.2000ની વસતી ગણતરી (2000 census) પ્રમાણે, સાત રાજ્યો ઓછામાં ઓછો એક પ્રતિનિધિ ધરાવે છે, જ્યારે સૌથી વધારે વસતી ધરાવતો કેલિફોર્નીયા 53 પ્રતિનિધિઓ ધરાવે છે.સેનેટના 100 સભ્યો છે, દરેક રાજ્ય બે સેનેટરો ધરાવે છે. તેમાં એક છ વર્ષની મુદત માટે એટ-લાર્જ (at-large) ચુંટાય છે, સેનેટની એકૃતૃતિયાંશ બેઠકોની દર બીજા વર્ષે ચુટણી થાય છે.રાષ્ટ્રપ્રમુખ ચાર વર્ષની મુદત સુધી કામ કરે છે અને બેથી વધારે વખત ચુંટાઈ શકતા નથી. (no more than twice)રાષ્ટ્રપ્રમુખ સીધા મતથી ચુંટાતા નથી (not elected by direct vote), પરંતુ આડકતરા મતદારમંડળ (electoral college)ની વ્યવસ્થાથી ચુંટાય છે, જેમાં રાજ્યની વસતી પ્રમાણે મતો નક્કી થાય છે.યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના મુખ્ય ન્યાયમૂર્તિ (Chief Justice of the United States)ની આગેવાની હેઠળ સુપ્રીમ કોર્ટ નવ સભ્યો ધરાવે છે, જેઓ જીવનભર કાર્યભાર સંભાળે છે.રાજ્ય સરકારોનું માળખું પણ લગભગ આ જ પ્રમાણે છે, જોકે, નેબ્રાસ્કા (Nebraska) વિશિષ્ટપણે એક-ગૃહીય (unicameral) વિધાનસભા ધરાવે છે.દરેક રાજ્યના (વડા વહીવટદાર) ગવર્નર (governor) સીધા ચુંટાય છે.

રાજ્ય અને સંઘ બંને સરકારોના તમામ કાયદા અને કાર્યવાહી સમીક્ષાને પાત્ર છે અને બધારણના ભંગ કરતા કોઈ પણ કાયદાને ન્યાયતંત્ર રદ કરી શકે છે.બંધારણનો મૂળ મુસદ્દો સંઘ સરકારના માળખાં અને જવાબદારીઓ પ્રસ્થાપિત કરે છે અને તેની દરેક રાજ્ય સાથેની જવાબદારીઓ નક્કી કરે છે.અનુચ્છેદ પ્રથમ (Article One) હેબીયસ કોર્પસ (habeas corpus)ની "ગ્રેટ રિટ"ના હકનું રક્ષણ કરે છે, અને અનુચ્છેદ ત્રણ (Article Three) તમામ ફોજદારી ગુનાઓમાં જ્યુરી ટ્રાયલ માટેના હક (right to a jury trial)ની ગેરન્ટી આપે છે.બંધારણમાં સુધારા (Amendments to the Constitution) માટે ત્રણ-ચતુર્થાં રાજ્યોની બહાલીની જરૂર પડે છે.બંધારણમાં 27 વખત સુધારા થયા છે, હકોનો ખરડો (Bill of Rights) પ્રથમ દસ સુધારાથી બન્યો છે, જ્યારે ચૌદ સુધારા (Fourteenth Amendment) અમેરિકીઓના વ્યક્તિગત હકોનો કેન્દ્રીય પાયો રચે છે.

પક્ષો, વિચારધારા અને રાજનીતિ

મુખ્ય લેખો: Politics of the United States and Political ideologies in the United States

ને રાષ્ટ્રપ્રમુખના હોદ્દાના શપથ (presidential oath of office) લેવડાવે છે. જહોન જી. રોબર્ટ્સ (John G. Roberts), 20 જાન્યુઆરી, 2009)) યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સે તેના મોટા ભાગના ઇતિહાસ દરમિયાન દ્વિ-પક્ષી વ્યવસ્થા (two-party system) હેઠળ કામગીરી બજાવી છે.તમામ સ્તરે ચુંટણી દ્વારા નક્કી થતા હોદ્દાઓ માટે રાજ્ય-સંચાલિત પ્રાથમિક ચુટણીઓ (primary election) પાછળથી યોજાનારી સામાન્ય ચુટણીઓ (general election) માટે મુખ્ય પક્ષના નામ-નિર્દિષ્ટોને પસંદ કરે છે.1856ની સામાન્ય ચુટણી (general election of 1856)થી અત્યાર સુધી બે મુખ્ય પક્ષો ચુટણી લડ્યા છે, જેમાં ડેમોક્રેટિક પક્ષ (Democratic Party)ની સ્થાપના 1824માં (founded in 1824) અને રીપબ્લિકન પક્ષ (Republican Party)ની સ્થાપના 1854માં (founded in 1854) થઈ હતી.આંતરવિગ્રહથી અત્યાર સુધીમાં ત્રીજા પક્ષ (third-party)નો એક માત્ર ઉમેદવારે રાષ્ટ્રપ્રમુખની ચુટણીમાં 20 ટકા જેટલા લોકપ્રય મત મેળવ્યા હતા. અને તે 1912 (1912)માં પ્રોગ્રેસિવ પક્ષ (Progressive)ના થીયોડોર રુઝવેલ્ટ (Theodore Roosevelt).

અમેરિકાની રાજકીય સંસ્કૃતિ (political culture)માં રીપબ્લિકન પક્ષ કેન્દ્રથી જમણેરી કે "રુઢીચુસ્ત (conservative)" અને ડેમોક્રેટિક પક્ષ કેન્દ્રથી ડાબેરી અથવા "ઉદારવાદી (liberal)" ગણાય છે.ઉત્તરપૂર્વ (Northeast) અને પશ્ચિમ કાંઠા (West Coast)ના રાજ્યો અને મહાન સરોવરો (Great Lakes)ના કેટલાક રાજ્યો વાદળી રાજ્યો (blue states) તરીકે ઓળખાય છે અને સરખામણીમાં ઉદારવાદી છે.દક્ષિણ (South)ના લાલ રાજ્યો (red states) અને મહાન મેદાનો (Great Plains) અને રોકી માઉન્ટેઇન્સ (Rocky Mountains)ના ઘણા રાજ્યો સરખામણીમાં રુઢીચુસ્ત છે.

2008ની રાષ્ટ્રપ્રમુખની ચુટણી (2008 presidential election) જીતનારા બરાક ઓબામા (Barack Obama) 44મા યુએસ પ્રમુખ (44th U.S. president) છે અને આ હોદ્દો ધરાવનારા પ્રથમ આફ્રિકી અમેરિકી (African American) છે.અગાઉના તમામ રાષ્ટ્રપ્રમુખો વિશુદ્ધ યુરોપિય વંશના હતા.2008ની ચુટણીમાં ડેમોક્રેટિક પક્ષે ગૃહ (House) અને સેનેટ (Senate) બંને પર તેના અંકુશને મજબૂત બનાવ્યો.યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સની 111મી કોંગ્રેસ (111th United States Congress)માં, સેનેટમાં 56 ડેમોક્રેટો, બે સ્વાયત્તો (independents) (જે ડેમોક્રેટો સાથે સંલગ્ન છે) અને 41 રીપબ્લિકનો છે. (એક બેઠક વિવાદીત છે). ગૃહમાં 254 ડેમોક્રેટો અને 178 રીપબ્લિકનો છે. (ત્રણ બેઠખો ખાલી છે).

રાજકીય ભાગલા

મુખ્ય લેખો: U.S. state, Territorial evolution of the United States, and Territorial acquisitions of the United States

યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ પચાસ રાજ્યોનું ફેડરલ યુનિયન (federal union) છે.મૂળ તેર રાજ્યો એ તેર સંસ્થાનો (thirteen colonies)માંથી બન્યા છે, જેમણે બ્રિટિશ શાસન સામે બળવો કર્યો હતો.બાકીના મોટા ભાગના રાજ્યો યુદ્ધ દ્વારા અથવા યુ.એસ. સરકારે કરેલી ખરીદીથી પ્રાપ્ત થયા છે. આમાં અપવાદરુપ છે, વેર્મોન્ટ (Vermont), ટેક્સાસ (Texas) અને હવાઈ. સંઘમા જોડાતા પહેલાં તેઓ દરેક સ્વાયત્ત પ્રજાસત્તાક હતા.બીજું અપવાદરુપ જુથ એ રાજ્યોનું છે, જેમને મૂળ તેર રાજ્યોના વિસ્તારમાંથી રચવામાં આવ્યા.દેશના પ્રારંભિક ઇતિહાસમાં ત્રણ રાજ્યો આ રીતે રચવામાં આવ્યા. વર્જિનીયા (Virginia)માંથી કેન્ટુકી (Kentucky), નોર્થ કેરોલિના (North Carolina)માંથી ટેનેસી (Tennessee) અને મેસેચુસેટ્સ (Massachusetts)માંથી મેઇન (Maine).અમેરિકી આંતરવિગ્રહ (American Civil War) દરમિયાન વર્જિનીયામાંથી પશ્ચિમ વર્જિનીયા (West Virginia) છુટું પડ્યું.સૌથી નવું રાજ્ય હવાઈ 21 ઓગસ્ટ, 1959માં અસ્તિત્વમાં આવ્યું.રાજ્યોને સંઘમાંથી અલગ (secede) પડવાનો અધિકાર નથી (do not have the right).

રાજ્યો યુ.એસની જમીનનો વિશાળ ભાગ ધરાવે છે. દેશના બે અન્ય વિસ્તારો દેશના અંગભૂત ગણાય છે, તેઓ છે કોલમ્બીયા જિલ્લો. તે ફેડરલ જિલ્લો (federal district) છે અને પાટનગર વોશિંગ્ટન તેમાં આવેલું છે. પામાઇરા એટોલ (Palmyra Atoll) વસતી વગરનો, પરંતુ સંઘમાં સામેલ કરેલો (incorporated territory) પ્રશાંત મહાસાગરમાં આવેલો વિસ્તાર છે.યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ દરિયાપારના પાંચ મોટા વિસ્તારો પણ ધરાવે છે. કેરિબીયનમાં પ્વેર્ટો રિકો (Puerto Rico) અને યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ વર્જિન ટાપુઓ (United States Virgin Islands) અને પ્રશાંતમાં અમેરિકી સમોઆ (American Samoa), ગ્વામ (Guam) અને ઉત્તરીય મેરીયાના ટાપુઓ (Northern Mariana Islands).અમેરિકી સમોઆ સિવાયના વિસ્તારોમાં જન્મેલા લોકો યુ.એસ. નાગરિકત્વ (U.S. citizenship) ધરાવે છે.

વિદેશી સંબંધો અને લશ્કર

મુખ્ય લેખો: Foreign policy of the United States and Military of the United States

યુનાઇટેડ સ્ટેટસ વૈશ્વિક સ્તરે આર્થિક, રાજકીય અને લશ્કરી વગ ધરાવે છે.તે સંયુક્ત રાષ્ટ્રોની સલામતી સમિતિ (United Nations Security Council)નું કાયમી સભ્ય છે અને ન્યૂ યોર્ક શહેરમાં સંયુક્ત રાષ્ટ્રોનું મુખ્ય મથક (United Nations Headquarters) આવેલું છે. લગભગ તમામ દેશોની વોશિંગ્ટન ડીસીમાં એલચી કચેરીઓ (embassies) છે અને ઘણાના દેશભરમાં કોન્સ્યુલેટ્સ (consulates) છે.એ જ રીતે, લગભગ તમામ દેશોમાં અમેરિકાની એલચી કચેરીઓ (American diplomatic missions) છે.જોકે, ક્યુબા (Cuba), ઇરાન (Iran), ઉત્તર કોરીયા (North Korea), ભુતાન (Bhutan), સુદાન (Sudan) અને રીપબ્લિક ઓફ ચાઇના (Republic of China) (તાઇવાન) યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ સાથે રાજદ્વારી સંબંધો ધરાવતા નથી.

યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ યુનાઇટેડ કિંગડમ (United Kingdom) સાથે ખાસ સંબંધો (special relationship) ધરાવે છે અને ઓસ્ટ્રેલીયા (Australia), ન્યૂ ઝીલેન્ડ (New Zealand), જાપાન (Japan), ઇઝરાયેલ (Israel) તેમ જ નાટોના અન્ય સાથી સભ્યો સાથે મજબૂત સંબંધો ધરાવે છે.તે તેના પડોશીઓ સાથે ઓર્ગેનાઇઝેશન ઓફ અમેરિકન સ્ટેટ્સ (Organization of American States) દ્વારા અને કેનેડા (Canada) તેમ જ મેક્સિકો (Mexico) સાથે ત્રિપક્ષીય ઉત્તર અમેરિકા મુક્ત વેપાર કરાર (North American Free Trade Agreement) જેવા મુક્ત વેપાર કરારો (free trade agreements)થી ગાઢપણે કામ કરે છે. 2005માં, યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સે સત્તાવાર વિકાસ સહાય (official development assistance) પાછળ વિશ્વભરમાં સૌથી વધારે 27 અબજ ડોલર ખર્ચ્યા હતા, જોકે, કુલ રાષ્ટ્રીય આવક (gross national income)ના ભાગ તરીકે જોતાં યુ.એસ.નું પ્રદાન ફક્ત 0.22 ટકા છે, જે 22 દાતા દેશોમાં વીસમા ક્રમે છે. ખાનગી ફાઉન્ડેશનો, કોર્પોરેશનો અને શૈક્ષણિક તથા ધાર્મિક સંસ્થાઓ જેવા બિન-સરકારી સ્રોતોએ 96 અબજ ડોલર દાન કર્યું હતું.123 અબજ $નું સંયુક્ત ટોટલ પણ વિશ્વમાં સૌથી વધારે છે અને જીએનઆઇની ટકાવારી તરીકે સાતમા ક્રમે છે.

ધી યુએસએસ રોનાલ્ડ રીગન (USS Ronald Reagan) સુપરકેરીયર (supercarrier)

રાષ્ટ્રપ્રમુખ દેશના લશ્કરી દળોના કમાન્ડર-ઇન-ચીફનો ખિતાબ ધરાવે છે અને તેના અગ્રણીઓ, સંરક્ષણ પ્રધાન (secretary of defense) અને જોઇન્ટ ચીફ્સ ઓફ સ્ટાફ (Joint Chiefs of Staff)ની નિમણૂંક કરે છે.યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સનું સંરક્ષણ મંત્રાલય (United States Department of Defense) લશ્કર (Army), નૌકાદળ (Navy), મરીન કોર્પ્સ (Marine Corps) અને હવાઈદળ (Air Force) સહિતના લશ્કરી દળોનું સંચાલન કરે છે. કોસ્ટ ગાર્ડ (Coast Guard)નું શાંતિના સમયમાં હોમલેન્ડ સિક્યુરિટી મંત્રાલય (Department of Homeland Security) અને યુદ્ધના સમયમાં નૌકાદળ મંત્રાલય (Department of the Navy) સંચાલન કરે છે.2005માં, લશ્કરમાં 13.8 લાખ વ્યક્તિઓ સક્રિય ફરજ બજાવતા હતા, જેમાં અનામતદળો (Reserves) અને નેશનલ ગાર્ડ (National Guard) દરેકના કેટલાક હજાર લોકોને સામેલ કરતા કુલ સંખ્યા 23 લાખ સૈનિકો (2.3 million troops)ની થાય.સંરક્ષણ મંત્રાલય આ ઉપરાંત લગભગ સાત લાખ નાગરિકોને કામે રાખે છે, જેમાં કોન્ટ્રાક્ટરોનો સમાવેશ થતો નથી.લશ્કરી સેવા સ્વૈચ્છિક છે, જોકે, યુદ્ધના સમયમાં પસંદગીયુક્ત સેવા વ્યવસ્થા (Selective Service System) દ્વારા ફરજિયાત લશ્કરી સેવા (conscription) લાગુ પાડી શકાય છે. વાયુદળના ટ્રાંસપોર્ટ એરક્રાફ્ટ અને એરીયલ રીફ્યુએલિંગ ટેન્કર્સના વિશાળ કાફલા, નૌકાદળના 11 એક્ટિવ એરક્રાફ્ટ કેરીયર્સ તેમ જ એટલાન્ટિક (Atlantic and) અને પેસિફિક ફ્લીટ (Pacific fleets)માં મરિન એક્સપિડિશનરી યુનિટ (Marine Expeditionary Unit) દ્વારા અમેરિકી દળો ઝડપથી તૈનાત થઈ શકે છે.યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સની બહાર એન્ટાર્કટિકા સિવાય (except Antarctica) દરેક ખંડમાં 770 લશ્કરી થાણા અને ફેસિલિટીઝમાં લશ્કર તૈનાત (deployed to 770 bases and facilities) છે.આ વૈશ્વિક લશ્કરી હાજરીનો વ્યાપ જોઇને ઘણા વિદ્વાનો યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સને "લશ્કરી થાણાઓનું સામ્રાજ્ય" જાળવતું હોવાનું વર્ણવવા પ્રેરાયા છે.

2006માં અમેરિકાનો કુલ લશ્કરી ખર્ચ 528 અબજ ડોલર કરતા વધારે હતો, જે વૈશ્વિક લશ્કરી ખર્ચના 46 ટકા છે. અને યાદીમાં તેની પછીના ચૌદ દેશોના રાષ્ટ્રીય લશ્કરી ખર્ચના કુલ સરવાળા કરતા પણ વધારે છે.(સમતુલ્ય ખરીદશક્તિ (purchasing power parity)ના સંદર્ભમાં, તે યાદીમાં તેના પછીના આવા સંયુક્ત ખર્ચ કરતા પણ વધારે છે.)1,756 $નો માથાદીઠ ખર્ચ વૈશ્વિક સરેરા કરતા દસ ગણો છે.જીડીપીના 4.06 ટકાએ યુએસનો લશ્કરી ખર્ચ 172 દેશોમાં 27મા ક્રમે છે.2009 માટેનું સંરક્ષણ મંત્રાલયનું સૂચિત બજેટ (Department of Defense budget) 515.4 અબજ $ છે, જે 2008ની સરખામણીમાં સાત ટકા અને 2001 કરતા લગભગ 74 ટકા વધારે છે.યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સને ઇરાક યુદ્ધ (Iraq War)નો ખર્ચ અંદાજે 2.7 ટ્રિલિયન $ થયો છે.10 માર્ચ, 2009ની સ્થિતિએ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સે યુદ્ધમાં 4,257 લશ્કરી ખુવારી વહોરી છે અને 31,000થી વધારે ઘવાયા છે.

અર્થતંત્ર

મુખ્ય લેખ: Economy of the United States

આર્થિક સૂચકો
બેકારી (Unemployment)	8.1 % ફેબ્રુઆરી 2009
જીડીપી વૃદ્ધિ	-6.2%ચોથુ ત્રિ-માસિક 2008 (1.1% 2008)
સીપીઆઇ (CPI)ફુગાવો	0.0% જાન્યુઆરી 2008-જાન્યુઆરી 2009
રાષ્ટ્રીય દેવુ (National debt)	$10.881 ટ્રિલિયનફેબ્રુઆરી 26, 2009
ગરીબી (Poverty)	12.5%2007

યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ મૂડીવાદી (capitalist) મિશ્રિત અર્થતંત્ર (mixed economy) ધરાવે છે, જે પુષ્કળ કુદરતી સંસાધનો (natural resource), સુ-વિકસિત આંતર-માળખું, અને ઊંચી ઉત્પાદકતા દ્વારા આગળ વધ્યું છે.આંતરરાષ્ટ્રીય નાણાભંડોળ (International Monetary Fund)ના જણાવ્યા પ્રમાણે, અમેરિકાનો 14.3 ટ્રિલિયન $ જીડીપી બજાર વિનિમય દરોએ કુલ વિશ્વ પેદાશ (gross world product)ના 23 ટકા જેટલું છે અને સમતુલ્ય ખરીદશક્તિ (purchasing power parity) (પીપીપી)એ કુલ વિશ્વ પેદાશના લગભગ 21 ટકા છે.તે વિશ્વમાં સૌથી વધુ રાષ્ટ્રીય જીડીપી છે, જે 2007માં પીપીપીએ યુરોપિય સંઘ (European Union)ના સંયુક્ત જીડીપી કરતા લગભગ 4 ટકા હતું. દેશ માથા દીઠ ન્યૂનતમ જીડીપી (nominal GDP per capita)માં વિશ્વભરમાં સત્તરમાં સ્થાને અને પીપીપીએ માથાદીઠ આવકમાં છઠ્ઠુ સ્થાન (GDP per capita at PPP) ધરાવે છે. યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ ચીજવસ્તુઓનો સૌથી મોટો આયાતકાર અને ત્રીજો સૌથી મોટો નિકાસકાર દેશ છે, જોકે તેની માથાદીઠ નિકાસ (exports per capita) સરખામણીમાં ઓછી છે.કેનડા, ચીન, મેક્સિકો, જાપાન અને જર્મની તેના ટોચના વેપારી ભાગીદાર દેશો છે.અગ્રણી નિકાસ ચીજ ઇલેક્ટ્રિકલ મશીનરી છે, જ્યારે વાહનો અગ્રણી આયાત છે.માત્ર છ વર્ષ સુધી ટકેલા વિસ્તરણ પછી અમેરિકી અર્થતંત્ર ડીસેમ્બર 2007થીમંદી (recession)માં સપડાયું છે.

ખાનગી ક્ષેત્ર (private sector) અર્થતંત્રનો મુખ્ય હિસ્સો રોકે છે, જ્યારે સરકાર જીડીપીના 12.4 ટકા માટે સક્રિયપણે જવાબદાર છે. અર્થતંત્ર ઔદ્યોગિકરણ પછીના તબક્કામાં (postindustrial) છે, જેમાં સેવા ક્ષેત્ર (service sector)નો જીડીપીમાં 67.8 ટકા ફાળો છે. કુલ બિઝનેસ આવક જથ્થાબંધ અને છૂટક વેપારમાંથી આવે છે, જ્યારે ચોખ્ખી આવક નાણા અને વીમા ક્ષેત્રમાંથી થાય છે.મુખ્ય ઉત્પાદન ક્ષેત્ર તરીકે રસાયણિક પેદાશો સાથે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ ઔદ્યોગિક તાકાત બની રહ્યું છે.યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ વિશ્વમાં ક્રુડ તેલનું ત્રીજા ક્રમનું સૌથી મોટું ઉત્પાદક છે, તેમ જ તેનો સૌથી મોટો આયાતકાર પણ.તે દુનિયાનો પ્રથમ ક્રમનો વીજળી અને અણુ ઉર્જા પેદા કરનારો દેશ છે, તેમ જ લિક્વિડ નેચરલ ગેસ, સલ્ફર, ફોસ્ફેટ્સ અને સોલ્ટનો પણ.કૃષિ (agriculture) જીડીપીમાં માત્ર એક જ ટકો હિસ્સો ધરાવતું હોવા છતાં યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ મકાઇ અને સોયાબિનમાં વિશ્વમાં ટોચનો ઉત્પાદક દેશ છે.ડોલર વોલ્યૂમના પ્રમાણમાં ન્યૂ યોર્ક સ્ટોક એક્સચેન્જ (New York Stock Exchange) વિશ્વમાં સૌથી મોટું છે. કોકા-કોલા (Coca-Cola) અને મેકડોનાલ્ડ્સ (McDonald's) વિશ્વની બે સૌથી મોટી સ્વીકૃત બ્રાન્ડ છે.

વોલ સ્ટ્રીટ (Wall Street)માં ન્યૂ યોર્ક સ્ટોક એક્સચેન્જ આવેલું છે (New York Stock Exchange).

2005માં, 15.5 કરોડ લોકો સ-વેતન નોકરીઓમાં હતા, જેમાંના 80 ટકા પૂર્ણકાલીન નોકરીઓ કરતા હતા.આમાં બહુમત લોકો એટલે કે 79 ટકા સેવા ક્ષેત્રમાં નોકરી કરતા હતા.લગભગ 1.55 કરોડ લોકો સાથે આરોગ્ય સંભાળ અને સામાજિક સહાય રોજગારી માટેનું અગ્રણી ક્ષેત્ર છે.કામદારોના 12 ટકા સંઘોમાં સંગઠીત (unionized) છે, સરખામણીએ યુરોપમાં 30 ટકા છે.કામદારોને ભાડે રાખવાના અને છૂટા કરવાના સરળ નિયમોમાં યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સને વિશ્વ બેન્ક પ્રથમ ક્રમે મુકે છે.1973થી 2003 દરમિયાન, સરેરા અમેરિકી માટે એક વર્ષનું કામ વધીને 199 કલાકનું થયું.તેને પરીણામે, કૈંક અંશે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સે વિશ્વમાં સૌથી ઊંચી શ્રમ ઉત્પાદકતા જાળવી રાખી.જોકે, 1950થી 1990 સુધીના ગાળામાં હતી તેવી કલાક દીઠ ઉત્પાદકતા તે જાળવી શક્યું નથી. નોર્વે, ફ્રાન્સ, બેલ્જીયમ અને લક્ઝમબર્ગ (Luxembourg) હવે કલાક દીઠ વધારે ઉત્પાદક છે.યુરોપની સરખામણીમાં યુ.એસ.માં મિલકત અને કોર્પોરેટ આવક વેરાના દરો (income tax rates) ઊંચા છે, જ્યારે શ્રમ અને ખાસ કરીને વપરાશ પરના વેરાના દરો ઓછા છે.

