મદ્યાર્ક યુક્ત પીણું

મદ્યાર્ક યુક્ત પીણું એક ઇથેનોલ ધરાવતું (જેને સામાન્ય રીતે આલ્કોહોલ કહેવામાં આવે છે) પીણું છે. મદ્યાર્ક યુક્ત પીણાને સામાન્ય રીતે ત્રણ પ્રકારોમાં વહેંચવામાં આવે છે: બિઅર, વાઇન અને સ્પિરિટ્સ.

મદ્યાર્ક યુક્ત પીણાનું ચલણ વિશ્વના મોટાભાગના દેશોમાં છે.ઇન્ટરનેશનલ સેન્ટર ઓફ અલ્કોહોલિક પોલિસી(આઇસીએપી) મુજબ, 100થી વધુ દેશોમાં તેના ઉત્પાદન, વેચાણ અને ઉપયોગ નિયંત્રિત કરવા માટે કાયદો છે.^[૧] ખાસ કરીને, આવા કાયદા તેની કાયદા મુજબ ખરીદી અને પીવા માટેની લઘુત્તમ વયમર્યાદા નિર્દેશિત કરે છે. આ લઘુત્તમ વયમર્યાદા 16 થી 25 વર્ષની વચ્ચેની હોય છે, તેનો આધાર રાષ્ટ્ર અને પીણાના પ્રકાર પર રહેલો છે. મોટાભાગના દેશોમાં તે માટેની વયમર્યાદા 18 વર્ષની છે.^[૧]

મદ્યાર્કનું ઉત્પાદન અને ઉપયોગ, શિકારી-સંગ્રહકર્તાના સમયના લોકોથી લઇને દેશ-રાજ્ય સુધી વિશ્વની મોટાભાગની સંસ્કૃતિઓમાં અસ્તિત્વ ધરાવે છે.^[૨]^[૩]મદ્યાર્ક યુક્ત પીણાઓ આ સંસ્કૃતિઓની સામાજિક ઘટનાઓનો એક મહત્વપૂર્ણ ભાગ છે. ઘણી સંસ્કૃતિઓમાં સામાજિક સંપર્કમાં આવા પીણાં અગત્યની ભૂમિકા નિભાવે છે. ખાસ કરીને મદ્યાર્કની ચેતાકીય અસરને કારણે.

મદ્યાર્ક એક મનોસક્રિય ડ્રગ છે, જેમાં હતાશામય અસર હોય છે. એક ઉચ્ચ રક્ત મદ્યાર્ક સામગ્રીને સામાન્ય રીતે કાયદાકીય મદ્યપાન માનવામાં આવે છે, કારણ કે તે ધ્યાન આપવાની ક્ષમતા ઘટાડી દે છે અને પ્રતિક્રિયા આપવાની ગતિને પણ ધીમી કરી દે છે. મદ્યાર્કના નશાની આદત પડી શકે છે, અને મદ્યાર્કના નશાની ટેવ પડવાની પરિસ્થિતિને માદકતા કહેવાય છે.

પ્રકારો

મદ્યાર્કના ઓછા પ્રમાણવાળા મદ્યાર્ક યુક્ત પીણાઓ(બિયર અને વાઇન) ખાંડ અથવા સ્ટાર્ચ યુક્ત વનસ્પતિને આથો લાવીને બનાવવામાં આવે છે. મદ્યાર્કના વધુ પ્રમાણવાળા મદ્ય પીણીઓ(સ્પિરિટ્સ)નું બનાવવાનું કામ આસવન બાદ તેને આથો લાવીને કરવામાં આવે છે.

બિઅર

બિઅર વિશ્વમાં સૌથી જૂનું^[૨] અને સૌથી વધુ વ્યાપક^[૩] રીતે છોછ વગર ઉપયોગમાં લેવાતું માદક પીણું છે અને તે ચા તેમજ પાણી પછી ત્રીજુ સૌથી વધુ લોકપ્રિય પીણું છે.^[૪] તેને સામાન્ય રીતે અનાજના દાણાઓમાંથી નિકળતા સ્ટાર્ચનો આથો લાવીને તેમજ તેનું આસવન કરીને બનાવવામાં આવે છે – મોટેભાગે તે ફણગાવીને સુકવેલા જવમાંથી, કે પછી ઘઉં, મકાઈ અથવા ચોખાનો ઉપયોગ કરીને બનાવવામાં આવે છે. જે માદક પીણાઓને આથો લાવ્યા બાદ નિસ્યંદિત કરવામાં આવ્યા હોય, અનાજ વગરના સ્રોતો જેમકે દ્રાક્ષ કે મધને આથો લાવીને અથવા ફણગાવ્યા વગરના અનાજના દાણાંઓને આથો લાવ્યા વગર બનાવવામાં આવ્યા હોય તેવા પીણીને બિઅરના રૂપમાં ગણવામાં આવતા નથી.

લાગર અને એલ બિઅરના બે મુખ્ય પ્રકારો છે. એલને પેલ એલ, સ્ટાઉટ, અને બ્રાઉન એલ જેવા બીજા પ્રકારોમાં પણ વર્ગીકૃત કરવામાં આવે છે. મોટાભાગના બિઅરમાં હોપનો સ્વાદ હોય છે, જેનો સ્વાદમાં કડવાશ ઉમેરે છે અને જે કુદરતી સંગ્રહ રક્ષક જેવું કામ કરે છે. અન્ય સ્વાદ જેમકે ફળો અને ઔષધોનો ઉપયોગ પણ કરી શકાય છે. બિઅરની મદ્યાર્ક યુક્ત શક્તિ સામાન્ય રીતે ચાર થી છ ટકાની માત્રાવાળા મદ્યાર્ક(ABV) જેટલી હોય છે, પણ આ માત્રા એક ટકાથી ઓછી અને 20 ટકાથી વધુ પણ હોઇ શકે છે. બિઅર ઘણાં દેશોમાં પીવાની સંસ્કૃતિના અંગ સમાન છે અને ઘણી સામાજિક પરંપરાઓ જેમકે બિઅર ઉત્સવ, પબ સંસ્કૃતિ, પબની વિવિધ રમતો અને પબ ક્રોલિંગ તેની સાથે જોડાયેલા છે. બિઅર બનાવવા સાથે જોડાયેલી મુખ્ય બાબતો રાષ્ટ્રીય અને સાંસ્કૃતિક સીમાઓ પાર એક સાથે જાય છે. બિઅર બનાવવાનો ઉદ્યોગ વૈશ્વિક અવકાશ ધરાવે છે, ઘણી બહુરાષ્ટ્રીય કંપનીઓ અને હજારો નાના ઉત્પાદકો જે પ્રાંતિય ઉત્પાદકોથી લઇને મુખ્ય ઉત્પાદકો સુધી ફેલાયેલો છે, તે આ વ્યાપારમાં રોકાયેલા છે.

