લખાણ પર જાઓ

ગિનિ પિગ

વિકિપીડિયામાંથી

Guinea pig
પર્યાવરણ સંરક્ષણ સ્થિતિ
Domesticated
વૈજ્ઞાનિક વર્ગીકરણ
Kingdom: Animalia
Phylum: Chordata
Class: Mammalia
Order: Rodentia
Suborder: Hystricomorpha
Family: Caviidae
Subfamily: Caviinae
Genus: 'Cavia'
Species: ''C. porcellus''
દ્વિનામી નામ
Cavia porcellus
સમાનાર્થી (વૈજ્ઞાનિક વર્ગીકરણ)/અન્ય નામ

Mus porcellus
Cavia cobaya
Cavia anolaimae
Cavia cutleri
Cavia leucopyga
Cavia longipilis

ગિનિ પિગ (કાવિયા પોરસેલ્સ )ને કેવી તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. તીણા દાંતવાળી અને કરડીને ખાતું આ પ્રાણી કેવિડે અને કેવિયા પ્રજાતિ સાથે સંબંધ ધરાવે છે. તેમના સમાન નામને બાકાત રાખતા આ પ્રાણી ડુક્કર કુળના નથી, તેમજ તેઓ ગિનિમાંથી પણ આવતા નથી. તેમનો ઉદ્દભવ એન્ડીસ પર થયો અને જૈવરાસાયણિક અભ્યાસો અને વર્ણસંકરણ સૂચવે છે કે, કેવીની પ્રજાતિઓ કેવિયા અપેરિયા , સી. ફૂલગિડા કે સી. ટસ્કૂડી સાથે નજીકનો સંબંધ ધરાવે છે અને તેમના પાળતું વંશજ છે અને એટલે જ તે હિંસક નથી.[૧][૨] દક્ષિણ અમેરિકાના કેટલાક તદ્દેશીય જૂથોની લોકસંસ્કૃત્તિમાં ગિનિ પિગ મહત્વની ભૂમિકા ભજવે છે, ખાસ કરીને ખોરાક તરીકે જ નહીં, પરંતુ લોકાે ઔષધી અને સમુદાયના ધાર્મિક કાર્યક્રમોમાં પણ અગત્યની ભૂમિકા ભજવે છે.[૩] 1960ના દાયકાથી, દક્ષિણ અમેરિકાની બહાર આ પ્રાણીનો ઉપયોગ વધે તે માટેના પ્રયાસો હાથ ધરવામાં આવ્યા છે.[૪]

પશ્ચિમી સમાજમાં,16મી સદીમાં યુરોપીયન વેપારીઓએ ગિનિ પિગ પહોચાડ્યા, ત્યારથી ઘરના પાળતું પ્રાણી તરીકે ગિનિ પિગે વ્યાપક લોકપ્રિયતા હાંસલ કરી છે. તેમનો સાલસ સ્વભાવ સંભાળ રાખતી વખતે અને ભોજન સમયે તેમની પ્રતિક્રિયા અને અન્યની સરખામણીમાં તેમની રાખવાની સહેલાઈના કારણે, ગિનિ પિગ લોકપ્રિય પાળતુ પ્રાણી બન્યા છે. વિશ્વભરમાં, ગિનિ પિગના સ્પર્ધાત્મક ઉછેર માટે સંગઠનો સ્થાપવામાં આવ્યા છે, અને ગિનિપિગની વિવિધ રંગોના કોટવાળી અનેક વિશિષ્ટ પ્રજાતિ અને મિશ્રિત જાતિનો ઉછેર પાલકો દ્વારા કરવામાં આવે છે.

17મી સદીથી ગિનિ પિગ ઉપર જૈવિક પ્રયોગો હાથ ધરવામાં આવે છે. 19મી અને 20મી સદીમાં શરીરતંત્રના અભ્યાસ માટે ઘણી વખત નમૂના તરીકે આ પ્રાણીઓનો ઉપયોગ થતો હતો, જેના પગલે પ્રયોગના કોઈપણ વિષય માટે "ગિનિ પિગ" એવું ગુણવાચક વિશ્લેષણ અસ્તિત્વમાં આવ્યું. જોકે ત્યારથી ચૂહા અને ઉંદરોએ તેનું સ્થાન લીધું છે. હજૂ પણ સંશોધન માટે તેમનો ઉપયોગ થાય છે, પ્રાથમિક રીતે બાળકોમાં મધુપ્રમેહ, ક્ષય, આગરું અને ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન ઉદ્દભવતી જટિલતાનો અભ્યાસ કરવા માટે નમુના તરીકે તેનો ઉપયોગ થતો હતો.

ઇતિહાસ

[ફેરફાર કરો]

ગિનિ પિગનું સૌપ્રથમ પાલતુ રૂપ છેક ઈ.સ. પૂર્વે 5000માં હોવાનું માલુમ પડે છે, દક્ષિણ અમેરિકા (વર્તમાન સમયના કોલંબિયાનો દક્ષિણ ભાગ, ઇક્વેડૉર, પેરુ અને બોલિવિયા)ના[૫] એન્ડન પ્રદેશની આદિવાસી જાતિઓ દ્વારા ખોરાક તરીકે તેનો ઉપયોગ થતો હતો. દક્ષિણ અમેરિકાના ઊંટની પ્રજાત્તિના કેમલિડના ગૃહજીવનના હજારો વર્ષ પછી આમ ઘટ્યું હતું.[૬] ઈસુ પૂર્વે પાંચસોથી ઈસુની પાંચસો વર્ષ સુધીની પ્રતિમાઓમાં કે જે પુરાતત્વ વિભાગે કરેલા ખોદકામમાં પેરુ અને ઈક્વેડૉરમાં મળી આવી હતી, તેના પર પણ ગિનિ પિગનું વર્ણન મળી આવે છે.[૭] પ્રાચીન પેરુના મોચે લોકો પ્રાણીઓની પૂજા કરતા હતા અને તેમની કળામાં ઘણીવખત ગિનિ પિગનું નિરૂપણ કર્યું છે.[૮] ઈસુના 1200 વર્ષ પછીથી અને 1532માં સ્પેનના આક્રમણથી, પસંદગીના સંકરણથી ગિનિ પિગની અનેક સ્થાનિક પ્રજાતિઓ અસ્તિત્વમાં આવી હતી. જેણે આધુનિક સમયની કેટલીક સ્થાનિક પ્રજાતિઓ માટે આધાર તૈયાર કર્યો.[૯] પ્રાંતમાં ખોરાકના સ્રોત તરીકે તેમને સ્વીકારવામાં આવ્યા; એન્ડીઅન હાઈલેન્ડના મોટા ભાગના ઘરોમાં આ પ્રાણીની સંખ્યા વધવા માંડી, કે જેમણે કુટુંબના અન્ય શાકભાજીઓ પર કાપ મૂકવા માંડ્યો.[૧૦] લોકવાયકા પરંપરામાં અનેક સ્થળો પર ગિનિ પિગનો ઉલ્લેખ જોવા મળે છે; ભેંટ તરીકે તેમની આપ-લે થતી હતી, સામાજિક અને ધાર્મિક પ્રસંગોમાં રીતરિવાજ તરીકે તેમનો ઉપયોગ થતો હતો.[૧૧] લોક વૈદ્યો કે ક્યુરાન્ડેરોસ ની કમળા, સંધિવા, આર્થ્રાઇટિસ (સાંધાનો સોજો) વિષમ જ્વર જેવા રોગોની સારવાર માટેની પરંપરાગત ઉપચાર પદ્ધતિમાં પણ તેમની ભૂમિકા રહેતી હતી.[૧૨] તેમના (ગિનિ પિગ)ના શરીરને રોગીના શરીર સાથે ઘસવામાં આવે છે અને તેને અલૌકિક માધ્યમ તરીકે જોવામાં આવતું હતું.[૧૩] ખાસ કરીને કાળા ગિનિ પિગને નિદાન માટે ઉપયોગી માનવામાં આવે છે.[૧૪] સારવાર અસરકારક રહી કે નહીં તે નક્કી કરવા માટે પ્રાણીમાં કાપો મૂકીને તેના આંતરડા પણ ચકાસવામાં આવે છે.[૧૫] એન્ડીઝના અનેક વિભાગોમાં, જ્યાં પશ્ચિમી દવાઓ મળતી નથી અથવા તો તેની ઉપર વિશ્વાસ નથી, ત્યાં આ પદ્ધતિ વ્યાપક રીતે સ્વીકાર્ય છે.[૧૬]

સ્પેનના, ડચના અને અંગ્રેજી વેપારીઓ ગિનિ પિગને યુરોપ લાવ્યા, જ્યાં ઉચ્ચ અને શાહી વર્ગોમાં વિલાયતી પાળતું પ્રાણી તરીકે તેમણે ઝડપથી લોકપ્રિયતા હાંસલ કરી લીધી, જેમાં રાણી એલિઝાબેથ પ્રથમ પણ સામેલ હતા.[૫] ગિનિ પિગનો પ્રથમ લેખિત ઉલ્લેખ 1547માં મળે છે, જેને સેન્ટો ડૉમિગોના પ્રાણી તરીકે ઓળખાવવામાં આવ્યા છે, કારણ કે, કેવિસનું મૂળ હિસ્પાનોલિયા નથી, સ્પેનના મુસાફરો આ પ્રાણી લાવ્યા હોય તેવી સંભાવના છે.[૧] 1554માં સ્વિત્ઝરલેન્ડના પ્રકૃતિશાસ્ત્રજ્ઞ કૉનાર્ડ ગેસનરે પ્રથમ વખત પશ્ચિમને ગિનિ પિગનું વર્ણન કર્યું હતું.[૧૭] એરેક્સલબેને 1777માં પ્રથમ વખત તેનું જીવ વૈજ્ઞાનિક નામ વાપર્યું હતું; તે પાલાસની વર્ગીય નામકરણ (1766) લિનાઉસના ચોક્કસ સૂચન (1758)નું મિશ્રણ હતું.[૧]

નામ

[ફેરફાર કરો]

સામાન્ય પ્રજાતિઓનું વૈજ્ઞાનિક નામ કેવિયા પોરસેલ્સ છે, જેમાં પોરસેલ્સ નો મતલબ લેટિન ભાષામાં 'નાનું ડુક્કર' એવો થાય છે. કેવિયા નવું લેટિન (નામ) છે; જે કેબેઈ શબ્દ પરથી ઉતરી આવ્યો છે, ગાલિબી આદિવાસી જાતિઓની ભાષામાં તેનો મતલબ એક સમયે ફ્રેન્ચ ગુયેનામાં ઉદ્દભવેલ એવો થાય છે.[૧૮] કેબેઈ એ પોર્ટુગલના કેવ્યા (હવે સાવિયા )માં લેવામાં આવ્યો હોય શકે છે, જે ખુદ તુપી શબ્દ સુજા પરથી ઉતરી આવ્યો છે. જેનો મતલબ ઉંદર એવો થાય છે.[૧૯] ગિનિ પિગને ક્વેચુઆમાં ગુવી કે જેકા તરીકે ઓળખવામાં આવે છે અને ઇક્વેડૉર, પેરુ, અને બોલિવિયાની સ્પેનિશમાં તેને કુવ કે કુવો (સ્થળ કુવેસ, કુવૌસ ) તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.[૨૦] વક્રતાની વાત એ છે કે, આ પ્રાણીનો ઉછેર કરનારા લોકો આ પ્રાણીના વર્ણન માટે "કેવી" શબ્દનો ઉપયોગ કરે છે. જ્યારે વૈજ્ઞાનિક અને પ્રયોગશાળાના સંદર્ભમાં બોલચાલની ભાષામાં તેને સામાન્ય રીતે "ગિનિ પિગ" તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.[૨૧]

આ પ્રાણીઓને શા માટે "પિગ (ડુક્કર)" તરીકે ઓળખવામાં આવે છે તે સ્પષ્ટ નથી થતું. તેમના શરીરનો ઢાંચો ડુક્કર જેવો હોય છે, શરીરના પ્રમાણમાં મોટું માથું, જાડી ગરદન, પૂંછડી પાસેનો ગોળ ભાગ અને પૂંછડી નહીં. તેમના દ્વારા કેટલાંક એવા અવાજ કરવામાં આવે છે જે ડુક્કર જેવા લાગે છે, અને તેઓ ભોજન કરવામાં લાંબો સમય વિતાવે છે.[૨૨] તેઓ બહુ થોડી જગ્યામાં, જેમકે "પિગ પેન"માં બહુ લાંબા સમય સુધી જીવી શકે છે અને એટલે જ યુરોપના જહાજોમાં તેમનું પરિવહન સરળતાથી શક્ય હતું.[૨૩]


યુરોપની અનેક ભાષામાં આ પ્રાણીના નામ સાથે ડુક્કરનો સંદર્ભ જોડાયેલો છે. જર્મન શબ્દ મિરસ્વેનચેન નો સાહિત્યની દ્રષ્ટીએ મતલબ "નાનું દરિયાઈ ડુક્કર" એવો થાય છે, જેનું ભાષાંતરણ પોલિશ ભાષામાં સ્વીનકા મોરસ્કા , હંગેરીની ભાષામાંમાં ટિનજેરીમાલાક અને રશિયન ભાષામાં મોપકાર કુબખા તરીકે થયું છે. જેનો અંગ્રેજી મતલબ "દરિયાઈ ડુક્કર" એવો થાય છે. દરિયાઈ ઇતિહાસ પરથી આ (શબ્દો) ઉતરી આવ્યા છે. નવવિશ્વમાં જવા માટે દરિયાઈ ખેડાણ કરી રહેલા જહાજો મુકામ કરતા અને ગિનિ પિગનો સંગ્રહ કરી લેતા, જે તેમને તાજા માંસનો સહેલાઈથી પરિવહન કરી શકાય તેવો સ્ત્રોત પૂરો પાડતા હતા. આ માટેનો ફ્રેન્ચ શબ્દ કોચોન દ'ઈન્ડે (ભારતીય ડુક્કર) કે કોબેય છે; વલંદાઓ તેમને ગુનેસ બિગટે (ગ્યુએના પિગલેટ) કે કેવ્યા તરીકે ઓળખતા હતા, (જ્યારે હૉલંડની કેટલીક લોક બોલીઓમાં તેને સ્પાન્સે રેટ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે), જ્યારે પોર્ટુગિઝ ભાષામાં ગિનિ પિગને તુપી શબ્દ પરથી તેનું લેટિનીકરણ થઈને કોબાયા કે પોરગુઈન્હો દ ઈન્ડિયા (નાનું ભારતીય ડુક્કર) એવો મતલબ થાય છે. તે સાર્વત્રિક નથી; ઉદાહરણ તરીકે, સ્પેનિશ ભાષામાં સર્વ સામાન્ય શબ્દ કોન્જેલિયો દ ઈન્ડિયાસ (ભારત/ઈન્ડિઝનું નાનકડું સસલું ) છે.[૨૦] એટલી જ વિચિત્ર બાબત એ છે કે, ચીનના લોકો તેને હોલેન્ડ પિગ (荷蘭豬, hélánzhū) તરીકે ઓળખે છે.