આવક અને માનવ વિકાસ

મુખ્ય લેખો: Income in the United States, Income inequality in the United States, Poverty in the United States, and Affluence in the United States

ચિત્ર:Income gains.jpg1979થી 2005ની વચ્ચે ટોચના એક ટકા અને ચોથા ક્વિન્ટાઇલ્સ માટે વેરા પછીની ઘરેલુ આવકમાં

ફુગાવો-એડજસ્ટેડ ટકાવારીમાં વધારો (ટોચના એક ટકાના લાભો બોટમ બારમાં જણાય છે.)

યુનાઇટેડ સ્ટેટચ્સ સેન્સસ બ્યૂરો (United States Census Bureau)ના જણાવ્યા પ્રમાણે, 2007માં કરવેરા પહેલાનીમધ્યવર્તી ઘરેલુ આવક (median household income) $50,233 હતી.આ સરેરાશ મેરીલેન્ડ (Maryland)માં $68,080થી મિસિસિપી (Mississippi)માં $36,338 હતી.સમતુલ્ય ખરીદશક્તિ (purchasing power parity) વિનિમય દરનો ઉપયોગ કરતા, સમગ્રપણે આ મધ્યવર્તી વિકસિત દેશો (developed nations)ના સૌથી સમૃદ્ધ જુથો જેટલી જ છે.વીસમી સદીના મધ્યભાગમાં તીવ્રપણે ઘટ્યા બાદ ગરીબી દરો (poverty rates) 1970ના આરંભકાળથી ઊંચા ગયા છે. દર વર્ષે 11-15 ટકા અમેરિકીઓ ગરીબી રેખા (poverty line)ની નીચે છે અને 25થી 75 વર્ષની વચ્ચેના 68.5 ટકા લોકો ઓછામાં ઓછું એક વર્ષ ગરીબીમાં પસાર કરે છે.2007માં, 3.73 કરોડ અમેરિકીઓ ગરીબીમાં જીવતા હતા. સાપેક્ષ ગરીબી (relative poverty) અને નિરપેક્ષ ગરીબી (absolute poverty)ને સમૃદ્ધ દેશોની સરેરાશ કરતા ઘટાડીને યુ.એસ. કલ્યાણ રાજ્ય વિકસિત દેશોમાં હવે સૌથી સાદગીભર્યું છે.મોટી વયના લોકોમાં ગરીબી ઘટાડવામાં અમેરિકી કલ્યાણ રાજ્યએ સારી કામગીરી બજાવી છે, તેમ છતાં યુવાનો સરખામણીમાં ઓછી મદદ મેળવે છે.21 ઔદ્યોગિક દેશોમાં બાળકોની સ્થિતિ અંગેના યુનિસેફ (UNICEF)ના એક અભ્યાસે અમેરિકાને છેલ્લેથી બીજા ક્રમે મુક્યું હતું.

ઉત્પાદકતામાં મજબૂત વધારો, નીચી બેરોજગારી અને ફુગાવાનો નીચો દર છતાં 1980થી આવક લાભો અગાઉના દાયકાઓ કરતા ઓછા રહ્યા છે અને ઓછા વહેંચાયા છે અને આર્થિક અસલામતી વધી છે.1947થી 1979ની વચ્ચે વાસ્તવિક મધ્યવર્તી આવક (real median income) તમામ વર્ગો માટે 80 ટકા વધી છે અને સમૃદ્ધ અમેરિકીઓ કરતા ગરીબ અમેરિકીઓની આવકો ઝડપથી વધી છે.બેવડી કમાણી ધરાવતા ઘરો, સ્ત્રી-પુરુષ વચ્ચેની ઘટેલી અસમાનતા અને લાંબા કામના કલાકોને કારણે 1980થી તમામ વર્ગો માટે મધ્યવર્તી ઘરેલુ આવક (Median household income) વધી છે, પરંતુ વૃદ્ધિ ધીમી રહી છે અને એકદમ ટોચ તરફ મજબૂતપણે ઝુકેલી છે. (જુઓ ગ્રાફ).પરીણામે, ટોચના 1 ટકાનો આવકમાં હિસ્સો 1980 પછી બમણા કરતા વધ્યો છે, જે 2005માં કુલ નોંધાયેલી આવકના 21.8 ટકા હતો. તેથી યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ વિકસિત દેશોમાં સૌથી વધારે આવક અસમાનતા ધરાવે છે.ટોચનો 1 ટકા વર્ગ તમામ સંઘીય વેરાના 27.6 ટકા ચુકવે છે, ટોચના 10 ટકા 54.7 ટકા ચુકવે છે.આવકની જેમ સંપત્તિ અત્યંત કેન્દ્રિત છે. પુખ્ત વસતીના સૌથી સમૃદ્ધ 10 ટકા દેશની ઘરેલુ સંપત્તિના 69.8 ટકા ધરાવે છે, જે વિકસિત દેશોમાં બીજા ક્રમનો સૌથી વધારે હિસ્સો છે.ટોચના 1 ટકા ચોખ્ખી સંપત્તિના 33.4 ટકા ધરાવે છે.

સાયન્સ એન્ડ ટેકનોલોજી

મુખ્ય લેખો: Science and technology in the United States and Technological and industrial history of the United States

[[ચિત્ર:Buzz salutes the U.S. Flag.jpgચંદ્ર પર પ્રથમ માનવ ઉતરાણ (landing on the Moon) દરમિયાન |right|thumb|અવકાશયાત્રી બઝ એલ્ડ્રિન (Buzz Aldrin), 1969]] 19મી સદીના અંતભાગથી યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ વૈજ્ઞાનિક સંશોધન અને તકનીકિ શોધખોળમાં અગ્રણી છે.1876માં, એલેક્ઝાન્ડર ગ્રેહામ બેલ (Alexander Graham Bell)ને ટેલીફોન માટેની પ્રથમ અમેરિકી પેટન્ટ (patent for the telephone) એનાયત થઈ હતી.થોમસ એડીસન (Thomas Edison)ની પ્રયોગશાળાએ ફોનોગ્રાફ (phonograph), પ્રથમ લાંબો સમય ચાલનારો બલ્બ (long-lasting light bulb) અને પ્રથમ ટકાઉ મુવી કેમેરા (movie camera) વિકસાવ્યા.નીકોલા ટેસ્લા (Nikola Tesla) ઉલટસૂલટ પ્રવાહ (alternating current), એસી મોટર (AC motor) અને રેડીયો (radio)માં અગ્રેસર હતા.વીસમી સદીની શરુઆતમાં રેન્સમ ઇ. ઓલ્ડ્સ (Ransom E. Olds) અને હેનરી ફોર્ડ (Henry Ford)ની ઓટોમોબાઇલ કંપનીઓએ એસેમ્બલી લાઇન (assembly line)ને પ્રોત્સાહન આપ્યું.1903માં રાઇટ બંધુઓ (Wright brothers)એ પ્રથમ ટકાઉ, અંકુશિત, હવા કરતા ભારે, ઉર્જાથી ચાલતું ઉડ્ડયન કર્યું (first sustained and controlled heavier-than-air powered flight).1930માં નાઝીવાદ (Nazism)ના પ્રાદુર્ભાવથી આલ્બર્ટ આઇન્સ્ટાઇન (Albert Einstein) અને એનરિકો ફર્મિ (Enrico Fermi) સહિતના યુરોપના ઘણા વૈજ્ઞાનિકોને યુનાઇટ્ડે સ્ટેટ્સમાં વસવાટ કરવા જવા પ્રેર્યા.બીજા વિશ્વયુદ્ધ દરમિયાન અણુ શસ્ત્રો વિકસાવનાર મેનહટ્ટન પ્રોજેક્ટ (Manhattan Project) અણુ યુગ (Atomic Age)માં લઈ ગયો.અવકાશ સ્પર્ધા (Space Race)એ રોકેટ વિજ્ઞાન, ભૌતિક વિજ્ઞાન (materials science) અને કમ્પ્યુટર્સમાં ઝડપી પ્રગતિ સાધી.યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સે મુખ્યત્વે અપ્રાનેટ (ARPANET) અને તેનું અનુગામી ઇન્ટરનેટ (Internet) વિકસાવ્યા.આજે સંશોધન અને વિકાસ માટેના ભંડોળનો મોટો ભાગ, એટલે કે 40 ટકા ખાનગી ક્ષેત્રમાંથી આવે છે.યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ વૈજ્ઞાનિક સંશોધન નિબંધો અને અસર પરીબળ (impact factor)માં વિશ્વમાં અગ્રણી છે..અમેરિકીઓ ઊંચી કક્ષાની તકનીકિ ગ્રાહક ચીજવસ્તુઓ ધરાવે છે અને લગભગ દરેક અમેરિકી ઘર બ્રોડબેન્ડ ઇન્ટરનેટ એક્સેસ (broadband Internet access) ધરાવે છે.જનીનમાં ફેરફારથી બનાવેલા આહાર (genetically modified food)ને પ્રાથમિકપણે વિકસાવનાર અને ઉગાડનાર દેશ અમેરિકા છે. જૈવતકનીકિ પાક ઉગાડેલી દુનિયાની અડધા કરતા પણ વધારે જમીન અમેરિકામાં છે.

પરીવહન

મુખ્ય લેખ: Transportation in the United States

Iઆંતરરાજ્ય ઘોરીમાર્ગ વ્યવસ્થા (Interstate Highway System) લંબાય છે46,876 miles (75,440 km).

2003ની સ્થિતિએ દર 1,000 અમેરિકીએ 759 ઓટોમોબાઇલ્સ હતા, તેની સરખામણીમાં પછીના વર્ષે યુરોપિય સંઘના દર હજાર રહીશોએ 472 હતા.વ્યક્તિગત વાહનો (personal vehicles)ના લગભગ 40 ટકા વાન્સ, એસયુવીઝ (SUVs) કે હળવી ટ્રક્સ હતા.તમામ ડ્રાઇવરો અને બિન-ડ્રાઇવરો સહિતના સરેરાશ અમેરિકી પુખ્તો રોજના પ્રવાસમાં ડ્રાઇવિંગ પાછળ 55 મિનીટ ખર્ચે છે29 miles (47 km).અમેરિકાની ઇન્ટરસિટી પેસેન્જર રેલ વ્યવસ્થા સરખામણીમાં નબળી છે.યુરોપમાં 38.8 ટકાની સરખામણીમાં કુલ યુ.એસ. વર્ક ટ્રિપ્સના માત્ર 9 ટકા સમૂહ પરીવહનનો ઉ (mass transit)પયોગ કરે છે.સાયકલનો ઉપયોગ ન્યૂનતમ છે, યુરોપના સ્તરોથી ઘણો નીચો.નાગરિક વિમાની ઉદ્યોગ સંપુર્ણપણે ખાનગી છે, જ્યારે મોટા ભાગના વિમાની મથકો જાહેર માલિકીના છે.પ્રવાસીઓની સંખ્યાના આધારે દુનિયાની સૌથી મોટી પાંચ વિમાની કંપનીઓ અમેરિકી છે. અમેરિકન એરલાઇન્સ (American Airlines) તેમાં પ્રથમ ક્રમે છે.દુનિયાના સૌથી વ્યસ્ત ત્રીસ પ્રવાસી વિમાની મથકોમાં સોળ અમેરિકામાં છે, તેમાં સૌથી વ્યસ્ત હાર્ટ્સફીલ્ડ-જેક્સન એટલાન્ટા આંતરરાષ્ટ્રીય હવાઇ મથક (Hartsfield-Jackson Atlanta International Airport) (એટીએલ)નો સમાવેશ થાય છે.

