કટોસણ રજવાડું

કટોસણ રજવાડું એ પશ્ચિમ ભારતના ગુજરાત રાજ્યનું એક ભૂતપૂર્વ રજવાડું હતું. હાલમાં કટોસણ ગામ જોટાણા તાલુકામાં આવેલું છે.

ઇતિહાસ

કટોસણ રજવાડુંએ ચોથા વર્ગ રજવાડું અને તાલુકો હતું. તેમાં અન્ય પાંચ ગામોનો સમાવેશ થાતો હતો. આ રજવાડું મહી કાંઠા એજન્સી હેઠળ ૧૦ ચોરસ માઇલ જેટલા ક્ષેત્રમાં ફેલાયેલું હતું. ઝાલા દરબાર અહીં શાસન કરતા હતા, જેમને બાપુ તરીકે સંબોધવામાં આવતા હતા.

૧૯૦૧ માં તેની સંયુક્ત વસ્તી ૫,૫૧૦ હતી, રાજ્યની આવક ૨૬,૬૧૭ રૂપિયા (લગભગ ત્રણ ચતુર્થાંશ જમીન મહેસૂલ દ્વારા ) હતી. તેમાંથા ગાયકવાડના વડોદરા રાજ્યને ૪,૮૯૩ની ખંડણી ચૂકવવામાં આવતી. આ સાથે કટોસણના આધિપત્ય હેઠળ આવતા ગામડાંમાંથી પણ નિશ્ચિત રાશિ વડોદરાને ચૂકવવામાં આવતી જેમાં નાડસા થી ૪૩૦ રૂપિયા જકાસણાથી ૬૨૩ રૂપિયા અજબપુરા થી ૯૬ રૂપિયા ગમાનપુરા માંથી ૧૩૯ રૂપિયા અને જોટાણાથી ૩,૫૮૦ રૂપિયાનો સમાવેશ થતો હતો.

૧૦ જુલાઈ, ૧૯૪૩ ના દિવસે, "અટેચમેંટ સ્કીમ" હેઠળ ગાયકવાડના વડોદરા રાજ્યમાં આ રજવાડાને ભેળવી દેતા આ રજવાડાનું અસ્તિત્વ અસ્ત થયું. ૧ ફેબ્રુઆરી ૧૯૪૦ ના દિવસે કટોસણ થાણામાં કેટલાક ક્ષુલ્લક રજવાડાઓને તે જ રીતે વડોદરા રાજ્ય સાથે જોડી દેવાયા. ત્યાર પછી, વડોદરા સ્વતંત્ર ભારતના બૃહદ મુંબઇ રાજ્યનો એક ભાગ બન્યું, અને તે ત્યાર પછી ગુજરાતનું એક ભાગ બન્યું.

વિવાદ

૧૯ ઓક્ટોબર ૨૦૧૯માં કટોસણના ૪૪માં રાજા તરીકે ધર્મપાલસિંહ ઝાલાને રાજવી જાહેર કરીને તેમનો રાજ્યાભિષેક કરાયો હતો, જે બંધારણ વિરુદ્ધ હોવાથી વિવાદ ઊભો થયો હતો.