"ગિનિ પિગ" "ગિનિ"ના ઉદ્દભવની સમજૂતી આપવી અઘરી છે. એક માન્યતા એવી છે કે, આ પ્રાણીઓને ગ્યુએનાના રસ્તે યુરોપમાં લાવવામાં આવતા હતા, જેથી લોકો એવું માનવા માટે પ્રેરાતા હતા કે, તેમનો ઉદ્દભવ ગ્યુએનામાં થયો હતો.[૨૧] અંગ્રેજીમાં "ગિનિ" શબ્દનો ઉપયોગ અવારનવાર દૂરના કે અજાણ્યાં દેશના સંદર્ભમાં થાય છે. આ પ્રાણીના વિદેશીપણાંના રંગીન સંદર્ભમાં આ નામનો ઉપયોગ થતો હશે.[૨૪][૨૫] અન્ય એક માન્યતા એવું સૂચવે છે કે, નામમાં "ગિનિ" એ દક્ષિણ અમેરિકાના એક વિસ્તાર "ગ્યુઆયના"નો અપભ્રંશ સૂચવે છે, જોકે, આ પ્રાણીઓનો ઉદ્દભવ તે વિસ્તારમાં નથી થયો.[૨૪][૨૬] એક સામાન્ય ગેરમાન્યતા એવી પ્રવર્તે છે કે, તેમનું આ નામ પડ્યું કરાણ કે, તેઓ એક ગ્યુએના સિક્કાના બદલામાં વેંચાતા હતા. આ માન્યતા ટકી શકે તેમ નથી, કારણ કે, ઈંગ્લેન્ડમાં પ્રથમ વખત ગ્યુએનાનું આગમન 1663માં થયું હતું અને વિલિયમ હાર્વીએ છેક 1653માં "ગિનિ પિગ" શબ્દનો ઉપયોગ કર્યો હતો.[૨૭] અન્ય કેટલાક માને છે કે, કોની (સસલા)ના વિકલ્પરૂપે "ગિનિ" શબ્દનો ઉપયોગ થાય છે; 1607માં ચોપગાં પ્રાણીઓનું નિરૂપણ કરતા એડવર્ડ ટોપસેલ્સના પુસ્તકમાં તેમનો ઉલ્લેખ "પિગ કોન્નીસ" તરીકે થયેલો છે.[૨૧]

લાક્ષણિકતાઓ અને પર્યાવરણ

[ફેરફાર કરો]
બે રંગના અબેસિનિયન ગિનિ પિગ

દાંતથી કરડીને ખાનારા પ્રાણીઓ માટે ગિનિ પિગ મોટા છે, તેમનું વજન 700 થી 1,200 ગ્રામ (1.5-2.5 રતલ) હોય છે, અને તેની લંબાઈ 20 અને 25 સેન્ટિમીટર (8-10 ઈંચ)ની વચ્ચે હોય છે.[૨૮] સામાન્ય રીતે તેઓ ચાર થી પાંચ વર્ષ જીવે છે, પરંતુ કેટલાક આઠ વર્ષ સુધી જીવે છે.[૨૯] 2006ની ગિનિસ બુક ઑફ વર્લ્ડ રેકોર્ડ પ્રમાણે સૌથી લાંબુ જીવનાર ગિનિ પિગ 14 વર્ષ, 10.5 મહિના જીવ્યું હતું.[૩૦]

1990ના દાયકામાં લઘુમતિમાં વૈજ્ઞાનિક અભિપ્રાય ઉદ્દભવ્યો કે, ગિનિ પિગ, ચિન્ચીલાસ અને ડેગ્સ જેવા કેવીમોર્ફ, દાંતથી કરડીને ખાતા પ્રાણીઓ નથી, આથી તેમને સસ્તન વર્ગનાં પ્રાણીઓની અલગ શ્રેણીમાં વર્ગીકૃત કરવા જોઈએ (લાગોમોર્ફની જેમ).[૩૧][૩૨] વધુ મોટા નમુના લઈને કરવામાં આવેલા સંશોધનમાં સસ્તન વર્ગના પ્રાણીઓનો અભ્યાસ કરતા જીવ વૈજ્ઞાનિકોમાં એ બાબતની સહમતિ સધાઈ છે કે, દાંતથી કરડીને ખાતા મોનોફિલેટિક તરીકેનું વર્ણન ન્યાયી છે.[૩૩][૩૪]

કુદરતી નિવાસસ્થાન

[ફેરફાર કરો]

કેવ્યા પોરસેલ્સ કુદરતી રીતે જંગલી વિસ્તારોમાં નથી મળતા; તે કેવિસ પ્રજાતિ સાથે નિકટનો સંબંધ ધરાવતી જાતિઓ, કેવ્યા એપેરિયા , કેવ્યા ફૂલગિદા , અને કેવ્યા સ્યુદી ના વંશજ છે, જે હાલ પણ દક્ષિણ અમેરિકાના વિવિધ વિસ્તારોમાં મળી આવે છે.[૧] કેવીની કેટલીક પ્રજાતિની ઓળખ 20મી સદીમાં થઈ હતી, જેમકે કેવ્યા એનોલાઈમી અને કેવ્યા ગિની , તે ઘરેલું ગિનિ પિગ પણ હોય શકે છે. જે ફરીથી જંગલી વિસ્તાર મળતા જંગલી બની ગયા હતા.[૯] જંગલી કેવી ઘાસવાળા જંગલોમાં મળી આવે છે અને ગાયના માટે જે પર્યવારણ અનુકૂળ હોય ત્યાં મળી આવે છે. તેઓ સામાજિક છે, જેઓ નાના જૂથોમાં જંગલમાં રહે છે, જેમાં અનેક માદા (ડૂક્કરણી), એક નર (ડુક્કર), અને યુવાનો (ડુક્કરોના નામકરણ પરથી તેમને કૂરકૂરિયાં કહેવામાં આવે છે.) તેઓ જૂથોમાં (ટોળા)માં ફરે છે, ઘાસ અથવા બીજી વનસ્પતિ ખાય છે અને ખોરાકનો સંગ્રહ નથી કરતા.[૩૫] તેઓ દર ખોદતા નથી અને માળો બાંધતા નથી, છતાં ઘણીવખત તેઓ અન્ય પ્રાણીઓના દર, ઉપરાંત વનસ્પતિ સૃષ્ટિના કારણે ઉદ્દભેલી તિરાડ અને ટનલોમાં આશ્રય લે છે.[૩૫] તેઓ સંધ્યાકાળે સક્રિય બને છે, ઉપરાંત વહેલી સવારે અને સંધ્યાકાળે સક્રિય બનવાનું વલણ ધરાવે છે. જ્યારે શિકારી પ્રાણીઓને તેમને શોધવામાં તકલીફ પડશે.[૩૬]

ઘરેલું નિવાસ સ્થાન

[ફેરફાર કરો]

પાળતું ગિનિ પિગ બે કે તેથી વધુનાં સમૂહમાં વિસ્તરે છે; ડૂક્કરણીઓનાં સમૂહ, એક કે તેથી વધુ ડુક્કરણીઓ અને એક ખસી કરેલું ડુક્કર યોગ્ય જોડી છે. બીજા ગિનિ પિગને ઓળખવાનું અને તેની સાથે સંબંધ બાંધવાનું ગિનિ પિગ જાણે છે, અને ડુક્કરો પર કરવામાં આવેલા ચેતાતંતુઓના પરીક્ષણમાં એવું સાબિત થયુ છે કે, જે માદાઓને ડુક્કર નથી ઓળખતો તેની સરખામણીમાં જે માદા સાથે તે બંધન ધરાવે છે તેની સામે દબાણ પ્રતિક્રિયા ઓછી હોય છે.[૩૭] ડુક્કરોનો સમૂહ પણ લાંબો રહી શકે છે, પરંતુ શરત છે કે, તેમના પાંજરામાં પૂરતી જગ્યા હોવી જોઈએ, તેમની વચ્ચેની ઓળખાણ નાની ઉંમરે થઈ હોય અને કોઈ માદા હાજર ન હોય.[૩૮] ઘરમાં વસતા ગિનિ પિગની જૈવિક લય જંગલી ગિનિ પિગ કરતા અલગ હોય છે, અને તેઓ લાંબા સમય સુધી સક્રિય રહે છે અને ત્યારબાદ વચ્ચે ટૂંક સમયની ઊંઘ લે છે.[૩૬] તેમની પ્રવૃત્તિ દિવસના લગભગ ચોવીસેય કલાકની અને છુટ્ટી છવાયેલી હોય છે, તીવ્ર પ્રકાશથી દૂર રહેવા સિવાય, અંદાજ મૂકી શકાય તેવી અન્ય કોઈ ઢબ દેખાતી નથી.[૩૬]

આ બિલાડીએ ગિનિ પિગની જોડીને સ્વીકારી લીધા છે. કોઈ એક પ્રાણીને સામેલ કરીને આવા આંતર જાતીય ફેરફારોને સફળતા મળી રહી છે.

ઘરમાં રહેતા ગિનિ પિગ સામાન્ય રીતે પાંજરામાં રહે છે, જોકે મોટી સંખ્યામાં ગિનિ પિગ ધરાવતા કેટલાંક માલિકો તેમના આખા રૂમ પાળતુ પ્રાણીઓ માટે ફાળવતા હોય છે. સખ્ત કે તારની જાળીના પાંજરા બનાવવામાં આવે છે. જોકે, તારની જાળીવાળા પાંજરાના તળિયાને કારણે ઈજા પહોંચી શકે છે. જેને સામાન્ય રીતે બમ્બલ ફૂટ (અલ્સરેટિવ પોડોડર્મેટાઈટિસ) તરીકે ઓળખાતા ચેપ સાથે સાંકળવામાં આવે છે).[૩૯] "ક્યુબ્સ ઍન્ડ કોરોપ્લાસ્ટ" (અથવા સી ઍન્ડ સી) પ્રકારના પાંજરા હવે સામાન્ય પસંદ બની ગયા છે.[૪૦] ઘણી વખત પાંજરામાં લાકડાના છોલ કે તેના જેવી અન્ય સામગ્રીની શ્રૃંખલા ઊભી કરવામાં આવે છે. લાલ દેવદાર (પૂર્વીય કે પશ્ચિમી ), અને ચીડમાંથી, બંને નરમ લાકડામાંથી બનેલી પથારીનો ભૂતકાળમાં ઉપયોગ થતો હતો, જોકે હવે આ સામગ્રી હાનિકારક ફિનોલ (સુગંધી હાઈડ્રોકાર્બ) અને તેલ ધરાવતા હોવાનું માનવામાં આવે છે.[૪૧] કઠણ લાકડામાંથી બનતી (જેમકે, પૉપ્લરનું ઝાડ), કાગળના ઉત્પાદનો અને મકાઈના કણસલાની સામગ્રીમાંથી બનેલી પથારીઓ બીજા વિકલ્પો છે.[૪૧] ગિનિ પિગ તેમના પાંજરામાં ખૂબ અસ્તવ્યસ્ત રીતે રહે છે; તેઓ ઘણી વખત તેમના ખોરાકના પાત્ર ઉપર કુદી પડે છે અથવા તો પથારી અને ખરાબ વસ્તુઓ ભરવાના પાત્રને તેમાં ઢોળી દે છે, તેમનું મૂત્ર પાંજરાની સપાટી પર બાઝી જાય છે, જેને દૂર કરવું અઘરું હોય છે.[૪૨] પાંજરાને સાફ કરવામાં આવે તે પછી ગિનિ પિગ સામાન્ય રીતે મૂત્ર કરે છે અને તેમના શરીરના નીચેના ભાગને ઢસડી અને પાંજરા પર પોતાના વિસ્તારનું સીમાંકન કરે છે.[૪૩] જ્યારે નર ગિનિ પિગને પાંજરાની બહાર કાઢવામાં આવે છે ત્યારે તેઓ પણ આ રીતે તેમના વિસ્તારનું સીમાંકન કરે છે.

સામાન્ય રીતે ગિનિ પિગ ઘરની અન્ય પ્રજાતિ સાથે વિકસી નથી શકતી. દાંતથી કરડીને ખાતા અન્ય પ્રાણીઓ જેમ કે જેર્બિલ અને હેમ્સ્ટર સાથે ગિનિ પિગને રાખવામાં આવે તો શ્વાચ્છોશ્વાસ અને બીજા ચેપના બનાવો વધી જાય છે, [૪૪] અને આ પ્રકારના પ્રાણીઓ ગિનિ પિગ તરફ આક્રમ રીતે વર્તી શકે છે.[૪૫] મોટા પ્રાણીઓ તેમને શિકાર તરીકે જુએ છે, જોકે, કેટલાક (જેમકે શ્વાન)ને તેમને (ગિનિ પિગને) સ્વીકારવાની તાલિમ આપી શકાય છે.[૪૬] ગિનિ પિગ અને ઘરમાં રહેતા સસલાંને એક સાથે રાખવા અંગે વિભાજીત અભિપ્રાયો પ્રવર્તે છે. પ્રકાશિત થયેલા કેટલાંક સ્ત્રોતો જણાવે છે કે, ગિનિ પિગ અને સસલાંને એક જ પાંજરામાં રાખવામાં આવે ત્યારે તેઓ સારી રીતે રહી શકે છે.[૪૬][૪૭] જોકે, સસલાં લેગોમોર્ફ હોવાના કારણે, સસલાની પોષણ સંબંધી જરરિયાતો અલગ હોય છે, અને એટલે જ બંને પ્રજાતિને એક જ ખોરાક ન આપી શકાય.[૪૮] સસલાં રોગોના સંગ્રાહક પણ હોય શકે છે (જેમકે શ્વાસ સંબંધી ચેપ બૉરડેટેલા અને પેસ્ટ્રુલા ), જે ગિનિ પિગને લાગી શકે છે.[૪૯] એટલે સુધી કે, નાના સસલા પણ ગિનિ પિગ કરતા વધુ તાકતવાન હોય છે અને એટલે જ ઈરાદાપૂર્વક કે આંતરિક ઈજા પહોંચાડી શકે છે.[૫૦]

વર્તણૂક

[ફેરફાર કરો]