ઉર્જા

મુખ્ય લેખો: Energy use in the United States and Energy policy of the United States

યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સનું ઉર્જા બજાર વર્ષે 29,000 ટેરાવોટ (terawatt)નું છે.ઉર્જાનો માથાદીઠ વપરાશ (Energy consumption per capita)દર વર્ષે 7.8 ટન ક્રુડ તેલના સમતુલ્ય છે. તેની સરખાણીમાં જર્મનીમાં 4.2 ટન અને કેનેડામાં 8.3 ટન છે.2005માં 40 ટકા ઉર્જા પેટ્રોલીયમમાંથી, 23 ટકા કોલસામાંથી અને 22 ટકા કુદરતી વાયુમાંથી પ્રાપ્ત થઈબાકીની ઉર્જા અણુ શક્તિ અને પુનઃપ્રાપ્ય ઉર્જા સ્રોતો (renewable energy)માંથી મેળવવામાં આવી.યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ વિશ્વમાં સૌથી મોટુ પેટ્રોલીયમનું વપરાશકાર છે.દાયકાઓથી અન્ય વિકસિત દેશોની સરખામણીમાં અણુશક્તિએ મર્યાદિત ભૂમિકા ભજવી છે.2007માં, નવા અણુ મથકો માટે કેટલીક અરજીઓ દાખલ થઈ હતી.

વસતીગણતરી સંબંધિત

મુખ્ય લેખો: Demographics of the United States and Immigration to the United States

કાઉન્ટી પ્રમાણે સૌથી મોટાં વંશીય જૂથો, 2000

ગેરકાયદેસર સ્થળાંતર કરીને (illegal immigrants)અમરિકામાં વસેલા અંદાજે 1.12 કરોડ લોકો સહિત અમેરિકાના વસતી ગણતરી બ્યૂરોએ અંદાજેલી વસતી છેઢાંચો:Uspop commasયુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ ચીન અને ભારત પછી વિશ્વનું ત્રીજા ક્રમનું સૌથી વધારે વસતી ધરાવતું રાષ્ટ્ર છે.વસતી વૃદ્ધિ (population growth)નો દર 0.89%, છે, તેની સરખામણીમાં યુરોપિય સંઘનો 0.16%. છે.દર 1,000એ 14.6 ટકાનો જન્મ દર (birth rate) વિશ્વની સરેરાશ કરતા ઓછો છે અને અલ્બેનીયા (Albania) અને આયર્લેન્ડ (Ireland)ને બાદ કરતા યુરોપિય સંઘના કોઈ પણ દેશ કરતા વધારે છે.2007ના નાણાકીય વર્ષમાં 10.5 લાખ આધિવાસીઓને કાનૂની નિવાસ (legal residence) આપવામાં આવ્યો હતો.બે દાયકા કરતા વધારે સમયથી મેક્સિકો નવા નિવાસીઓનો અગ્રણી સ્રોત છે, 1998થી ચીન, ભારત અને ફિલિપાઇન્સ દર વર્ષે નવા નિવાસીઓને મોકલનારા ટોચના ચાર દેશો રહ્યા છે.યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ એક માત્ર એવો ઔદ્યોગિક દેશ છે, જયાં મોટા પાયે વસતી વૃદ્ધિના અંદાજો મુકાયા છે.

યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ અત્યંત વૈવિધ્યપુર્ણ વસતી (diverse population) ધરાવે છે. 10 લાખ કરતાવધારે સભ્યો ધરાવતા 31 વંશીય જૂથો (ancestry groups) છે.શ્વેત અમેરિકીઓ (White Americans) સૌથી મોટું વંશીય જૂથ (racial group) છે, ઉપરાંત જર્મન અમેરિકી (German American), આઇરિશ અમેરિકી (Irish American) અને ઇંગ્લિશ અમેરિકી (English American) દેશના ચાર મોટા વંશીય જૂથો પૈકીના ત્રણ છે.આફ્રિકી અમરિકી (African American)દેશની સૌથી મોટી વંશીય લઘુમતી (racial minority) અને ત્રીજું સૌથી મોટું વંશીય જૂથ છે.એશિયાઇ અમેરિકી (Asian American)દેશની બીજા ક્રમની સૌથી મોટી વંશીય લઘુમતી છે. ચીની (Chinese) અને ફિલિપિનો (Filipino) બે સૌથી મોટા એશિયાઇ અમેરિકી વંશીય જૂથો છે.2007માં યુ.એસ.ની વસતીમાં 29 લાખ જેટલા અમેરિકી ઇન્ડિયનો (American Indian) કે અલાસ્કાના મૂળવતની (Alaskan native)ઓ, 10 લાખથી વધારે હવાઈના વતની (native Hawaiian) અને 5 લાખ પ્રશાંત ટાપુ (Pacific island)ના વંશના મળીને અંદાજે 45 લાખ છે.

વંશ/વંશીયતા (2007)
શ્વેત (White)	80.0%
આફ્રિકી-અમેરિકી (African American)	12.8%
એશિયાઇ (Asian)	4.4%
મૂળ અમેરિકી વતનીઓ અને અલાસ્કાના મૂળ વતનીઓ (Native American and Alaskan Native)	1.0%
હવાઇના મૂળ વતનીઓ અને પ્રશાંત ટાપુવાસી (Native Hawaiian and Pacific Islander)	0.2%
બહુવંશીય (Multiracial)	1.6%
હિસ્પેનિક કે લેટિનો (Hispanic or Latino) (કોઈ પણ વંશના)	15.1%

હિસ્પેનિક અને લેટિનો અમેરિકીઓ (Hispanic and Latino Americans)ની(બંને શબ્દો સત્તાવાર રીતે એકબીજા માટે વાપરી શકાય તેવા છે) વસતીમાં વધારો એ વસતી ગણતરીની તરાહમાં થયેલો સૌથી મોટો ફેરફાર (demographic trend) છે.વસતી ગણતરી બ્યુરોએ 4.54 કરોડ હિસ્પેનિક મૂળના અમેરિકીઓને એક અલગ "વંશીયતા (ethnicity)" ધરાવે છે એમ ગણીને અલગ તારવ્યા છે. 64% of હિસ્પેનિક અમેરિકીઓf મેક્સિકન મૂળના (Mexican descent)છે.2000થી 2007 દરમિયાન દેશની હિસ્પેનિક વસતિમાં 27 ટકાનો વધારો થયો હતો, જ્યારે બિન-હિસ્પેનિક વસતિમાં માત્ર 3.6 ટકાનો જ વધારો થયો હતો.આમાંની મોટા ભાગની વૃદ્ધિ આધિવાસને આભારી છે. અમેરિકી વસતિનો 12.4 ટકા હિસ્સો વિદેશ-જન્મ ધરાવે છે, જેમાં 54 ટકા લોકો લેટિન અમેરિકા (Latin America)માં જન્મેલા છે.ફળદ્રુપતા પણ એક પરીબળ છે. સરેરાશ હિસ્પેનિક સ્ત્રી તેના જીવનકાળમાં ત્રણ બાળકોને જન્મ આપે છે.સરખામણીપાત્ર ફળદ્રુપતા દર બિન-હિસ્પેનિક અ-શ્વેત સ્ત્રી માટે 2.2 અને બિન-હિસ્પેનિક શ્વેત સ્ત્રી માટે 1.8 છે. (2.1ના પુરવણી દર (replacement rate) કરતા નીચે).લઘુમતીઓ (Minorities) (વસતિ ગણતરી બ્યૂરોએ કરેલી વ્યાખ્યાપ્રમાણે, બિન-હિસ્પેનિક, બિન-બહુવંશીય ગોરાઓ ઉપરાંતના તમામ) વસતિના 34 ટકા છે, તેઓ 2042 સુધીમાં બહુમતી થવાનો અંદાજ છે.

લગભગ 79 ટકા અમેરિકીઓ શહેરી વિસ્તારો (urban areas)માં રહે છે. (વસતિ ગણતરી બ્યુરોની વ્યાખ્યા પ્રમાણે આવા વિસ્તારોમાં પરા (suburb)ઓનો સમાવેશ થાય છે).આમાં અડધા લોકો 50,000થી વધારે વસતિ ધરાવતા શહેરોમાં રહે છે.2006માં ઇનકોર્પોરેટેડ સ્થળો (incorporated places)એક લાખથી વધારે વસતિ ધરાવતા હતા, નવ શહેરો 10લાખથી વધારે વસતિ ધરાવતા હતા અને ચાર વૈશ્વિક શહેરો (global cities) વીસ લાખથઈ વધારે વસતિ ધરાવતા હતા. (ન્યૂ યોર્ક શહેર, લોસ એન્જેલસ (Los Angeles), શિકાગો, અનેહાઉસ્ટન (Houston))દસ લખાથી વધાર વસતિ ધરાવતા પચાસ મેટ્રોપોલિટન વિસ્તારો (metropolitan areas) છે.પચાસ સૌથી ઝડપથી વૃદ્ધિ પામી રહેલા મેટ્રો વિસ્તારોમાં 23 પશ્ચિમમાં અને 25 દક્ષિણમાં છે.એટલાન્ટા (Atlanta), ડલાસ (Dallas), હાઉસ્ટન (Houston), ફિનીક્સ (Phoenix), અને રીવરસાઇડ (Riverside)ના મેટ્રો વિસ્તારો 2000થી 2006ની વચ્ચે 10 લાખ લોકોના ત્રણ-ચતુર્થાંશ કરતા વધારે વૃદ્ધિ પામ્યા હતા. ઢાંચો:Largest cities of the United States

ભાષા

મુખ્ય લેખો: Languages of the United States and Language Spoken at Home (U.S. Census)

ભાષાઓ (2005)
અંગ્રેજી(માત્ર)	21.62 કરોડ
સ્પેનિશ,ક્રીયોલ (Creole)	3.22 કરોડ
ચીની	23 લાખ
ફ્રેન્ચ,ક્રીયોલ (Creole)	19 લાખ
તગાલોગ (Tagalog)	14 લાખ
વિયેટનામી (Vietnamese)	11 લાખ
જર્મન	11 લાખ

અંગ્રેજી (English) વાસ્તવિક રાષ્ટ્રીય ભાષા (national language) છે.સંઘીય સ્તરે કોઈ સત્તાવાર ભાષા (official language) નથી, તેમ છતાં કેટલાક કાયદાઓ, જેવા યુ.એ. નેચરલાઇઝેશન જરૂરિયાત (U.S. naturalization requirements) અંગ્રેજીને સ્વીકૃત ગણે છે.2005માં, લગભગ 21.6 કરોડ અથવા તો પાંચ વર્ષથી માંડીને મોટી વયના લોકો ઘરમાં માત્ર અંગ્રેજી બોલતા હતા.વસતિના 12 ટકા લોકો દ્વારા ઘરમાં બોલાતી સ્પેનિશ (Spanish) બીજા ક્રમની સૌથી સામાન્ય ભાષા છે અને સૌથી વધારે શીખવાતી વિદેશી ભાષા છે.અંગ્રેજી ઓછામાં ઓછા 28 રાજ્યોની સત્તાવારા ભાષા હોવાથી તેને દેશની સત્તાવાર ભાષા બનાવવાની કેટલાક અમેરિકીઓ હિમાયત કરે છે.હવાઈમાં રાજ્યના કાયદાથી હવાઈ (Hawaiian) અને અંગ્રેજી બંને સત્તાવાર ભાષાઓ છે. ન્યૂ મેક્સિકો (New Mexico)એ અંગ્રેજી અને સ્પેનિશ બંનેના ઉપયોગ માટે જ્યારે લુઇસીયાના (Louisiana)એ અગ્રેજી અને ફ્રેન્ચ માટે કાયદા ઘડ્યા છે, કેમ કે બંનેને કોઇ સત્તાવાર ભાષા નથી. કેલિફોર્નીયા (California) જેવા અન્ય રાજ્યો અદાલતના ફોર્મ્સ જેવા ચોક્કસ સરકારી દસ્તાવેજો સ્પેનિશમાં પ્રસિદ્ધ કરવા આદેશે છે.કેટલાક ઇન્સ્યુલર વિસ્તારો તેમની મૂળ દેશી ભાષાને અંગ્રેજીની સાથે સત્તાવાર સ્વીકૃતિ આપે છે. અમેરિકી સમોઆ અને ગ્વામે અનુક્રમે સમોઆઇ (Samoan) અને ચમારો (Chamorro)ને સ્વીકારી છે. ઉત્તરીય મેરીયાના ટાપુઓએ કેરોલિનીયાઇ (Carolinian) અને ચમારો ભાષાઓને સ્વીકારી છે. સ્પેનિ પ્વર્ટો રિકોની સત્તાવાર ભાષા છે.

