ઉચિત વપરાશ

વિકિપીડિયા પર શું ઉચિત વપરાશ ગણાઇ શકે છે અને શું નહી તે અંગેની સામાન્ય માહિતી માટે વિકિપીડિયા:ઉચિત વપરાશ જુઓ.

ઉચિત વપરાશ નો સિદ્ધાંત તે સંયુક્ત રાજ્ય ના પ્રકાશનાધિકાર કાયદાનો એ ભાગ છે જે કૉપીરાઇટ ધરાવતી વસ્તુઓનો તેના માલિકની પરવાનગી (લાઇસન્સ) વિના ઉપયોગ કરવાની કેટલાક સ્પષ્ટ સંજોગોમાં છુટ આપે છે. "ઉચિત વપરાશ" સંયુક્ત રાજ્ય નો આગવો સિદ્ધાંત છે. fair dealing નામનો એક જુદો સિદ્ધાંત બીજા કેટલાક રાષ્ટ્રોના કાયદાઓમાં જોવા મળે છે જે ઉચિત વપરાશ (fair use) ને મળતો આવે છે.

ઉચિત વપરાશ કૉપીરાઇટ વાળી વસ્તુઓને સામાન્ય જનતા માટે કોઇની પરવાનગી વગર એ શરતે ઉપલબ્ધ કરે છે કે તેનો ઉપયોગ કૉપીરાઇટના કાયદાનું ઉલ્લંઘન કરવા કરતાં વધુ કૉપીરાઇટના કાયદાનો હેતુ સાચવવા માટે થઇ રહ્યો હોય. આ હેતુ સંયુક્ત રાજ્યના બંધારણમાં આપેલી વ્યાખ્યા અનુસાર "વિજ્ઞાન અને કલાની ઉન્નતિ" ને પ્રોત્સાહન આપવાનો છે (I.1.8). આ રીતે આ સિદ્ધાંત વ્યક્તિગત હેતુઓ અને કૃતિઓની નવી આવૃત્તિઓ દ્વારા થતી સામાજીક તથા સાંસ્કૃતિક પ્રગતિર્ષ વચ્ચે સમતુલા સ્થાપવાનો પ્રયત્ન કરે છે. આ સિદ્ધાંત અમુક અંશે એક પ્રકારની અભિવ્યક્તિની રક્ષા કરે છે જેને અન્ય સંજોગોમાં કૉપીરાઇટનું ખંડન ગણી શકાત; આ કારણથી આ સિદ્ધાંતને સંયુક્ત રાજ્યના બંધારણના પ્રથમ સુધારા, વાણી સ્વાતંત્ર્ય સાથે સાંકળવામાં આવે છે.