વાઇન (દારૂ)

વાઇન દ્રાક્ષમાંથી બનાવવામાં આવે છે, અને ફ્રૂટ વાઇન ફળોમાંથી બનાવવામાં આવે છે જેમકે આલુ, ચેરી અથવા સફરજન. વાઇન બનાવવા એક લાંબી(પૂર્ણ) આથો લાવવાની પ્રક્રિયા થતી હોય છે, અને આ લાંબા સમયની પ્રક્રિયા(મહિનાઓ કે વર્ષ લાંબી) છે, જેના કારણે 9 ટકા થી 16 ટકા એબીવી મદ્યાર્ક બને છે. સ્પાર્કલિંગ વાઇન બોટલમાં ભરતા પહેલા તેમાં થોડી ખાંડ ભેળવીને બનાવી શકાય છે, જેના કારણે બોટલમાં ફરી એકવાર આથો લાવવાની પ્રક્રિયા થાય છે.

સ્પિરિટ્સ

ઓછામાં ઓછુ 20 ટકા ABV મદ્યાર્ક યુક્ત મીઠાશ વગરના, આસવન યુક્ત, નશીલા પીણાને સ્પિરિટ્સ કહેવામાં આવે છે.^[૫]આથો લાવેલા મૂળ ઉત્પાદનોને નિસ્યંદિત કરીને સ્પિરિટ્સ બનાવવામાં આવે છે. આસવન મદ્યાર્કને ધ્યાનમાં રાખીને કરવામાં આવે છે અને તે કેટલાંક સમબીજને બહાર કાઢે છે. પોર્ટ અને શેરી જેવી ફોર્ટિફાઇડ વાઇન બનાવવા માટે તેમાં સ્પિરિટ્સ ઉમેરવામાં આવે છે.

પીણાઓમાં મદ્યાર્કની માત્રા

પીણાંમાં મદ્યાર્કની સાંદ્રતાને સામાન્ય રીતે માત્રા અનુસાર મદ્યાર્ક (ABV)માં અથવા અમેરિકામાં પ્રૂફમાં આંકવામાં આવે છે. અમેરિકામાં, પ્રૂફ 60 ડીગ્રી ફેરનહીટ પર માત્રા પ્રમાણે મદ્યાર્કના ટકાથી બેગણા હોય છો(ઉદાહરણ તરીકે 80 પ્રૂફ – 40 ટકા ABV). પૂર્વમાં ડિગ્રી પ્રૂફ નો ઉપયોગ બ્રિટનમાં કરવામાં આવે છે, જ્યાં 100 ડીગ્રી પ્રૂફ 57.1 ટકા અબ્વ બરાબર હતું. ઐતિહાસિક દ્રષ્ટિએ, આ સૌથી વધુ નિસ્યંદિત સ્પિરિટ હતું, જેમાં દારૂગોળાના પાવડરને બાળવામાં આવતો હતો.

સાધારણ આસવન દ્વારા 95.6 ટકા ABV(191.2 પ્રૂફ)થી વધારે મદ્યાર્ક બનાવી શકાતું નથી, કારણ કે આ પરિસ્થિતિમાં મદ્યાર્ક પાણી સાથે એજિયોટ્રોપ હોય છે. જે સ્પિરિટમાં મદ્યાર્કની માત્રા સૌથી વધારે છે અને તેમાં કોઇ તે ઉપરાંતનો સ્વાદ નથી હોતો તેને કુદરતી સ્પિરિટ કહેવામાં આવે છે. સામાન્ય રીતે, 170 પ્રૂફના કોઇપણ નિસ્યંદિત નશીલા પીણાંને કુદરતી સ્પિરિટ માનવામાં આવે છે.^[૬]મદ્યાર્કની સાંદ્રતા 18 ટકા થી વધારે હોય તો મોટાભાગની યીસ્ટનું પુનઃ ઉત્પાદન થઇ શકતું નથી, તેથી વાઇન, બિઅર અને સેક જેવા આથો લાવીને બનાવેલા પીણાઓની આથો લાવવાની શક્તિની તે વ્યવહારિક મર્યાદા છે. યીસ્ટના સ્ટ્રેન્સ વિકસિત કરવામાં આવે છે જેને 25 ટકા ABVના દ્રાવણમાં ફરી ઉત્પાદિત કરી શકાય છે.

પ્રમાણભૂત પીણાં

પ્રમાણભૂત પીણાં રાષ્ટ્રીય પીણાં હોય છે, જેમાં શુદ્ધ મદ્યાર્કની નક્કી કરેલી માત્રા હોય છે. ઘણાં દેશોમાં દારૂના સેવનની માત્રા નિર્ધારિત કરવા માટે પ્રમાણભૂત પીણાંનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. તેને સામાન્ય રીતે બિઅર, વાઇન અથવા સ્પિરિટ્સના માપના રૂપમાં વ્યક્ત કરવામાં આવે છે. પિરસવાના પ્રમાણ કે મદ્યપીણાંના પ્રકારને ધ્યાનમાં લીધા વીના પ્રમાણભૂત પીણાંમાં હંમેશા મદ્યાર્કની માત્રા એક સરખી હોય છે. પ્રમાણભૂત પીણું દરેક દેશમાં ભિન્ન હોય છે. ઉદાહરણ તરીકે, ઓસ્ટ્રેલિયામાં તે 7.62 મિલી(છ ગ્રામ) મદ્યાર્ક છે જ્યારે જાપાનમાં તે 25 મિલી(19.75 ગ્રામ) છે.

બ્રિટનમાં મદ્યાર્કના એકમની વ્યવસ્થા છે જે દારૂના સેવન માટે માર્ગદર્શિકાનું કામ કરે છે. મદ્યાર્કનો એક એકમ 10 મિલી નિર્ધારિત છે.ખાસ પ્રકારના પીણાંમાં હાજર એકમોની સંખ્યા બોટલ પર છપાયેલી હોય છે. આ પરંપરા એ લોકો માટે છે જે પોતાના પીણાંમાં મદ્યાર્કની માત્રા નિયંત્રિત કરવા માંગતા હોય, તેનો ઉપયોગ પિરસવાનું પ્રમાણ નિર્ધારિત કરવા માટે કરવામાં આવતો નથી.