ધર્મ

મુખ્ય લેખો: Religion in the United States, History of religion in the United States, Freedom of religion in the United States, Separation of church and state in the United States, and List of religious movements that began in the United States

એક દક્ષિણી બાપ્ટિસ્ટ (Southern Baptist) ચર્ચ; મોટા ભાગના અમેરિકીઓ ક્રિશ્ચિયન તરીકે ઓળખાય છે.

યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ સત્તાવાર રીતે બિનસાંપ્રદાયિક દેશ (secular nation) છે. અમેરિકી બંધારણનો પ્રથમ સુધારો (First Amendment) ધર્મના મુક્ત પાલન (free exercise of religion)ની ખાત્રી આપે છે અને કોઈ પણ પ્રકારના ધાર્મિક શાસનની સ્થાપનાની મનાઈ ફરમાવે છે.2002ના એક અભ્યાસમાં 59 ટકા અમેરિકીઓએ જણાવ્યું હતું કે "ધર્મ તેમના જીવનમાં અત્યંત મહત્વનો ભાગ" ભજવે છે. આ ટકાવારી અન્ય કોઈ પણ સમૃદ્દ દેશ કરતા ઘણી ઊંચી છે.2007ના એક સરવે પ્રમાણે, 78.4 ટકા પુશ્ક લોકો પોતાને ખ્રિસ્તી (Christian) તરીકે ઓળખાવે છે. આ ટકાવારી 1990માં 86.4 હતી.પ્રોટેસ્ટન્ટ (Protestant) સંપ્રદાયના લોકો 51.3 ટકા હતા, જ્યારે રોમન કેથોલિકવાદ (Roman Catholicism) 23.9 ટકાએ સૌથી મોટી વ્યક્તિગત સંજ્ઞા છે.અભ્યાસ વસતિના 26.3 ટકા ગોરા ઇવેન્જેલિકલ્સ (evangelicals)ને દેશનું સૌથી ધાર્મિક જૂથ ગણાવે છે, જ્યારે અન્ય અભ્યાસ તમામ વંશોના ઇવેન્જેલિકલ્સને 30-35 ટકા ગણાવે છે.2007માં વિવરણ હેઠળના કુલ બિન-ખ્રિસ્તી ધર્મો 4.7 ટકાહતા, જે 1990ના 3.3 ટકાથી વધ્યા હતા.અગ્રણી બિન-ખ્રિસ્તી પંથો યહુદી (Judaism) (1.7%), બૌદ્ધ (Buddhism) (0.7%), ઇસ્લામ (Islam) (0.6%), હિન્દુ (Hinduism) (0.4%), અને ઐક્યવાદી સર્વહિતવાદ (Unitarian Universalism) (0.3%) છે.પોતાને નિરિશ્વરવાદી (agnostic), નાસ્તિક (atheist), કે કોઈ પણ જાતનો ધર્મ નહીં (no religion) હોવાનું જણાવતા લોકો 1990માં 8.2 ટકાથી વધીને 2007માં 16.1 ટકા થયા હતા, જે સંખ્યા બ્રિટન (2005: 44%) અને સ્વીડન (2005: 85%) જેવા ઔદ્યોગિકરણ પછીના દેશોની સરખામણીમાં નોંધપાત્ર રીતે ઓછી છે.

શિક્ષણ

મુખ્ય લેખો: Education in the United States, Educational attainment in the United States, and Higher education in the United States

યુ.એસ. કોલેજ વિદ્યાર્થીઓના 80 ટકા જાહેર યુનિવર્સિટી (public universities)માં ભણે છે, જેવી કે કેલિફોર્નીયા યુનિવર્સિટી, બર્કલે (University of California, Berkeley).

અમેરિકી જાહેર શિક્ષણ (public education) રાજ્ય અને સ્થાનિક સરકારો દ્વારા સંચાલિત છે અને સંઘીય અનુદાનોના અંકુશો દ્વારા યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સનું શિક્ષણ મંત્રાલય (United States Department of Education) તેનું નિયમન કરે છે.મોટા ભાગની શાળાઓમાં બાળકો છ કે સાત વર્ષની ઉંમરથી (સામાન્યપણે, કિંડરગાર્ટન (kindergarten) અથવા પ્રથમ કક્ષા (first grade))માં) દાખલ થાય છે અને અઢાર વર્ષના થાય ત્યાં સુધી (સામાન્યપણે બારમી કક્ષા (twelfth grade), હાઇસ્કુલ (high school))ના અંત સુધી) તેઓ ભણે છે. કેટલાક રાજ્યો વિદ્યાર્થીઓને સોળ કે સત્તર વર્ષે શાળા છોડવાની છુટ આપે છે.લગભગ 12 ટકા બાળકો રુઢીચુસ્ત શાળાઓ (parochial) કે બિન-સંકુચિત (nonsectarian)કે ખાનગી શાળાઓમાં (private school) દાખલ થાય છે.માત્ર બે ટકા બાળકો ધરે બેઠા ભણે (homeschooled) છે.યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં ઉચ્ચ શિક્ષણની ઘણી સ્પર્ધાત્મક જાહેર અને ખાનગી સંસ્થાઓ (institutions of higher education) તેમ જ ખુલ્લી પ્રવેશ નીતિઓ સાથેની સ્થાનિક સમુદાય કોલેજો (community college) છે.25 અને તેથી વધારે વર્ષની ઉંમરના અમેરિકીઓના 84.6 ટકા હાઇસ્કુલ સુધી ભણે છે, 52.6 ટકા કોલેજમાં જાય છે, 27.2 ટકા સ્નાતકની ડીગ્રી (bachelor's degree) મેળવે છે અને 9.6 ટકા અનુ-સ્નાતક ડીગ્રીઓ મેળવે છે.મૂળભૂત સાક્ષરતા દર (literacy rate) અંદાજે 99 ટકા છે.સંયુક્ત રાષ્ટ્રોએ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સને 0.97નો શિક્ષણ આંક આપ્યો છે, જે તેને વિશ્વમાં 12મા સ્થાને મુકે છે.

આરોગ્ય

મુખ્ય લેખો: Health care in the United States, Health care reform in the United States, and Health insurance in the United States

યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં અપેક્ષિત આયુષ્ય (life expectancy) જન્મથી 77.8 વર્ષનું છે, જે પશ્ચિમ યુરોપમાં સમગ્ર આંકડા કરતા એક વર્ષ ઓછું છે અને નોર્વે, સ્વીટ્ઝર્લેન્ડ અને કેનેડા કરતા ત્રણથી ચાર વર્ષ ઓછું છે.છેલ્લા બે દાયકામાં અપેક્ષિત આયુષ્યમાં દેશનો ક્રમ વિશ્વમાં 11મા સ્થાનેથી 42મા સ્થાને પહોંચી ગયું છે.દર હજારે 6.37નો બાળ મરણ દર (infant mortality rate) યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સને 221 દેશોમાં 42મા સ્થાને મુકે છે, જે પશ્ચિમ યુરોપના તમામ દેશો કરતા પાછળ છે.યુ.એસ.નો કેન્સરથી ઉગરી જવાનો દર વિશ્વમાં સૌથી ઊંચો છે.પુખ્ત વસતિનો અંદાજે એક-તૃતિયાંશ સ્થુળ (obese) છે અને તે ઉપરાંતનો એક-તૃતિયાંશ વધારે વ ધરાવે છે, સ્થુળતા દર ઔદ્યોગિક દેશોમાં સૌથી ઊંચો છે અને છેલ્લા પચીસ વર્ષમાં બમણા કરતા વધ્યો છે.આરોગ્ય સુરક્ષા વ્યવસાયિકો સ્થુળતા સંબંધિત ટાઇપ ટુ ડાયાબીટીસ (type 2 diabetes)ને રોગચાળો (epidemic) ગણાવે છે.દર હજારે 79.8નો યુ.એસ. સગીર સગર્ભાવસ્થા દર ફ્રાન્સ કરતા ચાર ગણો અને જર્મની કરતા પાંચ ગણો છે.ગર્ભપાત (Abortion)ને કાયદેસર ગણવાની માગ અત્યંત વિવાદાસ્પદ છે.ઘણા રાજ્યોએ તેની કાર્યવાહીને જાહેર ભંડોળ પૂરું પાડવા પર પ્રતિબંધ મુક્યો છે અને મોડેથી થતા ગર્ભપાતો પર અંકુશ લાદ્યો છે. સગીરો માટે માતા-પિતાનું જાહેરનામુ જરૂરી બનાવ્યું છે અને રાહ જોવાનો ગાળો ફરજિયાત બનાવ્યો છે.ગર્ભપાતનો દર ઘટી રહ્યો છે, ત્યારે દર હજાર જન્મે 241નો ગર્ભપાત દર અને 15થી 44 વર્ષની ઉંમરની દર હજાર સ્ત્રીઓએ 15નો ગર્ભપાત દર મોટા ભાગના પશ્ચિમી દેશો કરતા વધારે છે.

હાઉસ્ટન (Houston)માં

ટેક્સાસ તબીબી કેન્દ્ર (Texas Medical Center) વિશ્વનું સૌથી મોટું તબીબી કેન્દ્ર છે.

માથાદીઠ ખર્ચ અને જીડીપીની ટકાવારી બંને રીતે માપતાં યુ.એસ. આરોગ્ય સુરક્ષા વ્યવસ્થા કોઈ પણ અન્ય દેશ કરતા વધારે છે. વિશ્વ આરોગ્ય સંસ્થા (World Health Organization)એ 2000માં યુ.એસ. આરોગ્ય સુરક્ષા વ્યવસ્થાને પ્રતિભાવ પાઠવવાની બાબતમાં પ્રથમ ક્રમે મુકી હતી, પરંતુ સમગ્ર કામગીરીની રીતે 37મા સ્થાને મુકી હતી.યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ તબીબી સંશોધનમાં અગ્રણી છે.2004માં, બિન-ઔદ્યોગિક ક્ષેત્રે જૈવતબીબી સંશોધન પાછળ યુરોપ કરતા ત્રણ ગણો માથાદીઠ ખર્ચ કર્યો.

અન્ય તમામ વિકસિત દેશોથી વિપરીત યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં આરોગ્ય સુરક્ષા કવરેજ સાર્વત્રિક (universal) નથી.2004માં, ખાનગી વીમા કંપનીઓએ વ્યક્તિગત આરોગ્ય ખર્ચના 36 ટકા ચુકવ્યા, ખાનગી રોકડ ચુકવણીઓ 15 ટકા થઈ, જ્યારે સંઘ, રાજ્ય અને સ્થાનિક સરકારોએ 44 ટકા ચુકવ્યા.2005માં, વસતિના 15.9 ટકા એટલે કે, 4.66 કરોડ અમેરિકીઓ વીમા કવચ વિનાના હતા, જે 2001 કરતા 54 લાખ વધારે હતા.આ વધારાનું મુખ્ય કારણ માલિક-પ્રાયોજિત આરોગ્ય વીમા સાથે સંકળાયલા અમેરિકીઓની ઘટેલી સંખ્યા છે.વીમા વિનાના અને અપૂરતો વીમા ધરાવતા અમેરિકીઓ (જેમની સંખ્યાના અંદાજો વ્યાપકપણે ભિન્ન છે), એક મોટો રાજકીય મુદ્દો છે.2006માં, મેસચૂસિટ્સ (Massachusetts) સાર્વત્રિક આરોગ્ય વીમાને કાયદેસર બનાવનારું પ્રથમ રાજ્ય બન્યું.

ગુના અને કાયદાનું પાલન

મુખ્ય લેખો: Policing in the United States, Law of the United States, Crime in the United States, Prisons in the United States, and Capital punishment in the United States

યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં કાયદાનું પાલન પ્રાથમિકપણે સ્થાનિક પોલિસ અને શેરિફ (sheriff)ના વિભાગની જવાબદારી છે, જ્યારે રાજ્ય પોલિસ (state police) વ્યાપક સેવાઓ પૂરી પાડે છે.ફેડરલ બ્યૂરો ઓફ ઇન્વેસ્ટિગેશન (Federal Bureau of Investigation) (એફબીઆઈ) અને યુ.એસ. માર્શલ્સ સર્વિસ (U.S. Marshals Service) જેવી સંઘીય એજન્સીઓની ખાસ ફરજો હોય છે.સંઘીય સ્તરે અને લગભગ તમામ રાજ્યોમાં સામાન્ય કાયદા (common law) વ્યવસ્થાથી ન્યાયવિધિ ચાલે છે.રાજ્યોની અદાલતો મોટા ભાગની ફોજદારી કાર્યવાહી હાથ ધરે છે, જ્યારે સંઘીય અદાલતો (federal courts) ચોક્કસ નિયુક્ત ગુનાઓ તેમ જ રાજ્ય વ્યવસ્થાઓ સામેની અપીલો (appeal) હાથ ધરે છે.

