ટર્પેનોઇડ

ટેર્પેનોઇડ્સ , જેને આઇસોપ્રેનોઇડ્સ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, તે 5-કાર્બન સંયોજન આઇસોપ્રીન અને તેના ડેરિવેટિવ્ઝ જેને ટેર્પેન્સ , ડાઇટરપેન્સ વગેરે કહેવાય છે તેમાંથી મેળવેલા કુદરતી રીતે બનતા કાર્બનિક રસાયણોનો એક વર્ગ છે . જ્યારે કેટલીકવાર "ટેર્પેન્સ" સાથે એકબીજાના બદલે વાપરવામાં આવે છે, ત્યારે ટેર્પેનોઇડ્સમાં સામાન્ય રીતે વધારાના કાર્યાત્મક જૂથો હોય છે. ઓક્સિજન ધરાવે છે.  જ્યારે હાઇડ્રોકાર્બન ટેર્પેન્સ સાથે જોડવામાં આવે છે, ત્યારે ટેર્પેનોઇડ્સમાં લગભગ 80,000 સંયોજનો હોય છે.  તેઓ છોડના ગૌણ ચયાપચયનો સૌથી મોટો વર્ગ છે, જે લગભગ 60% જાણીતા કુદરતી ઉત્પાદનોનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે .  ઘણા ટેર્પેનોઇડ્સમાં નોંધપાત્ર ફાર્માકોલોજિકલ બાયોએક્ટિવિટી હોય છે અને તેથી તે ઔષધીય રસાયણશાસ્ત્રીઓ માટે રસ ધરાવે છે.

પ્લાન્ટ ટેર્પેનોઇડ્સનો ઉપયોગ તેમના સુગંધિત ગુણો માટે થાય છે અને પરંપરાગત હર્બલ ઉપચારમાં ભૂમિકા ભજવે છે. ટેર્પેનોઇડ્સ નીલગિરીની સુગંધ, તજ , લવિંગ અને આદુના સ્વાદમાં, સૂર્યમુખીમાં પીળો રંગ અને ટામેટાંમાં લાલ રંગમાં ફાળો આપે છે .  જાણીતા ટેર્પેનોઇડ્સમાં સિટ્રાલ , મેન્થોલ , કપૂર , સાલ્વિનોરિન એ , સાલ્વીયા ડિવિનોરમ પ્લાન્ટમાં , જીંકગોલીડ અને બિલોબાલાઇડનો સમાવેશ થાય છે જે જીંકગો બિલોબા અને કેનાબીનોઇડ્સમાં જોવા મળે છે.કેનાબીસમાં જોવા મળે છે. પ્રોવિટામિન બીટા કેરોટીન એ ટેર્પેન ડેરિવેટિવ છે જેને કેરોટીનોઈડ કહેવાય છે .

પ્રાણીઓમાં સ્ટેરોઇડ્સ અને સ્ટીરોલ્સ જૈવિક રીતે ટેર્પેનોઇડ પૂર્વગામીમાંથી ઉત્પન્ન થાય છે. કેટલીકવાર ટેર્પેનોઇડ્સને પ્રોટીનમાં ઉમેરવામાં આવે છે, દા.ત., કોષ પટલ સાથે તેમના જોડાણને વધારવા માટે ; આ આઇસોપ્રિનિલેશન તરીકે ઓળખાય છે . શાકાહારી પ્રાણીઓના શિકારી માટે પેથોજેન્સ અને આકર્ષનારાઓ સામે પ્રોફીલેક્સિસ તરીકે ટેર્પેનોઇડ્સ વનસ્પતિ સંરક્ષણમાં ભૂમિકા ભજવે છે .