અમેરિકામાં, પ્રમાણભૂત પીણાંમાં0.6 US fluid ounces (18 ml) મદ્યાર્ક હોય છે. તે12-US-fluid-ounce (350 ml) બિઅરના ગ્લાસ 5-US-fluid-ounce (150 ml) વાઇનના ગ્લાસ,1.5-US-fluid-ounce (44 ml) અથવા 40 ટકા ABV(80 પ્રૂફ) સ્પિરિટના ગ્લાસમાં રહેલી મદ્યાર્કની માત્રા છે.

પિરસવાના પ્રમાણ

યુનાઇટેડ કિંગ્ડમ

બ્રિટનમાં, લાયસન્સ મેળવેલી જગ્યામાં પિરસવાનું પ્રમાણ વજન અને માપના અધિનિયમ(1985)ને આધીન હોય છે. સ્પિરિટ્સ(જિન, વ્હીસ્કી, રમ અને વોડકા)ને 25 મિલિગ્રામ કે તેના ગુણાંકો, અથવા 35 મિલિગ્રામ કે તેના ગુણાંકોની માત્રામાં વેચવુ જોઇએ. ચિન્હનો ઉપયોગ ચોક્કસ થવો જોઇએ જેમાં ઉપયોગમાં લેવાયેલ 25 મિલિગ્રામ અથવા 35 મિલિગ્રામનું માપ અંકિત કરેલું હોય.^[૭]

બિઅર સામાન્ય રીતે પિંટ્સ(568 મિલિલીટર)માં આપવામાં આવે છે, પણ કાયદા પ્રમાણે તેને અડધા પિંટ અથવા તૃત્યાંશ પિંટમાં પણ આપી શકાય છે. પારંપરિક રીતે, બિઅરના ગ્લાસ પર એક મુંગટના ચિન્હનો ઉપયોગ તે દર્શાવવા માટે કરવામાં આવે છે કે ગ્લાસ પૂર્ણ કદનું માપ ધરાવે છે. 2008માં, 300 વર્ષથી વધુના ઉપયોગ પછી આ ચિન્હને યૂરોપ વ્યાપક ચિન્હ "CE"(કન્ફર્માઇટ યુપોરિની ) થી બદલી નાખવામાં આવ્યું છે. મુખ્ય દારૂ નિર્માતાઓ અને પબ કંપનીઓએ તેને હટાવવાની સામે અભિયાન ચલાવ્યું હતું.^[૮]

યુકેની બહારનું યુરોપ

બાર અને રેસ્ટોરન્ટમાં બિઅર સામાન્ય રીતે 400 કે 500 મિલીલીટરના ગ્લાસમાં આપવામાં આવે છે, પણ તે બદલાતુ રહે છે, અને ક્યારેક ક્યારેક એક લીટર સુધી પણ પહોંચી જાય છે.

નેધરલેન્ડ અને બેલ્જિયમમાં પ્રમાણભૂત પિરસવાનું પ્રમાણ પિલ્સનર માટે 250 અને 500 મિલી હોય છે જ્યારે એલ્સ માટે 300 થી 330 મિલીલીટર.

સ્વાદિષ્ટ બનાવવું

મદ્યાર્ક સપ્રમાણ રૂપમાં ઘણાં ચરબીવાળા પદાર્થો અને જરૂરી તેલોંનું સારૂ દ્રાવક છે. તેની આ ખાસિયત નશીલા પીણાં, અને ખાસ કરીને નિસ્યંદિત કરેલા પીણાંને સ્વાદિષ્ટ બનાવવાના મસાલા અને રંગના ઉપયોગને સરળ બનાવી દે છે. સ્વાદ પીણાંની મૂળભૂત સામગ્રીમાં કુદરતી રીતે જ હાજર હોઇ શકે છે.એવું પણ શક્ય છે કે બિઅર અને વાઇન આથો લાવવામાં આવે તે પહેલા સ્વાદ યુક્ત હોય. સ્પિરિટ્સ આસવન પહેલા કે તે દરમિયાન સ્વાદ યુક્ત હોઇ શકે.કેટલીક વાર સ્વાદ મેળવવા માટે પીણાઓને મહિનાઓ કે વર્ષો સુધી ઓક બેરલમાં, સામાન્ય રીતે અમેરિકી કે ફ્રાંસ ઓકમાં રાખવામાં આવે છે.સ્પિરિટ્સની ઘણી બ્રાન્ડમાં બોટેલિંગ દરમિયાન બોટલમાં ફળો અથવા ઔષધો મેળવવામાં આવે છે.

ઉપયોગો

ઘણાં દેશોમાં લોકો બપોરના ભોજન અને રાત્રીના ભોજન સાથે દારૂનું સેવન કરે છે. અભ્યાસ દ્વારા જાણવા મળ્યું છે કે જ્યારે દારૂ પીતા પહેલા જમવામાં આવે તો દારૂનું અવશોષણ ઓછુ થઇ જાય છે,^[૯] અને લોહીમાં જે દરે મદ્યાર્ક ઓછુ થાય છે તેમાં વધારો છે. દારૂના ઝડપી ઉન્મૂલનની વ્યવસ્થાને ભોજનના પ્રકાર સાથે કોઇ સંબંધ નથી. શક્ય છે કે મદ્યાર્ક ચયાપચય એન્ઝાઇમ અથવા લિવરના રક્ત પ્રવાહમાં ખાદ્ય પ્રેરણા વધી જાય છે.^[૯]'

જ્યારે સાર્વજનિક સૌચાલય ઓછા હતા તેવા સમય અને જગ્યાઓ(મધ્યકાલીન યૂરોપ)માં દારૂનું સેવન પાણીથી થતી બિમારીઓ જેમ કે કોલેરાથી બચવા માટે કરવામાં આવતું હતું. ખાસ કરીને, નાની બિઅર અને ફોક્સ વાઇનનો ઉપયોગ આ ઉદ્દેશ માટે કરવામાં આવતો હતો.મદ્યાર્ક જીવાણુઓને મારે છે, પણ આ પીણાઓમાં તેની ઓછી સાંદ્રતાને કારણે તેની અસર મર્યાદિત હોય છે. વધુ અગત્યનું છે કે પાણીને ઉકાળવાથી(બિઅર બનાવવા માટે જરૂરી) અને યિસ્ટને વિકસાવવાથી(બિઅર અને વાઇનમાં આથો લાવવા માટે જરૂરી) જોખમી સૂક્ષ્મ જીવાણુંઓ મરી જાય છે. આ પીણાઓમાં ઉપલબ્ધ સામગ્રી તેને સાધારણ લાકડા કે માટીના કંટેનરોમાં મહિનાઓ કે વર્ષો સુધી ખરાબ થયા વગર સંગ્રહિત કરવામાં મદદ કરે છે. આ કારણે, સામાન્ય રીતે, ચાલક દળો, ખાસ કરીને આધુનિક કાળની શરૂઆતમાં લાંબી જહાજી યાત્રાઓ દરમિયાન, પાણી સાથે સંયોજનના મહત્વપૂર્ણ સ્રોતના રૂપમાં તેને જહાજોમાં આ પીણાઓને રાખવામાં આવતા હતા.