વિકસિત દેશો (developed nations)માં યુનાટેડ સ્ટેટ્સ હિંસક ગુનાઓમાં સરેરાશથી ઊંચુ સ્તર ધરાવે છે અને ખાસ કરીને બંદૂક હિંસા (gun violence) અને હત્યાના ગુનાઓ (homicide) ઊંચા સ્તરે છે.2007માં દર એક લાખે 5.6 હત્યાઓ હતી, જે પડોશી દેશ કેનેડા કરતા ત્રણ ગણી હતી.યુ.એસ.માં હત્યાનો દર1991થી 1999ની વચ્ચે 42 ટકા ઘટ્યો હતો અને ત્યારથી લગભગ સ્થિર છે.બંદૂક માલિકી હકો (Gun ownership rights) સતત ચાલતા રાજકીય વિવાદનો વિષય છે (contentious political debate).

યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ દુનિયામાં સૌથી ઊંચો દસ્તાવેજીકૃત જેલવાસ (incarceration) દર અને કુલ જેલ વસતિ ધરાવે છે.2008ની શરુઆતમાં, 23 લાખ કરતા વધારે લોકો જેલમાં મોકલાયા હતા, જે આંકડો દર સો પુખ્તોએ એક કરતા વધારેનો હતો.હાલનો દર 19809ના આંકડા કરતા લગભગ સાત ગણો છે. ગોરા પુરુષો કરતા છ ગણા વધારે અને હિસ્પેનિક પુરુષો કરતા ત્રણ ગણા વધારે આફ્રિકી અમેરિકીઓ જેલમાં ધકેલાયા છે.2006માં, યુ.એસ. જેલવાસ દર પોલાન્ડ કરતા ત્રણ ગણો હતો. આર્થિક સહકાર અને વિકાસ માટેના સંગઠન (Organisation for Economic Co-operation and Development) (ઓઇસીડી)નું સભ્ય પોલાન્ડ યુ.એસ પછી બીજા ક્રમે છે.દેશમાં જેલવાસનો ઊંચો દર મહદઅશે સજા (sentencing) અને ડ્રગ નીતિઓ (drug policies)ને કારણે છે.મૃત્યુ દંડ (capital punishment)ની સજા મોટા ભાગના પશ્ચિમી દેશોમાં રદ થઈ ગઈ છે, પરંતુ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં તેને ચોક્કસ સંઘીય અને લશ્કરી ગુનાઓ માટે બહાલી મળી છે અને તે તેર રાજ્યોમાં અમલમાં છે.1976માં, જ્યારે યુ.એસ. સુપ્રીમ કોર્ટે ચાર વર્ષની માફી પછી મૃત્યુ દંડની સજા પાછી ચાલુ (reinstated the death penalty) કરી, ત્યારે 1,000 મૃત્યુદંડનો અમલ થયો હતો.મૃત્યુદંડની સંખ્યામાં ચીન, ઇરાન, પાકિસ્તાન (Pakistan), ઇરાક અને સુદાન (Sudan) પછીના ક્રમે આવતા અમેરિકાનો 2006ના વર્ષમાં વિશ્વભરમાં મૃત્યુદંડની સંખ્યામાં છઠ્ઠો ક્રમ હતો.1976માં સુપ્રીમ કોર્ટના નિર્ણય બાદ, ડીસેમ્બર 2007માં ન્યૂ જર્સી (New Jersey) મૃત્યુ દંડ નાબૂદ કરનારું પ્રથમ રાજ્ય બન્યું હતું.

સંસ્કૃતિ

મુખ્ય લેખો: Culture of the United States and Social class in the United States

અમેરિકાના સાંસ્કૃતિક પ્રતીકો: એપલ પાઇ (apple pie), બેઇઝબોલ (baseball), અને અમેરિકાનો રાષ્ટ્રધ્વજ (American flag)

યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ બહુસાંસ્કૃતિક (multicultural) રાષ્ટ્ર છે, જ્યાં વિવિઝ વંશીય જૂથો, પરંપરાઓ અને મૂલ્યોને સ્થાન છે.હવે બહુ થોડા પ્રમાણમાં અમરિકી મૂળ વતનીઓ (Native American) અને હવાઈ મૂળ વતનીઓ (Native Hawaiian)ને બાદ કરતા "અમેરિકી વંશીયતા" જેવું નથી. લગભગ બધા જ અમેરિકીઓ કે તેમના પૂર્વજો છેલ્લી પાંચ સદીઓમાં સ્થળાંતર કરીને આવેલા છે.મોટા ભાગના અમેરિકીઓની સંસ્કૃતિ, એટલે કે મુખ્ય પ્રવાહની અમેરિકી સંસ્કૃતિ, પશ્ચિમી સંસ્કૃતિ (Western culture) છે, જે મોટે ભાગે યુરોપિય આધિવાસઓની પરંપરાઓ (traditions of European immigrants) માથી આવી છે. તેમાં આફ્રિકાથી લવાયેલા ગુલામોની પરંપરાઓ (traditions brought by slaves from Africa) જેવા અન્ય સ્રોતોની અસરો ભળી છે.એશિયા (Asia) અને ખાસ કરીને લેટિન અમેરિકા (Latin America)માંથી થયેલા તાજેતરના સ્થાયી વસવાટ માટેના સ્થળાંતરોએ એક સાંસ્કૃતિક મિશ્રણમાં ઉમેરો કર્યો છે, જેને એકરુપ કરી દેનારા મેલ્ટિંગ પોટ (melting pot) અને વૈવિધ્યપુર્ણ સલાડ બાઉલ (salad bowl) બંને તરીકે વર્ણવવામાં આવતા રહ્યા છે, જેમાં આધિવાસીઓ અને તેમના વારસદારો ચોક્કસ સાંસ્કૃતિક લાક્ષણિકતાઓ જાળવી રાખે છે.

ગીર્ટ હોફસ્ટીડ (Geert Hofstede)ના સાંસ્કૃતિક વિશ્લેષણ પ્રમાણે, અભ્યાસ હેઠળના કોઈ પણ દેશ કરતા યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ વ્યક્તિવાદ (individualism)માં સૌથી વધારે ગુણ મેળવે છે.મુખ્યપ્રવાહની સંસ્કૃતિ માને છે કે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ એક વર્ગવિહીન સમાજ (classless society)છે, પરંતુ વિદ્વાનો દેશના સામાજિક-કરણ (socialization), ભાષા અને મૂલ્યને અસર કરતા સામાજિક વર્ગો વચ્ચે નોંધપાત્ર ફરકો આલગ તારવે છે.અમેરિકી મધ્યમ અને વ્યવસાયિક વર્ગે (American middle and professional class)ઘણા સાંપ્રત સામાજિક પ્રવાહોમાં પહેલ કરી છે, જેવા કે આધૂનિક નારીવાદ (modern feminism), પર્યાવરણવાદ (environmentalism), અને બહુ-સંસ્કૃતિવાદ.અમેરિકીઓના સ્વ-આદર્શો, સામાજિક મંતવ્યો અને સાંસ્કૃતિક અપેક્ષાઓ અસામાન્યપણે ચુસ્ત ડીગ્રી પરત્વેના વળગણ સાથે સંબંધિત છે.સામાન્ય કે સરેરાશ (ordinary or average), કોઈ પણ પ્રકારની સામાજિક-આર્થિક સિદ્ધિઓને મહત્વની ગણવાના અમેરિકીઓના વલણને હકારાત્મક લક્ષણ ગણવામાં આવે છે.અમેરિકી સ્વપ્ન (American Dream) અથવા તો અમેરિકીઓ ઊંચી સામાજિક ગતિશીલતા (social mobility) ભોગવે છે, તેવો ખ્યાલ આધિવાસીઓને આકર્ષિત કરવામાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવે છે, તેમ છતાં કેટલાક વિશ્લેષકોને જણાય છે કે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ પશ્ચિમ યુરોપ કે કનેડા કરતા ઓછી ગતિશીલતા ધરાવે છે.

સ્ત્રીઓ હવે ઘરની બહાર કામ કરે છે અને મોટા ભાગની સ્ત્રીઓ સ્નાતકની પદવીઓ (bachelor's degrees) મેળવે છે.2005માં, 28 ટકા ઘરો (28% of households)બાળકો વિનાના વિવાહીત દંપતિઓના હતા, જે સૌથી સામાન્ય ગોઠવણ છે.સમ-લિંગી લગ્ન (Same-sex marriage) એક વિવાદાસ્પદ મુદ્દો છે, કેટલાક રાજ્યોએ લગ્નના વિકલ્પે સિવિલ યુનિયન (civil unions)ને મંજુરી આપી છે.2003 અને 2008ની વચ્ચે મેસચુસેટ્સ (Massachusetts), કેલિફોર્નાયા (California), અને કનેક્ટિકટ (Connecticut)ની સુપ્રીમ કોર્ટોએ ઠરાવ્યું હતું કે સમ-લિંગી લગ્ન પરનો રાજ્યોનો પ્રતિબંધ ગેરકાનૂની છે.કેલિફોર્નીયાના ચુકાદાને નવેમ્બર, 2008માં મતદારોએ મંજુર કરેલા રાજ્ય બંધારણીય સુધારા (a state constitutional amendment) દ્વારા રદ કરવામાં આવ્યો. આ સુધારો લગ્નને પુરુષ અને સ્ત્રી વચ્ચેના સંબંધ તરીકે વ્યાખ્યાયિત કરે છે, જોકે, તેની કાયદેસર હાલમાં અદાલતમાં પડકારાઇ રહી છે.2004 અને 2008 વચ્ચે 13 અન્ય રાજ્યો (13 other states)ના મતદારોએ સમ-લિંગી લગ્ન પર આ જ પ્રકારના બંધારણીય પ્રતિબંધો મુક્યા.

લોકપ્રિય માધ્યમો

મુખ્ય લેખો: Cinema of the United States, Television in the United States, and Music of the United States

ધીહોલીવુડ સાઇન (Hollywood sign)

દુનિયાનું સૌ પ્રથમ ચલચિત્રનું વેપારી ધોરણે પ્રદર્શન 1894માં ન્યૂ યોર્ક શહેરમાં થયું હતું, જેમાં થોમસ એડિસન (Thomas Edison)ના કાઇનેટોસ્કોપ (Kinetoscope)નો ઉપયોગ થયો હતો..પછીના વર્ષે એક પ્રોજેક્ટે ફિલ્મનું પણ ન્યૂ યોર્કમાં સ્ક્રીનિંગ થયું હતું અને પછીના દાયકાઓમાં યુનાઇટેડસ સ્ટેટ્સ બોલતી ફિલ્મો (sound film)ના નિર્માણમાં મોખરે હતુ.વીસમી સદીના પ્રારંભથી યુ.એસ. ફિલમ ઉદ્યોગ મોટે ભાગે હોલીવુડ (Hollywood, California) અને કેલિફોર્નીયાનીમાં અને તેની આસપાસ રહ્યો છે.નિર્દેશક ડી. ડબ્લ્યુ. ગ્રિફિથે (D. W. Griffith) ફિલ્મ ગ્રામર (film grammar)ના નિર્માણમાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવી હતી અને ઓર્સન વેલ્સ (Orson Welles)ની સિટિઝન કેન (Citizen Kane) (1941) તમામ યુગની સૌથી મહાન ફિલ્મ તરીકે વારંવાર સંદર્ભંમાં લેવાય છે.અમેરિકાના પડદાના કલાકારો જહોન વેઇન (John Wayne) અને મેરિલીન મનરો (Marilyn Monroe) મહાન આદર્શરુપ ચરિત્રો બન્યા છે, જ્યારે નિર્માતા/ઉદ્યોગ સાહસિક વોલ્ટ ડીઝની (Walt Disney) એનિમેટેડ ફિલ્મ (animated film) અને મુવીવેપાર (merchandising) બંનેમાં અગ્રણી હતા.હોલીવુડના અગ્રણી સ્ટુડીયોઝે (major film studio) ઇતિહાસમાં વેપારી રીતે સૌથી સફળ ફિલ્મોનું નિર્માણ કર્યું છે, જેવી કે સ્ટાર વોર્સ (1977) અનેટાઇટેનિક (Titanic) (1997) અને હોલીવુડની પ્રોડક્ટ્સ આજે વૈશ્વિક ફિલ્મ ઉદ્યોગમાં પ્રભુત્વ ભોગવે છે.

