વિકિપીડિયાના અંતની ભવિષ્યવાણીઓ

"શું વિકિપીડિયા ૨૦ વર્ષે અસ્તિત્વ ધરાવતુ હશે ?", એકેડેમિક યોચાઇ બેન્કલર અને વિકિમીડિયા ફાઉન્ડેશનના એક્ઝિક્યુટિવ ડિરેક્ટર કેથરિન માહેર વચ્ચે ૨૦૧૭ની ચર્ચા

વિવિધ પ્રકાશનો અને વિવેચકોએ વિકિપીડિયાના અંતની અનેક ભવિષ્યવાણીઓ રજૂ કરી છે. વિકિપીડિયા જાણીતું બન્યું કે તરત જ ૨૦૦૫ની આસપાસ - તેની લોકપ્રિયતામાં ઘટાડો દર્શાવતી એક પછી એક ઘટનાઓ સામે આવી હતી, જે વિવિધ ધારણાઓ અને આરોપો પર આધારિત છે. ઉદાહરણ તરીકે, કેટલાક વિકિપીડિયાના લેખોની ગુણવત્તામાં ઘટાડો થયો હોવાનો દાવો કરે છે, જ્યારે કેટલાક કહે છે કે સંભવિત સંપાદકો પાછા વળી રહ્યા છે. અન્ય સૂચવે છે કે વિકિપીડિયા સમુદાયમાં મતભેદ, પ્રોજેક્ટ તરીકે વિકિપીડિયાને પતન તરફ દોરી જશે.

કેટલીક આગાહીઓ વિકિપીડિયાની ટીકાને જીવલેણ ખામી તરીકે રજૂ કરે છે, તો કેટલાક આગાહી કરે છે કે પ્રતિસ્પર્ધી વેબસાઇટ વિકિપીડિયા જે કરશે તે કરશે, પરંતુ તે જીવલેણ ખામી વિના. જે તેને વિકિપીડિયાના અંતનું કારણ બનાવશે. હાલમાં વિકિપીડિયાને જે ધ્યાન અને સંસાધનો મળે છે તેના પર કબજો મેળવશે. ઘણા ઓનલાઇન વિશ્વકોશ અસ્તિત્વ ધરાવે છે; વિકિપીડિયા માટે પ્રસ્તાવિત પ્રતિસ્થાપન (રિ-પ્લેસમેન્ટ)માં ગૂગલના બંધ નોલ, વોલ્ફરામ આલ્ફા અને એઓએલના ઘુવડનો સમાવેશ થાય છે.

પરિબળો

કેટલાક વિવેચકોએ વિશિષ્ટ છટાઓ, ભૂલો, પ્રચાર અને અન્ય નબળી સામગ્રીનો દાખલો આપ્યો છે અને ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે સારી સામગ્રીની અછત લોકોને અન્યત્ર વધુ સારી સામગ્રી શોધવા માટે દોરી જશે.

વિકિપીડિયામાં કેટલાક મિલિયન સ્વયંસેવક સંપાદકોનો સમૂહ છે. હજારો લોકો મોટાભાગની સામગ્રીનું યોગદાન આપે છે, અને કેટલાક હજાર ગુણવત્તા નિયંત્રણ અને જાળવણીનું કાર્ય કરે છે. ૨૦૧૦ના દાયકામાં જ્ઞાનકોશનો વિસ્તાર થતાં, સક્રિય સંપાદકોની સંખ્યા સતત વધતી ન હતી અને કેટલીકવાર ઘટાડો થયો હતો. વિવિધ સ્રોતોએ આગાહી કરી છે કે આખરે ભાગીદારીના અભાવને કારણે વિકિપીડિયામાં ઘણા ઓછા સંપાદકો કાર્યરત રહેશે અને ભાંગી પડશે.

વિકિપીડિયામાં કેટલાક હજાર સ્વયંસેવક વહીવટકર્તાઓ છે, જે વિવિધ કાર્યો કરે છે, જેમાં મંચ નિયામક (ફોરમ મોડરેટર) દ્વારા હાથ ધરવામાં આવેલા કાર્યોનો સમાવેશ થાય છે. વિવેચકોએ તેમની ક્રિયાઓને કઠોર, અમલદારશાહી, પક્ષપાતી, ગેરવાજબી અથવા તરંગી ગણાવી છે અને આગાહી કરી છે કે પરિણામી આક્રોશ સાઇટને બંધ કરવા તરફ દોરી જશે. આવા કેટલાક વિવેચકો સંચાલકોની ફરજોથી વાકેફ છે; અન્ય લોકો ફક્ત ધારે છે કે તેઓ સાઇટનું સંચાલન કરે છે.

૨૦૧૨ના વિવિધ લેખોએ અહેવાલ આપ્યો છે કે અંગ્રેજી વિકિપિડિયામાં નવા વહીવટદારોની ભરતીમાં ઘટાડો વિકિપિડિયાને સમાપ્ત કરી શકે છે.

અન્ય સૂચવે છે કે વિકિપીડિયામાંથી ઉપયોગી લેખોને બિનજરૂરી રીતે કાઢી નાખવાથી તેનો અંત લાવી શકે છે. તે ડીલેશનપિડિયાનું સર્જન શરુ થયું છે — જે પોતાનું અસ્તિત્વ બંધ કરતું હતું – જેની સામગ્રી વેબ આર્કાઇવમાં સમાવિષ્ટ છે.

