હાઇડ્રોકાર્બન

વિકિપીડિયામાંથી
કુદરતી વાયુમાં વધુ પ્રમાણમાં મળી આવતા મિથેન (CH4) અણુનું ત્રિપરિમાણિય ભૌમિતિક બંધારણ

હાઈડ્રોકાર્બન એવા રાસાયણિક સંયોજનો છે કે જે માત્ર કાર્બન અને હાઈડ્રોજન તત્ત્વો ધરાવે છે. હાઇડ્રોકાર્બનનું વર્ગીકરણ તેમનાં સંયોજનોમાં રહેલા કાર્બન - કાર્બન પરમાણુ વચ્ચેની સહસંયોજક બંધની સંખ્યાને આધારે - સંતૃપ્ત હાઇડ્રોકાર્બન અને અસંતૃપ્ત હાઇડ્રોકાર્બન - એમ બે ભાગમાં કરવામાં આવે છે.[૧]

પ્રકારો[ફેરફાર કરો]

સમાન્ય રીતે કાર્બન - કાર્બન વચ્ચે એકબંધ (single bond) ધરાવતાં સંયોજનોને સંતૃપ્ત અને કાર્બન - કાર્બન વચ્ચે દ્રિબંધ કે ત્રિબંધ ધરાવતાં સંયોજનોને અસંતૃપ્ત હાઈડ્રોકાર્બન કહેવામાં આવે છે. કેટલીક વાર હાઈડ્રોકાર્બનને એલિફેટિક હાઈડ્રોકાર્બન અને ઍરોમૅટિક હાઈડ્રોકાર્બન અથવા એરીન્સ - એમ બે વિભાગોમાં પણ વહેંચવામાં આવે છે. જે હાઈડ્રોકાર્બનમાં એક વિશિષ્ટ વલય હોય તેમને ઍરોમૅટિક હાઈડ્રોકાર્બન કહેવામાં આવે છે. દા. ત. બેન્ઝિન.[૧]

જ્યારે એલિફેટિક હાઈડ્રોકાર્બનના ચાર પેટાવિભાગ છે: (૧) આલ્કેન્સ (૨)આલ્કીન્સ (૩) આલ્કાઈન્સ અને (૪)ઍલિસાઈક્લિક સંયોજનો.[૧]

આલ્કેન્સમાં બે કાર્બન - કાર્બન વચ્ચે એક જ બંધ આવેલો હોય છે. જ્યારે આલ્કીન્સમાં અને આલ્કાઈન્સમાં કાર્બન-કાર્બન વચ્ચે અનુક્રમે દ્રિબંધ અને ત્રિબંધ આવેલા હોય છે. [૧]

સંદર્ભો[ફેરફાર કરો]

  1. ૧.૦ ૧.૧ ૧.૨ ૧.૩ ત્રિવેદી, જ. પો (August 2009). "હાઈડ્રોકાર્બન". માં ઠાકર, ધીરુભાઈ (સંપાદક). ગુજરાતી વિશ્વકોશ. ખંડ ૨૪ (હ – હ્) (1st આવૃત્તિ). અમદાવાદ: ગુજરાતી વિશ્વકોશ ટ્રસ્ટ. પૃષ્ઠ ૨૦૩.