અમેરિકીઓ વિશ્વમાં ટેલિવિઝનના સૌથી મોટા દર્શકો છે અને તેમનો સરેરાશ જોવાનો સમય વધતો રહ્યો છે, જે 2006માં દિવસના પાંચ કલાક સુધી પહોંચ્યો હતો.ચાર મોટા પ્રસારણ નેટવર્ક્સ વ્યાપારી ધોરણે ચાલતા સ્વાયત્ત એકમો છે.મોટે ભાગે વેપારી ધોરણે ચાલતા રેડીયો કાર્યક્રમોને દિવસના માત્ર સરેરાશ અઢી કલાકથી વધુ સમયઅમેરિકીઓ સાંભળે છે, વેબ પોર્ટલ (web portal)s અને વેબ સર્ચ એન્જિનો (web search engine), ઉપરાંત સૌથી લોકપ્રિય વેબસાઇટો છે માઇ સ્પેસ (MySpace), યુ ટ્યુબ (YouTube), ફેઇસબુક (Facebook), ઇબે (eBay), અને વિકિપીડીયા (Wikipedia).

આફ્રિકી અમેરિકી સંગીત (African American music)ની લયબદ્ધ અને તાલબ્ધ શૈલીઓએ અમેરિકી સંગીત (American music)ને વ્યાપકપણે પ્રભાવિત કર્યું છે અને તેને યુરોપિય પરંપરાથી અલગ પાડ્યું છે.બ્લુઝ (blues) જેવા અને હવે જે જુના સમયના સંગીત (old-time music)તરીકે ઓળખાય છે તેવા લોક (folk) રુઢિપ્રયોગોમાંથી તત્વો લઇને અને તેમનું રુપાંતર કરીને વૈશ્વિક દર્શકગણો માટેની લોકપ્રિય શૈલીઓ (popular genres)નું સર્જન કરવામાં આવ્યું.વીસમી સદીના પ્રારંભકાળમાં લુઇસ આર્મસ્ટ્રોંગ (Louis Armstrong) અને ડ્યુક એલિંગ્ટન (Duke Ellington) જેવા સર્જકોએ જાઝ (Jazz) વિકસાવ્યું હતું.1920 અને 1950ના અરસામાં કન્ટ્રી સંગીત (Country music), રીધમ અને બ્લુઝ (rhythm and blues), અને રોક એન્ડ રોલ (rock and roll)નો ઉદ્ભવ થયો.1960માં લોક પુનરોદય (folk revival)માંથી બહાર આવેલા બોબ ડીલાન (Bob Dylan) અમેરિકાના સૌથી મહાન ગીતલેખકો પૈકીના એક બન્યા અને જેમ્સ બ્રાઉને (James Brown) ફંક (funk)ને વિકસાવ્યું.મોટા ભાગના તાજેતરના અમેરિકી સર્જનોમાં હિપ હોપ (hip hop) અને ઘરેલુ સંગીત (house music)નો સમાવેશ થાય છે.એવિસ પ્રેસ્લી (Elvis Presley), માઇકલ જેક્સન (Michael Jackson), અને મેડોના (Madonna) જેવા અમેરિકી પોપ સ્ટારો વૈશ્વિક કક્ષાએ વિખ્યાત થયા છે.

લિટરેચર, ફિલોસોફી એન્ડ ધી આર્ટ્સ

મુખ્ય લેખો: American literature, Visual arts of the United States, Theater in the United States, and American classical music

બીટ પેઢી (Beat Generation)ના સૌથી શ્રેષ્ઠ સર્જકો પૈકીના એક

લેખક જેક કેરુઆક (Jack Kerouac)

18મી સદીમાં અને 19મી સદીના પ્રારંભમાં અમેરિકી કલા અને સાહિત્યએ યુરોપમાંથી મોટે ભાગે પ્રેરણા મેળવી હતી.નાથાનીયેલ હોથોર્ન (Nathaniel Hawthorne), એડગર એલન પો (Edgar Allan Poe), અને હેનરી ડેવિડ થોરો (Henry David Thoreau) જેવા લેખકોએ 19મી સદીના મધ્ય ભાગ સુધીમાં વિશિષ્ટ અમેરિકી સાહિત્યનો અવાજ પ્રસ્થાપિત કર્યો.સદીના ઉત્તરાર્ધમાં માર્ક ટ્વેઇ (Mark Twain) અને કવિવોલ્ટ વ્હીટમેન (Walt Whitman) મોટા ગજાના સર્જકો હતા. પોતાના જીવનકાળ દરમિયાન સાવ જ અજાણ્યા રહેલા એમિલી ડિકિન્સન (Emily Dickinson) હવે પ્રસ્થાપિત અમેરિકી કવયિત્રી તરીકે સ્વીકૃત છે.રાષ્ટ્રીય અનુભવ અને ચરિત્રના પાયાના પાસાઓને ઝીલતા સર્જનો - જેવા કે, હર્માન મેલવીલે (Herman Melville)ની મોબિ-ડિક (Moby-Dick) (1851), ટ્વેઇનની હકલબેરી ફિનના પરાક્રમો (The Adventures of Huckleberry Finn) (1885), and એફ. સ્કોટ ફિટ્ઝીરાલ્ડ (F. Scott Fitzgerald)ની ધી ગ્રેટ ગેટ્સબી (The Great Gatsby) (1925) - આ તમામને "મહાન અમેરિકી નવલકથા (Great American Novel)" કહી શકાય.

11 યુ.એસ. નાગરિકો સાહિત્યનું નોબેલ ઇનામ (Nobel Prize in Literature)જીત્યા છે, તાજેતરમાં 1993માં ટોની મોરિસન (Toni Morrison) જીત્યા.1954ના નોબેલ ઇનામ વિજેતા અર્નેસ્ટ હેમિંગ્વે (Ernest Hemingway)ને મોટે ભાગે વીસમી સદીના સૌથી પ્રભુત્વશાળી લેખકો પૈકીના એક ગણવામાં આવે છે.પશ્ચિમી (Western) અને વાસ્તવિક અપરાધ કથાઓ (hardboiled crime fiction) જેવી લોકપ્રિય સાહિત્યિક શૈલીઓ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં વિકસી હતી. બીટ પેઢી (Beat Generation)ના લેખકોએ નવા સાહિત્યિક અભિગમો શોધ્યા, જેમાં જહોન બાર્થ (John Barth), થોમસ પીન્ચોન (Thomas Pynchon), અને ડોન ડેલિલો (Don DeLillo) જેવા અનુ-આધૂનિક (postmodernist) લેખકોનો સમાવેશ થાય છે.

રાલ્ફ વાલ્ડો એમર્સન (Ralph Waldo Emerson) અને થોરોની આગેવાની હેઠળના ટ્રાન્સેનડેન્ટાલિસ્ટો (transcendentalists)એ અમેરિકાની પ્રથમ મોટી તત્વજ્ઞાનની ચળવળની સ્થાપના કરી હતી. (philosophical movement)આંતર વિગ્રહ પછી વહેવારવાદ (pragmatism)ના વિકાસમાં ચાર્લ્સ પીયર્સ (Charles Peirce) અને ત્યાર બાદ વિલીયમ જેમ્સ (William James) અનેજહોન ડેવી (John Dewey) મોખરે હતા.વીસમી સદીમાં ડબ્લ્યુ. વી. ક્વાઇન (W. V. Quine) અને રિચાર્ડ રોર્ટી (Richard Rorty)ની કૃતિઓએ અમેરિકી શિક્ષાવર્તુળોમાં વિશ્લેષણાત્મક તત્વજ્ઞાન (analytic philosophy)ની ચર્ચા આણી.એઇન રેન્ડ (Ayn Rand)નો વસ્તુવાદ (objectivism) મુખ્યપ્રવાહમાં લોકપ્રિય બન્યા.

દ્રશ્ય કલાઓમાં હડસન રીવર સ્કુલ (Hudson River School) યુરોપના કુદરતવાદ (naturalism)નીપરંપરામાં 19મી સદીના મધ્યભાગમાં ચાલેલી ચળવળ હતી.1913માં, યુરોપિય આધૂનિકતાવાદી કલા (modernist art) આર્મરી શો (Armory Show)ના ન્યૂ યોર્ક શહેરમાં થયેલા પ્રદર્શને લોકોને આઘાત પહોંચાડ્યો હતો અને અમેરિકી કલા જગતમાં પરિવર્તન આણ્યું હતું.જ્યોર્જીયા ઓકીફ (Georgia O'Keeffe), માર્સ્ડન હાર્ટલે (Marsden Hartley) અને અન્યોએ નવી શૈલીઓના પ્રયોગો કર્યા અને અત્યંત ઊંચી વ્યક્તિનિષ્ઠ સંવેદનશીલતા ઉજાગરકરી.જેકસન પોલોક (Jackson Pollock) અનેવિલેમ ડી કુનિંગ (Willem de Kooning)ના અમૂર્ત અભિવ્યક્તિવાદ (abstract expressionism) અને એન્ડી વારહોલ (Andy Warhol) અને રોય લિક્ટનસ્ટીન (Roy Lichtenstein)ની પોપ કલા (pop art) જેવી અગ્રણી કલાત્મક ચળવળો મોટે ભાગે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં વિકસી હતી. આધૂનિકતાવાદ અને ત્યાર બાદ અનુ-આધૂનિકતાવાદ (postmodernism)ના જુવાળે ફ્રાન્ક લોઇડ રાઇટ (Frank Lloyd Wright), ફિલિપ જહોનસન (Philip Johnson), અને ફ્રાન્ક ગેરી (Frank Gehry) જેવા અમેરિકી સ્થપતિઓને પ્રસિદ્ધિ અપાવી.

ન્યૂ યોર્ક શહેરનું બ્રોડવે થીયેટર ડિસ્ટ્રિક્ટ (Broadway theater district) ઘણા લોકપ્રિય કાર્યક્રમો માટેનું સ્થળ છે.

અમેરિકી થીયેટરના સૌ પ્રથમ અગ્રણી પ્રાયોજકો પૈકીના એક હતા પી. ટી. બાર્નમ (P. T. Barnum), જેમણે 1841માં લોઅર મેનહટ્ટન (Manhattan)માં એક મનોરંજન કોમ્પલેક્સ શરુ કર્યું હતું.1870ના અંતભાગમાં હેરીગન અને હાર્ટ (Harrigan and Hart)ની ટીમે ન્યૂ યોર્કમાં લોકપ્રિય સંગીતબદ્ધ (musical) કોમેડીઝની શ્રેણી રજુ કરી.વીસમી સદીમાં બ્રોડવે (Broadway) પર આધૂનિક સંગીતબદ્ધ સ્વરુપ બહાર આવ્યું, ઇર્વિંગ બર્લિન (Irving Berlin), કોલ પોર્ટર (Cole Porter), અને સ્ટીફન સોન્ધેમ (Stephen Sondheim) જેવા મ્યુઝિકલ થીયેટર કમ્પોઝર્સના ગીતો પોપ સ્ટાન્ડર્ડ (pop standards) બન્યા.નાટ્ય લેખક યુજીન ઓનીલ (Eugene O'Neill) 1936માં સાહિત્યનું નોબેલ ઇનામ જીત્યા, અન્ય લબ્ધપ્રતિષ્ઠિત નાટ્યકારોમાં પુલિત્ઝર ઇનામ (Pulitzer Prize) વિજેતાઓટેનેસી વિલિયમ્સ (Tennessee Williams), એડવર્ડ એલ્બી (Edward Albee), અને ઓગસ્ટ વિલ્સન (August Wilson)નો સમાવેશ થાય છે.