ગિનિ પિગ્સ ખોરાક લેવા માટે મુશ્કેલ રસ્તો શીખી શકે છે, અને શીખેલો રસ્તો મહિનાઓ સુધી ચોક્કસપણે યાદ રાખી શકે છે. સમસ્યા ઉકેલવાની તેમની સૌથી મજબૂત રણનીતિ હલનચલન છે.[૫૧] ગિનિ પિગ્સ નાના અવરોધો કૂદાવી શકે છે, જ્યારે તેઓ ચઢવામાં નબળા હોય છે, અને વધુ પડતા ચપળ નથી હોતા. તેઓ અત્યંત સહેલાઈથી આશ્ચર્યચકિત થઈ જાય છે, અને ક્યાં તો તે લાંબા ગાળા માટે કોઈ સ્થળે સ્થિર થઈ જશે અથવા છુપાવા માટે ઝડપથી દોડશે, જ્યારે તેઓ ભય અનુભવે છે ત્યારે અત્યંત ઝડપથી નાસી છૂટે છે.[૩૬] ચોંકી ગયેલા ગિનિ પિગના મોટા સમૂહ “નાસભાગ” કરશે, હિંસક પ્રાણીને ગૂંચવવા માટે ગમે તે દિશામાં દોડાદોડ કરશે.[૫૨] ઉશ્કેરાયેલા હોય ત્યારે, ઉત્તર ધ્રુવની બિલાડીના વોર ડાન્સ ને મળતી આવતી હિલચાલમાં, ગિનિ પિગ્સ વારંવાર હવામાં નાના કૂદકા મારી શકે છે (જે “પોપકોર્નિંગ” તરીકે ઓળખાય છે).[૫૩] તેઓ ખૂબ સારા તરવૈયાઓ પણ છે.[૫૪]

ગિનિ પિગ "સામાજિક દુલ્હો"

ઘણી ખિસકોલીઓ અને ઉંદરોની જેમ, ગિનિ પિગ કેટલીક વાર એકમેકની માવજત કરવાની સામાજિક વિધિમાં ભાગ લે છે, અને તેઓ નિયમિતપણે પોતાની માવજત કરે છે.[૫૫] માવજત કરવાની પ્રક્રિયા દરમિયાન તેઓ આંખમાંથી એક દૂધ-જેવો સફેદ પદાર્થ કાઢે છે અને વાળમાં ઘસે છે.[૫૬] ડુક્કરોના સમૂહો ઘણીવાર એકબીજાના વાળ ચાવતા હોય છે, પરંતુ આ પદ્ધતિ, સામાજિક સંકેતને બદલે, સમૂહની અંદર દરજ્જા સ્થાપવા માટે છે.[૫૪] કરડીને(ખાસ કરીને કાન), રુંવાડા ઉભા કરીને, આક્રમક અવાજો કરીને, જોરથી માથા પર મારીને અને કૂદકા મારી હુમલા કરીને પણ સત્તા સ્થપાય છે.[૫૭] બિન-જાતીય હોય કેવો સત્તાના ડોળનો આધાર પણ સમાન લિંગના સમૂહોમાં સામાન્ય છે.

ગિનિ પિગની દૃષ્ટિ મનુષ્યો જેટલી સારી નથી હોતી, પરંતુ તેમની દૃષ્ટિની મર્યાદા વિશાળ હોય છે(લગભગ 340°)[૫૮] અને તેઓ આંશિક રંગીન જૂએ છે(દ્વિવણ દૃષ્ટિમાં). તેમણે સાંભળવા, સૂંઘવા, અને અડકવાની ઇન્દ્રિયો ખૂબ સારી વિકસાવી છે.[૫૯] સમાન જાતિના સભ્યો વચ્ચે ઉચ્ચારણો જ સંપર્કનું પ્રાથમિક સાધન છે.[૬૦] કેટલાક અવાજો છેઃ[૬૧][૬૨]

  • વ્હીક (Wheek) – એક મોટો અવાજ છે, જેનું નામ રવાનુકારી છે, અને તે સિસોટી તરીકે પણ ઓળખાય છે. સામાન્ય ઉત્તેજનાનો આ ભાવ, તેના માલિકની હાજરીની પ્રતિક્રિયા સ્વરૂપે અથવા ખવડાવતી વખતે આવી શકે છે. આ કેટલીક વાર અન્ય ગિનિ પિગને શોધવા માટે વપરાય છે, જો તેઓ દોડી રહ્યા હોય. જો કોઈ ગિનિ પિગ ખોવાઈ ગયું હોય, તો તે મદદ માટે વ્હીક કરી શકે છે. audio speaker iconlisten (મદદ·માહિતી)
  • પરપોટાનો અવાજ કરવો અથવા ખુશીથી ઘુરઘુર કરવું – જ્યારે ગિનિ પિગ પોતે જ આનંદ કરી રહ્યું હોય, ત્યારે આ અવાજ કરે છે, જેમ કે જ્યારે તેને વ્હાલ કરાઈ રહ્યું હોય અથવા ઉંચકવામાં આવ્યું હોય. જ્યારે તેઓ પોતાની માવજત કરી રહ્યા હોય, નવી જગ્યાની તપાસ કરવા માટે આમ તેમ ફરી રહ્યા હોય, અથવા જ્યારે ખોરાક અપાય ત્યારે પણ આ અવાજ કરી શકે છે. audio speaker iconlisten (મદદ·માહિતી)
  • ગડગડાટ કરવો - સામાન્ય રીતે આ અવાજ સમૂહની અંદર સત્તાની વાત હોય ત્યારે થતો હોય છે, તેમ છતાં ડરી ગયા હોય અથવા ગુસ્સે હોય ત્યારે પણ પ્રતિક્રિયા સ્વરૂપે આ અવાજ આવી શકે છે. આ કિસ્સાઓમાં ગડગડાટનો અવાજ ઘણીવાર ઉંચો હોય છે અને થોડા જ સમયમાં તેમનું શરીર ધ્રૂજે છે. સામાન્ય રીતે માદા ગિનિ પિગને ખુશ કરવા માટે, નર ગિનિ પિગ ઊંડાણથી ઘુરઘુરાટ કરે છે, અને માદા ગિનિ પિગને[૬૩] “રંબલસ્ટ્રટ્ટીંગ” તરીકે ઓળખાતી વર્તણૂકમાં ઝૂલાવે છે અને ગોળ ગોળ ફેરવે છે. ધીમો ગડગડાટ એ અનિચ્છાથી દૂર જતી વખતે ઉદાસીન પ્રતિકાર દર્શાવે છે. audio speaker iconlisten (મદદ·માહિતી)
  • ચટ્ટીંગ અને રડવું – પીછો કરવાની સ્થિતિઓમાં, પીછો કરનાર અને જેનો પીછો થઈ રહ્યો છે તે, વારાફરતી આ અવાજ કરે છે. audio speaker iconlisten (મદદ·માહિતી)
  • ક્ષિપ્રોચ્ચારણ દોષ – આ અવાજ દાંત પીસી કકડાવીને કરાય છે, અને સામાન્ય રીતે ચેતવણીનો સંકેત છે. આ અવાજ કરતી વખતે ગિનિ પિગ તેમનું માથું ઉંચકતા હોય છે. કેટલીકવાર ખૂબ હળવા પ્રકારથી દાંત પીસીને કકડાવવાનો અર્થ થાય છે કે ગિનિ પિગને તેને ગમતી ચીજ જોઈએ છે, જે ક્યાંક તેની આસપાસ છે પરંતુ પહોંચની બહાર છે.ઢાંચો:Or
  • ચીસ પાડવી અથવા કિકયારી કરવી – દુઃખાવા અથવા ભયની પ્રતિક્રિયામાં કરાતો, એક ઊંચી-તીવ્રતાનો અસંતુષ્ટીનો અવાજ. audio speaker iconlisten (મદદ·માહિતી)
  • ચીં ચીં કરવું – પક્ષીના ગીત જેવો, ઓછો-સામાન્ય આ અવાજ, તણાવ સાથે સંબંધિત જણાય છે, અથવા જ્યારે બાળ ગિનિ પિગ ઈચ્છતું હોય કે તેને ખવડાવાય. કદાચ જ ક્યારેક, ચીં ચીંનો અવાજ કેટલી મિનિટ સુધી પણ રહેતો હોય છે. audio speaker iconlisten (મદદ·માહિતી)

સંવર્ધન

[ફેરફાર કરો]
ત્રણ બચ્ચાંઓને જન્મ આપનાર ગર્ભવતી (ગિનિ પિગ) અઠવાડિયા પૂર્વે

ગિનિ પિગ સમગ્ર-વર્ષ જન્મ આપવા માટે સક્ષમ છે, સામાન્ય રીતે વસંતમાં જન્મની સંખ્યા વધી જાય છે; પ્રતિ વર્ષ વધુમાં વધુ પાંચ વખત તે સગર્ભા થઈ શકે છે.[૯] 63-68 દિવસોની સરેરાશ સાથે, ગર્ભાધાનનો સમયગાળો 59-72 દિવસો સુધી રહે છે.[૪૩] ગર્ભાધાનના લાંબા સમય અને બચ્ચાંઓના મોટા કદને કારણે, સગર્ભા માદાઓ કદાવર અને રીંગણી-આકારની થઈ જાય છે, તેમ છતાં કદ અને આકારમાં ફેરફાર જુદો જુદો હોય છે. મોટા ભાગના અન્ય દાંતથી કરડી ખાનારાં પ્રાણીઓ (ખિસકોલીઓ અને ઉંદરો)ના સંતાનો કે જેમને જન્મ સમયે ખૂબ જ સંભાળની જરૂર પડતી હોય છે, તેમના કરતાં વિપરીત, નવા જન્મેલા બચ્ચાંઓ વાળ, દાંત નહોર અને આંશિક દૃષ્ટિ સાથે સુવિકસિત હોય છે;[૫૪] તેઓ તરત જ હલનચલન કરી શકે છે, અને તરત જ ઘન ખોરાક ખાવાનું શરૂ કરી શકે છે, તેમ છતાં તેઓ ધાવવાનું ચાલું રાખે છે. સગર્ભાઓ 1-6 બચ્ચાંઓને ત્રણની સરેરાશથી જન્મ આપી શકે છે;[૨૯] અત્યાર સુધીમાં નોંધાયેલું સગર્ભાનું સૌથી મોટું કદ 17 છે.[૬૪]

ગિનિ પિગ સમગ્ર-વર્ષ જન્મ આપવા માટે સક્ષમ છે, સામાન્ય રીતે વસંતમાં જન્મની સંખ્યા વધી જાય છે. બચ્ચાંઓના મોટા જથ્થા ગર્ભાશયમાં જ ગર્ભનું મૃત્યુ થવાની ઘટનામાં વધુ પરિણમે છે, પરંતુ બચ્ચાંઓનો જન્મ વિકાસના વધુ આગળના તબક્કામાં થતો હોવાથી, નવજાતના મૃત્યુ દર પર માતાનું દૂધ મળવામાં પડતી અછત અસર કરે છે.[૬૫] જો ધવડાવવાનું ચાલુ હોય તો સાથે રહેતી માદાઓ માતૃત્વના કર્તવ્યોમાં મદદ કરે છે.[૬૬]નર અને માદા ગિનિ પિગ્સ સામાન્ય કદ સિવાય બાહ્ય દેખાવમાં જુદા નથી પડતા. બંને લિંગોમાં ગુદાની સ્થિતિ જનનાંગની ઘણી નજીક હોય છે. યોનિમુખથી રચાતા Y-આકારની બાહ્ય રૂપરેખાથી માદા જનનાંગ ઓળખી શકાય છે; જ્યારે નર જનનાંગ શિશ્ન જેવા દેખાતા હોય શકે છે અને ગુદા સરખો આકાર રચે છે, જો આસપાસના વાળમાં દબાણ આપવામાં આવે તો શિશ્ન બહાર આવી જશે.[૬૭] અંડકોશના સોજાથી નર ટેસ્ટેસ બહારથી પણ દૃશ્યમાન હોઈ શકે છે.

ગિનિ પિગનું આઠ કલાકનું બચ્ચું

3-5 અઠવાડિયાઓમાં નર જાતીય રીતે પુખ્ત થાય છે; માદા વહેલામાં વહેલી 4 અઠવાડિયાઓમાં પ્રજનનક્ષમ થઈ શકે છે અને તેઓ પુખ્ત થાય તે પહેલા જ ગર્ભના જથ્થાને ધારણ કરી શકે છે.[૬૮] જે માદાઓએ ક્યારેય જન્મ નથી આપ્યો તે સામાન્ય રીતે, છ માસની ઉંમર બાદ, બસ્તિપ્રદેશના સાંધામાં, કોમલાસ્થિના સાંધાને ફરી પૂર્વવત ન થઈ શકે તે રીતે સડાવી દે છે.[૪૩] જો આવું બન્યા પછી તેઓ સગર્ભા થાય, તો ગર્ભ નળી પૂરતી પહોળી નહિં થાય, અને તેઓ જન્મ આપવાનો પ્રયત્ન કરે ત્યારે ડિસ્ટોસા(dystocia-એટલે જન્મ આપવામાં તકલીફ પડવી-બાળક પૂરું બહાર ન આવી શકે)માં અને મૃત્યુમાં પરિણમી શકે છે.[૬૯] માદાઓ જન્મ આપ્યાના 6-48 કલાકમાં સગર્ભા થઈ શકે છે, પરંતુ આમ વારંવાર સગર્ભા થવું માદા માટે સ્વાસ્થ્યપ્રદ નથી.[૭૦]

સગર્ભા અવસ્થામાં ભારે રક્તદાબની અવસ્થા સામાન્ય છે અને ઘણી સગર્ભા માદાઓને તે મારી નાંખે છે. લોહીમાં ઝેર ફેલાવાના આ રોગના લક્ષણોમાં અરુચિ, બળનો અભાવ, વધુ પડતી લાળ ઝરવાનો, અને કિટોન્સના કારણે મીઠ્ઠી અથવા ખાટી શ્વાસની વાસનો અને આગળ વધી ચૂકેલા કિસ્સાઓમાં રક્તાઘાતનો સમાવેશ થાય છે.[૭૧] ગરમ આબોહવામાં, સગર્ભા અવસ્થામાં ભારે રક્તદાબની અવસ્થા ઘણી સામાન્ય છે.[૭૨] સગર્ભાવસ્થાની અન્ય ગંભીર તકલીફોમાં ગર્ભાશયનું બહાર નીકળી આવવું, હાઈપોકેલસેમિયા (hypocalcaemia-એક પ્રકારનું કેલ્શિયમ લોહીમાં ઘટી જતાં ઉદભવતી સ્થિતિ), અને મેસ્ટિટિસ (mastitis-સ્તનમાં થતાં ચેપનો એક પ્રકાર)નો સમાવેશ થાય છે.[૭૩]

