નેપાલ ભાષા

નેપાલ ભાષા (નેપાલ ભાય) એ મૂળે નેપાળમાં ઉદ્ભવેલી નેપાળની મુખ્ય ભાષા છે. આ ભાષા ૧૪મી સદીથી ૧૮મી સદીના અંત સુધી નેપાળની વહીવટી ભાષા હતી. હાલમાં નેપાળની સત્તાવાર ભાષા નેપાળી ભાષા છે, નેપાળ ભાષા નથી.

નેપાળ ભાષાને "ચીની-તિબેટીયન ભાષા-પરિવાર" હેઠળ "તિબેટીયન-બર્મીઝ જૂથ" માં જૂથબદ્ધ કરવામાં આવી છે. તે એકમાત્ર ચીન-તિબેટીયન ભાષા છે જે રાંઝણા લિપિ, લોકપ્રિય લિપિ અને દેવનાગરી લિપિમાં લખવામાં આવે છે. આ ભાષા દક્ષિણ એશિયાનો સૌથી પ્રાચીન ઇતિહાસ ધરાવતી તિબેટો-બર્મીઝ ભાષા છે અને તિબેટો બર્મીઝ ભાષાઓમાં ઉપયોગમાં લેવાતી ચોથી સૌથી પ્રાચીન ભાષા છે.

વર્ગીકરણ

આ ભાષા ચીન-તિબેટીયન ભાષા પરિવાર હેઠળ તિબેટો-બરમાલે જૂથમાં જોડાયેલી છે.

લિપિ

નેપાળ ભાષા ઘણી લિપિમાં લખાયેલી છે. તેમાંની મુખ્ય લિપિઓ રાંઝણા, પ્રચલિત લિપિ, બ્રાહ્મી, ભુજિંગોલ, દેવનાગરી વગેરે છે. આ બધી સ્ક્રિપ્ટો ડાબેથી જમણે લખાયેલી છે. આ બધી લિપિઓમાં સ્વરમાલા અને વ્યાન્યાનમાલા નામના બે પ્રકારના અક્ષરો છે.

વિકાસ

નેપાળ ભાષા નેપાળ વિભાગ (કાઠમંડુ પ્રદેશ) ની મૂળ ભાષા છે. આ ભાષાનું મૂળ સ્થાન કાઠમંડુ છે. કાઠમંડુમાં, કિરાંતના શાસન દરમિયાન, આ ભાષા 'કિરાંતી ભાષા'થી પ્રભાવિત હતી. તિબેટ સાથેના સદીઓના વેપાર સંબંધોને કારણે આ ભાષામાં તિબેટીયન ભાષાનો નોંધપાત્ર પ્રભાવ પણ જોવા મળે છે. લિચ્છવી કાળ અને મલ્લ કાળમાં સંસ્કૃત ભાષા અને ખાસ ભાષાનો પ્રભાવ પણ આ ભાષામાં દેખાવા લાગ્યો.

તિબેટો-બરમાલે ભાષા પરિવારની ભાષા હોવા છતાં, વર્ષોથી ભરોપેલી ભાષાના સંબંધને કારણે નેપાળ ભાષા ખાસ કરીને નામપાડાનો સ્વભાવ થોડો ભારોપેલી જેવો થઈ ગયો છે.

નેપાળી મીડિયામાં ખાનગી ક્ષેત્રની ભાગીદારી બાદ આ ભાષાના વિકાસને વેગ મળ્યો છે.