જુવાર
| જુવાર | |
|---|---|
| |
| વૈજ્ઞાનિક વર્ગીકરણ | |
| Kingdom: | Plantae |
| (unranked): | Angiosperms |
| (unranked): | Monocots |
| (unranked): | Commelinids |
| Order: | Poales |
| Family: | Poaceae |
| Subfamily: | Panicoideae |
| Tribe: | Andropogoneae |
| Genus: | ''Sorghum'' L. |
| Species | |
|
About 30 species, see text | |
જુવાર એ ભારતમાં પ્રચલિત એકદળ અનાજ છે. આને અંગ્રેજીમાં સોર્ગમ (Sorghum) કહે છે. જુવારના દાણાનો ઉપયોગ ભોજન માટે અને એનો છોડ પ્રાણીઓના ચારામાં વપરાય છે. આમ ક્યારેક ચારા માટે પણ જુવારની ખેતી કરવામાં આવે છે. ગરમ વાતાવરણ ધરાવતા પ્રદેશોમાં સમગ્ર વિશ્વમાં જુવારની ખેતી થાય છે.
વાવેતર અને વપરાશ
[ફેરફાર કરો]
જુવારની એક પ્રજાતિ સોર્ગમ બાઈકલર તરીકે ઓળખાય છે.[૧] આ પ્રજાતિ વિશ્વનો એક પ્રમુખ પાક છે. એના દાણા ખોરાક તરીકે વપરાય છે. આ સિવાય તેનો ઉપયોગ માદક પીણા બનાવવામાં, ચારા તરીકે અને જૈવિક ઈંધણ તરીકે પણ થાય છે. આ પ્રજાતિ વિશ્વનું પાંચમુ સૌથી મહત્ત્વપૂર્ણ અનાજ છે. [૨] આ પ્રજાતિને આફ્રિકા, દક્ષિણ એશિયા અને મધ્ય અમેરિકામાં વિપુલ પ્રમાણમાં ઊગડવામાં આવે છે. જુવારની મોટા ભાગની દરેક પ્રજાતિઓ ગરમી અને શુષ્ક વાતાવરણ પ્રત્યે સહનશીલ હોય છે. આને કારણે શુષ્ક ગરમ આબોજવા ધરાવતા પ્રદેશમાં જુવાર એ રોજિંદો આહાર હોય છે.
જુવારની મૌક પ્રજાતિ તેના વિકાસના શરૂઆતના સમયમાં ભયજનક માત્રામાં હોર્ડેનાઈન નામનું હાયડ્રોજન સાયનાઈડ તત્ત્વ ધરાવે છે. આવા છોડ તેને ચરનારા પ્રાણી માટે ઘાતક નીવડી શકે છે. દુકાળ કે શુષ્ક વાતાવરણમાં પણ જુવારના છોડવામાં સાયનાઈડ અને નાઈટ્રેટનું પ્રમાણ ઝેરી સ્તર સુધી વધી શકે છે. [૩]
ઝોન્સન ઘાસ નામની જુવારની પ્રજાતિને અમેરિકાના ખોરાક અને ઔષધ ખાતાએ આક્રમક પ્રજાતિ ઘોષિત કરી છે.[૪]
જુવારની અન્ય પ્રજાતિ શોરગમ વલ્ગેર અને ટેક્નીકમને બ્રુમ કોર્ન પણ કહે છે. [૫]
જુવારનો જીનોમ
[ફેરફાર કરો]૨૦૦૯માં આંતરરાષ્ટ્રીય સંશોધકોએ જુવારનો જીનોમ ઉકેલ્યાને જાહેરાત કરી હતી.[૬][૭]
સંદર્ભ
[ફેરફાર કરો]- ↑ Mutegi, Evans (2010-02-01). "Ecogeographical distribution of wild, weedy and cultivated Sorghum bicolor (L.) Moench in Kenya: implications for conservation and crop-to-wild gene flow". Genetic Resources and Crop Evolution. 57 (2): 243–253. doi:10.1007/s10722-009-9466-7. Unknown parameter
|coauthors=ignored (|author=suggested) (મદદ) - ↑ Sorghum, U.S. Grains Council.
- ↑ Cyanide (prussic acid) and nitrate in sorghum crops - managing the risks. Primary industries and fisheries. Queensland Government. http://www.dpi.qld.gov.au/4790_20318.htm સંગ્રહિત ૨૦૧૨-૦૩-૧૯ ના રોજ વેબેક મશિન. 21 April 2011.
- ↑ Johnson Grass સંગ્રહિત ૨૦૦૯-૦૫-૦૭ ના રોજ વેબેક મશિન, U.S. Department of Agriculture, Accessed 2257 UDT, 12 March, 2009.
- ↑ Broomcorn, Alternative Field Crops Manual, Purdue University, Accessed 14 Mar 2011.
- ↑ Sequencing of sorghum genome completed EurekAlert, January 28, 2010, Retrieved August 30, 2010
- ↑ doi:10.1038/nature07723
This citation will be automatically completed in the next few minutes. You can jump the queue or expand by hand
- Watson, Andrew M. Agricultural Innovation in the Early Islamic World: The Diffusion of Crops and Farming Techniques, 700–1100. Cambridge: Cambridge University Press, 1983. ISBN 0-521-24711-X.
બાહ્ય કડીઓ
[ફેરફાર કરો]
- Species Profile- Johnsongrass (Sorghum halepense) સંગ્રહિત ૨૦૦૯-૦૫-૦૭ ના રોજ વેબેક મશિન, National Invasive Species Information Center, United States National Agricultural Library. Lists general information and resources for Johnsongrass.
- Crop Wild Relatives Gap Analysis Portal સંગ્રહિત ૨૦૧૦-૦૭-૩૧ ના રોજ વેબેક મશિન reliable information source on where and what to conserve ex-situ, regarding Sorghum genepool
- FAO Report (1995) "Sorghum and millets in human nutrition" સંગ્રહિત ૨૦૧૮-૧૦-૦૧ ના રોજ વેબેક મશિન
- FAO "Compendium on post-harvest operations"—Contains discussion on origin, processing and uses of sorghum
- Grain Sorghum Irrigation સંગ્રહિત ૨૦૦૯-૦૯-૧૧ ના રોજ વેબેક મશિન
- Sorghum on US Grains Council Web Site
- National Grain Sorghum Producers
- National Sweet Sorghum Producers and Processors Association સંગ્રહિત ૨૦૦૯-૧૧-૨૬ ના રોજ વેબેક મશિન
- Sorghum handbook સંગ્રહિત ૨૦૧૦-૧૦-૧૫ ના રોજ વેબેક મશિન, US Grain Council
- Sorghum Growth Stages સંગ્રહિત ૨૦૦૭-૦૪-૨૯ ના રોજ વેબેક મશિન
- Sweet Sorghum Ethanol Association, organization for the promotion and development of sweet Sorghum as a source for biofuels, especially ethanol
- Milo, Grain Sorghum
- Cyanide (prussic acid) and nitrate in sorghum crops - managing the risks સંગ્રહિત ૨૦૧૨-૦૩-૧૯ ના રોજ વેબેક મશિન