ખોરાક

[ફેરફાર કરો]
ઘાસ ખાતુ સિલ્વર અગુટી ગિનિ પિગ

ઘાસ એ ગિનિ પિગોનો કુદરતી આહાર છે. તેમની દાઢો ખાસ કરીને વનસ્પતિ જેવા પદાર્થ ચાવવા માટે અનુકૂળ હોય છે, અને પ્રાણીના સમગ્ર આયુષ્ય દરમિયાન સતત વધતી રહે છે.[૭૪] ઘાસ-ખાતા સ્તનવર્ગનાં મોટા ભાગના પ્રાણીઓ ઘણા મોટા હોય છે અને તેમનું લાંબું પાચન તંત્ર હોય છે; જ્યારે ગિનિ પિગોનો મોટા ભાગના ખિસકોલીઓ અને ઉંદરો કરતાં મોટા આંતરડાનો મોટો ભાગ ઘણો લાંબો હોય છે, તેમણે પોતાના આહારને પૂરો કરવા માટે તેમનો પોતાનો જ મળ ખાઈને, કૉપ્રોફેગી પણ કરવી જ પડે છે.[૭૫] જો કે તેઓ આડેધડપણે પોતાનો બધો જ મળ નથી ખાતા, પરંતુ સેકોટ્રોપ્સ તરીકે ઓળખાતી, ખાસ પોચી ગોળીઓ ઉત્સર્જિત કરે છે, જે યોગ્ય પાચન માટે જરૂરી B વિટામિન્સ, ફાઈબર અને જીવાણુ ફરીથી બનાવે છે.[૭૬] સેકોટ્રોપ્સ (અથવા કિકલની ગોળીઓ) સીધેસીધું મળદ્વારમાંથી જ ખવાય છે, સિવાય કે ગિનિ પિગ સગર્ભા અથવા સ્થૂળ હોય.[૪૮] તેમનું આ વર્તન સસલાંઓમાં પણ સમાન છે. વૃદ્ધ ડુક્કરો અથવા ડુક્કરની માદાઓમાં (નાના હોય તેમાં ભાગ્યે જ જોવા મળતી સ્થિતિ), મળદ્વારમાંથી પોચી ગોળીઓને ઉત્સર્જિત થવા દેતા સ્નાયુઓ નબળા પડી શકે છે. આ કબજિયાત (anal impaction-નો શબ્દશઃ અર્થ છે મળદ્વારની અંદર જ સજ્જડ ચોંટી રહેવુ- શ્વાન સાથે પણ આ સ્થિતિ સર્જાય તો તેને constipation કહેવાને બદલે anal impaction કહેવાય છે, મનુષ્યો માટે આ ટર્મ ન વાપરી શકાય, અપશબ્દ તરીકે પણ વપરાય છે) તરીકે ઓળખાતી સ્થિતિ પેદા કરે છે,) જે ડુક્કરોને સેકોટ્રોપ્સ ફરીથી પચાવતા અટકાવે છે, જોકે કઠણ મળના ગોળાઓને જામી ગયેલા મળ વચ્ચેથી પસાર થઈ શકે છે.[૭૭] આ સ્થિતિ કામચલાઉ ધોરણે સાવચેતીપૂર્વક જમા થયેલા મળને હટાવીને હળવી કરી શકાય છે.

ગિનિ પિગ્સને ઘાસની તાજી ગંજીઓ, જેવી કે તિમોથી ઘાંસ (timothy-આ અમેરિકા અને યુરોપમાં ઉગતું ખાસ પ્રકારનું ઘાસ છે), અને વધુમાં તિમોથીથી આધારિત હોય તેવા ખોરાકના ગોળાઓ ખવડાવવાથી ફાયદો થાય છે. ગદબ પણ ખોરાકનો એક પ્રચલિત વિકલ્પ છે; મોટા ભાગના ગિનિ પિગ્સ જ્યારે તેમને અપાય ત્યારે મોટા પ્રમાણમાં ગદબ ખાશે,[૭૮] જો કે પુખ્ત ગિનિ પિગને ગદબ ખવડાવવા અંગે થોડો વિવાદ છે.[૭૯] કેટલાંક પાળતુ પશુના માલિકો અને પ્રાણીઓના દાક્તરોએ સલાહ આપી છે કે, ઘાસની ગંજીઓને બદલે ફળી તરીકે, મોટા પ્રમાણમાં ગદબ ખાવાથી સ્થૂળતા આવી શકે છે, સાથે જ અતિશય કૅલ્સિયમના કારણે પિત્તાશયમાં પથરીઓ થઈ શકે છે, એમ તો કોઈને પણ થઈ શકે છે પરંતુ સગર્ભા અને ઘણા નાના ગિનિ પિગ્સને ખતરો રહે છે.[૮૦][૮૧] તેમ છતાં, છપાયેલા વૈજ્ઞાનિક સ્ત્રોતોમાં ગદબનો પ્રોટીન, એમીનો એસિડ અને ફાઈબરની ફરીથી પૂર્તિ કરનારા સ્ત્રોત તરીકે ઉલ્લેખ થયેલો છે.[૮૨][૮૩]

મનુષ્યોની જેમ, પરંતુ અન્ય મોટા ભાગના સ્તનવર્ગના પ્રાણીઓથી વિપરીત, ગિનિ પિગ્સ પોતાનું વિટામિન C પોતે શરીરમાં જ નથી બનાવી શકતા અને આ મહત્વપૂર્ણ પોષક તત્વને ખોરાકમાંથી જ મેળવવું પડે છે. જો ગિનિ પિગ્સ પૂરતું વિટામિન C ખોરાકમાં ન લે તો, તેઓ શક્યપણે જીવલેણ સ્કર્વિથી પીડાઈ શકાય છે. ગિનિ પિગ્સને રોજના 10 મિલિગ્રામ વિટામિન સીની જરૂર હોય છે (જો સગર્ભા હોય તો 20 મિલિગ્રામ), જેને તાજા, કાચા ફળો અને શાકભાજી (જેમ કે બ્રોકોલી, સફરજન, કોબી, ગાજર, સેલરિ અને પાલકની ભાજી) અથવા પૂરક આહારોમાંથી મેળવી શકાય છે.[૮૪] ગિનિ પિગ્સ માટે તંદુરસ્ત આહારમાં કૅલ્સિઅમ, મેગ્નેશિયમ, ફૉસ્ફરસ, પૉટેશિયમ, અને હાયડ્રજન આયન્સનું એક જટિલ સંતુલન જરૂરી છે; વિટામિન્સ ઈ, એ, અને ડી પણ પૂરતા પ્રમાણમાં જરૂરી છે.[૮૫] અસમતોલ આહાર સ્નાયુગત સદોષ આહાર, મેટાસ્ટેટિક કેલ્સિફિકેશન, ગર્ભાવસ્થા સાથેની મુશ્કેલીઓ, વિટામિનની ઊણપ, અને દાંતની તકલીફો સાથે સંલગ્ન છે.[૮૬] શું આરોગવા યોગ્ય છે અને શું નથી તે જીવનની શરૂઆતમાં શીખેલા ગિનિ પિગ, તાજા ફળો અને શાકભાજી ખાવાના સમયે ચંચળ બની જ જતાં હોય છે, અને તેમની ટેવો પરિપક્વ થયા બાદ બદલવી મુશ્કેલ બની જાય છે.[૮૭] તેઓ આહારમાં એકાએક ફેરફાર થતાં યોગ્ય પ્રતિક્રિયા નથી આપતા; નવો ખોરાક સ્વીકારવાને બદલે તેઓ ખાવાનું બંધ કરીને ભૂખ્યા રહી શકે છે.[૫૪] ઘાસની ગંજીઓ અથવા અન્ય ખોરાકને વારંવાર પૂરો પાડવાની ભલામણ કરાયેલી છે, કારણ કે ગિનિ પિગ સતત ખાતા રહે છે અને જો ખોરાક હાજર ન હોય તો તેમના પોતાના વાળ ખાવા જેવી ટેવ વિકસાવી શકે છે.[૮૮] ગિનિ પિગના દાંત સતત વધ્યા કરે છે, તેથી તેઓ નિયમિતપણે કરડ્યા કરે છે, એમ પણ થાય કે તેમના દાંત તેમના મોઢા માટે ઘણા મોટા પણ બની જાય છે, જે તીણા દાંત વાળા કરડી ખાનારા પ્રાણીઓમાં એક સમાન તકલીફ છે.[૪૦] ગિનિ પિગ કાપડ, કાગળ, પ્લાસ્ટિક અને રબર પણ ચાવે છે.

બ્રેકન, બ્રાયનિ, બટરકપ, રાઈનો છોડ, ડેડલી નાઈટશેડ, ફોક્સગ્લવ, હેલિબોર, હેમલોક, લિલિ ઓફ ધ વેલી, મેવીડ[disambiguation needed], મંકસ્હુડ, પ્રિવિટ, રેગવર્ટ, રેવંચી, સ્પીડ્વેલ, ટોડફ્લેક[disambiguation needed], અને વાઈલ્ડ સેલરિ સહિત સંખ્યાબંધ છોડ ગિનિ પિગ માટે ઝેરી હોય છે.[૮૯] વધુમાં, કોઈ પણ છોડ જે ગાંઠમાંથી ઉગે છે (ઉ.દા. ટયૂલિપ અને ડુંગળી) તે સામાન્ય રીતે ઝેરી માનવામાં આવે છે.[૮૯]

આરોગ્ય

[ફેરફાર કરો]
ટોર્ટોકોલિસ અને રાઈ નેક નામની બિમારીથી પીડાતું વિવિધ રંગી ગિનિ પિગ

પાળેલા ગિનિ પિગને થતાં રોગોમાં શ્વાસોચ્છ્વાસને લગતાં ચેપો, ઝાડાં, સ્કર્વિ (વિટામિન સીની ઊણપ, સામાન્ય રીતે નિષ્ક્રિયતાના લક્ષણોથી ઓળખાય છે સ્કર્વિ), ચેપથી થતાં ગુમડાં (અનેક વાર ડોકમાં, ગળામાં ભરાયેલી ઘાસની ગંજીઓના કારણે, અથવા બાહ્ય ઉઝરડાઓથી થતાં ગુમડાં), અને જૂ, અતિ સૂક્ષ્મ જંતુઓ, અથવા ફૂગથી થતાં ચેપોનો સમાવેશ થાય છે.[૯૦] મેન્જ માઈટ્સ (ટ્રિક્સાકેરસ કાવીઈ ) વાળ ખરવાનું સામાન્ય કારણ છે, અને અન્ય લક્ષણોમાં અતિશય ખંજવાળ, અડકવામાં આવે ત્યારે અસામાન્ય આક્રમક વર્તન(દુઃખાવાને કારણે), અને કેટલાક કિસ્સાઓમાં રક્તાઘાતોનો પણ સમાવેશ થાય છે.[૯૧] ગિનિ પિગ “ચાલતી જૂઓ” (ગ્લિરિકોલા પોર્ચેલી )થી પણ પીડાઈ શકે છે, જૂ એક નાનું સફેદ જંતુ છે, જે વાળમાં ફરતું જોઈ શકાય છે; આ જૂઓના ઈંડાઓ, જે કાળા અથવા સફેદ ડાઘાઓ તરીકે વાળ સાથે લાગેલા દેખાય છે, કેટલીકવાર “સ્થિર જૂ” તરીકે ઓળખાય છે. વાળ ખરવાના અન્ય કારણોમાં અંડાશયમાં થતી પાણીની ગાંઠો જેવી સારવાર માંગતી છુપી બિમારીની સ્થિતિને કારણે સર્જાયેલી હોર્મોનલ ગરબડ હોઈ શકે છે.[૯૨]

બાહ્ય ચીજો, ખાસ કરીને ઘાસની ગંજીઓ અથવા તણખલાઓના નાના ટુકડાં, ગિનિ પિગની આંખમાં ઘુસી શકે છે, જે અતિશય પલકારા, આંસુ નીકળવા, અને કેટલાંક કિસ્સાઓમાં આંખના પડદાં પર ઈજા થવાથી આંખ પરની અપારદર્શક છારીમાં પરિણમે છે.[૯૩] ઘાસની ગંજીઓ અથવા તણખલાઓની રજકણો છીંકપણ લાવી શકે છે. સમયાંતરે છીંક ખાવું ગિનિ પિગ માટે સામાન્ય છે, જ્યારે વારંવાર છીંક આવવી, ખાસ કરીને વાતાવરણ બદલાવાની પ્રતિક્રિયારૂપે છીંક આવવી ન્યૂમોનિઆનું લક્ષણ હોઈ શકે છે. ન્યૂમોનિઆની સાથે ટોર્ટિકોલીસ (torticollis એટલે wryneck- જેનો અર્થ થાય છે વિકૃત અથવા એક તરફ વાંકી થઈ ગયેલી ડોક) પણ થઈ શકે છે અને તે જીવલેણ હોઈ શકે છે.[૯૪]ગિનિ પિગનું જાડું અને નાનું સુગઠિત શરીર હોવાથી, આ પ્રાણી અતિશય ગરમી કરતાં અતિશય ઠંડી વધુ સહેલાઈથી સહન કરે છે.[૯૫] તેમના શરીરનું સામાન્ય તાપમાન 101–104 °F (38–40 °C),[૯૬] છે અને તેથી તેમની આસપાસના વાતાવરણનું આદર્શ તાપમાન મનુષ્યો માટેના તાપમાન સમાન, લગભગ 65–75 °F (18–24 °C) જેટલું હોય છે.[૯૫] આસપાસનું સતત તાપમાન 90 °F (32 °C) કરતાં વધુ હોય ત્યારે અતિક્રિયતા અને મૃત્યુ સાથે જોડાયેલું છે, ખાસ કરીને સગર્ભા માદા ડુક્કરોમાં.[૯૫] વારંવાર હવાફેર અથવા પવનવાળું વાતાવરણ ગિનિ પિગને અનુકૂળ નથી,[૯૭] અને 30-70%ની મર્યાદાની બહારના અતિશય ભેજને નબળી પ્રતિક્રિયા આપે છે.[૯૮]

ગિનિ પિગ એવા પ્રાણીઓ છે જેનો શિકાર થાય છે, અને તેમની જીવન જીવવાના સંઘર્ષની સહજવૃત્તિ, માંદગીના સંકેતો અને પીડાને ઢાંકી દેવાની છે, અને ઘણી વખત સ્વાસ્થ્યની તકલીફો ગંભીર સ્થિતિમાં અથવા ખૂબ પાછળના તબક્કામાં પહોંચે ત્યાં સુધી દ્રશ્યમાન ન પણ હોય શકે. પેનિસિલિન સહિત, મોટા ભાગના ઍન્ટિબાયૉટિક્સ (જીવાણુનાશકો)થી ગિનિ પિગ અત્યંત સંવેદનશીલ હોવાથી રોગની સારવાર વધુ મુશ્કેલ બને છે, આ ઍન્ટિબાયૉટિક્સ આંતરડાંમાંના જરૂરી ફૂગ અને બેક્ટેરિઆને મારી નાંખે અને ઝડપથી ઝાડાં થવા લાગે છે અને કેટલાંક કિસ્સાઓમાં, મૃત્યુ પણ થાય છે.[૯૯] પ્રાણીઓની અન્ય જાતોને થતાં આનુવંશિક જનીની રોગો સમાન (શ્વાનોના કૂલામાં થતાં કુગઠનની જેમ), ગિનિ પિગમાં ઘણી બધી જનીની અસામાન્યતાઓ નોંધાઈ છે. સૌથી વધુ, અબિસિનિઅન ગિનિ પિગ્સની કાબરચીતરી ચામડીના રંગોની રચના, આંખની જન્મજાત ખામી અને પાચન તંત્રને લગતી મુશ્કેલીઓ સાથે સંકળાયેલી છે.[૧૦૦] અન્ય જનીની ખામીઓમાં “વોલ્ટ્ઝીંગ ડિઝીઝ” (બહેરાશ સાથે જોડાયેલી ગોળ ગોળ દોડવાની વૃત્તિ), લકવો અને ધ્રુજારીની સ્થિતિઓનો સમાવેશ થાય છે.[૧૦૧]