ઠંડીની ઋતુમાં, શક્તિશાળી નશીલા પીણાં, જેમકે વોડકાનું સેવન મોટેભાગે શરીરને ગરમ રાખવા માટે કરવામાં આવતું હતું. શક્ય છે એટલા માટે કે મદ્યાર્ક ભોજનની ઉર્જાને જલ્દી જ શોષિત કરે છે અને તેને પરિધીય રક્ત વાહિકાઓમાં ફેલાવે છે. પણ આ એક ખોટી માન્યતા છે કારણ કે ગર્મી ખરેખર શરીરની અંદરથી તેની બહારની તરફ સ્થાનાંતરિત થાય છે, અને તરત જ વાતાવરણમાં લુપ્ત થઇ જાય છે. જોકે, ફક્ત આરામ માટે આ ધારણાનું સ્વાગત કરવામાં આવે છે, પણ હાઇપોથર્મિયા ચિંતાનો વિષય છે.

વિવિધ દેશો દ્વારા મદ્યાર્કનો ઉપયોગ

દારૂ પર પ્રતિબંધ

કેટલાંક દેશોમાં નશીલા પીણાઓ પ્રતિબંધ છે, અથવા ભૂતકાળમાં તેના પર રોક લગાવવામાં આવી હતી.

યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ

યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં 1920 થી 1933 દરમિયાન મદ્યાર્ક યુક્ત પીણાંના ઉત્પાદન અને વેચાણ પર રાષ્ટ્રીય પ્રતિબંધ લાવીને તેને દૂર કરવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો હતો. આ સમયગાળો નિષેધ યુગ તરીકે જાણીતો થયો હતો. આ સમયે, સંયુક્ત રાષ્ટ્ર અમેરિકાના બંધારણમાં કલમ 18નું સંશોધન કરવામાં આવ્યું જેમાં સંપૂર્ણ સંયુક્ત રાષ્ટ્ર અમેરિકામાં મદ્યાર્ક યુક્ત પીણાના નિર્માણ, અને પરિવહનને પ્રતિબંધિત બનાવવામાં આવ્યું હતું.

આ પ્રતિબંધ અનઅપેક્ષિત પરિણામનું કારણ બની ગયું, જેના કારણે મોટા પાયે કાયદાનું અપમાન થવા લાગ્યું, મોટાભાગના લોકો ગેરકાયદે સ્રોતો દ્વારા દારૂ બનાવીને વેચવા લાગ્યા. આવી રીતે, દારૂના ગેરકાયદેસર નિર્માતાઓ અને વિક્રેતાઓ માટે આ એક આકર્ષક વેપાર બની ગયો, જેના પરિણામે લોકો સંગઠિત અપરાધ તરફ વળ્યા. જેના પરિણામ સ્વરૂપે પ્રતિબંધ ખૂબજ અલોકપ્રિય થઇ ગયો,જેના કારણે છેવટે 1933માં 18મી કલમને પાછી ખેંચી લેવામાં આવી. રાષ્ટ્રીય પ્રતિબંધ પહેલા 19મી સદીની શરૂઆતમાં, ઘણાં રાજ્યો અને વસ્તીઓએ પોતાના અધિકાર ક્ષેત્રમાં પ્રતિબંધ લાગુ કર્યો હતો. 18મી કલમને પાછી ખેંચી લીધા બાદ, કેટલીક વસ્તીઓ(જે સૂકી કાઉન્ટીઝ તરીકે જાણીતી છે)એ મદ્યાર્કના વેચાણ પરનો પ્રતિબંધ ચાલુ રાખ્યો હતો.

યુરોપ

બે નોર્ડિક દેશો(નોર્વે અને ફિનલેન્ડ) માં પણ 20મી સદીની શરૂઆતનો સમયગાળો દારૂ પર પ્રતિબંધનો હતો. જેના પરિણામ સ્વરૂપે સામાજિક લોકતાંત્રિક અભિયાન ચલાવવામાં આવ્યું. પ્રતિબંધને સારૂ સમર્થન ન મળ્યું, તેના કારણે મોટાપાયે તેની દાણચોરી થવા લાગી.પ્રતિબંધના અંત બાદ, રાજ્ય દારૂ એકાધિકાર પ્રતિબંધો અને ઉચ્ચ કરો સાથે સ્થાપિત કરવામાં આવ્યા હતા. આ પ્રતિબંધોમાંથી કેટલાંકને પાછળથી રદ કરવામાં આવ્યા હતાં. ઉદાહરણ તરીકે, ફિનલેન્ડના સુપરમાર્કેટમાં ફક્ત 4.7 ટકા ABV મદ્યાર્ક યુક્ત આથો લાવીને બનાવાયેલા પીણાં વેચવાની જ મંજૂરી છે, પણ સરકારની મોનોપોલી અલ્કો વાઇન અને સ્પિરિટ્સ વેચવાની મંજૂરી આપે છે. સિસ્ટમબોલાગેટ અને નોર્વેના વિનમોનાપોલેટમાં પણ આ જ સ્થિતિ છે.

અન્ય દેશો

કેટલાંક મુસ્લિમ દેશો, જેમકે સઉદી અરબ અને પાકિસ્તાનમાં દારૂ બનાવવા અને વેચવા પર પ્રતિબંધ છે, કારણ કે ઇસ્લામમાં તેની મનાઇ છે. ભારતના ગુજરાત રાજ્યમાં દારૂના વેચાણ અને ઉપભોગ પર પ્રતિબંધ છે. ભૂતકાળમાં ભારતના બીજા રાજ્યોમાં વિવિધ સમયગાળાઓમાં પ્રતિબંધ માટેના કાયદાઓ હતા.^{[સંદર્ભ આપો]}

જાહેર સ્થળો પર દારૂ પીવા પર પ્રતિબંધ

વિક્ટોરિયા, ઓસ્ટ્રેલિયામાં જાહેર સ્થળોએ મદ્યાર્કના સેવનને પ્રતિબંધિત કરતું ચિન્હ

સંયુક્ત રાષ્ટ્ર અમેરિકા અને કેટલાંક યૂરોપીય દેશોના મોટાભાગના રાજ્યોમાં જાહેર સ્થળો જેમકે રસ્તાઓ અને બગીચાઓમાં દારૂ પીવો તે કાયદેસર ગુનો છે, પણ કેટલાંક સ્થળો, જેમકે જર્મનીમાં તે કાયદેસર છે.^{[સંદર્ભ આપો]}

યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ

યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના મોટાભાગના રાજ્યોમાં જાહેર સ્થળો(ઉદાહરણ તરીકે કોઇ શેરીમાં) નશીલા પીણાંનું સેવન કરવા પર પ્રતિબંધ છે. તે ઉપરાંત, (નેવાડા, લ્યુસિયાના અને મિસૂરી) જેવા કેટલાંક રાજ્યોમાં આવો કોઇ પ્રતિબંધ નથી, ત્યાં પણ મોટાભાગના શહેરો અને કાઉંટિઓમાં પ્રતિબંધ જોવા મળે છે. પણ ન્યુ ઓર્લીન્સના ફ્રેંચ ક્વાર્ટરમાં,પાવર એન્ડ લાઇટ જિલ્લામાં, કંસાસ સીટીના મિસૂરી બિલે સ્ટ્રીટ, મેંમફીસ ટેનસી, અને સવન્નાહ, જ્યોર્જિયામાં રાજ્યનો કાયદો 21 વર્ષની વધુ વયના લોકોને શેરીમાં પ્લાસ્ટિકના કપમાં માદક પીણાંનું સેવન કરવાની મંજૂરી આપે છે.

અન્ય દેશો

યૂનાઇટેડ કિંગ્ડમ અને નેધરલેન્ડમાં જાહેર સ્થળો પર દારૂ પીવો રાષ્ટ્રીય કાયદા પ્રમાણે પ્રતિબંધિત નથી, પણ કેટલાંક શહેરો અને નગરોમાં જાહેર સ્થળોએ નશીલા પીણાંને ખુલ્લા ટેન્કરમાં રાખવા પર પ્રતિબંધ છે. જાપાનમાં કેટલાંક જાહેર સ્થળો જેમકે રસ્તાઓ અને ટ્રેનોમાં ખુલ્લા કંટેનરની મંજૂરી છે, અને આ સ્થાનો પર વેંડિંગ મશીનો, જેમને રાત્રે ચોક્કસ સમયે બંધ કરી દેવામાં આવે છે, તેના દ્વારા કેટલાંક નશીલા પીણાં વેચવાની મંજૂરી છે. જાપાનમાં જાહેરમાં મદ્યપાન કોઇ મુદ્દો નથી.^{[સંદર્ભ આપો]}

વય મર્યાદા

મોટાભાગના દેશોમાં કાયદેસર દારૂ પીવાની વય નિર્ધારિત છે જે સગીર વયના લોકોને નશીલા પીણાં વેચવાથી પ્રતિબંધિત કરે છે.આ પ્રતિબંધ પૂરો થવાની ઊંમર, સાથેજ તેને લાગુ કરવાનો સમય, દરેક દેશમાં અલગ-અલગ હોય છે.

આર્જેન્ટીના

અર્જેન્ટિનામાં, દારૂ ખરીદવાની લઘુત્તમ વય 18 વર્ષ છે. તેનાથી અંદરની વયના લોકો માટે નશીલા પીણાં વેચવા ગેરકાનૂની છે.^[૧૧] જોકે, તે પીવા માટે કોઇ લઘુત્તમ વય નિર્ધારિત નથી.

ઓસ્ટ્રેલિયા

ઓસ્ટ્રેલિયામાં દારૂ ખરીદવા(પણ તેના ઉપભોગ માટે જરૂરી નથી)ની ઊંમર 18 વર્ષ છે. ન્યૂ સાઉથ વેલ્સ અને ક્વીંસલેંડમાં 18 વર્ષથી ઓછી વયના વ્યક્તિ માટે દારૂનો પુરવઠો પુરો પાડવો ગેરકાયદેસર છે. વિક્ટોરિયામાં પોતાના પૈસા દ્વારા કોઇપણ ઉંમરની વ્યક્તિને દારૂ પીવાની મંજૂરી છે.

કેનેડા

કેનેડામાં અલ્બર્ટા, મૈનિટોબા અને ક્યૂબેકમાં દારૂ પીવા માટેની કાયદેસર વય 18 વર્ષ છે અને બીજા પ્રાંતોમાં આ ઉંમર 19 વર્ષ છે.^[૧]

યુરોપ

યૂરોપમાં દારૂ પીવાની કાયદેસર ઉંમર અને કાયદેસર રીતે દારૂ ખરીદવાની વય બન્ને માટે કાયદેસર વય નિયંત્રિત કરનારા કાયદા અને નશીલા પીણાંનું વેચાણ દરેક દેશમાં અલગ-અલગ હોય છે.

યૂરોપમાં દારૂ પીવાની કાયદેસર વય સામાન્ય રીતે 16 થી 18 વર્ષ છે.કેટલાંક દેશોમાં માળખાગત સંરચના છે જે વધુ નશીલા પીણાં(જેનો આધાર ABVના ટકા પર રહેલો છે)ને વૃદ્ધ લોકોને વેચવા માટે પ્રતિબંધિત કરે છે. ઉદાહરણ તરીકે, નેધરલેન્ડ્સ, જર્મની,^[૧૨] સ્વિત્ઝરલેન્ડ, બેલ્જિયમ અને ઓસ્ટ્રિયામાં બિઅર કે દારૂ ખરીદનારની ઊંમર 16 વર્ષની હોવી જોઇએ અને અને નિસ્યંદિત માદક પીણાં ખરીદવા માટેની ઉંમર 18 વર્ષ હોવી જોઇએ. જર્મનીનો કાયદો સગીર વયના લોકો કરતા વિક્રેતાઓને પીણાં વેચવા માટે નિર્દેશિત કરે છે. જર્મન કાયદો નશીલા પીણાંના ઉપભોગ પર નિયંત્રણ લાવવાનું કામ તેમના માતા-પિતા અને વાલીઓના હાથમાં આપે છે.^[૧૩]

યૂનાઇટેડ કિંગ્ડમમાં દારૂ ખરીદવાની ઓછામાં ઓછી ઉંમર 18 વર્ષ છે, જોકે, 15-16 વર્ષના બાળકો બિઅર, સાઇડર કે વાઇન ભોજન સાથે કોઇ વડીલની હાજરીમાં પી શકે છે.^[૧૪] પાંચ વર્ષની વયથી બાળકોને ઘરમાં પીવાની મંજૂરી છે. કાયદેસર રીતે દુકાનદાર 18થી ઓછી વયના વ્યક્તિને દારૂ વેચી ન શકે.

ફ્રાંસમાં, દારૂ ખરીદવાની કાયદેસર ઉંમર 23 જુલાઇ, 2009થી 16 વર્ષથી વધારીને 18 વર્ષ કરી દેવામાં આવી હતી.

