સુરેન્દ્રનાથ ટાગોર
સુરેન્દ્રનાથ ટાગોર | |
|---|---|
| જન્મની વિગત | 1872 બોમ્બે, બ્રિટીશ ભારત |
| મૃત્યુ | 1940 (aged 67–68) |
| માતા-પિતા |
|
| સંબંધીઓ | ઈન્દિરા દેવી ચૌધરાણી (બહેન) |
સુરેન્દ્રનાથ ટાગોર (૧૮૭૨ – ૧૯૪૦) એક બંગાળી લેખક, સાહિત્યિક વિદ્વાન અને અનુવાદક હતા. રવિન્દ્રનાથ ટાગોરની અનેક કૃતિઓનું અંગ્રેજીમાં ભાષાંતર કરવા માટે તેઓ ખાસ જાણીતા છે.[૧]
પ્રારંભિક જીવન અને પૃષ્ઠભૂમિ[ફેરફાર કરો]
તેઓ કલકત્તાના ટાગોર પરિવારના સભ્ય હતા. તેમનો જન્મ સત્યેન્દ્રનાથ ટાગોર અને જ્ઞાનોદનંદિની દેવીને ત્યાં ૧૮૭૨માં મુંબઈમાં થયો હતો. ૧૮૭૩માં જન્મેલા સુરેન્દ્રનાથનાં બહેન ઇન્દિરા દેવી ચૌધરી જાણીતા સાહિત્યકાર, લેખક અને સંગીતકાર હતાં. તેઓ ૧૮૯૩માં સેન્ટ ઝેવિયર્સ કોલેજ, કલકત્તામાંથી સ્નાતક થયા હતા અને તેમના જીવનના પ્રારંભિક તબક્કે તેઓ ભારતીય રાષ્ટ્રવાદી ચળવળમાં સામેલ થયા હતા.
ક્રાંતિકારી પ્રવૃત્તિ[ફેરફાર કરો]
તેઓ ૧૮૯૯માં મુંબઈમાં રેલવે કામદારોની હડતાળને ટેકો આપવામાં સામેલ હતા, અને ત્યારબાદ ૧૯૦૫માં બંગાળના વિભાજનના વિરોધમાં બંગાળમાં સ્વદેશી ચળવળમાં સામેલ થયા હતા.[૨] તેઓ ભારતીય સ્વતંત્રતા માટેની ક્રાન્તિકારી ચળવળના પ્રારંભિક તબક્કામાં સામેલ હતા, અને પ્રમથનાથ મિત્ર હેઠળ સ્થાપિત અનુશીલન સમિતિના ખજાનચી તરીકે સેવા આપી હતી.[૩][૪] સુરેન્દ્રનાથને ભારતની માલિકીની સંખ્યાબંધ બૅન્કો અને વીમા કંપનીઓની સ્થાપનાનો શ્રેય જાય છે, જેના દ્વારા તેઓ સ્વદેશી ઉદ્યોગોને પ્રોત્સાહિત કરવા માગતા હતા.[૨] વિશ્વભારતી યુનિવર્સિટીની સ્થાપનાના પ્રારંભિક તબક્કામાં સુરેન્દ્રનાથનું કાર્ય નિર્ણાયક માનવામાં આવે છે,[૨] તેઓ યુનિવર્સિટીના પ્રકાશન મંડળના સભ્ય પણ હતા. તેમણે જુલાઈ ૧૯૨૩ થી એપ્રિલ ૧૯૨૯ સુધી વિશ્વભારતી ત્રિમાસિકના સંપાદક તરીકે પણ સેવા આપી હતી.
સાહિત્યિક યોગદાન[ફેરફાર કરો]
સુરેન્દ્રનાથ પર નાનપણથી જ તેમના કાકા રવીન્દ્રનાથની અસર થઈ હતી, જેના કારણે તેમને સાહિત્યમાં રસ જાગ્યો હતો.[૨] સુરેન્દ્રનાથની કૃતિઓમાં તેમની પોતાની સર્જનાત્મક કૃતિઓ, તેમજ બંગાળીમાંથી અંગ્રેજીમાં રવીન્દ્રનાથની કૃતિના અનુવાદોનો સમાવેશ થાય છે. સુરેન્દ્રનાથની પોતાની જાણીતી સાહિત્યિક કૃતિઓમાં વિજ્ઞાનના વિવિધ પાસાઓ પરના નિબંધોનો સમાવેશ થતો હતો, જે સાધના અને ભારતી સામયિકોમાં પ્રકાશિત થયા હતા. તેમણે આધુનિક સમીક્ષામાં અને પ્રાબાસીમાં પણ યોગદાન આપ્યું હતું.
તેમના અનુવાદોમાં રવીન્દ્રનાથની પ્રસિદ્ધ કૃતિઓ ઘરે બાહિરે અને છિન્નપત્રનો સમાવેશ થાય છે. ૧૯૪૦માં સુરેન્દ્રનાથ ટાગોરનું અવસાન થયું.
સંદર્ભ[ફેરફાર કરો]
- ↑ Tagore, Satyendranath (1842–1923), Indian civil servant and author, doi:10.1093/ref:odnb/98035
- ↑ ૨.૦ ૨.૧ ૨.૨ ૨.૩ Lal, Mohan (1992), Encyclopaedia of Indian Literature, Sahitya Akademi, ISBN 8126012218
- ↑ Pal, Gupta & Chakrabarti 1977, p. 238
- ↑ Guha, Arun Chandra (1971), First spark of revolution: the early phase of India's struggle for independence, 1900–1920, Orient Longman, OCLC 254043308