પાલતુઓ

[ફેરફાર કરો]
હાથમાં રાખેલું ગિનિ પિગ

જો તેમની જિંદગીની શરૂઆતમાં સાચી રીતે સંભાળવામાં આવે, તો ગિનિ પિગને ઉંચકવા અને લઈ જવા માટે વશ કરી શકાય છે, અને તેઓ ભાગ્યે જ કરડે કે નહોર મારે છે.[૫૪] તેઓ બીકણ હોય છે અને હંમેશા કંઈકને કંઈક શોધ્યા કરતાં હોય છે અને અનેકવાર તક પોતે જ સામી ઉભી હોય તેમ છતાં તેમના પાંજરામાંથી નાસી જતાં અચકાય છે.[૪૭] જો કે, જ્યારે તેમને મુક્તપણે ચાલવા દેવાય ત્યારે તેઓ નોંધપાત્ર ઉત્સુકતા બતાવે છે, ખાસ કરીને સુપરિચિત અને સલામત પ્રદેશમાં. તેમના માલિક સાથે સુપરિચિત બની ગયેલા ગિનિ પિગ્સ માલિક નજીક આવે ત્યારે સિસોટી વગાડે છે; પ્લાસ્ટિકની થેલી ખખડે અથવા રેફ્રિજરેટરના દરવાજા, મોટે ભાગે જ્યાં તેમનું ખાવાનું મૂકાયેલું છે, તે ખુલે ત્યારે પણ પ્રતિક્રિયા રૂપે ગિનિ પિગ સિસોટી વગાડવાનું શિખે છે. ગિનિ પિગને જોડીઓમાં અથવા; સમૂહોમાં રખાય તે વધુ ઈચ્છનીય છે, નહિંતર એકલતા માંગી લેતી એક વિગતવાર ચિકિત્સા સ્થિતિનું નિર્માણ થાય છે. એકલા ગિનિ પિગ તણાવ અને નિરાશાથી પીડાય તેની વધુ શક્યતા રહેલી છે;[૧૦૨] આ જ કારણ માટે, સ્વીડનમાં જે ખરીદદાર પાસ કોઈ બીજું ગિનિ પિગ ન હોય તેને એક ગિનિ પિગ વેચવું ગેરકાયદેસર છે.[૧૦૩] એક સામાન્ય ગેરસમજ છે કે નર ગિનિ પિગને સમૂહોમાં ન રાખી શકાય; નર ગિનિ પિગ ઉત્તમ સાથીદાર બની શકે છે, ખાસ કરીને જ્યારે નાની ઉંમરથી પરિચય કરાવાયો હોય ત્યારે અને, સામાન્ય રીતે જ્યારે મર્યાદિત જગ્યા અથવા સાધનસામગ્રી હોય અથવા માદા કરતાં નર ગિનિ પિગનું પ્રમાણ વધુ હોય ત્યારે આક્રમકતા નથી ઉદભવતી. ગિનિ પિગની સુસંગતતા લિંગ કરતાં વ્યક્તિત્વ પર વધુ ભારપૂર્વક આધાર રાખે છે.[૧૦૪]

પાળતુ ગિનિ પિગ ઘણી જાતિઓમાં આવે છે, જે યુરોપ અને ઉત્તર અમેરિકામાં તેમનો પરિચય થયા બાદ વિકસાવાઈ છે. આ વિવિધતા વાળ અને રંગ બંધારણમાં જુદી પડે છે. પાળતુ જાનવરોની દુકાનમાં જોવા મળતી એક સૌથી સામાન્ય વિવિધતા છે ઈંગ્લિશ શોર્ટહેર(અમેરિકન તરીકે પણ જાણીતી છે), જેને ટૂંકી, લીસી રુંવાટી હોય છે, અને અબિસિનિઅન, જેમની રુંવાટી કાઉલીક્સ (કાઉલીક્સ એટલે વાળનો વિરૂદ્ધ દિશામાં ઉગે તેમ માથા પર મૂકાયેલો જથ્થો) અથવા રોઝેટેસ (ગુલદસ્તાને બાંધવા માટેની સાટીનની પટ્ટીઓ)થી આડીઅવળી કરાયેલી છે. સંવર્ધકોમાં પણ પ્રચલિત હોય તેવી પ્રજાતિ પેરુના અને શેલ્ટિ (અથવા સિલ્કી- Silkie), જે બંને સીધા લાંબા વાળની પ્રજાતિઓ છે તે, અને ટેક્સેલ છે, જેના વાંકડિયા લાંબા વાળ છે. ગિનિ પિગનું સંવર્ધન અને પ્રદર્શન કરવા માટે સમર્પિત કેવી ક્લબ્સ અને સંસ્થાઓ વિશ્વભરમાં સ્થપાયેલી છે. અમેરિકન રેબિટ બ્રીડર્સ એસોસિએશન સાથે સંલગ્ન અમેરિકન કેવી બ્રીડર્સ એસોસિએશન, યુનાઈટેડ સ્ટેટ્સ અને કેનેડામાં નિયામક મંડળ છે.[૧૦૫] યુનાઈટેડ કિંગડમમાં બ્રિટિશ કેવી કાઉન્સિલ કેવી ક્લબ્સનું નિયમન કરે છે. આ પ્રકારના સંગઠનો ઓસ્ટ્રેલિયા (ઓસ્ટ્રેલિયન નેશનલ કેવી કાઉન્સિલ)[૧૦૬] અને ન્યૂઝીલેન્ડ(ન્યૂઝીલેન્ડ કેવી ક્લબ)માં હાજર છે.[૧૦૭] પ્રત્યેક ક્લબ કઈ પ્રજાતિઓ દર્શવાવવાને લાયક છે તે માટેના તેમના પોતાના પૂર્ણતા અને ચોકસાઈના માનકો જાહેર કરે છે.

સાંસ્કૃતિક અને માધ્યમ પ્રભાવ

[ફેરફાર કરો]
લાઈલક, કેસરી સફેદ ડાઘાવાળુ પેરુનું ગિનિ પિગ (શરીર પરના વાળની લંબાઈ દર્શાવતું)

મનુષ્યોની ઘરેલુ જિંદગીમાં વ્યાપકપણે ફેલાયેલી તેમની લોકપ્રિયતાના પરિણામ સ્વરૂપે, અને ખાસ કરીને ઘરમાં બાળકો સાથેની તેમની લોકપ્રિયતાના કારણે, ગિનિ પિગ સંસ્કૃતિ અને માધ્યમોમાં હાજરી દર્શાવી છે. સાહિત્યમાં પ્રાણીની કેટલીક નોંધપાત્ર હાજરીઓ, બેઅટ્રીક્સ પોટ્ટર દ્વારા લિખિત નવલકથા,[૧૦૮] ધ ફેઅરિ કૅરવૅન , અને મિશેલ બોન્ડની બાળકો માટેની શ્રેણી ઓલ્ગા દા પોલ્ગામાં છે,[૧૦૯] જેમાંના બંનેમાં ગિનિ પિગને મુખ્ય પાત્રોમાં દર્શાવાયેલા છે. અન્ય એક હાજરી સી. એસ. લૂએસ દ્વારા લિખિત ધ મેજિશિઅન્સ નેફ્યુ માં છેઃ તેમની પ્રથમ(ક્રમાનુસાર) ધ ક્રોનિકલ્સ ઓફ નાર્નિયા શ્રેણીમાં, ગિનિ પિગ વિશ્વો વચ્ચેના લાકડાંમાં પ્રવાસ કરનારું પ્રથમ પ્રાણી છે.[૧૧૦] એલિસ પાર્કર બટલર દ્વારા લખાયેલી ટૂંકી વાર્તા પિગ ઈઝ પિગ્સ નોકરશાહીની અસક્ષમતાની કહાણી છે; બે ગિનિ પિગને રેલવે સ્ટેશન પર તેમની જાતિ ન સ્વીકારાતા અટકાવી રાખવામાં આવે છે, જ્યારે મનુષ્યો દલીલ કરે છે કે તેમનું ભાડું નક્કી કરવાના હેતુથી તેઓ “ડુક્કરો” છે કે નહિં.[૧૧૧] બટલરની કહાણીએ, તેમાંથી, ડેવિડ ગેર્રોલ્ડ દ્વારા લખાયેલી, “ધ ટ્રબલ વિથ ટ્રિબ્બલ્સ” (The Trouble with Tribbles)ના Star Trek: The Original Series પ્રકરણને પ્રેરિત કર્યું.[૧૧૨] ધ ગોલ્ડન હેમ્સ્ટર સાગા પુસ્તકોમાં, એનરિકો અને કરુસો નામના બે ગિનિ પિગ છે, જે આધુનિક જમાનાના નાટ્ય અભિનતાઓ છે (એમના નામ એનરિકો કારુસો પરથી નામ પડાયા છે), આ બંને થોડા ઓછા મહત્વના પાત્રો ભજવે છે, અને ઘણીવાર મુખ્ય પાત્ર, ફ્રેડ્ડી ઔરાટસ, કે જેને આ બંનેના અભિનયના હાવાભાવ અત્યંત નાપસંદ છે, તેને ચીડવે છે.

ગિનિ પિગ ફિલ્મ અને ટેલિવિઝનમાં પણ દર્શાવાયેલા છે. ટીવી ફિલ્મ શ્રેડ્ડેરમેન રુલ્સમાં, મુખ્ય પાત્ર અને મુખ્ય પાત્ર જેના પર મોહિત હોય છે, તે બંને પાસે ગિનિ પિગ્સ હોય છે, આ બંને ગિનિ પિગ્સ કથામાં એક નાનકડો ભાગ ભજવે છે. 1998ની ફિલ્મ ડૉ. ડુલિટલ માં, ક્રિસ રોકના અવાજવાળું, રોડની નામનું ગિનિ પિગ મહત્વપૂર્ણ પાત્ર હતું અને ગિનિ પિગ લિનિ, નિક જૂનિયર્સ વન્ડર પેટ્સ માં સહ-કલાકાર છે. 1990 અને 2000ના દાયકામાં ગિનિ પિગ કેટલાંક મુખ્ય જાહેરાત અભિયાનોમાં વપરાયા હતા, એગ બેંકિંગ પીએલસી,[૧૧૩] સ્નેપલ અને બ્લોકબસ્ટર વિડીયોમાં તેમની હાજરી નોંધપાત્ર છે.[૧૧૪] ગિનિ પિગના હિમાયતીઓ, બ્લોકબસ્ટર કેમ્પેઈનને, ગિનિ પિગ અને સસલાંઓને એકસાથે પાંજરામાં પૂરવાનું વધી જવા માટેનું એક કારણ હોવાનું માને છે.[૫૦] ધ સાઉથ પાર્ક સિઝન 12ના એક પ્રકરણમાં "Pandemic 2: The Startling", પરિધાનો પહેરેલા વિશાળ ગિનિ પિગ પૃથ્વી પર તોફાન મચાવે છે.[૧૧૫] 2009ની વોલ્ટ ડિઝની પિક્ચર્સની ફિલ્મ જી-ફોર્સમાં યુ એસ સરકારના અતિશગય હોશિયાર કર્મચારીઓ તરીકે તાલીમબદ્ધ ગિનિ પિગના સમૂહને દર્શાવાયેલું છે. આ ફિલ્મ પર આધારિત, અત્યંત લોકપ્રિય વિડીયો ગેમ પણ જાહેર કરાઈ હતી.

વૈજ્ઞાનિક સંશોધનો

[ફેરફાર કરો]
પશુચિકિસ્તક તબીબી અધિકારી દ્વારા ગિનિ પિગના સામાન્ય આરોગ્ય અને ફેંફસાનું નિરીક્ષણ

વૈજ્ઞાનિક સંશોધનોમાં ગિનિ પિગનો ઉપયોગ એ અંદાજે 17મી સદીના પૂર્વેથી શરુ થયો હતો, જ્યારે ઈટાલિયન જીવશાસ્ત્રી માર્કેલ્લો માલપિઘિ અને કાર્લો ફ્રાકાસ્સાતીએ શારીરિક સંરચના સંદર્ભેના તેમના પરિક્ષણમાં તેમણે ગિનિ પિગ પર વિવિસેક્શન (વૈજ્ઞાનિક સંશોધન અર્થે જીવતા પ્રાણીની શસ્ત્રક્રિયા) કર્યું.[૧૧૬]1780માં એન્ટોનિઓ લાવોઈસેર એ તેના પ્રયોગમાં ગરમી ઉત્પાદન માપવા માટેના સાધન કેલરીમીટર સાથે ગિનિ પિગનો ઉપોયગ કર્યો. ગિનિ પિગના ફેફસાંમાંથી નિકળતી ઊર્જાને કારણે કેલરીમીટરની આસપાસનો બરફ પીગળવા માંડ્યો, જે દર્શાવતું કે ઓક્સિકરણ એ ફેંફ્સાના ગેસનું વિનિમય છે, જેમ એક મિણબત્તી સળગે છે.[૧૧૭]

19મી સદીના અંત ભાગમાં લુઈસ પાશ્ચર, એમિલ રોક્સ અને રોબર્ટ કોચના સંશોધનો દ્વારા રોગાણુ સિદ્ધાંત સ્થાપિત કરવામાં ગિનિ પિગે મહત્વનો ભાગ ભજવ્યો.[૧૧૮] ભ્રમણકક્ષામાં અવકાશીય ઉડ્ડાણ માટે ગિનિ પિગને અનેકવાર રજૂ કરવામાં આવ્યા છે, પ્રથમ વાર યુએસએસઆર (USSR) દ્વારા 1961 , 9 માર્ચના સ્પુતનિક 9 બાયોસેટેલાઈટ દ્વારા સફળ પુન: પ્રાપ્તી કરી હતી.[૧૧૯] ચીને પણ 1990માં ગિનિ પિગને પ્રવાસી તરીકે રાખીને એક બાયોસેટેલાઈટ છોડ્યું હતું, અને તેની પુન:પ્રાપ્તી કરી હતી.[૧૨૦]

ગિનિ પિગને તેના કાર્સેજનિક (કર્ક રોગ પેદા કરનાર) તત્વો માટેના એક પ્રયોગ માટે રાસાયણિક ઈંજેક્શન આપવામાં આવી રહ્યું છે.

