રણ

વિકિપીડિયામાંથી
see caption
સંયુક્ત આરબ અમીરાતનાં રબ અલ ખલી માં રેતીનાં ટેકરાઓ
સહારાએ વિશ્વનું સૌથી મોટું ગરમ રણ છે.

રણ એ ભુપૃષ્ઠનો એક ઉજ્જડ વિસ્તાર છે, જ્યાં થોડો વરસાદ પડે છે અને પરિણામે, વનસ્પતિ અને પ્રાણીઓના જીવન માટે જીવંત પરિસ્થિતિઓ પ્રતિકૂળ હોય છે. વનસ્પતિનો અભાવ એ જમીનની અસુરક્ષિત સપાટીને નકારી કાઢવાની પ્રક્રિયાઓમાં ઉજાગર કરે છે. વિશ્વની લગભગ ત્રીજા ભાગની જમીન સપાટી શુષ્ક અથવા અર્ધ-શુષ્ક છે. આમાં ધ્રુવીય પ્રદેશોનો સમાવેશ થાય છે જ્યાં થોડો વરસાદ પડે છે અને જેને ક્યારેક ધ્રુવીય રણ અથવા "ઠંડા રણ" કહેવામાં આવે છે.[૧] રણમાં પડેલા વરસાદના પ્રમાણ દ્વારા, રણના કારણો દ્વારા અથવા તેમના ભૌગોલિક સ્થાન દ્વારા, તાપમાન દ્વારા, વર્ગીકૃત કરી શકાય છે.

લોકો સહસ્ત્રાબ્દીથી રણમાં અને આસપાસના અર્ધ-શુષ્ક જમીનોમાં રહેવા માટે સંઘર્ષ કરી રહ્યા છે. સિંચાઇની સહાયથી રણની ખેતી શક્ય છે, અને કેલિફોર્નિયામાં શાહી ખીણાનું બાહ્ય સ્ત્રોતમાંથી પાણીની આયાત દ્વારા અગાઉ ઉજ્જડ ભૂમિ કેવી રીતે ઉત્પાદક બને છે તેનું ઉદાહરણ પૂરું પાડે છે. ઘણા વેપારી માર્ગો ખાસ કરીને સમગ્ર રણ તરફ બનાવવામાં આવ્યા છે જેમ કે સહારાનું રણ. કેટલાક ખનિજ નિષ્કર્ષણ પણ રણમાં થાય છે, અને અવિરત સૂર્યપ્રકાશ મોટી માત્રામાં સૌર ઉર્જાને મેળવવાની સંભાવના આપે છે.

ભૌતિક ભૂગોળ[ફેરફાર કરો]

રણ એ જમીનનો એક ક્ષેત્ર છે જે ખૂબ જ શુષ્ક હોય છે કારણ કે તેમાં વરસાદ ઓછો પ્રમાણમાં પ્રાપ્ત થાય છે (સામાન્ય રીતે વરસાદના સ્વરૂપમાં, પરંતુ તે બરફ, ઝાકળ અથવા ધુમ્મસ હોઈ શકે છે). ત્યાં વનસ્પતિ પણ ઓછી હોય છે. ત્યાં નદીઓ પણ સુકાયેલી હોય છે, જ્યાં સુધી તેઓને વિસ્તારની બહારથી પાણી પુરૂ પાડવામાં ન આવે.[૧] રણ સામાન્ય રીતે દર વર્ષે ૨૫૦મિમી કરતા ઓછો વરસાદ મેળવે છે. સંભવિત બાષ્પીભવન એ મોટું હોઈ શકે છે, પરંતુ (ઉપલબ્ધ પાણીની ગેરહાજરીમાં) વાસ્તવિક બાષ્પીભવન શૂન્યની નજીક હોઈ શકે છે. [૨] અર્ધરણ એવા ક્ષેત્ર છે જે ૨૫૦ મિમી અને ૫૦૦ મિમી વચ્ચે વરસાદ મેળવે છે અને જ્યારે ઘાસમાં ઢંકાયેલ હોય ત્યારે આ મેદાન તરીકે ઓળખાય છે.[૩] [૪]

ભારતમાં રણપ્રદેશો[ફેરફાર કરો]

ભારત અને પાકિસ્તાનની સરહદની વચ્ચે થરનું રણ આવેલું છે જે દુનિયાનું ૧૭માં ક્રમનું રણ છે, જે ૧૫% પાકિસ્તાન અને બાકીનું ભારતમાં છે.[૫] કચ્છનું રણ પણ ગુજરાતમાં આવેલું છે, જે મીઠાનું સૌથી મોટા રણમાંનું એક છે.[૬]

સંદર્ભો[ફેરફાર કરો]

  1. ૧.૦ ૧.૧ Marshak (2009). Essentials of Geology, 3rd ed. W.W. Norton & Co. પૃષ્ઠ 452. ISBN 978-0-393-19656-6.
  2. "Precipitation and evapotranspiration" (PDF). Routledge. મૂળ (PDF) માંથી 29 જુલાઈ 2020 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 19 October 2017. Check date values in: |archive-date= (મદદ)
  3. Smith, Jeremy M. B. "Desert". Encyclopædia Britannica online. મેળવેલ 2013-09-24.
  4. "What is a desert?". United States Geological Survey. મેળવેલ 2013-05-23.
  5. Chauhan, Surendra Singh (2003-09). "Desertification Control and Management of Land Degradation in the Thar Desert of India". The Environmentalist. 23 (3): 219–227. doi:10.1023/b:envr.0000017366.67642.79. ISSN 0251-1088. Check date values in: |date= (મદદ)
  6. Parikh, Tushar; Rao, Alka (2017). "Association of Parental Smoking and Severe Bronchiolitis in Children at Bhuj, Kutch, Gujarat, India: Case Control Study". Pediatric Education and Research. 5 (2): 45–48. doi:10.21088/per.2321.1644.5217.8. ISSN 2321-1644.