સંપાદકોમાં ઘટાડો

ધી ઇકોનોમિસ્ટમાં પ્રકાશિત ૨૦૧૪ ના વલણ વિશ્લેષણમાં જણાવ્યું છે કે "અંગ્રેજી ભાષાના સંસ્કરણ માટેના સંપાદકોની સંખ્યા સાત વર્ષમાં ત્રીજા ક્રમે ઘટી છે." અંગ્રેજી વિકિપીડિયામાં સક્રિય સંપાદકો માટેના આકર્ષણનો દર ધ ઇકોનોમિસ્ટે અન્ય ભાષાઓ (બિન-અંગ્રેજી વિકિપીડિયા)ની સરખામણીમાં નોંધપાત્ર રીતે ઊંચો ગણાવ્યો હતો. તેમાં જણાવવામાં આવ્યું હતું કે અન્ય ભાષાઓમાં, "સક્રિય સંપાદકો"ની સંખ્યા (જેઓ દર મહિને ઓછામાં ઓછા પાંચ સંપાદન ધરાવે છે) ૨૦૦૮થી પ્રમાણમાં સ્થિર છે.

અંગ્રેજી વિકિપીડિયામાં, સક્રિય સંપાદકોની સંખ્યા ૨૦૦૭માં લગભગ ૫૦,૦૦૦ સંપાદકોની ટોચ પર પહોંચી ગઈ હતી, અને ૨૦૧૪માં ઘટીને ૩૦,૦૦૦ સંપાદકોની સંખ્યા થઈ. આ દરે રેખીય ઘટાડો થવાથી અગિયાર વર્ષમાં અંગ્રેજી વિકિપિડિયાના કોઈ સક્રિય સંપાદકો બાકી રહેશે નહીં.

ઇકોનોમિસ્ટમાં પ્રકાશિત વલણ વિશ્લેષણ (ટ્રેન્ડ એનાલિસીસ) માં અન્ય ભાષાઓ (બિન-અંગ્રેજી વિકિપીડિયા) માં વિકિપીડિયા માટે સક્રિય સંપાદકોની સંખ્યા પ્રમાણમાં સ્થિર તરીકે રજૂ કરવામાં આવે છે, તેમની સંખ્યા આશરે ૪૨,૦૦૦ સક્રિય સંપાદકો પર ટકાવી રાખે છે, તેનાથી વિપરીત, તે ભાષાઓ નવીનીકરણીય અને ટકાઉ ધોરણે તેમના સક્રિય સંપાદકોને જાળવી રાખવા માટે વિકિપીડિયાની અસરકારકતા તરફ ધ્યાન દોર્યું છે. વિકિપીડિયાની વિવિધ ભાષાની આવૃત્તિઓ જુદી જુદી નીતિઓ ધરાવે છે, તેમ છતાં કોઈ પણ ટિપ્પણીએ અંગ્રેજી વિકિપીડિયા માટે સંપાદક આકર્ષણના દરમાં સંભવિત તફાવત તરીકે કોઈ ચોક્કસ નીતિગત તફાવતને ઓળખી ન હતી. સંપાદકની ગણતરીમાં એક વર્ષ પછી થોડો વધારો જોવા મળ્યો હતો અને ત્યાર બાદ કોઈ સ્પષ્ટ વલણ જોવા મળ્યું ન હતું.

દર્શકો અને ભંડોળના સ્રોત

૨૦૧૫ સુધીમાં, તેમના કમ્પ્યુટરથી વિકિપીડિયા જોનારા વ્યક્તિઓમાં નોંધપાત્ર ઘટાડો થયો હતો. ફોનના વધેલા ઉપયોગને એક જોખમ તરીકે જોવામાં આવતું હતું. તે સમયે, વિકિમીડિયા ફાઉન્ડેશને એક વર્ષના બજેટ ખર્ચની સમકક્ષ અનામતોનો અહેવાલ આપ્યો હતો. બીજી તરફ, પગારદાર કર્મચારીઓની સંખ્યા વધી ગઈ હતી, જેથી ખર્ચમાં વધારો થયો હતો.

પૂરક વાંચન

• Lih, Andrew (2009). The Wikipedia Revolution: How a Bunch of Nobodies Created the World's Greatest Encyclopedia. Hachette Books. ISBN 978-1401395858.Lih, Andrew (2009). The Wikipedia Revolution: How a Bunch of Nobodies Created the World's Greatest Encyclopedia. Hachette Books. ISBN 978-1401395858. Lih, Andrew (2009). The Wikipedia Revolution: How a Bunch of Nobodies Created the World's Greatest Encyclopedia. Hachette Books. ISBN 978-1401395858.
• Jemielniak, Dariusz (2014). Common Knowledge?: An Ethnography of Wikipedia. ISBN 978-0804791205.Jemielniak, Dariusz (2014). Common Knowledge?: An Ethnography of Wikipedia. ISBN 978-0804791205. Jemielniak, Dariusz (2014). Common Knowledge?: An Ethnography of Wikipedia. ISBN 978-0804791205.
• ડબ્લ્યુપી: થ્રેટીંગ 2 મેન Peake, Bryce (2015). "WP:THREATENING2MEN: Misogynist Infopolitics and the Hegemony of the Asshole Consensus on English Wikipedia". Ada: A Journal of Gender, New Media, and Technology (7). doi:10.7264/N3TH8JZS. મૂળ માંથી 2020-02-12 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2021-01-09.
• Reagle, Joseph Michael; Lessig, Lawrence (2010). Good Faith Collaboration: The Culture of Wikipedia. The MIT Press. ISBN 978-0262288705.Reagle, Joseph Michael; Lessig, Lawrence (2010). Good Faith Collaboration: The Culture of Wikipedia. The MIT Press. ISBN 978-0262288705. Reagle, Joseph Michael; Lessig, Lawrence (2010). Good Faith Collaboration: The Culture of Wikipedia. The MIT Press. ISBN 978-0262288705.
• Solorio, Thamar; Hasan, Ragib; Mizan, Mainul. A Case Study of Sockpuppet Detection in Wikipedia (PDF). The University of Alabama at Birmingham.