સભ્ય:VikramVajir/શ્રીધર વ્યાસ
શ્રીધર વ્યાસ પશ્ચિમ ભારતના ૧૪મી-૧૫મી સદીના કવિ હતા. તેઓ તેમની ઐતિહાસિક અને પરાક્રમી કવિતા, રણમલ છંદ માટે જાણીતા છે . [૧]
જીવન[ફેરફાર કરો]
તેમના અંગત જીવનને લગતી ઘણી માહિતી ઉપલબ્ધ નથી. વ્યાસ એ રાજવી ઘરોમાં અને સમાજમાં ધાર્મિક કાર્યો કરતા બ્રાહ્મણનો એક હોદ્દો છે. તેઓ આ હોદ્દો સાથે સંભવત શાહી દરબારમાં અધિકારી હતા. કે.એમ. મુનશીએ તેમને રાજા દ્વારા આશ્રિત કવિ તરીકે રજૂ કર્યા છે. [૨] [૩] [૪]
તેઓ ઇડરના રાઠોડ રાજપૂત શાસક રણમલ સાથે સંકળાયેલ છે. [૨]
કાર્યો[ફેરફાર કરો]
તેઓ રણમલ છંદ, ઈ.સ ૧૪૦૦માં લખેલી ઐતિહાસિક -પરાક્રમી કવિતા માટે જાણીતા છે. તે રણમલ દ્વારા ૧૩૯૮માં અમદાવાદમાં , ઝફફર શાહ પ્રથમ (ઝફર ખાન) દિલ્હી સલ્તનત દ્વારા નિયુક્ત અહિલવાડ પાટણના મુસ્લિમ ગવર્નરની હારનું વર્ણવે કરે છે, [૫] [૩] [૬] [૭] તે પ્રાચીન ગુજરાતીની શ્રેષ્ઠ પરાક્રમી કવિતા માનવામાં આવે છે જે દરબારી કવિઓના કૃત્રિમ સાહિત્યિક ભાષણ અવહથાથા સાથે ભળી છે. તેમણે વ્યક્તિગત રીતે યુદ્ધના સાક્ષી હશે. તે એક ઐતિહાસિક કૃતિ પણ છે કારણ કે તેની સચ્ચાઈ સમકાલીન મુસ્લિમ ઇતિહાસ દ્વારા ચકાસી શકાય છે. કવિતાની શરૂઆત દસ સંસ્કૃત શ્લોકોથી થાય છે અને ત્યારબાદ પર્સિયન અને અરબી મૂળના શબ્દોથી ભરેલા ૬૦ ગુજરાતી શ્લોકો છે. તે વીર લાગણી પેદા કરવા માટે વ્યંજન સાથેના શબ્દોનું પ્રયોજન કરે છે. તેમનું યુદ્ધનું વર્ણન , હીરોનાં લક્ષણ અને છંદબધ્ધતા ગુજરાતી સાહિત્યમાં તેને અજોડ બનાવે છે. [૨][૮]
તેમનું દશ્મસ્કંદ ભાગવત પુરાણ ની ૧૦મી પુસ્તકની ગુજરાતી આવૃત્તિ છે . તેના અધૂરા સ્વરૂપના ફક્ત ૧૨૭ શ્લોકો વિભાજીત કરાયેલા હસ્તપ્રતને કારણે ઉપલબ્ધ છે.[૨]
તેમણે સપ્તશતી છંદ અથવા ઇશ્વરી છંદ પણ લખ્યું છે જે માર્કન્ડેય પુરાણના ભાગ દુર્ગા સપ્તશી પર આધારિત શૌર્ય કવિતા પણ છે. તેમાં 120 શ્લોકો છે. [૨]
આ પણ જુઓ[ફેરફાર કરો]
સંદર્ભ[ફેરફાર કરો]
- ↑ George Mark Moraes (1972). Historiography in Indian languages: Dr. G.M. Moraes felicitation volume. Oriental Publishers. પૃષ્ઠ 142.
- ↑ ૨.૦ ૨.૧ ૨.૨ ૨.૩ ૨.૪ Lal (1992). Encyclopaedia of Indian Literature. Sahitya Akademi. પૃષ્ઠ 4607–4608. ISBN 978-81-260-1221-3.
- ↑ ૩.૦ ૩.૧ Milestones in Gujarati Literature: By Krishnalal Mohanlal Jhaveri. Gujarati Printing Press. 1924. પૃષ્ઠ 62.
- ↑ Mansukhlal Maganlal Jhaveri (1978). History of Gujarati Literature. New Delhi: Sahitya Akademi. પૃષ્ઠ 17.
- ↑ Ayyappappanikkar (1 January 1997). Medieval Indian Literature: An Anthology. Sahitya Akademi. પૃષ્ઠ 455. ISBN 978-81-260-0365-5.
- ↑ Milestones in Gujarati Literature: By Krishnalal Mohanlal Jhaveri. Gujarati Printing Press. 1924. p. 62.
- ↑ Institute of Historical Studies (Calcutta, India) (1979). Historical biography in Indian literature. Institute of Historical Studies. પૃષ્ઠ 200.
- ↑ Sita Ram Sharma (1992). Gujarati. Anmol Publications. પૃષ્ઠ 56. ISBN 978-81-7041-545-9.