દુલા કાગ

દુલા ભાયા કાગ
જન્મ	૨૫ નવેમ્બર ૧૯૦૨ મજાદર, રાજુલા તાલુકો, અમરેલી જિલ્લો
મૃત્યુ	૨૨ ફેબ્રુઆરી ૧૯૭૭ મજાદર, રાજુલા તાલુકો, અમરેલી જિલ્લો
ઉપનામ	કાગ
રાષ્ટ્રીયતા	ભારતીય
વિષય	હિંદુ ધર્મ, આધ્યાત્મ, ગાંધીવાદ
સાહિત્યિક ચળવળ	શિક્ષણ, ભૂદાન
મુખ્ય રચનાઓ	કાગવાણી

દુલા ભાયા કાગ (નવેમ્બર ૨૫, ૧૯૦૨ - ફેબ્રુઆરી ૨૨, ૧૯૭૭) ગુજરાતી કવિ, ગીતકાર, લેખક હતા. તેમનો જન્મ સૌરાષ્ટ્રના કાગધામ (મજાદર) ખાતે થયો હતો. તેઓ ચારણ હતા. તેમની ચારણી ભાષાના માધ્યમથી દલિત, શોષિત, પીડિતના દર્દને વાચા આપી હતી.^{(સંદર્ભ આપો)}

જીવન

તેમના પિતાનું નામ ભાયા ઝાલા કાગ અને માતાનું નામ ધનબાઈ હતું. તેમણે માત્ર ૫ ધોરણ સુધીનું શિક્ષણ મેળવ્યું અને ત્યાર બાદ તેમના કૌટુંબિક વ્યવસાય ખેતીમાં જોડાયા. તેમણે તેમની જમીન વિનોબા ભાવેના ભૂદાન આંદોલનમાં અર્પી દીધી હતી.

સર્જન

જ્ઞાન, ભક્તિ અને નીતિ-આચારણ જેવા વિષયોને ચારણી છંદ, ભજન અને દુહા જેવા કાવ્યપ્રકારોમાં ઢાળનારા આ કવિએ લોકપરંપરાના પ્રાચીન કલેવરમાં અર્વાચીન સંવેદનોને ગૂંથવાનો પ્રયત્ન કર્યો છે. તેઓ તેમની ગ્રંથમાળા કાગવાણીના આઠ ભાગ માટે જાણીતા છે, જે ભજનો, રામાયણ અને મહાભારતના પ્રસંગો તેમજ ગાંધીજીની દર્શનશાસ્ત્ર અને વિનોબા ભાવેના ભૂદાન આંદોલન પર આધારિત ગીતો ધરાવે છે. તેમણે મહાત્મા ગાંધી અને વિનોબા ભાવે પર પુસ્તક પણ લખ્યાં છે.

• કાગવાણી - ભાગ ૧ (૧૯૩૫), ૨ (૧૯૩૮), ૩ (૧૯૫૦), ૪ (૧૯૫૬), ૫ (૧૯૫૮), ૬ (૧૯૫૮), ૭ (૧૯૬૪)
• વિનોબાબાવની (૧૯૫૮)
• તો ઘર જાશે, જાશે ધરમ (૧૯૫૯)
• શક્તિચાલીસા (૧૯૬૦)
• ગુરુમહિમા
• ચન્દ્રબાવની
• સોરઠબાવની

સન્માન

ભારતીય ટપાલ ટિકિટ પર દુલા ભાયા કાગ

૧૯૬૨માં તેમને પદ્મશ્રી પુરસ્કાર એનાયત થયો હતો.

૨૫ નવેમ્બર ૨૦૦૪ના રોજ ભારત સરકારના ટપાલ વિભાગ તરફથી તેમના માનમાં ૫ રૂપિયાની ટપાલ ટિકિટ બહાર પાડવામાં આવી હતી.

બાહ્ય કડીઓ

• દુલા કાગ - ગુજરાતી સાહિત્ય પરિષદ પર