પોર્ટુગલમાં, નશીલા પીણાંનું સેવન કરવા માટે વ્યક્તિની ઉંમર ઓછામાં ઓછી 16 વર્ષ હોવી જોઇએ.

ઇટાલીમાં પણ આવો જ કાયદો છે, જ્યાં દારૂ ખરીદવા કે દારૂ વેચવામાં આવે તે જાહેર સ્થળ પર કામ કરવાની કાયદેસર ઉંમર 16 વર્ષ છે. જોકે, ઇટાલીમાં દારૂ પીવાની લઘુત્તમ વય 14 વર્ષ છે, નોંધનીય છે કે આ કાયદો ઘણી મુશ્કેલી બાદ જ લાગુ થઇ શકે છે.ઇટાલીમાં, લાયસન્સ ફક્ત એ લોકો માટે અનિવાર્ય છે જે જાહેર રીતે કોઇ બારમાં દારૂ વેચે છે. પણ નશીલા પીણાંનું વેચાણ પ્રતિબંધિત નથી, અને તે સામાન્ય રીતે કરિયાણાની દુકાન અને સુપરમાર્કેટમાં વેચવામાં આવે છે, જ્યાં કોઇ ખરીદાર પાસે તેની ઉંમરનું પ્રમાણપત્ર માંગવામાં આવતું નથી.

આયરલેન્ડ, ચેક ગણરાજ્ય અને પોલેન્ડમાં દારૂ પીવાની કાયદેસર ઉંમર 18 વર્ષ છે.

હોંગકોંગ

હોંગ કોંગમાં દારૂ ખરીદવા, રાખવા અને પીવા માટેની કાયદેસર ઉંમર 18 વર્ષ છે.

ભારત

ભારતમાં રાજ્યો પર આધારિત દારૂ ખરીદવા અને પીવાની કાયદેસર ઉંમર 18-25 વર્ષ છે.^[૧] જાહેરમાં દારૂ પીવાની સખત મનાઇ છે. સામાન્ય રીતે, ભારતના બાર અને પબમાં ચેતવણી સૂચના પ્રદર્શિત કરવામાં આવે છે, જેમાં તેમ લખેલુ હોય છે કે ફક્ત કાયદેસર ઉંમર ધરાવતી વ્યક્તિને જ અંદર આવવાની મંજૂરી છે, પણ આ કાયદો ભાગ્યેજ પાળવામાં આવે છે. મોટાભાગના કિશોરો દ્વારા આ સ્થળો પર કરવામાં આવતી જન્મ દિવસની ઉજવણી તેની સાબિતી છે.

જાપાન

જાપાનમાં દારૂ પીવાની અને ખરીદવાની કાયદેસર ઉંમર 20 વર્ષ છે.

કોરીયા

કોરિયામાં દારૂ પીવાની કાયદેસર ઉંમર 19 વર્ષ છે. જોકે, ઉચ્ચ વિદ્યાલયમાંથી સ્નાતકની પદવી મેળવ્યા બાદ જ દારૂ પીવાનું સ્વિકાર્ય છે. ઉચ્ચ વિદ્યાલયના સ્નાતકો મોટેભાગે 18 વર્ષના હોય છે.

નોર્ડિક દેશો

નોર્ડિક દેશો(ડેનમાર્કને છોડીને)માં, દારૂ પીવાની કાયદેસર ઉંમર 18 વર્ષ છે, પણ આ અધિકાર 20ની ઉંમર સુધી સીમિત હોય છે. આઇસલેન્ડ અને સ્વિડનમાં મદ્યાર્ક યુક્ત પીણાઓ ખરીદનાર અને રાખનારની ઉંમર 20 વર્ષથી વધુ હોવી જોઇએ, છતાં 18 અને 19 વર્ષની વયના યુવાનોને પણ દારૂ પીવાની મંજૂરી છે.

ફિનલેન્ડ અને નોર્વેમાં, 22 ટકા એબીવી સુધીના નશીલા પીણાં ખરીદવા અને રાખવા માટે 18 વર્ષની ઉંમરની મંજૂરી આપવામાં આવે છે અને વધુ નશીલા પીણાં માટે આ ઉંમર 20 વર્ષની નક્કી કરવામાં આવી છે.

સ્વિડન અને ફિનલેન્ડમાં(પણ નોર્વેમાં નહીં), 22 ટકા એબીવીથી વધુ નશીલા પીણાં 18 વર્ષની ઉંમરથી રેસ્ટોરન્ટમાં ઓર્ડર કરી શકાય છે. આ ઉપરાંત, સ્વિડનમાં 18 વર્ષના યુવાનો કરિયાણાંની દુકાનમાં વેચાતા નશીલા પદાર્થ કાયદેસર રીતે ખરીદી શકે છે પણ રાજ્ય દ્વારા સંચાલિત સ્ટોર્સમાંથી ખરીદી શકતા નથી.

યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ

1984માં રાષ્ટ્રીય દારૂ પીવાની લઘુત્તમ વયની કલમ, જેમાં રાજ્યોના સંધીય રાજમાર્ગ ભંડોળને દારૂ પીવાની લઘુત્તમ વય 21 વર્ષ કરવાનો નિર્દેશ કરવામાં આવ્યો હતો, તે આવ્યા બાદ દરેક રાજ્યોમાં દારૂ ખરીદવાની અને રાખવાની(પણ તેમાં પીવાની આવશ્યકતા નથી) કાયદેસર ઉંમર 21 વર્ષ કરી દેવામાં આવી છે. સત્તર રાજ્યો (અર્કાનસન, કૈલિફોર્નિયા, કનેક્ટિકટ, ફ્લોરિડા, કેંટકી, મૈરીલેન્ડ, મૈસાચુસેટ્સ, મિસિસિપી, મિસૂરી, નેવાડા, ન્યૂ હેમ્પશાયર, ન્યુ મૈક્સિકો, ન્યૂયોર્ક, ઓકલાહોમા, રોડે આઇલેન્ડ, દક્ષિણ કૈરોલિના અને વાયોમિંગ) અને કોલંબિયાના જિલ્લાઓમાં સગીર વયના લોકોના દારૂ રાખવા સામે કાયદો છે, પણ તે કાયદાઓ સગીરો દ્વારા દારૂના ઉપભોગને પ્રતિબંધિત નથી કરતા.