1910ના ચાર્લ્સ ઇવ્સ (Charles Ives)ના મોટેભાગે એ વખતે ઉવેખાયેલા કાર્યએ તેમને પ્રશિષ્ટ પરંપરાના યુ.એસ.ના પ્રથમ અગ્રણી કમ્પોઝર તરીકે પ્રસ્થાપિત કર્યા હતા. અન્યમાં હેનરી કોવેલ (Henry Cowell) અને જહોન કેઇજ (John Cage) જેવા પ્રયોગવાદીઓએ પ્રશિષ્ટ કમ્પોઝિશનમાં અમેરિકી અભિગમ રચ્યો.એરોન કોપલેન્ડ (Aaron Copland) and જ્યોર્જ ગર્શ્વિને (George Gershwin) લોકપ્રિય અને પ્રશિષ્ટ સંગીતનું વિશિષ્ટ સંયોજન વિકસાવ્યું.કોરીયોગ્રાફર્સ (Choreographers) ઇસાડોરા ડંકન (Isadora Duncan) અને માર્થા ગ્રેહામે (Martha Graham) આધૂનિક નૃત્ય (modern dance)ની રચનામાં મદદ કરી હતી, જ્યારે જ્યોર્જ બેલેન્ચાઇન (George Balanchine) and જેરોમ રોબિન્સs (Jerome Robbins) વીસમી સદીના બેલેમાં અગ્રણી હતા.આલ્ફ્રેડ સ્ટીગ્લીટ્ઝ (Alfred Stieglitz), એડવર્ડ સ્ટેઇચેન (Edward Steichen) અને એન્સેલ આદમ્સ (Ansel Adams) જેવા અગ્રણી ફોટોગ્રાફરોને કારણે ફોટોગ્રાફી (photography)ના આધૂનિક કલાત્મક માધ્યમમાં અમેરિકીઓ ઘણા લાંબા સમયથી મહત્વનો ભાગ ભજવે છે.

કોમિક સ્ટ્રિપ (comic strip) અને કોમિક બુક (comic book) બંને અખબારો અમેરિકાના સર્જન છે.પ્રશિષ્ટ કોમિક પુસ્તક સુપરમેન (Superman) અને સુપરહીરો (superhero) અમેરિકી આદર્શ બન્યા છે.

આહાર

મુખ્ય લેખ: Cuisine of the United States

મેક્સિકન અને ચાઇનીઝ આહાર પૂરો પાડતી હોટલો સાથેના અમેરિકી સ્ટ્રિપ મોલ (strip mall)નું દ્રશ્ય.

મુખ્યપ્રવાહની અમેરિકી રાંધણ કલા (culinary art)ઓ અન્ય પશ્ચિમી દેશો જેવી જ છે.ઘઉં (Wheat) પ્રાથમિક ધાન્ય (cereal) છે. પરંપરાગત અમેરિકી રાંધણ કલામાં ટર્કી (turkey), વ્હાઇટ-ટેલ્ડ ડીયર (white-tailed deer) હરણનું માંસ (venison), બટાકા (potato), શક્કરીયા (sweet potato), મકાઇ (corn), કોળુ (squash), અને મેપલ સીરપ (maple syrup), ઉપરાંત મૂળ વતનીઓ તેમ જ પ્રારંભિક યુરોપિય વસાહતીઓના દેશી ખોરાકના વિવધ તત્વોનો ઉપયોગ થાય છે.ધીમેથી રંધાતુ ભુંડનું માંસ, બીફ, શેકેલું માંસ (barbecue), ક્ેરબ કેક (crab cake), હટાકાની વેફર (potato chip)અને ચોકોલેટ ચિપ કુકીઝ (chocolate chip cookie) વિશિષ્ટપણે અમેરિકી શૈલીનો આહાર છે.આફ્રિકી ગુલામોએ વિકસાવેલું સાઉલ ફૂડ (Soul food) દક્ષિણમાં તેમ જ બીજે ઠેકાણે વસતા આફ્રિકી અમેરિકીઓમાં લોકપ્રિય છે.સમન્વયકારી (Syncretic) રાંધણ કલા જેવી કે લુઇસીયાના ક્રીયોલ (Louisiana creole), કેજન (Cajun), અને ટેક્સ-મેક્સ (Tex-Mex) પ્રાદેશિક મહત્વ ધરાવે છે.એપલ પાઇ (apple pie), ફ્રાઇડ ચિકન (fried chicken), પિત્ઝા (pizza), હેમબર્ગર (hamburger) અનેહોટ ડોગ (hot dog) જેવી લાક્ષણિક વાનગીઓ વિવિધ આધિવાસીઓની રાંધણકલામાંથી આવી છે.બુરિટો (burrito) અને ટેકો (taco) અને પાસ્તા (pasta) જેવી મેક્સિકન વાનગીઓ તેમ જ ફ્રેન્ચ ફ્રાઇઝ (French fries) ઇટાલીયન સ્રોતમાંથી ફેરફાર કરીને અપનાવવામાં આવી અને વ્યાપકપણે ખવાય છે.અમેરિકીઓ સામાન્યપણે ચા કરતા વધારે કોફીને પસંદ કરે છે.ઓરેન્જ જ્યુસ અને દૂધ નાસ્તા સાથે લેવાતા પીણા તરીકે પ્રચલિત થયા તેના માટે મોટે ભાગે અમેરિકી ઉદ્યોગોનું માર્કેટિંગ જવાબદાર છે.1980 અને 1990ના અરસામાં અમેરિકીઓના આહારમાં કેલરીના પ્રમાણમાં 24 ટકા વધારો થયો. ફાસ્ટ ફૂડ (fast food)ના આઉટલેટ્સ પર વાંરવાર જમવાની આદત, આરોગ્ય અધિકારીઓ જેને અમેરિકી "સ્થુળતા રોગચાળો" કહે છે, તેની સાથે સંકળાયેલી છે.અત્યંત મધુર હળવા પીણા (soft drink) વ્યાપકપણે લોકપ્રિય છે, ખાંડવાળા હળવા પીણા અમેરિકીઓના સરેરાશ કેલરી વપરાશમાં 9 ટકા હિસ્સો ધરાવે છે.

રમતો

કોલેજ ફુટબોલ (college football) ટીમનો ક્વાર્ટરબેક (quarterback) પાસ (pass) કરવાની તૈયારીમાં.

19મી સદીના અંત ભાગથી બેઝબોલ (baseball) રાષ્ટ્રીય રમત (national sport) ગણાય છે. અમેરિકી ફુટબોલ (American football), બાસ્કેટબોલ (basketball), અને આઇસ હોકી (ice hockey) દેશના અન્ય ત્રણ મુખ્ય વ્યવસાયિક ટીમ સ્પોર્ટ્સ છે.કોલેજ ફૂટબોલ (College football) અને બાસ્કેટબોલ (basketball) મોટા પ્રમાણમાં પ્રેક્ષકોને આકર્ષે છે.કેટલાક માપદંડોથી હવે ફૂટબોલ સૌથી પ્રેક્ષણીય રમત (spectator sport) છે.બોક્સિંગ (Boxing) અને હોર્સ રેસિંગ (horse racing) એક સમયે સૌથી વધારે નિહાળવામાં આવતા વ્યક્તિગત સ્પોર્ટ્સ ગણાતા હતા, પરંતુ હવે તેમનું સ્થાન ગોલ્ફ (golf) અને ઓટો રેસિંગે (auto racing), ખાસ કરીને નાસ્કરે (NASCAR) લીધું છે. સોકર (Soccer) યુવા અને શિખાઉ સ્તરોએ વ્યાપકપણે રમાય છે અને એક વ્યવસાયિક રીતે પ્રેક્ષણીય રમત તરીકે વૃદ્ધિ પામી રહ્યું છે.ટેનિસ (Tennis) અને અન્ય ઘણી આઉટડોર રમતો પણ લોકપ્રિય છે.

મોટા ભાગની અમેરિકી રમતો યુરોપિય પ્રણાલીઓમાંથી ઉતરી આવી છે, તેમ છતાં વોલીબોલ (volleyball), સ્કેટબોર્ડિંગ (skateboarding), સ્નોબોર્ડિંગ (snowboarding), અને ચીયરલીડિંગ (cheerleading) અમેરિકાની મૌલિક રમતો છે.લક્રોસ (Lacrosse)અને સર્ફિંગ (surfing) અમેરકાના મૂળ વતનીઓ અને હવાઇના મૂળ વતનીઓની પ્રવૃત્તિઓમાંથી ઉતરી આવ્યા છે, જે પશ્ચિમી સંપર્ક પહેલાની રમતો છે.યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં આઠ ઓલીમ્પિક રમતો (Olympic Games) યોજાઈ છે. (taken place in the United States.)ઉનાળુ ઓલીમ્પિક રમતો (Summer Olympic Games)માં યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સે 2,301 ચંદ્રકો જીત્યા છે, જે કોઈ પણ દેશ કરતા વધારે છે અને શિયાળુ ઓલીમ્પિક રમતો (Winter Olympic Games)માં બીજા ક્રમે 216 ચંદ્રકો મેળવ્યા છે.

બાહ્ય કડીઓ

સરકાર

• યુ.એસ. સરકારની સત્તાવાર વેબ પોર્ટલ સરકારી સાઇટો તરફનો ગેટ વે
• હાઉસ યુનાઇટેડ સ્ટેટસ પ્રતિનિધિગૃહની સત્તાવાર વેબ સાઇટ
• સેનેટ યુનાઇટેડ સ્ટેટસ સેનેટની સત્તાવાર વેબ સાઇટ
• વ્હાઇટ હાઉસ યુનાઇટેડ સ્ટેટસ પ્રમુખની સત્તાવાર વેબ સાઇટ
• સુપ્રીમ કોર્ટ યુનાઇટેડ સ્ટેટસ સર્વોચ્ચ અદાલતની સત્તાવાર વેબ સાઇટ

ઓવરવ્યૂઝ એન્ડ ડેટા

• "United States". ધ વર્લ્ડ ફેક્ટબૂક. સેન્ટ્રલ ઇન્ટેલિજેન્સ એજન્સી.
• ઇન્ફોયુએસએ યુ.એસ. ઇન્ફર્મેશન એજન્સી રીસોર્સીસની પોર્ટલ
• લાયબ્રેરી ઓફ કોંગ્રેસ યુ.એસ.કોંગ્રેસ લાયબ્રેરી (Library of Congress)ની સત્તાવાર સાઇટ
• યુ.એસ. વસતિ ગણતરી ગૃહ અને આર્થિક આંકડાઓ યુ.એસ. વસતી ગણતરી બ્યૂરો (U.S. Census Bureau)માંથી લેવાયેલા વ્યાપક આંકડા
• યુ.એસ. નાગરિકત્વ અને આધિવાસ સેવાઓ સત્તાવાર સરકારી સાઇટ
• યુ.એસ. ઇકોનોમિક રીસર્ચ સર્વિસ (Economic Research Service)માંથી લેવાયેલા સ્ટેટ ફેક્સ શીટ્સ વસતિ, રોજગારી, આવક અને ફાર્મ આંકડા
• યુ.એસ. એનર્જી ઇન્ફર્મેશન એડમિનિસ્ટ્રેશન (Energy Information Administration)માંથી દરેક રાજ્ય માટેના રાજ્ય ઉર્જા પ્રોફાઇલ્સ, આર્થિક, પર્યાવરણીય અને ઉર્જાની આંકડાકીય માહિતી
• પોપ્યુલેશન રેફરન્સ બ્યૂરોમાંથી વસતિ ગણતરીની હાઇલાઇટ્સ આંકડાઓ
• યુ.એસ.એ.ના 30 રાજ્યો દરેક રાજ્ય માટેની સંયુક્ત માહિતીપ્રદ લિન્ક્સ
• વિકિટ્રાવેલ (Wikitravel)માંથી યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ ટ્રાવેલ ગાઇડ
• યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ એનસાઇક્લોપીડીયા બ્રિટાનિકા એન્ટ્રી
• યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ ઓફ અમેરિકા at the Open Directory Project

ઈતિહાસ

• હિસ્ટોરિકલ ડોક્યુમેન્ટ્સ કલેક્ટેડ બાય ધી નેશનલ સેન્ટર ફોર પબ્લિક પોલિસી રીસર્ચ
• યુ.એસ. નેશનલ મોટ્ટોસઃ હિસ્ટરી એન્ડ કન્સ્ટિટ્યુશનાલિટી એનાલીસિસ બાય ધી ઓન્ટારીયો કન્સલ્ટન્ટ્સ ઓન રીલીજ્યસ ટોલરન્સ
• ઐતિહાસિક વિગતો માટેની યુએસએ સંયુક્ત લિન્ક્સ

નકશઓ

• યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સની રાષ્ટ્રીય નકસાપોથી, અમેરિકાના આંતરિક બાબતોના મંત્રાલયના સત્તાવાર નકસાઓ
• વિકિમેપીયા (WikiMapia) (જે વિકિપેડીયા/ વિકિમીડીયા ફાઉન્ડેશન (Wikimedia Foundation)સાથે જોડાયેલું નથી)માં યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સનો સેટેલાઇટ વ્યૂ