હરિવલ્લભ ભાયાણી

હરિવલ્લભ ભાયાણી
જન્મનું નામ	હરિવલ્લભ ચુનીલાલ ભાયાણી
જન્મ	(1917-05-26)26 May 1917 મહુવા, ગુજરાત
મૃત્યુ	૧૧ નવેમ્બર, ૨૦૦૦
વ્યવસાય	સંશોધક, સંપાદક, ભાષાશાસ્ત્રી, વિવેચક, અનુવાદક
ભાષા	ગુજરાતી
રાષ્ટ્રીયતા	ભારતીય
શિક્ષણ	એમ.એ., પીએચ.ડી.
માતૃ શિક્ષણ સંસ્થા	ભારતીય વિદ્યા ભવન
નોંધપાત્ર સર્જનો	રચના સમરચના (૧૯૮૦)
નોંધપાત્ર પુરસ્કારો	રણજિતરામ સુવર્ણચંદ્રક (૧૯૬૩), સાહિત્ય અકાદમી પુરસ્કાર (૧૯૮૧), નર્મદ સુવર્ણ ચંદ્રક (૧૯૮૫), પ્રેમાનંદ સુવર્ણ ચંદ્રક (૧૯૮૭), સાહિત્ય ગૌરવ પુરસ્કાર (૧૯૮૯)
જીવનસાથી	ચંદ્રકલા (લ. 1950)
સહી
હરિવલ્લભ ભાયાણી શૈક્ષણિક પાર્શ્વભૂમિકા શૈક્ષણિક કાર્ય શોધનિબંધ વિદ્યાર્થીઓ જયંત ગાડીત ઉર્મિ દેસાઈ

હરિવલ્લભ ચુનીલાલ ભાયાણી (૨૬ મે ૧૯૧૭ - ૧૧ નવેમ્બર ૨૦૦૦) ગુજરાતી સંશોધક, સંપાદક, ભાષાશાસ્ત્રી, વિવેચક, અનુવાદક હતા.

જીવન

તેમનો જન્મ ગુજરાતના મહુવા નગરમાં થયો હતો.

શિક્ષણ

૧૯૩૪માં મહુવાની એમ.એન. હાઈસ્કૂલમાંથી મેટ્રિક કર્યા બાદ તેમણે ૧૯૩૯માં સંસ્કૃત વિષય સાથે બી.એ. અને ૧૯૪૧માં સંસ્કૃત અને અર્ધમાગધી વિષયોમાં ભારતીય વિદ્યાભવન, મુંબઈથી એમ.એ.ની પદવી મેળવી. ૧૯૫૧માં મુનિ જિનવિજયજીના માર્ગદર્શન હેઠળ કવિ સ્વયંભૂદેવકૃત અપભ્રંશ ભાષાના રામાયણ વિષયક મહાકાવ્ય ‘પઉમચરિય’ પર મહાનિબંધ દ્વારા પીએચડીની પદવી પ્રાપ્ત કરી.

૧૧ નવેમ્બર ૨૦૦૦ના રોજ તેમનું અવસાન થયું હતું.

વ્યવસાય

ભાષાસાહિત્યભવન, જ્યાં હરિવલ્લભ ભાયાણી પ્રાધ્યાપક રહ્યા હતા

૧૯૪૫થી ૧૯૬૫ સુધી ભારતીય વિદ્યા ભવનમાં તેઓ સંશોધક–અધ્યાપક રહ્યા હતા. ૧૯૬૫થી ૧૯૭૫ પર્યંત ગુજરાત યુનિવર્સિટીના ભાષાસાહિત્ય ભવન સાથે સંલગ્ન હતા. ૧૯૭૫માં સ્વૈચ્છિક નિવૃત્તિ લીધા પછી લાલભાઈ દલપતભાઈ પ્રાચ્યવિદ્યામંદિર, અમદાવાદમાં માનદ પ્રાધ્યાપક હતા. ૧૯૮૦માં તેઓ ઈન્ટરનેશનલ સ્કૂલ ઑવ દ્રવિડિયન લિંગ્વિસ્ટિક્સ, ત્રિવેન્દ્રમમાં ગુજરાતીના પ્રોફેસર રહ્યા હતા.

સર્જન

• શબ્દકથા (૧૯૬૩)
• અનુશીલનો (૧૯૬૫)
• શોધ અને અને સ્વાધ્યાય (૧૯૬૫)
• અનુસંધાન (૧૯૭૨)
• શબ્દ-પરિશીલન (૧૯૭૩)
• વ્યુત્પત્તિવિકાર (૧૯૭૫)
• કાવ્યનું સંવેદન' (૧૯૭૬)
• ગુજરાતી ભાષાના ઇતિહાસની કેટલીક સમસ્યાઓ (૧૯૭૬)
• ગુજરાતી ભાષાનું ઐતિહાસિક વ્યાકરણ, ૧. ૧૧૫૦ થી ૧૫૫૦ સુધી (૧૯૮૮)
• ભાવના, વિભાવના (૧૯૯૧)
• કમળના તંતુ (૧૯૯૪) - પ્રાચીન કથાઓનું આસ્વાદ્ય વાર્તા સ્વરૂપ.
• શોધ ઔર સ્વાધ્યાય (૧૯૯૬)
• મુક્તક-મમરા (૧૯૯૮)
• તે હી નો દિવસ (૧૯૯૮) - આત્મકથા.
• સેતુબંધ (૨૦૦૨)

અંગ્રેજી

• Studies in Hemacandra's Deśināmamālā (૧૯૬૬)
• Thodoka vyākaraṇa vicāra (૧૯૬૯)
• Racanā ane samracanā (૧૯૮૦)
• Videharāja ane camatkārī (૧૯૮૨)
• Kāvyavyāpāra (૧૯૮૨)
• Prācīna-madhyakālīna Kr̥shṇa-kāvya ane Narasiṃha-svādhyāya (૧૯૮૬)
• Kāvyakautuka (૧૯૮૭)
• Studies in Deśya Prakrit (૧૯૮૮)
• Apabhramśa language and literature (૧૯૮૯)
• Kāvyaprapañca (૧૯૮૯)
• Lokakathānāṃ mūla ane kula (૧૯૯૦)
• Lokasāhitya, sampādana ane saṃśodhana (૧૯૯૧)
• Indological studies (૧૯૯૩)
• Gujarātī bhāshāno laghu vyutpattikośa (૧૯૯૪)
• Bhāratīya sanskāraparamparā ane āpano vartamāna (૧૯૯૪)
• Śabdaprayogonī pagadandi par (૧૯૯૪)
• Rāüla vela of Roḍa (૧૯૯૬)
• Śodhakhoḷanī pagadandḍī para (૧૯૯૭)
• Some topics in the development of OIA, MIA, NIA (૧૯૯૭)

પુરસ્કારો

• ૧૯૬૩ - રણજિતરામ સુવર્ણચંદ્રક
• ૧૯૮૧ - સાહિત્ય અકાદમી પુરસ્કાર
• ૧૯૯૨ - પી. વી. કાણે સુવર્ણ ચંદ્રક