અંગ્રેજી પરિભાષામાં સામાન્ય રીતે ગિનિ પિગ ને વૈજ્ઞાનિક સંશોધનના વિષય અથવા આધુનિક સમયમાં પ્રયોગ માટેના રૂપક તરીકે વાપરવામાં આવે છે, 20મી સદીના શરૂઆત પછીના આ દિવસો હતા; ઓક્સફોર્ડ અંગ્રેજી ડિક્સનરીએ 1913માં પ્રથમ વાર આ સંદર્ભે તેનો સૌપ્રથમ ઉપયોગ કર્યો.[૧૨૧]1933માં ગ્રાહક સંશોધનના સંસ્થાપક એફ. જે સ્કુલિંક અને આર્થર કાલ્લેટ ઉપભોક્તા સમાજમાં રૂપકના વિસ્તાર માટે 100,000,000 ગિનિ પિગ નામનું એક પુસ્તક લખ્યું.[૧૨૨] યુનાઈટેડ સ્ટેટ્સમાં આ પુસ્તક બેસ્ટ સેલર બન્યું, આથી બાદમાં આ પરિભાષા લોકપ્રિય બની અને ઉપભોક્તા સંરક્ષણ અભિયાનના વિકાસને પ્રોસ્તાહન મળ્યું.[૧૨૩]

આ શબ્દના નકારાત્મક અર્થ બાદમાં ચેક લેખક લુડવિક વાક્યુલિકની નવલકથા ઘી ગિનિ પિગ માં સોવિયતના એકહથ્થુ શાસન માટેના રૂપક તરીકે કરવામાં આવ્યો.[૧૨૪] 20મી સદી બાદ પણ ગિનિ પિગએ લેબોરેટ્રી પ્રાણી તરીકે ખાસા જાણીતા રહ્યા; 1660માં થયેલા સંશોધન પ્રમાણે યુ.એસ. (U.S.) માં વાર્ષિક 2.5 મિલિયન ગિનિ પિગનો ઉપોયગ થતો હતો,[૧૨૫] પરંતુ 1990ના મધ્ય સુધીમાં આ આંકડો ઘટીને 375,000 થયો હતો.[૫૪]

2007 સુધીમાં કુલ સંખ્યાની સરખામણીએ અંદાજે 2%ને લેબોરેટ્રી પ્રાણી તરીકે આવશ્યક ભાગ તરીકે માનવામાં આવે છે.[૧૨૫] ભૂતકાળમાં તેઓ અમુક નિશ્ચિત રસી અને રોગ વિરોધી જંતુ તરીકે ઉપયોગમાં આવતા હતા; ક્યારેક અત્યંત એલર્જિક રિએક્શન અથવા તીવ્રગ્રહિતાના પ્રતિભાવમાં એન્ટિબોડિસના ઉત્પાદન અંગેના અભ્યાસમાં તેઓને રોકવામાં આવતા.[૧૨૬] ઔષઘ વિજ્ઞાન અને ક્ષ-કિરણોના ઉપચાર અંગેના સંશોધનોમાં સામાન્યત: તેમનો ઓછો ઉપયોગ થાય છે.[૧૨૬] 20મી સદીના મધ્ય સુધીમાં પ્રયોગશાળાના સંદર્ભોમાં તેઓ અગાઉના મૂસ અને ઉંદરનું સ્થાન લઈ ચૂક્યા હતા. આવું એટલા માટે છે કારણ કે ગિનિ પિગના આનુવંશિક સંશોધનોમાં અન્ય તીણા દાંતવાળા કરડી ખાનારા પ્રાણીઓની સરખામણીએ તેને બોઈલ કરી શકાતા હતા. આમ છતાં પ્રજોત્પત્તિશાસ્ત્રજ્ઞ ડબલ્યુ. ઈ. કાસ્ટેલ અને સેવાલ રાઈટએ આ ક્ષેત્રે અભ્યાસમાં નોંધપાત્ર પ્રદાનો આપ્યા છે, ખાસ કરીને રુવાટીના રંગ સંદર્ભે.[૧૦૧][૧૨૭]2004માં યુ.એસ. (U.S.)ની નેશનલ હ્યુમન જિનોમ રિસર્ચ ઈન્સ્ટિટ્યૂટએ પાળતુ ગિનિ પિગના વંશસૂત્રોને અનુક્રમ કરવાની યોજના અંગે જાહેરાત કરી.[૧૨૮] સંક્રમક રોગોના ઉપાચાર અને સંશોધન સંદર્ભે મોટા પાયે ગિનિ પિગનો અમલ થયો હતો.[૧૨૬] બ્રુસીલોસિસ, તીવ્ર રોગો, કોલેરા, ડિપ્થેરિયા, પગ અને મોઢાના રોગો, ગ્લૅન્ડર્સ (ગધેડાંને થતો એક ચેપી રોગ અને પ્રાણઘાતક રોગ), ક્યુ તાવ, રોકી માઉન્ટેનનો તાવ અને અન્ય ટાઈફસમાં અનુભવાતી વિવિધ પ્રકારની તાણ વિગેરેની ઓળખમાં સામાન્ય રીતે તેનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે.[૧૨૬] ટીબીના ઉપચારમાં ખૂબ સામાન્ય પણે તેમનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે, કારણ કે તેઓ સરળતાથી માનવમાં ટીબીના બેક્ટેરિયાનું સંક્રમણ કરે છે.[૧૨૫] કારણ કે ગિનિ પિગ ગણતરીના પ્રાણીઓમાંથી એક છે કે જેઓ માણસની જેમ વિટામિન સીમાંથી કુત્રિમ રીતે સેન્દ્રિય પદાર્થ બનાવતા નથી, પરંતુ તેમના ખોરાકમાંથી જાતે જ તે મેળવે છે, તેઓ સ્કર્વી (વિટામીન સી ની ઊણપને લીધે થતો) અંગેના સંશોધનો માટે શ્રેષ્ઠ છે.[૧૨૫]

1907માં થયેલી એક આકસ્મિક શોધ પ્રમાણે ગિનિ પિગમાં પણ સ્કર્વીનો રોગ હોઈ સકે છે, 1932માં એસ્કોરબ્યુટેક પરિબળનું રાસાયણીક બંધારણ સાબિત કરવા માટે તેમનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો, અને આમ ગિનિ પિગ મોડેલ એ વિટામિન સી સંશોધનમાં એક મહત્વનો ભાગ સાબીત થયા.[૧૨૯][૧૩૦] સેરોલોજીમાં પૂરત તત્વોએ મહત્વના ઘટક છે, જેમને સૌપ્રથમ વાર ગિનિ પિગના રક્તમાંથી છૂટા પાડવામાં આવ્યા હતા.[૧૨૫] ગિનિ પિગ અસામાન્ય ઈન્યુલિન ફેરફાર ધરાવે છે અને તે ઈન્સ્યુલિન વિરોધી એન્ટિ-બોડી સતંતિ માટે અનુકૂળ જાત છે.[૧૩૧][૧૩૨] અન્ય સ્તનધારી પ્રાણીઓઓમાં જોવા મળે છે તે કરતા ગિનિ પિગ ઈન્સ્યુલિનનું 10 ગણુ વધુ પ્રમાણ ધરાવે છે, જે શક્ય છે કે તેના નિયમિત વિકાસમાં મહત્વનું છે, કે જે ભૂમિકા વિકાસના હોર્મોનની હોય છે.[૧૩૩] વધુમાં બાળકોમાં મધુપ્રમેહ અને મહિલાઓમાં વધુ પડતી ગર્ભાવસ્થાને કારણે પ્રિ-એકલેમ્પસિઆની સ્થિતિમાં ભારે રક્તદાબની અવસ્થાના અભ્યાસ માટે ગિનિ પિગને નમૂનારૂપ જીવતંત્ર તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.[૬૬] મુખ્યત: બહાર સંકરણ કરાયેલી જાતોના વૈજ્ઞાનિક સંશોધનો સંદર્ભે ગિનિ પિગ જાતનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. એક તરફ સામાન્ય અમેરિકી અથવા અંગ્રેજી પશુધનમાંથી બે મુખ્ય જાતો હાર્ટલેય અને ડુન્કિન-હાર્ટલેય પ્રયોગશાળામાં મુખ્યત્વે ઉપયોગમાં લેવાય છે; આ અંગ્રેજી જાત અલ્બિનો છે, આ સાથે પિગમેન્ટ જાતો પણ ઉપલબ્ધ હતી.[૧૩૪] આંતરિક સંકરણ કરાયેલી જાતો ખૂબ અસામાન્ય હોય છે અને ખાસ પ્રકારના સંશોધનોમાં જ તેમનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે, જેવા કે ઈમ્યુન સિસ્ટમ મોલેક્યુલર બાયોલોજી. આંતરિક સંકરણ કરાયેલી જાતોમાંથી બે હજુ પણ મોટા પાયે ઉપયોગમાં લેવાય છે, જેને અનુસરતા સ્વેલ રાઈટના નામ પરથી સ્ટ્રેઈન 2 અને સ્ટ્રેઈન 13 તરીકે ઓળખાય છે.[૧૦૧][૧૩૪]

1980થી વાળ વિનાના ગિનિ પિગનો વૈજ્ઞાનિક સંશોધનોમાં ઉપયોગ થતો આવ્યો છે, ખાસ કરીને ત્વચાને લગતા અભ્યાસોમાં. વાળ વિનાના અને ચેપનો પ્રતિકાર કરવાની અશક્તિ વાળી જાત એ 1979માં ઈસ્ટમેન કોડેક કંપની પર હાર્ટલે સ્ટોક દ્વારા જન્મજાત આનુવંશિક ફેરફારો કરી પ્રયોગશાળામાં પજોત્પતી દ્વારા ઓલાદ પેદ કરવામાં આવી તેનું પરિણામ હતું.[૧૩૫]ઈન્સ્ટિટ્યૂટ આર્મન્ડ ફ્રાપ્પિએર એ 1978માં અસુરક્ષિત વાળ વિનાની જાતને ઓળખી કાઢી હતી અને ચાર્લેસ રિવર લેબોરેટ્રી એ 1980માં સંશોધને અર્થે આ જાતનું પુન: ઉત્પાદન કર્યું હતું.[૧૩૬] ત્યાર બાદ કાવી ફેન્સિઅર્સ એ વાળ વિનાની જાતનું સ્થાન લીધું અને વાળ વિનાની પાલતુ જાતોને "સ્કિનિ પિગ" તરીકે ઓળખવામાં આવતી.

ખોરાક તરીકે

[ફેરફાર કરો]
કેવી માંસની પેરુની વાનગીઓ

ગિનિ પિગ (કુય, કુયે', કુરી કહેવાતા)તેમના માસ માટે મૂળ એન્ડીસમાં પાળવામાં આવતા. પરંપરાગત રીતે એન્ડીઅન હાઈલેન્ડમાં પ્રાદેશિક લોકો દ્વારા આ પ્રાણીને પ્રાસંગિક માંસ માટે અનામત રાખવામાં આવતું. પરંતુ 1960થી તેઓ તમામ લોકો દ્વારા ઉપભોગ માટે સમાજિક સ્વીકૃત બન્યા.[૧૩૭] નિયમિતરૂપે તેઓ એન્ડીસ માઉન્ટેન હાઈલેન્ડમાં ખાસ કરીને પેરુ અને બોલિવિઆમાં રોજીંદા ખોરાકનો મુખ્ય ભાગ છે; ઈક્વાડૉરના કેટલાક વિસ્તારમાં પણ તેમને આરોગવામાં આવે છે (મુખ્યત્વે સિએર્રા અને કોલમ્બિઆ).[૧૩૮] પરંપરાગત પશુધનની સરખામણીએ ગિનિપિગ માટે ખૂબ નાના ઓરડાની જરૂરિયાત રહે છે, તેમજ તેઓ ખૂબ જ ઝડપથી પ્રજનન કરે છે, આથી પરંપરાગત પશુઓ જેવા કે ડુક્કર અને ગાયની સરખામણીએ ખોરાક અને આવકના સ્રોત તરીકે તેઓ વધુ નફાકરાક છે.[૧૩૯] ગ્રામીણ અને શહેરી એમ બંને પરિવારોમાં પૂરક આવાક તરીકે ગિનિ પિગ વધી રહ્યા છે, આથી આ પ્રાણીઓને સામાન્ય રીતે ખરીદવામાં આવે છે, તેમજ સ્થાનિક બજારો અને મોટા-પાયા પર મ્યુનિસિપલ મેળાઓમાં તેમનું વેચાણ કરવામાં આવે છે.[૧૪૦]

ગિનિ પિગનું માંસ મોટા પ્રમાણમાં પ્રોટિન અને ઓછા પ્રમાણમાં ફેટ અને કોલેસ્ટ્રોલ ધરાવે છે, તેમજ સસલાં અને મરઘાના કાળા માંસ સાથે તેને સમાન દર્શાવવામાં આવે છે.[૪][૧૪૧] આ પ્રાણીને તળેલું (ચાકાડો અથવા ફ્રિટો ), બાફેલું (અસાડો ) અથવા શેકેલું (અલ હોર્નો ) પીરસી શકાય છે, અને શહેરી રેસ્ટોરેન્ટસમાં ક્યારેક તેને પુલાવ અને ખીમામાં પણ પીરસવામાં આવે છે.[૧૪૨] ઈક્વાડૉરના લાકો સામાન્ય રીતે તેને સોપા અથવા લોકરો દે કાય નામની સૂપ વાનગી તરીકે આરોગે છે. [૧૪૨]પેચમેનકા અથવા હુઆતિઆ એ જાળી પર શેકેલ માંસ જેવું જ હોય છે, જે ઘણું લોકપ્રિય છે અને તે સામાન્ય રીતે મકાઈની બિયર ચિચા સાથે પરંપરાગત પદ્ધતિથી પીરસવામાં આવે છે.[૧૪૨]

પરંપરાગત એન્ડિઅન ફેશન દરમિયાન ઘરમાં કેવીની સંખ્યામાં વધારો થાય છે.

