વ્લાદિમીર લેનિન

વ્લાદિમીર લેનિન
Ленин през 1918 г
જન્મ	૨૨ એપ્રિલ ૧૮૭૦  ઉલ્યાનૉવસ્ક (Russian Empire)
મૃત્યુ	૨૧ જાન્યુઆરી ૧૯૨૪
વ્યવસાય	રાજકારણી, ક્રાંતિકારી
કાર્યો	See Vladimir Lenin bibliography
રાજકીય પક્ષ	Russian Social Democratic Labour Party
કુટુંબ	Dmitry Ilyich Ulyanov, Anna Ulyanova
સહી

વ્લાદિમીર ઇલીચ લેનિન (રશીયન: Влади́мир Ильи́ч Ле́ни) રશિયામાં બોલ્શેવિક ક્રાંતિના પ્રણેતા અને ક્રાન્તીકારી સામ્યવાદી નેતા જેમણે ૧૯૧૭ની ક્રાન્તીની આગેવાની કરી હતી. એમનો જન્મ તારીખ ૨૨ એપ્રીલ, ૧૮૭૦ ના રોજ રશિયામાં થયો હતો.વ્લાદિમીર ઇલિચ ઉલિયાનોવ, જેને લેનિન તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે (૨૨ એપ્રિલ ૧૮૭૦ – ૨૧ જાન્યુઆરી ૧૯૨૪ ) એક રશિયન સામ્યવાદી ક્રાંતિકારી, રાજકારણી અને રાજકીય સિદ્ધાંતવાદી હતા. લેનિન રશિયામાં બોલ્શેવિક્સ લડાઈના નેતા તરીકે પ્રખ્યાત બન્યા. તેઓ ૧૯૧૭ થી ૧૯૨૪ સુધી સોવિયત રશિયાના અને ૧૯૨૨ થી ૧૯૨૪ સુધી સોવિયત સંઘના પણ "સરકારના વડા" હતા. તેમના વહીવટ હેઠળ, રશિયા અને ત્યારબાદ વિશાળ સોવિયત સંઘ પણ, રશિયન સામ્યવાદી પક્ષ દ્વારા નિયંત્રિત એક પક્ષીય સામ્યવાદી રાજ્ય બન્યું. લેનિન વિચારધારા થી માર્કસવાદી હતા, અને લેનિનિઝમ નામથી પ્રચલિત રાજનીતિક સિદ્ધાંતને વિકસાવ્યો. સિનવિર્સ્કમાં શ્રીમંત મધ્યમ વર્ગના કુટુંબમાં જન્મ થયો . ૧૮૮૭માં જ્યારે તેમના મોટા ભાઈને મૃત્યુદંડની સજા આપવામાં આવી ત્યારે તેમણે રશિયાની ક્રાંતિકારી સમાજવાદી રાજનીતિ સ્વીકારી. રશિયન સામ્રાજ્યની ઝાર સરકારના વિરોધમાં ભાગ લેવા બદલ તેમને કઝન શાહી યુનિવર્સિટીમાંથી કાઢી મુકવામાં આવ્યા, અને પછીના વર્ષોમાં તેમણે કાયદાની ડિગ્રી મેળવી. તેઓ ૧૮૯૩ માં સેન્ટ પીટર્સબર્ગ ગયા અને ત્યાં એક વરિષ્ઠ માર્ક્સવાદી કાર્યકર બન્યા. ૧૮૯૭ માં તેમની રાજદ્રોહના આરોપ હેઠળ ધરપકડ કરવામાં આવી, અને ત્રણ વર્ષ માટે શૂસનસ્યેકમાં દેશનિકાલ કરવામાં આવ્યો, જ્યાં તેમણે નાડેજદા કૃપકાયા સાથે લગ્ન કર્યા. દેશનિકાલ પછી, તેઓ પશ્ચિમ યુરોપ ચાલ્યા ગયા, જ્યાં તેઓ માર્ક્સવાદી રશિયન સોશિયલ ડેમોક્રેટિક લેબર પાર્ટી (આરએસડીએલપી) માં અગ્રણી સિદ્ધાંતવાદી બન્યા. ૧૯૦૩ માં તેમણે આરએસડીએલપીના વૈચારિક વિભાગમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી હતી, અને તે પછી તેમણે જુલિયસ માર્ટોવના મેન્શેવિક્સ ગ્રુપ સામેના બોલ્શેવિક જૂથનું નેતૃત્વ કર્યું હતું. ૧૯૦૫માં રશિયાની અસફળ ક્રાંતિ દરમિયાન બળવાને પ્રોત્સાહન આપ્યા પછી, તેમણે પ્રથમ વિશ્વ યુદ્ધ દરમિયાન એક અભિયાન શરૂ કર્યું, જેને યુરોપ વ્યાપી સર્વસામાન્ય ક્રાંતિમાં ફેરવવાનું હતું, કારણ કે એક માર્ક્સવાદી તરીકે તેઓ માને છે કે આ વિરોધ મૂડીવાદને ઉથલાવી નાખશે, અને સમાજવાદની સ્થાપનાનું કારણ બનશે. ૧૯૧૭ ની ફેબ્રુઆરી ક્રાંતિ પછી, જ્યારે ઝારને રશિયાથી દૂર કરવામાં આવ્યો અને એક કામચલાઉ સરકારની સ્થાપના થઈ, ત્યારે તેઓ રશિયા પાછા ફર્યા. તેમણે ઓક્ટોબર ક્રાંતિમાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવી હતી, જેમાં બોલ્શેવિકોએ નવા શાસનને ઉથલાવી દીધું હતું. તે એક કટ્ટરવાદી સામ્યવાદી હતો.

