શિવપુરી

શિવપુરી Shivpuri
શિવપુરી મધ્ય પ્રદેશમાં સ્થાન
અક્ષાંશ-રેખાંશ: 25.43°N 77.65°E / 25.43; 77.65
દેશ	India
રાજ્ય	મધ્યપ્રદેશ
જિલ્લો	શિવપુરી જિલ્લો
નામકરણ	ભગવાન શિવ
ઊંચાઇ	૪૬૮ m (૧૫૩૫ ft)
વસ્તી  (૨૦૧૧)
• કુલ	૧૭૯૯૭૮
ભાષા
• પ્રચલિત	હિન્દી, બુંદેલી
સમય વિસ્તાર	UTC+૫:૩૦ (ભામસ)
પિનકોડ	૪૭૩૫૫૧
વાહન નોંધણી	MP-33
વેબસાઇટ	shivpuri.nic.in

શિવપુરી ભારત દેશના મધ્ય ભાગમાં આવેલા મધ્ય પ્રદેશ રાજ્યના શિવપુરી જિલ્લામાં આવેલું નગર છે. શિવપુરી શહેરમાં શિવપુરી જિલ્લાનું મુખ્ય મથક આવેલું છે. ભગવાન શિવના નામ પરથી આ શહેરનું નામ શિવપુરી પડ્યું હતું.

વર્ણન

આ શહેર ગ્વાલિયર (સંભાગ)થી આશરે ૧૧૩ કિલોમીટર જેટલા અંતરે આવેલું છે. શિવપુરી એક ઐતિહાસિક નગર છે. અગાઉ શિવપુરી ગ્વાલિયર રાજ્યના નરવર જિલ્લામાં આવેલું એક નાનકડું શહેર હતું, પરંતુ આજે પરિસ્થિતિ બદલાઇ છે અને અહીં એક વિકસિત શહેર જોવા મળે છે. તે એક પ્રવાસી શહેર છે. શિવપુરીના પ્રાકૃતિક સૌંદર્ય અને સાંસ્કૃતિક વારસાની ઝલક મેળવવા માટે પ્રવાસીઓ મોટી સંખ્યામાં અહીં આવે છે. શિવપુરી ગ્વાલિયરના સિંધિયા વંશની ઉનાળાની રાજધાની હતી. તે ઉનાળામાં અહીં રહેવા માટે શિવપુરી આવતો હતા. રાજા મહારાજા શિવપુરીના ગાઢ જંગલોમાં શિકાર કરવા આવતા હતા. મહારાજે અહીંથી હાથીઓ અને સિંહોનું વિશાળ ટોળું પકડ્યું હતું. શિવપુરીના આ ગાઢ જંગલો હવે અભયારણ્યમાં ફેરવાઈ ગયા છે, જ્યાં ઘણા દુર્લભ પ્રાણીઓ અને છોડ જોઈ શકાય છે. શિવપુરીમાં બનેલા કેટલાક મહેલો અને તળાવો અહીં આવતા પ્રવાસીઓ માટે આકર્ષણનું કેન્દ્ર બને છે. શિવપુરી આખું વર્ષ પ્રવાસીઓના આકર્ષણનું કેન્દ્ર રહે છે. સિદ્ધ શ્રી બિલૈયા મહાદેવ મંદિર સિરસૌદ ગામમાં શિવપુરી-ઝાંસી રોડ પર ૪૨ કિલોમીટર દૂર આવેલું છે.

છત્રી

છત્રી

છત્રી એ અલંકૃત આરસની કારીગરીનું ઉત્તમ ઉદાહરણ છે. છત્રીમાં પ્રવેશતા જ વિધવા રાણી મહારાણી સખ્ય રાજે સિંધિયાની યાદમાં એક સમાધિ છે. તેની બરાબર આગળ એક તળાવ છે અને પછી માધવરાવ સિંધિયાની સમાધિ છે. તેમના ગઢ મુઘલ અને રાજપૂતની મિશ્ર શૈલીમાં બાંધવામાં આવ્યા છે. આ સમાધિઓમાં આરસ અને રંગીન પથ્થરોની કારીગરી ઉત્તમ અને અનોખી છે. આ તળાવની એક તરફ રામ, સીતા અને લક્ષ્મણનું મંદિર છે અને મંદિરની બહાર હનુમાનજી ઉભા છે. આ મંદિરની બરાબર સામે, તળાવની બીજી બાજુ, રાધા-કૃષ્ણનું મંદિર છે. આ છત્રી ગ્વાલિયરના રાજા શ્રી માધૌ મહારાજે તેમની માતાની યાદમાં બંધાવી હતી. બાદમાં માધૌ મહારાજની સ્મૃતિમાં બીજી છત્રી બનાવવામાં આવી. આ રીતે મા-દીકરાની છત્રી સામસામે છે. આ સ્થાન પુત્રના તેની માતા પ્રત્યેના અમર પ્રેમનું પ્રતીક છે.