એક અંદાજ પ્રમાણે પેરુના લોકો પ્રતિવર્ષ 65 મિલિયન ગિનિ પિગ આરોગે છે, અને આ પ્રાણી તેમની સંસ્કૃતિમાં પણ જળવાઈ રહ્યું છે, લાસ્ટ સપરના જાણીતા ચિત્રમાં કસ્કોની મુખ્ય ચર્ચમાં ક્રાઈસ્ટ (ઈસુ ખ્રિસ્ત) અને તેમના બાર અનુયાયીઓ ગિનિ પિગ આરોગતા દર્શાવાયા છે.[૪] પેરુના ગ્રામીણ અને શહેરી બંને વિસ્તારોમાં કેટલાંક ધાર્મિક પ્રસંગોએ આ પ્રાણી ખાસ મહત્વ ધરાવે છે. 'જાકા સારિય (કેવી ભેગા કરવા) તરીકે જાણીતી એક ધાર્મિક ઉજવણી એ પેરુના પૂર્વીય પ્રાંત એન્ટોનિઓ રેઈમોન્ડીના ઘણા ગામડાઓમાં મુખ્ય ઉત્સવ છે, અને આવો જ અન્ય એક તહેવાર લિમા પણ ઉજવવામાં આવે છે.[૧૪૩] તે જુદી જુદી વિચારસરણીઓ વચ્ચે સમન્વય સાધવાનો પ્રયાસરૂપ પ્રવૃત્તિ છે, તે રોમન કેથોલિક ખ્રિસ્તી અને પૂર્વ-કોલમ્બિયન ધાર્મિક પ્રથાના તત્વોનું સંયોજન પણ છે. તેમજ સ્થાનિક પ્રોત્સાહક સંતોના ઉત્સવની આસપાસ ઘૂમે છે.[૧૪૩] એટલું તો ચોક્કસ છે કે જાકા સારિય શહેર-શહેરમાં જુદા સ્વરૂપે જોવા મળે છે; કેટલાંક વિસ્તારોમાં એક નોકર ની નિમણૂંક કરવામાં આવે છે, જે ઘર ઘર જઈને ગિનિ પિગ માટે દાન ભેગું કરે છે, જ્યારે અન્યમાં લોકોમા ગિનિ પિગને મોક બુલફાઈટ (નકલી સાંઢોની લડાઈ) માટે એક સામુદાયિક વિસ્તારમાં લાવીને મુક્ત કરવામાં આવે છે.[૧૪૩] આવા તહેવારોમાં કેવી ચેકાડો એ કાયમી પીરસાતું ભોજન છે, સ્થાનિક નેતાઓ અથવા તો ખાસ ગણતરીઓ સામે પ્રતિકાત્મક વ્યંગ્ય રૂપે હોવાથી તેમની (ગિનિ પિગ)ની હત્યા અને પીરસવાની પ્રક્રિયા ખાસ સમુદાયના લોકો દ્વારા કરવામાં આવે છે.[૧૪૩]

મધ્ય ઇક્વાડૉરના તુન્ગુરાહુલા અને કોટોપાક્સી પ્રાંતમાં તહેવાર દરમિયાન ગિનિ પિગને સામુદાયિક ભોજન એન્સાયો તેમજ ઓક્ટાવા ના ભાગ રૂપે કોર્પુસ ક્રિસ્ટિની આસપાસ રાખવામાં આવે છે, જ્યાં કાસ્ટિલોસ (ચરબીની લાકડીઓ)ને આડી લાકડીઓ તરફ બાંધેલા ઈનામ સ્વરૂપે તૈયાર કરવામાં આવે છે, જેમાં ઘણા ગિનિ પિગને લટકાવી શકાય છે.[૧૪૪] પેરુના ચુરિન શહેરનો વાર્ષિક ઉત્સવ છે જેમાં ગિનિ પિગના વસ્ત્રોની શૈલી અંગે એક સ્પર્ધાનો સમાવેશ થાય છે.[૧૪૫] ન્યૂ યોર્કમાં એન્ડિઅન ઈમિગ્રન્ટ્સની સંખ્યા સતત વધી રહી છે, આ સાથે ગિનિ પિગના માંસનું વેચાણ પણ વધી રહ્યું છે. યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના શહેરોમાં આવેલી કેટલીક મુખ્ય સામુદાયિક રેસ્ટોરેન્ટ્સમાં સ્વાદિષ્ટ વાનગી તરીકે કેવી પીરસવામાં આવે છે.[૧૪૬] પેરુની સંશોધન યુનિવર્સિટી ખાસ કરીને લા મોલિના નેશનલ અગ્રેરિઅન યુનિવર્સિટીએ મોટા કદના ગિનિ પિગના ઉછેર હેતુથી 1960માં ખાસ પ્રયોગાત્મક કાર્યક્રમો શરૂ કર્યા હતા.[૧૪૭] યુનિવર્સિટીના પ્રયાસોના પરિણામ સ્વરૂપે દક્ષિણ અમેરિકામાં ઉછેર તેમજ પશુપાલન પદ્ધતિઓમાં બદલાવની માંગ ઉઠવા પામી છે, આથી જ પશુધન તરીકે ગિનિ પિગમાં થઈ રહેલો વધારો આર્થિક રીતે વધુ ટકાઉ છે.[૧૪૮]

1990 અને 2000માં યુનિવર્સિટીએ દક્ષિણ અમેરિકાના દેશો સિવાયના દેશોમાં માણસો દ્વારા તેમનો ઉપભોગ વધે તેવી આશા સાથે યુરોપ, જાપાન અને યુનાઈટેડ સ્ટેટ્સમાં મોટી જાતના ગિનિ પિગની નિકાસ કરવાનું શરૂ કર્યું.[૪] પશ્ચિમ આફ્રિકાના વિકાસશીલ દેશોમાં પશુપાલન ક્ષેત્રે ગિનિ પિગના પ્રવેશ અંગેના પ્રયાસો પણ કરવામાં આવ્યા.[૧૩૯]આમ છતાં, અમેરિકા અને યુરોપના અન્ય દેશોમાં ખાદ્ય સ્રોત તરીકે તેમને વર્જ્ય ગણવામાં આવે છે, એક રિઆલિટી ટેલિવિઝન શોમાં પશ્ચિમિના જાણીતા શેફ એન્ડ્રુ ઝિમ્મેર્ન (તેના કાર્યક્રમ બિઝાર્રે ફુડ્સ) અને એન્થોની બોઉર્ડિનએ નો રિઝર્વેશન કાર્યક્રમમાં ગિનિ પિગના માંસના ઉપભોગને વિદેશી વાનગી તરીકે ઓળખાવી છે.