તેર રાજ્યો (અલાસ્કા, કોલોરાડો, ડેલાવેયર, ઇલિનોઇસ, લ્યુસિયાના, મૈન, મિનેસોટા, મિસૂરી, મોંટાના, ઓહિયો, ઓરેગોન, ટેક્સાસ અને વિસ્કોસિન) માં સગીરોને તેમના માતા-પિતા અથવા તેમના માતા-પિતા દ્વારા અધિકૃત કોઇપણ વ્યક્તિ દ્વારા દારૂ આપવામાં આવે તો પીવાની ખાસ મંજૂરી મળી જાય છે.^{[સંદર્ભ આપો]} ઘણાં રાજ્યોમાં ધાર્મિક અથવા સ્વાસ્થ્ય કારણોથી 21 વર્ષથી ઓછી ઉંમરના યુવાનોને દારૂ પીવાની મંજૂરી છે.

સંયુક્ત રાજ્ય અમેરિકાના સીમા શુલ્ક કાયદા નિર્ધારિત કરે છે કે 21 વર્ષથી ઓછી ઉંમરની કોઇપણ વ્યક્તિ દેશમાં કોઇપણ પ્રકાર કે કોઇપણ માત્રામાં મદ્યાર્ક લાવી શકતા નથી.^[૧૫]

ઉત્પાદન પર પ્રતિબંધ

મોટાભાગના દેશોમાં મદ્યાર્ક યુક્ત પીણાંના ઉત્પાદન માટે સરકાર તરફથી લાયસન્સની જરૂર હોય છે, અને આ ઉત્પાદન પર કરવેરો લાગે છે.

ન્યૂ ઝીલેન્ડ

ન્યૂ ઝિલેન્ડ એવા દેશોમાં એક છે, જ્યાં વ્યક્તિગત ઉપભોગ માટે મદ્યાર્કના કોઇપણ રૂપનું ઉત્પાદન કાયદેસર છે, જેમાં સ્પિરિટ્સનો પણ સમાવેશ થાય છે. મદ્યાર્ક યુક્ત પીણાંના આ પ્રકારના ઉત્પાદન માટે કોઇ લાયસન્સની જરૂર નથી હોતી, અને તેના માટે કોઇ કર પણ આપવો પડતો નથી. આ સ્થિતિને કારણે ઘરમાં આસવનના ઉપકરણને ઘણું લોકપ્રિય બનાવી દીધું છે.

યુનાઇટેડ કિંગ્ડમ

યૂનાઇટેડ કિંગ્ડમમાં સીમા શુલ્ક અને આબકારી વિભાગ નિસ્યંદિત પીણાં માટેનું લાયસન્સ આપે છે.

યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ

નિસ્યંદિત પીણાંનું ઉત્પાદન નિયંત્રિત અને કર સહિત છે.^[૧૬]મદ્યાર્ક, તમાકુ, અગ્ન્યસ્ત્ર અને વિસ્ફોટક બ્યૂરો તેમજ મદ્યાર્ક અને તમાકુ કર અને વેપાર બ્યૂરો (પહેલા એકલુ સંગઠન મદ્યાર્ક, તમાકુ અને અગ્ન્યસ્ત્ર બ્યૂરોના નામથી ઓળખાતુ હતું.) સંધીય કાયદા અને મદ્યાર્ક સંબંધિત નિયમો લાગૂ કરે છે.દારૂના ગેરકાયદેસર(એટલે કે લાયસન્સ વગર) નિર્માતાઓને મોટેભાગે "મૂનશાઇનિંગ" કહેવામાં આવે છે.ગેરકાયદેસર ઉત્પાદિત દારૂ(લોકપ્રિય નામ "વાઇટ લાઇટનિંગ") વધારે જૂનો નથી હોતો અને તેમાં મદ્યાર્કનું પ્રમાણ વધારે હોય છે.મદ્યાર્ક યુક્ત દરેક ઉત્પાદનોના પેકેજિંગમાં સામાન્ય ચિકિત્સક તરફથી સ્વાસ્થ્ય ચેતવણી પ્રકાશિત કરવી જરૂરી છે.રાજ્યોમાં, કોઇપણ વ્યક્તિ વ્યક્તિગત ઉપભોગ(પણ વેચાણ માટે નહી) માટે દર વર્ષે વ્યક્તિ દીઠ(સામાન્ય રીતે) લગભગ 100 ગેલન વાઇન અને બિઅર બનાવી શકે છે, પણ પ્રતિ વર્ષ પ્રતિ ઘર 200 ગેલનથી વધારે નહીં.

વેચાણ અને ભોગવટા પર નિયંત્રણો

કેનેડા

કેનેડાના મોટાભાગના પ્રાંતોમાં દારૂના વેચાણ પર સરકારનો એકાધિકાર છે, ઉદાહરણ માટે દારૂ નિયંત્રણ બોર્ડ ઓન્ટારિયો અને બ્રિટિશ કોલંબિયાની દારૂ વિતરણ શાખા.દારૂના વેચાણમાં સરકારી નિયંત્રણ અને નિરિક્ષણનું કારણ કેનેડામાં પ્રતિબંધ સમાપ્ત કરનવા માટે ડ્રાય અને વેટ વચ્ચે 1920ના દાયકામાં કરવામાં આવેલી સમજૂતી હતી.કેટલાંક પ્રાંત સરકારી નિયંત્રણથી દૂર છે. અલ્બર્ટામાં ખાનગી માલિકીવાળી દુકાનો હાજર છે, જ્યારે ક્યૂબેકમાં ડેપાનેઉર્સ અને કરિયાણાની દુકાનો પરથી મર્યાદિત માત્રામાં વાઇન અને બિઅર ખરીદી શકાય છે. બીજી તરફ, કેનેડામાં સમગ્ર વિશ્વમાં મદ્યાર્ક પર સૌથી વધુ આબકારી જકાત વસુલવામાં આવે છે, જેને "સિન ટેક્સ" પણ કહેવાય છે, આ સરકારની આવકનું સાધન છે અને તે વધારે પડતા ઉપભોગ પર નિયંત્રણ લાવવા માટે પણ બનાવવામાં આવ્યો છે.(જુઓ કેનેડામાં કર માળખુ ). દારૂના વેચાણ પર બીજા પ્રતિબંધ દરેક પ્રદેશ પ્રમાણે બદલાતા રહે છે. અલ્બર્ટામાં, 2008માં પરિવર્તનની શરૂઆત કરવામાં આવી હતી, જેમાં "હેપ્પી અવર" ન્યૂનતમ મૂલ્ય, બાર અને પબમાં રાતના 1 વાગ્યા પછી એક સમયમાં એક વ્યક્તિ દ્વારા પીણાં ખરીદવાની સિમિત સંખ્યાનો પણ સમાવેશ થતો હતો.^[૧૭]