જીવન

વ્લાદિમીર ઇલિચ લેનિનો જન્મ સિનિવર્સ્ક નામના સ્થળે થયો હતો અને તેનું અસલી નામ "ઉલ્યાનોવ" હતું. તેના પિતા શાળાઓનાં નિરીક્ષક હતા જેમનો ઝુકાવ લોકશાહી મંતવ્યો તરફ હતો. તેની માતા, જે ડૉક્ટરની પુત્રી હતાં, સારી શિક્ષિત મહિલા હતી. 1886 માં પિતાના અવસાન પછી, ઘણા પુત્રો અને પુત્રી ધરાવતા મોટા પરિવારનો ભાર લેનિનની માતા પર પડ્યો. આ ભાઈ-બહેનો શરૂઆતથી જ ક્રાંતિવાદના અનુયાયી બનવા લાગ્યા. વૃસ્ટર ભાઈ એલેક્ઝાંડરને ઝારની હત્યાના કાવતરામાં સામેલ થવા બદલ ફાંસી આપવામાં આવી હતી.

ઉચ્ચ લાયકાત સાથે સ્નાતક થયા પછી, લેનિન ૧૮૮૭ માં કઝાન યુનિવર્સિટીના લો વિભાગમાં પ્રવેશ કર્યો, પરંતુ વિદ્યાર્થીઓના ક્રાંતિકારી પ્રદર્શનમાં ભાગ લેવા બદલ યુનિવર્સિટી દ્વારા ટૂંક સમયમાં હાંકી કાઢવામાં આવ્યા. ૧૮૮૯ માં તે સમારામાં સ્થળાંતર થયા જ્યાં તેમણે સ્થાનિક માર્ક્સવાદીઓનું મંડળ રચ્યું . ૧૮૯૧ માં, લેનિન સેન્ટ પીટર્સબર્ગ યુનિવર્સિટીમાંથી કાયદાની પરીક્ષામાં ડિગ્રી પ્રાપ્ત કર્યા પછી સમારામાં કાયદાની પ્રેકટીસ શરૂ કરી. ૧૮૯૩ માં તેમણે સેન્ટ પીટર્સબર્ગને તેમનું નિવાસસ્થાન બનાવ્યું. ટૂંક સમયમાં જ તે ત્યાંના માર્ક્સવાદીઓના લોકપ્રિય નેતા બન્યા. અહીં શ્રીમતી ક્રુપ્સકાયાનો પરિચય થયો, જે કામદારોમાં ક્રાંતિના પ્રચારમાં જોડાયેલાં હતાં. આ પછી, લેનિનના સમગ્ર જીવન દરમિયાન ક્રાંતિકારી સંઘર્ષમાં ટેકો આપતા રહ્યા.

લેનિનને ૧૮૯૫ માં કેદ કરવામાં આવ્યો હતો અને ૧૮૮૭ માં ત્રણ વર્ષ પૂર્વી સાઇબિરીયા સ્થિત કોઈ સ્થળ પર સ્થળાંતર કરવામાં આવ્યા હતા. થોડા સમય પછી, ક્રૂપ્સકાયાને પણ દેશનિકાલમાં જવું પડ્યું અને હવે તેના લગ્ન લેનિન સાથે થયાં. દેશનિકાલ દરમ્યાન, લેનિનએ ત્રીસ પુસ્તકો લખ્યા, જેમાંથી એક પુસ્તક "રશિયામાં મૂડીવાદનો વિકાસ" હતી. જેમાં તેણે માર્ક્સવાદી સિદ્ધાંતોના આધારે રશિયાની આર્થિક પ્રગતિનું વિશ્લેષણ કરવાનો પ્રયાસ કર્યો. અહીં જ તેમણે રશિયાના શ્રમજીવી વર્ગના ગરીબ કામદારોની પાર્ટી સ્થાપવાની યોજના બનાવી.

૧૯૦૦ માં દેશનિકાલથી પરત ફરતાં, તેમણે એક અખબાર સ્થાપવા માટે ઘણાં શહેરોની મુસાફરી કરી. ઉનાળામાં તે રશિયાની બહાર ગયો અને ત્યાંથી તેણે " ઇસ્ક્રા " (ચિંગારી) નામના અખબારનું સંપાદન કરવાનું શરૂ કર્યું. તેની સાથે રશિયન માર્ક્સવાદીઓ હતા, જેમણે "મજૂરોની મુક્તિ" કોશિશ કરી હતી, જેમને દેશની બહાર રહેવાની ફરજ પડી હતી..૧૯૦૨ માં તેમણે "આપણે શું કરવાનું છે" નામનું એક પુસ્તક તૈયાર કર્યું, જેમાં ભાર મૂક્યો હતો કે ક્રાંતિનું સંચાલન શિસ્તબદ્ધ પક્ષનું હોવું જોઈએ, જેનું મુખ્ય કાર્ય ક્રાંતિ માટે કામ કરવાનું છે. ૧૯૦૩ માં, રશિયન કામદાર સમાજવાદી લોકશાહી પાર્ટીની બીજી સભા યોજાઇ હતી. આમાં, લેનિન અને તેના સમર્થકોએ તકવાદી તત્વો સાથે સખત લડત લડવી પડી હતી. અંતમાં ક્રાંતિકારી યોજનાની દરખાસ્ત બહુમતી દ્વારા માન્ય કરવામાં આવી અને રશિયન સમાજવાદી લોકતાન્ત્રિક પાર્ટી બે શાખાઓમાં વહેંચાઇ ગઈ - બોલ્શેવિક જૂથ, ક્રાંતિના સાચા ટેકેદારો અને તકવાદી મેન્શેવિક્સની ગેંગ.