ફૂટનોટ

[ફેરફાર કરો]
  1. ↑ ૧.૦ ૧.૧ ૧.૨ ૧.૩ Weir, Barbara J. (1974). "Notes on the Origin of the Domestic Guinea-Pig". માં Rowlands, I. W.; Weir, Barbara J. (સંપાદકો). The Biology of Hystricomorph Rodents. Academic Press. પૃષ્ઠ 437–446. ISBN 0-12-6133334-4 Check |isbn= value: length (મદદ).
  2. ↑ Nowak, Ronald M. (1999). Walker's Mammals of the World, 6th edition. Johns Hopkins University Press. ISBN 0801857899.
  3. ↑ Morales, Edmundo (1995). The Guinea Pig: Healing, Food, and Ritual in the Andes. University of Arizona Press. ISBN 0-8165-1558-1.
  4. ↑ ૪.૦ ૪.૧ ૪.૨ ૪.૩ Vecchio, Rick (2004-10-19). "Peru Pushes Guinea Pigs as Food". CBS News. મૂળ માંથી 2013-11-13 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2007-03-12.
  5. ↑ ૫.૦ ૫.૧ મોરાલેસ, પેજ. 3.
  6. ↑ ચાઝેન , પેજ. 272
  7. ↑ મોરાલેસ, pp. 3–4.
  8. ↑ બેરિન, કેથરિન એન્ડ લાર્કો મ્યુઝિયમ. ધ સ્પિરિટ ઓફ એન્સિયન્ટ પેરુ: ટ્રેઝર ફ્રોમ ધ મ્યુસેઓ એર્ક્યુઓલોજિકો રાફેલ લાર્કો હેર્રિરા. ન્યૂ યોર્ક: થેમ્સ એન્ડ હડસન, 1997.
  9. ↑ ૯.૦ ૯.૧ ૯.૨ Nowak, Ronald M. (1999). Walker's Mammals of the World (6th આવૃત્તિ). Baltimore, Md.: Johns Hopkins University Press. પૃષ્ઠ 1667–1669. ISBN 0-8018-5789-9.
  10. ↑ મોરાલેસ , પેજ. 8.
  11. ↑ મોરાલેસ, પેજ. 10–16, 45–74.
  12. ↑ મોરાલેસ, પેજ. 96.
  13. ↑ મોરાલેસ, પેજ. 78.
  14. ↑ મોરાલેસ, પેજ. 87-88.
  15. ↑ મોરાલેસ, પેજ. 83.
  16. ↑ મોરાલેસ, પેજ. 75–78.
  17. ↑ Gmelig-Nijboer, C. A. (1977). Conrad Gessner's "Historia Animalum": An Inventory of Renaissance Zoology. Krips Repro B.V. પૃષ્ઠ 69–70.
  18. ↑ "Cavy". Oxford English Dictionary online (subscription access required). મૂળ માંથી 2006-06-25 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2007-04-25.
  19. ↑ "Definition of cavy". Merriam-Webster Online. મૂળ માંથી 2008-01-21 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2007-03-12.
  20. ↑ ૨૦.૦ ૨૦.૧ "Diccionario de la Lengua Española" (Spanishમાં). Real Academia Española. મેળવેલ 2007-03-12.CS1 maint: unrecognized language (link)
  21. ↑ ૨૧.૦ ૨૧.૧ ૨૧.૨ Wagner, Joseph E.; Manning, Patrick J (1976). The Biology of the Guinea Pig. Academic Press. પૃષ્ઠ 2. ISBN 0-12-730050-3.
  22. ↑ વાગ્નેર, પેજ. 2; તેરિલ, પેજ. 2.
  23. ↑ વાગ્નેર, પેજ. 2.
  24. ↑ ૨૪.૦ ૨૪.૧ "Results for "Guinea pig"". Dictionary.com. મેળવેલ 2006-08-29.
  25. ↑ ઢાંચો:Wikisource1911Enc Citation
  26. ↑ વાગ્નેર, પેજ. 2–3.
  27. ↑ Harvey, William (1653). Anatomical exercitations concerning the generation of living creatures to which are added particular discourses of births and of conceptions, &c. પૃષ્ઠ 527.
  28. ↑ Vanderlip, Sharon (2003). The Guinea Pig Handbook. Barron's. પૃષ્ઠ 13. ISBN 0-7641-2288-6.
  29. ↑ ૨૯.૦ ૨૯.૧ Richardson, V.C.G. (2000). Diseases of Domestic Guinea Pigs (2nd આવૃત્તિ). Blackwell. પૃષ્ઠ 132–133. ISBN 0-632-05209-0.
  30. ↑ editor, Craig Glenday (2006). Guinness Book of World Records. Guinness World Records Ltd. પૃષ્ઠ 60. ISBN 1-904994-02-4.CS1 maint: extra text: authors list (link)
  31. ↑ Graur, D.; Hide, Winston A.; Li, Wen-Hsiung; et al. (1991). "Is the Guinea-Pig a Rodent?". Nature. 351 (6328): 649–652. doi:10.1038/351649a0. PMID 2052090. Explicit use of et al. in: |first= (મદદ)
  32. ↑ D'Erchia, A.; Gissi, Carmela; Pesole, Graziano; Saccone, Cecilia; Arnason, Ulfur; et al. (1996). "The Guinea Pig is Not a Rodent". Nature. 381 (6583): 597–600. doi:10.1038/381597a0. PMID 8637593. Explicit use of et al. in: |first= (મદદ)
  33. ↑ Carleton, Michael D.; Musser, Guy G. (2005). "Order Rodentia". માં Wilson, Don E.; Reeder, DeeAnn M. (સંપાદકો). Mammal Species of the World. 2 (3rd આવૃત્તિ). Johns Hopkins University Press. પૃષ્ઠ 745. ISBN 0-8018-8221-4. Missing |editor2= (મદદ)
  34. ↑ Huchon, D.; Chevret, P; Jordan, U; Kilpatrick, CW; Ranwez, V; Jenkins, PD; Brosius, J; Schmitz, J; et al. (2007). "Multiple molecular evidences for a living mammalian fossil". PNAS. 104 (18): 7495–7499. doi:10.1073/pnas.0701289104. PMC 1863447. PMID 17452635. મૂળ માંથી 2008-06-18 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2011-01-27. Explicit use of et al. in: |first= (મદદ)
  35. ↑ ૩૫.૦ ૩૫.૧ વાગ્નેર, પેજ. 31–32.
  36. ↑ ૩૬.૦ ૩૬.૧ ૩૬.૨ ૩૬.૩ Terril, Lizabeth A.; Clemons, Donna J. (1998). The Laboratory Guinea Pig. CRC Press. પૃષ્ઠ 6. ISBN 0-8493-2564-1.
  37. ↑ Cohn, D.W.H.; Tokumaru, RS; Ades, C; et al. (2004). "Female Novelty and the Courtship Behavior of Male Guinea Pigs" (PDF). Brazilian Journal of Medical and Biological Research. 37 (6): 847–851. doi:10.1590/S0100-879X2004000600010. PMID 15264028. Explicit use of et al. in: |first= (મદદ)
  38. ↑ વાન્ડેરલિપ, પેજ. 33–34.
  39. ↑ રિચાર્ડસન, પેજ. 63–64.
  40. ↑ ૪૦.૦ ૪૦.૧ "Your Guinea Pigs' Home". Guinea Pig Cages. મેળવેલ 2006-08-29.
  41. ↑ ૪૧.૦ ૪૧.૧ તેરિલ, પેજ. 34.
  42. ↑ વાન્ડેરલિપ, પેજ. 44, 49.
  43. ↑ ૪૩.૦ ૪૩.૧ ૪૩.૨ National Resource Council (1996). Laboratory Animal Management: Rodents. National Academy Press. પૃષ્ઠ 72–73. ISBN 0-309-04936-9.
  44. ↑ વાગ્નેર, પેજ. 122.
  45. ↑ વાન્ડેરલિપ, પેજ. 19.
  46. ↑ ૪૬.૦ ૪૬.૧ Behrend, Katrin (1998). Guinea Pigs: A Complete Pet Owner's Manual. Barron's. પૃષ્ઠ 22–23. ISBN 0-7641-0670-8.
  47. ↑ ૪૭.૦ ૪૭.૧ વાન્ડેરલિપ, પેજ. 20.
  48. ↑ ૪૮.૦ ૪૮.૧ તેરિલ, પેજ. 41.
  49. ↑ વાગ્નેર, પેજ. 126–128.
  50. ↑ ૫૦.૦ ૫૦.૧ "Rabbits & Other Pets". Guinea Pig Cages. મૂળ માંથી 2007-03-04 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2007-04-03.
  51. ↑ Charters, Jessie Blount Allen (1904). "The associative processes of the guinea pig: A study of the psychical development of an animal with a nervous system well medullated at birth". Journal of Comparative Neurology and Psychology. University of Chicago. XIV (4): 300–337. મેળવેલ 2006-12-27. Unknown parameter |month= ignored (મદદ)
  52. ↑ વાગ્નેર, પેજ. 34.
  53. ↑ "Guinea Pigs". Canadian Federation of Humane Societies. મૂળ માંથી 2007-04-02 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2007-03-21.
  54. ↑ ૫૪.૦ ૫૪.૧ ૫૪.૨ ૫૪.૩ ૫૪.૪ ૫૪.૫ Harkness, John E.; Wagner, Joseph E. (1995). The Biology and Medicine of Rabbits and Rodents. Williams & Wilkins. પૃષ્ઠ 30–39. ISBN 0-683-03919-9.
  55. ↑ વાન્ડેરલિપ, પેજ. 79.
  56. ↑ રિચાર્ડસન, પેજ. 72.
  57. ↑ વાગ્નેર, પેજ. 38.
  58. ↑ "આર્કાઇવ ક .પિ". મૂળ માંથી 2010-01-20 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2021-07-10.
  59. ↑ વાગ્નેર, પેજ. 32–33; વાન્ડેરલિપ, પેજ. 14.
  60. ↑ તેરિલ, પેજ. 7.
  61. ↑ તેરિલ, પેજ. 7–8.
  62. ↑ "Guinea Pig Sounds". Jackie's Guinea Piggies. મેળવેલ 2007-03-14. ઈન્ક્યુડસ સાઉન્ડ ફાઈલ.
  63. ↑ વાગ્નેર, પેજ. 39.
  64. ↑ Guinness Book of World Records. Guinness World Records Ltd. 2007. પૃષ્ઠ 127. ISBN 9781904994121.
  65. ↑ વાગ્નેર, પેજ. 88.
  66. ↑ ૬૬.૦ ૬૬.૧ Percy, Dean H.; Barthold, Stephen W. (2001). Pathology of Laboratory Rodents and Rabbits (2nd આવૃત્તિ). Iowa State University Press. પૃષ્ઠ 209–247. ISBN 0-8138-2551-2.
  67. ↑ રિચાર્ડસન, પેજ. 14, 17.
  68. ↑ રિચાર્ડસન, પેજ. 15–16.
  69. ↑ રિચાર્ડસન, પેજ. 25–26.
  70. ↑ રિચાર્ડસનસ, પેજ. 17–18.
  71. ↑ રિચાર્ડસન, પેજ. 20–21.
  72. ↑ રિચાર્ડસન, પેજ. 20.
  73. ↑ રિચાર્ડસન, પેજ. 25–29.
  74. ↑ વાગ્નેર, પેજ. 228.
  75. ↑ રિચાર્ડસન, પેજ. 50–51.
  76. ↑ તેરિલ, પેજ. 41; વાગ્નેર, પેજ. 236.
  77. ↑ રિચાર્ડસન, પેજ. 52.
  78. ↑ મોરાલેસ, પેજ. 8; વાગ્નેર, પેજ. 32.
  79. ↑ મોરાલેસ, પેજ. 8; વાગ્નેર, પેજ. 32.
  80. ↑ "Health, Care, and Diet for a Guinea pig". Lake Howell Animal Clinic. મૂળ માંથી 2007-07-03 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2007-02-16.
  81. ↑ "Guinea Pigs Care Sheet". Canyon Lake Veterinary Hospital. મૂળ માંથી 2007-09-28 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2007-04-02.
  82. ↑ Institute for Laboratory Animal Research (1995). Nutrient Requirements of Laboratory Animals (4th આવૃત્તિ). National Academies Press. પૃષ્ઠ 106. ISBN 0309051266.
  83. ↑ વાગ્નેર, પેજ . 236; તેરિલ, પેજ. 39.
  84. ↑ રિચાર્ડસન, પેજ. 92.
  85. ↑ તેરિલ, પેજ. 40.
  86. ↑ વાગ્નેર, પેજ. 237–257; રિચાર્ડસન, પેજ. 89–91.
  87. ↑ વાગ્નેર, પેજ. 236; રિચાર્ડસન , પેજ. 88–89.
  88. ↑ રિચાર્ડસન, પેજ. 89.
  89. ↑ ૮૯.૦ ૮૯.૧ રિચાર્ડસન, પેજ. 93.
  90. ↑ રિચાર્ડસન, પ્રકરણ. 1, 4, 5, 9.
  91. ↑ રિચાર્ડસન, પેજ. 3–4.
  92. ↑ રિચાર્ડસન, પેજ. 55.
  93. ↑ રિચાર્ડસન, પેજ. 69–70.
  94. ↑ રિચાર્ડસન, પેજ. 45–48.
  95. ↑ ૯૫.૦ ૯૫.૧ ૯૫.૨ વાગ્નેર, પેજ. 6.
  96. ↑ તેરિલ, પેજ. 19.
  97. ↑ તેરિલ, પેજ. 37.
  98. ↑ તેરિલ, પેજ. 36.
  99. ↑ વાગ્નેર, પેજ. 229; રિચાર્ડસન, પેજ. 105–106.
  100. ↑ રિચાર્ડસન, પેજ. 69.
  101. ↑ ૧૦૧.૦ ૧૦૧.૧ ૧૦૧.૨ Robinson, Roy (1974). "The Guinea Pig, Cavia Porcellus". માં King, Robert C (સંપાદક). Handbook of Genetics. 4. Plenum. પૃષ્ઠ 275–307. ISBN 0-306-37614-8.
  102. ↑ સાચેસર એન, લિકસ સી 1991. "ગિનિ પિગમાં સામાજિક અનુભવો, વર્તણૂંક અને તણાવ", "મનોવિજ્ઞાન અને વર્તણૂંક" 50, 83-90
  103. ↑ http://www.guinealynx.info/companionship.html
  104. ↑ "આર્કાઇવ ક .પિ". મૂળ માંથી 2010-08-19 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2011-01-27.
  105. ↑ "Constitution". American Cavy Breeders Association. 2006-09-29. મૂળ માંથી 2007-04-05 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2007-03-22.
  106. ↑ "Official Website". Australian National Cavy Council. મેળવેલ 2007-04-03.
  107. ↑ "Official Website". New Zealand Cavy Club. મૂળ માંથી 2007-04-28 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2007-04-03.
  108. ↑ Potter, Beatrix (1929). The Fairy Caravan. David McKay Co. ISBN 0723240442.
  109. ↑ Bond, Michael (2001). The Tales of Olga da Polga. Macmillan. ISBN 0-19-275130-1.
  110. ↑ Lewis, C.S. (1955). The Magician's Nephew. Macmillan. ISBN 1561797022.
  111. ↑ Butler, Ellis Parker (1906). Pigs is Pigs. McClure, Phillips & Co. ISBN 0585071047.
  112. ↑ સ્ટાર ટ્રેક: ધી ઓરિજન સિરિઝ, બ્લુ-રેય એડિસન, સેસન 2, ડિસ્ક 4: ધી ટ્રબલ વીથ ટ્રાઈબલ્સ , સીબીએસ હોમ વીડિયો: કાટાલોગ નં. 07176
  113. ↑ "Advertisements". Egg Banking plc. મૂળ માંથી 2011-08-02 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2007-07-18.
  114. ↑ LaMonica, Paul (2007-02-04). "Super Bowl Ads, Like the Game, Disappoint". AOL Money & Finance. મૂળ માંથી 2007-02-07 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2007-07-19.
  115. ↑ "કોમેન્ટ્રી મિનિ" પ્રમાણે ગિનિ પિગ માટેના "કસ્ટમ્સ" (વસ્ત્રો પહેરવાની શૈલી) એપિસોડ સાઉથ પાર્ક સ્ટુડિયો દ્વારા તૈયાર કરવામાં આવ્યા ન હતા, પરંતુ તેને ઓનલાઈન તૈયાર કરવા માટેનો ઓર્ડર એક મહિલાને આપવામાં આવ્યો હતો. "કોમેન્ટ્રી મિનિ" ફોર એપિસોડ 11, સેસન 12:પાન્ડેમિક 2: ધી સ્ટાર્ટીંગ
  116. ↑ Guerrini, Anita (2003). Experimenting with Humans and Animals. Johns Hopkins. પૃષ્ઠ 42. ISBN 0-8018-7196-4.
  117. ↑ Buchholz, Andrea C; Schoeller, Dale A. (2004). "Is a Calorie a Calorie?". American Journal of Clinical Nutrition. 79 (5): 899S–906S. doi:10.1186/1475-2891-3-9. PMID 15113737. મેળવેલ 2007-03-12.
  118. ↑ ગુએર્રિનિ, પેજ. 98–104.
  119. ↑ Gray, Tara (1998). "A Brief History of Animals in Space". National Aeronautics and Space Administration. મૂળ માંથી 2015-02-24 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2007-05-03.
  120. ↑ "Timeline: China's Space Quest". CNN.com. 2004-01-05. મેળવેલ 2007-05-03.
  121. ↑ "Guinea-pig". Oxford English Dictionary online (subscription access required). મૂળ માંથી 2006-06-25 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2007-02-22.
  122. ↑ Kallet, Arthur; Schlink, F. J. (1933). 100,000,000 Guinea Pigs: Dangers in Everyday Foods, Drugs, and Cosmetics. Vanguard Press. ISBN 978-0405080258.
  123. ↑ McGovern, Charles (2004). "Consumption". માં Whitfield, Stephen J. (સંપાદક). A Companion to 20th-Century America. Blackwell. પૃષ્ઠ 346. ISBN 0-631-21100-4.
  124. ↑ Vaculík, Ludvík (1973). The Guinea Pigs. Third Press. ISBN 978-0893880606.
  125. ↑ ૧૨૫.૦ ૧૨૫.૧ ૧૨૫.૨ ૧૨૫.૩ ૧૨૫.૪ Gad, Shayne C. (2007). Animal Models in Toxicology (2nd આવૃત્તિ). Taylor & Francis. પૃષ્ઠ 334–402. ISBN 0-8247-5407-7.
  126. ↑ ૧૨૬.૦ ૧૨૬.૧ ૧૨૬.૨ ૧૨૬.૩ Reid, Mary Elizabeth (1958). The Guinea Pig in Research. Human Factors Research Bureau. પૃષ્ઠ 62–70.
  127. ↑ વાગ્નેર, p. 100.
  128. ↑ "NHGRI Adds 18 Organisms to Sequencing Pipeline". National Institutes of Health. 2004-08-04. મૂળ માંથી 2007-07-14 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2007-04-25.
  129. ↑ પીએમઆઈડી 12555613 ટીડસ્કર નોર લાએગેફોરેન. 2002 જાન્યુઆરી 30;122(17):1686-7. [એક્સેલ હોલ્સ્ટએ એન્ડ થિઓડોર ફ્રોલિક --પિઓનિર્સ ઈન ધી કોમ્બેટ ઓફ સ્કુર્વે][આર્ટિકલ ઈન નોર્વેગિઅન] નોરુમ કેઆર, ગ્રાવ એચજી.
  130. ↑ વિટામિસ સીની શોધ કહાણી.એક્સેસ્ડ જાન્યુઆરી 21, 2010
  131. ↑ Chan, Shu Jin; Episkopou, V; Zeitlin, S; Karathanasis, SK; MacKrell, A; Steiner, DF; Efstratiadis, A; et al. (1984). "Guinea Pig Preproinsulin Gene: An Evolutionary Compromise?". Proceedings of the National Academy of Sciences USA. 81 (16): 5046–5050. doi:10.1073/pnas.81.16.5046. PMC 391634. PMID 6591179. Explicit use of et al. in: |first= (મદદ)
  132. ↑ Bowsher, Ronald; L; B; S; L; W; C; et al. (1 January 1999). "Sensitive RIA for the Specific Determination of Insulin Lispro". Clinical Chemistry. 45 (1): 104–110. PMID 9895345. મેળવેલ 2007-03-15. Explicit use of et al. in: |first= (મદદ)
  133. ↑ Adkins, Ronald; G; R; H; et al. (1 May 2001). "Molecular Phylogeny and Divergence Time Estimates for Major Rodent Groups: Evidence from Multiple Genes". Molecular Biology and Evolution. 18 (5): 777–791. PMID 11319262. મેળવેલ 2007-04-25. Explicit use of et al. in: |first= (મદદ)
  134. ↑ ૧૩૪.૦ ૧૩૪.૧ તેરિલ, પેજ. 2–3.
  135. ↑ Banks, Ron (1989-02-17). "The Guinea Pig: Biology, Care, Identification, Nomenclature, Breeding, and Genetics". USAMRIID Seminar Series. મેળવેલ 2007-05-23.
  136. ↑ આઈએએફ હિર્લેસ્સ ગિનિ પિગ સંગ્રહિત ૨૦૦૮-૧૨-૧૭ ના રોજ વેબેક મશિન. ચાર્લેસ રિવર લેબોરેટ્રીસ. એક્સેસ્ડ ઑક્ટોબર 2, 2008
  137. ↑ મોરાલેસ, પેજ. 47.
  138. ↑ મોરાલેસ, પેજ. xxvi, 4, 32.
  139. ↑ ૧૩૯.૦ ૧૩૯.૧ Nuwanyakpa, M.; et al. (1997). "The current stage and future prospects of guinea pig production under smallholder conditions in West Africa". Livestock Research for Rural Development. 9 (5). મેળવેલ 2007-04-16. Unknown parameter |month= ignored (મદદ); Explicit use of et al. in: |first= (મદદ)
  140. ↑ મોરાલેસ, પેજ. 32–43.
  141. ↑ Mitchell, Chip (2006-11-01). "Guinea Pig: It's What's for Dinner". The Christian Science Monitor. મેળવેલ 2007-03-12.
  142. ↑ ૧૪૨.૦ ૧૪૨.૧ ૧૪૨.૨ મોરાલેસ, પેજ. 48–67.
  143. ↑ ૧૪૩.૦ ૧૪૩.૧ ૧૪૩.૨ ૧૪૩.૩ મોરાલેસ, પેજ. 101–112.
  144. ↑ મોરાલેસ, પેજ. 119–126.
  145. ↑ "Peruvians Pig-Out". ITN. 2007-07-26. મૂળ માંથી 2007-09-27 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2007-07-29.
  146. ↑ મોરાલેસ, પેજ. xvii, 133–134.
  147. ↑ મોરાલેસ, પેજ. 16.
  148. ↑ મોરાલેસ, પેજ. 16–17.

સંદર્ભો

[ફેરફાર કરો]
  • Archetti, Eduardo (1997). Guinea-Pigs: Food, Symbol and Conflict of Knowledge in Ecuador. Berg. ISBN 1-85973-114-7.
  • Chazan, Michael (2008). World Prehistory and Archaeology: Pathways through Time. Pearson Education, Inc. ISBN 0-205-40621-1.
  • Morales, Edmundo (1995). The Guinea Pig: Healing, Food, and Ritual in the Andes. University of Arizona Press. ISBN 0-8165-1558-1.
  • Richardson, V.C.G. (2000). Diseases of Domestic Guinea Pigs (2nd આવૃત્તિ). Blackwell. ISBN 0-632-05209-0.
  • Terril, Lizabeth A.; Clemons, Donna J. (1998). The Laboratory Guinea Pig. CRC Press. ISBN 0-8493-2564-1.
  • Vanderlip, Sharon (2003). The Guinea Pig Handbook. Barron's. ISBN 0-7641-2288-6.
  • Wagner, Joseph E.; Manning, Patrick J (1976). The Biology of the Guinea Pig. Academic Press. ISBN 0-12-730050-3.

બાહ્ય લિંક્સ

[ફેરફાર કરો]
ગિનિ પિગ શબ્દને વિકિકોશ (મુક્ત શબ્દકોશ)માં જુઓ.
વિકિમીડિયા કૉમન્સ પર Cavia porcellus વિષયક વધુ દ્રશ્ય-શ્રાવ્ય માધ્યમો (Media) ઉપલબ્ધ છે.
વિકિજાતિ પર આ લેખને લગતી વધુ માહિતી છે:
Cavia porcellus
Wikibooks has a book on the topic of: Animal Care/Guinea pig
"https://gu.wikipedia.org/w/index.php?title=ગિનિ_પિગ&oldid=872671" થી મેળવેલ