માધવ ચોક

આ શિવપુરી શહેરનું મુખ્ય બજાર અને મુખ્ય ચોક છે. અહીં તમામ પ્રકારની દુકાનો અને બેંકની સુવિધાઓ ઉપલબ્ધ છે.તે શહેરનું આકર્ષણનું કેન્દ્ર છે.

ધાર્મિક સ્થળ

• બાણ ગંગા ધામ
• મોહિનેશ્ર્વર ધામ
• ચિંતાહરણ મંદિર
• શિવ મંદિર (છત્રી રોડ)
• બાંકે હનુમાન મંદિર- ઝાંસી રોડ શિવપુરી
• શ્રી રાજ રાજેશ્વરી મંદિર
• શ્રી સિદ્ધેશ્વર શિવ મંદિર
• શ્રી મનશાપૂર્ણ હનુમાન મંદિર
• શ્રી ધ્યાન મહાદેવ મંદિર ખોડ
• શ્રી બિલૈયાજીએ બંધાવેલું જગદીશ્વર મહાદેવ મંદિર સિરસૌદ કરૈરા
• જમા મસ્જિદ
• બલારી માતા મંદિર ઝાંસી રોડ
• પાવા પોહરી રોડ
• ભુરા કો
• ભદૈયા કુંડ શિવપુરી
• ટપકેશ્વર (શિવપુરી-મડીખેડા ડેમ રોડ)
• કુંડલપુર (બુધીવારોડ)

પ્રવાસી ગામ

શિવપુરી એક પ્રવાસન કેન્દ્ર છે. અહીં દૂર-દૂરથી પ્રવાસીઓ આવતા રહે છે. શિવપુરી આખું વર્ષ પ્રવાસીઓ માટે આકર્ષણનું કેન્દ્ર રહે છે, પરંતુ વરસાદની મોસમમાં પ્રથમ વરસાદ પછી અહીંની પ્રકૃતિ સુંદર બની જાય છે. પ્રવાસીઓના રોકાણ માટે એમપી પ્રવાસન વિભાગ દ્વારા 'પર્યટન વિલેજ'ની સ્થાપના કરવામાં આવી છે. આ કુદરતી પૂલ "ભાડિયા કુંડ" પાસે આવેલો છે.

માધવ નેશનલ પાર્ક

માધવ નેશનલ પાર્ક આગ્રા-બોમ્બે અને ઝાંસી-શિવપુરીની વચ્ચે શિવપુરીમાં આવેલું છે. તેનો વિસ્તાર ૧૫૭.૫૮ ચોરસ કિલોમીટર છે. આ પાર્ક આખું વર્ષ પ્રવાસીઓ માટે ખુલ્લું રહે છે. ચિંકારા, ભારતીય ચિંકારા અને ચિતલ મોટી સંખ્યામાં છે. નીલગાય, સાંભર, ચોસિંગા, કાળા હરણ, રીંછ, ચિત્તો અને સામાન્ય લંગુર આ વિશાળ ઉદ્યાનના અન્ય રહેવાસીઓ છે.

ચિત્ર દર્શન

• 
  દો બત્તી ચોક
• 
  બન ગંગા ધામ
• 
  મોહિનેશ્વર ધામ મંદિર
• 
  નગાડા ઘર
• 
  ચિંતાહરણ મંદિર
• 
  ભદૈયા કુંડ
• 
  મોહિનેશ્વર ધામ મંદિર
• 
  છતરી રોડ પર શિવ મંદિર

યાતાયાત

ગ્વાલિયરથી બેતુલ સુધીનો રાષ્ટ્રીય ધોરીમાર્ગ ૪૬ અને ગુજરાતથી આસામ સુધીનો રાષ્ટ્રીય ધોરીમાર્ગ ૨૭ અહીંથી પસાર થાય છે અને તેને રસ્તા દ્વારા અન્ય ઘણા સ્થળો સાથે જોડે છે. NH 3 આગ્રા મુંબઈ નેશનલ હાઈવે પણ અહીંથી પસાર થાય છે.