સત્યયુગ

ચાર પ્રસિદ્ધ યુગ માં સત્યયુગ અથવા કૃતયુગ પ્રથમ મનાય છે. પ્રાચીન વૈદિક ગ્રંથો સત્યયુગ, ત્રેત્રયુગા વગેરેના મહાકાવ્યમાં સ્પષ્ટપણે ઉપલબ્ધ નથી હોવા છતાં, સ્મૃતિયો અને ખાસ કરીને પુરાણોમાં ચાર યુગનો વિસ્તૃત પ્રતિપાદન છે.

પુરાણોમાં સત્યયુગ સંબંધિત નીચેની વિગતો આપવામાં આવી છે -

વૈશાખ શુક્લ અક્ષય તૃતીયા રવિવાર ના આ યુગ ની ઉત્પત્તિ થઈ હતી. તેનું કદ 17,28,000 વર્ષ છે. આ યુગ માં ભગવાન ના મત્સ્ય અવતાર, કૂર્મ અવતાર, વરાહાવતાર અને નરસિંહાવતાર આ ચાર અવતાર થયા હતા. આ સમયગાળા દરમિયાન સુવર્ણ પરંપરાઓની સમૃદ્ધિ હતી. મનુષ્ય અત્યંત દીર્ઘકૃત અને લાંબા આયુષ્ય વાળા હતા. આ યુગ ના પ્રધાન તીર્થ પુષ્કર હતા.

આ યુગ માં જ્ઞાન, ધ્યાન અથવા તપ ના પ્રાધાન્ય હતા. પ્રત્યેક પ્રજા પુરુષાર્થસિદ્ધિ કરી કૃતકૃત્ય થતા, એટલે જ આ "કૃતયુગ" કહેવાય છે. ધર્મ ચાર ઘણું(સૌથી સંપૂર્ણ) હતું. મનુના ધર્મશાસ્ત્ર આ યુગમાં એકમાત્ર વિશ્વસનીય ગ્રંથ છે. મહાભારત માં આ યુગ ના વિષય માં એ વિશિષ્ટ મત મળે છે કે કલિયુગ ના પછી કલ્કિ દ્વારા આ યુગ ની પુનઃ સ્થાપના થશે (વન પર્વ 191/1-14). વન પર્વ 149/11-125) માં આ યુગ ના ધર્મ નો વર્ણ દ્રષ્ટવ્ય છે.

બ્રહ્મા નો એક દિવસ ૧૦,૦૦૦ ભાગો માં વેંચાયેલો હોય છે, જેને ચરણ કહેવાય છે:

ચાર યુગ

૪ ચરણ (૧,૭૨૮,૦૦૦ સૌર વર્ષ)	સત યુગ
૩ ચરણ (૧,૨૯૬,૦૦૦ સૌર વર્ષ)	ત્રેતા યુગ
૨ ચરણ (૮૬૪,૦૦૦ સૌર વર્ષ)	દ્વાપર યુગ
૧ ચરણ (૪૩૨,૦૦૦ સૌર વર્ષ)	કલિ યુગ