પીઠોરાના ચિત્રો

નવી દિલ્હીના ક્રાફ્ટ મ્યુઝિયમમાં પીઠોરાનું ચિત્ર

પીઠોરા એ ગુજરાત રાજ્યના છોટાઉદેપુર જિલ્લામાં અને મધ્ય મધ્ય પ્રદેશમાં રહેતી રાઠવા અને ભીલા જાતિઓ દ્વારા દિવાલો (ભીંતો) પર કરવામાં આવતું એક ધાર્મિક ચિત્રણ છે.

પીઠોરા ચિત્રો તેમના ઘરની ત્રણ આંતરિક દિવાલો પર દોરવામાં આવે છે. આ ચિત્રો તેમના જીવનમાં મહત્વ ધરાવે છે અને તેમના ઘરોમાં પિઠોરા ચિત્રો દોરવાથીથી શાંતિ, સમૃદ્ધિ અને ખુશી મળે છે. તેમાં પ્રકૃતિનું અનુકરણ કરવાનો પ્રયાસ ક્યારેય થતો નથી: ઘોડો અથવા બળદ, જે ભગવાનની દ્રષ્ટિ હોઈ શકે છે, અને ફક્ત એક જ કેન્દ્રિય ગુણથી તેમને પ્રભાવિત કરે છે. પીઠોરાની લિપી પાંચ હાજર વર્ષ જૂની માનવામાં આવે છે.

પીઠોરા ચિત્રો એક કલાના સ્વરૂપ કરતાં વધુ એક ધાર્મિક વિધિ છે. આ ધાર્મિક વિધિઓ ભગવાનનો આભાર માનવા અથવા ઇચ્છા પૂર્તિ કરવા અથવા વરદાન મેળવવા માટે કરવામાં આવે છે. ભાડવા અથવા આદિજાતિનો મુખ્ય પૂજારીને બોલાવવામાં આવે છે અને સમસ્યાઓ વર્ણન કરવામાં આવે છે. આ સમસ્યાઓ મૃત્યુ પામેલા ઢોરથી લઈને કુટુંબનાં અસ્વસ્થ બાળકો સુધીની કોઈ પણ હોઈ શકે છે. સંબંધિત વ્યક્તિને સમસ્યાનું સમાધાન પૂરું પાડવામાં આવે છે અને ભાડવા દ્વારા પીઠોરાના ચિત્રણ અને તેની વિધિ કરવા માટે કહેવામાં આવે છે. પીઠોરા બાબાની હાજરી એ બધી સમસ્યાઓના સમાધાન તરીકે માનવામાં આવે છે. પીઠોરાના ચિત્રો હંમેશાં ઉંબરા પર, ઓસારીમાં, અથવા ઘરની બહારની પહેલી દીવાલ અથવા ઘરની અંદર પ્રવેશતાંની પ્રથમ દીવાલ પર ચિત્રણ કરવામાં આવે છે. પીઠોરા ચિત્ર સામાન્ય રીતે આખી દિવાલને આકૃતિઓથી ભરી દે છે. ચિત્ર માટે આગળની એક દિવાલ અને તેની બંને બાજુ બે દીવાલો એમ ત્રણ દિવાલો તૈયાર કરવામાં આવે છે, સામેની અથવા વચ્ચેની દીવાલ બાજુઓની બે દીવાલ કરતાં બમણી મોટી હોય છે. આ દિવાલોને ગાયના છાણનું લીપણ કરી ચુનાથી રંગવામાં આવે છે. જે અપરિણીત છોકરીઓ દ્વારા કરવામાં આવે છે. વરંડાની મુખ્ય દિવાલ જે તેને રસોડાથી અલગ પાડે છે તેને પીઠોરા માટે પવિત્ર માનવામાં આવે છે. આ દિવાલ પર બનાવટની દંતકથાઓ અને પીઠોરાથી સંબંધિત ચિત્રોનું ચિત્રણ કરવામાં આવે છે. વરંડાના બાજુની બે દીવાલો પર પણ નાના દેવી-દેવતાઓ, ભૂત અને પૂર્વજોની આકૃતિઓ દોરવામાં આવે છે.