માણેકઠારી પૂનમનો મેળો

સ્થળ

ડાકોરનું મંદિર, જ્યાં માણેકઠારી પૂનમનો મેળો ભરાય છે.

માણેકઠારી પૂનમનો મેળો મધ્ય ગુજરાતમાં આવેલ જી. ખેડાના ડાકોરમાં ભરાતો એક મેળો છે. બાજુમા ગોમતી તળાવ આવેલુ

સમય

આસો સુદ પૂનમ એટલે કે શરદ પૂનમના દિવસે

દંતકથા

ડાકોરને વૈષ્ણવોના મોટા તીર્થોમાંનું એક ગણવામાં આવે છે. મહાભારત અનુસાર, મથુરામાં જરાસંધને ૧૮ વખત હરાવ્યા પછી કાલયવન મથુરા પર આક્રમણ કરવા આવી પહોંચ્યો; યાદવોનો સંહાર અટકાવવા માટે કૃષ્ણે મથુરાનું રણમેદાન છોડ્યું અને ગુજરાતમાં આવીને વસ્યા તેથી તેઓ 'રણછોડરાય' તરીકે ઓળખાયા.

ત્યારબાદ ભક્ત બોડાણો પછી દ્વારકાની મૂર્તિને ડાકોરમાં લાવ્યો તેવી લોકવાયકા છે.

મેળો

શરદ પૂનમને માણેકઠારી પૂનમ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. ત્રણ દિવસ ચાલનારા આ મેળામાં પૂનમના દિવસે આ મૂર્તિને રેશમી વસ્ત્રો અને કીમતી અલંકારોથી શણગારવામાં આવે છે અને વિશાળ કીમતી મુગટ આ દિવસે જ ખાસ પહેરાવાય છે.

નોંધપાત્ર ઘટના

ઈ. સ. ૧૯૨૦ની ૨૭મી ઑક્ટોબરે મહાત્મા ગાંધીએ ડાકોરના માણેકઠારી પૂનમના મેળામાં ભાગ લીધો હતો. તે સમયે ગાંધીજીએ વૈષ્ણવોને સમજાવ્યા હતા કે બ્રિટીશરાજની શાળાઓ અને ન્યાયાલયોનો બહિષ્કાર કરવો એ તેમનો ધર્મ છે. તેમણે ત્યાં બ્રિટીશ રાજને 'રાવણ રાજ્ય' કહ્યું હતું. સાથે જ પૂછ્યું હતું, "વૈષ્ણવો કઈ રીતે અધર્મી સરકારની સંસ્થાઓમાં લોકોને મોકલી શકે?" આ જ સમયે મંદિરના મુખ્ય પૂજારીની ચૂંટણી માટે ગાંધીજીએ મદ્રાસના રાષ્ટ્રવાદી સ્વામી ભારતી ક્રિષ્નાને ઉભા રાખ્યા હતા જેઓ ગાંધીજીના સુધારાવાદી વૈષ્ણવવાદનું ધ્યેય પૂરું કરી શકે તેમ હતા.