નોર્ડિક દેશ

ડેનમાર્ક ઉપરાંતના દરેક નોર્ડિક દેશોમાં દારૂના વેચાણ પર સરકારનો એકાધિકાર છે.સરકારી વિક્રેતાને સ્વિડનમાં સિસ્ટમ્બોલાગેટ, નોર્વેમાં વિનમોનોપોલેટ, ફિનલેન્ડમાં આલ્કો, આઇસલેન્ડમાં વિન્બો અને ફૈરો આઇલેન્ડમાં રસ્ડેર્કાસોલા લેંડસિંસ કહેવામાં આવે છે. આ પ્રકારનો પહેલો એકાધિકાર ફાલનમાં 19મી સદીમાં હતો.સરકારોનો દાવો છે કે આ એકાધિકારોનો ઉદ્દેશ આ દેશોમાં મદ્યાર્કના ઉપભોગને ઓછો કરવાનો હતો, જ્યાં ઉત્સવોમાં મદ્યપાનની ઉજાણી એક પ્રાચીન પરંપરા છે. ભૂતકાળમાં આ ઉપાયોને સફળતા મળી હતી, પણ યુરોપીય સંઘમાં સામેલ થયા બાદ અન્ય યૂરોપીય દેશોમાં દારૂની આયાત, કાયદેસર કે ગેરકાયદેસરને રોકવાનું મુશ્કેલ થઇ ગયું.આ જ કારણોને લીધે આ કાયદાઓનો પ્રભાવ ઓછો થઇ ગયો. તેના પર આજે પણ વિવાદ ચાલી રહ્યો છે કે શું આ સરકારી એકાધિકારોને ચાલુ રાખવા જોઇએ કે નહી.

ડેન્માર્ક

ડેનમાર્કમાં 16 વર્ષથી ઓછી વયના વ્યક્તિઓ પર નશીલા પીણાં(1.2 ટકા ABVથી વધુ) વેચવા પર પ્રતિબંધ છે.^[૧૮]લોકો કરિયાણાની દુકાન પરથી દરેક પ્રકારના નશીલા પીણાં ખરીદી શકે છે. દુકાનોમાંથી દારૂ ખરીદવાની કાયદેસર ઉંમર 16 વર્ષ છે, અને બાર તેમજ રેસ્ટોરન્ટમાં 18 વર્ષ.રસ્તાઓ પર મદ્યપાન કરવું કાયદેસર છે, પણ તમારી ઉંમર ઓછામાં ઓછી 18 વર્ષ હોવી જોઇએ.^{[સંદર્ભ આપો]}ક્યારેક-ક્યારેક સ્થાનિક અધિકારીઓ દ્વારા કેટલાંક સમસ્યા હોય તેવા વિસ્તારોમાં વધારાના પ્રતિબંધ લગાવવામાં આવે છે.સાર્વજનિક પરિવહન પર સામાન્ય રીતે દારૂ પીવાની મંજૂરી છે, પણ વધુ નશો કરવાની નહીં.વાઇન અને બિઅરના ઘરેલુ ઉત્પાદન પર કોઇ નિયંત્રણ નથી. સ્પિરિટ્સનું આસવન કાયદેસર છે, પણ સામાન્ય નથી કારણ કે તેના પર એટલો જ કર વસૂલવામાં આવે છે, જેટલો વ્યવસાયિક રૂપે વેચવાથી વસુલાતો હોય. ડેનિશમાં સ્વિડન અને નોર્વેની તુલનામાં દારૂ પર ઓછો વેરો ભરવો પડતો હોય છે, પણ આ વેરો મોટેભાગે બીજા યુરોપિઅન દેશોની સરખામણીમાં વધારે છે.

નોર્વે

નોર્વેમાં, 4.74 ટકા સુધી કે તેનાથી ઓછી માત્રાવાળો મદ્યાર્ક યુક્ત બિઅર કાયદેસર રીતે કરિયાણાની દુકાનોમાં વેચી શકાય છે. વધુ નશીલા બિઅર, વાઇન અને સ્પિરિટ્સ ફક્ત અધિકારિક સરકારી વેચાણકારો પાસેથી ખરીદી શકાય છે.દરેક પ્રકારના નશીલા પીણા લાયસન્સ પ્રાપ્ત બાર અને રેસ્ટોરન્ટમાંથી ખરીદી શકાય છે, પણ શરત એટલી કે તેનો ઉપયોગ તે જગ્યાના પરિસરમાં જ કરવામાં આવે. 18 વર્ષ કે તેનાથી વધુ ઉંમરની કોઇપણ વ્યક્તિ બિઅર અને વાઇન તથા 20 વર્ષ કે તેનાથી વધુ ઉંમરની કોઇપણ વ્યક્તિ સ્પિરિટ્સ ખરીદી શકે છે. નોર્વેમાં નશીલા પીણાં પર વિશ્વમાં સૌથી વધુ શુલ્ક આપવો પડે છે. ખાસ કરીને સ્પિરિટ્સ માટે, અને તે દરેક વસ્તુઓ અને સેવાઓ પર લેવામાં આવતા શુલ્કના 25 ટકા જીએસટી છે, જે સૌથી વધારે છે. ઉદાહરણ તરીકે, 700 મિલીલીટરના એબ્સોલ્યૂટ વોડકાની કિંમત હાલના 275 અનઓકે છે, જ્યારે અમેરિકામાં તે લગભગ 54 યુએસ ડોલરમાં ઉપલબ્ધ છે.

સ્વિડન

20મી સદીની શરૂઆતમાં સ્વિડનમાં વધુ નશીલા પીણાં પર સંક્ષિપ્ત પ્રતિબંધ હતો, જે પાછળથી કડક નિયંત્રણ સાથેના વિતરણમાં પરિવર્તિત થઇ ગયો, અને ત્યારબાદ પ્રમાણમાં ઓછા નિયંત્રણમાં, જેમાં શનિવારે ખુલ્લા હોવાનો સમાવેશ થાય છે. સ્વિડનમાં, ઓછા મદ્યાર્કવાળી બિઅર, જેને ફોલ્કોલ કહેવામાં આવે છે(વજનમાં 2.25 થી 3.5 ટકા મદ્યાર્ક), 18 વર્ષછી વધુ વયના કોઇપણ વ્યક્તિને નિયમિત દુકાનોમાં વેચી શકાય છે, પણ વધુ માત્રામાં મદ્યાર્ક યુક્ત પીણાં 20 વર્ષથી વધુ વયની વ્યક્તિઓને ફક્ત સરકારી વિતરકો દ્વારા વેચી શકાય છે, અથવા લાયસન્સ પ્રાપ્ત સ્થાનો જેમ કે રેસ્ટોરન્ટ અને બાર, જેમાં વય મર્યાદા 18 વર્ષ છે, તેમાં વેચી શકાય છે. કાયદામાં જણાવાયું છે કે લાયસન્સ પ્રાપ્ત આ સ્થાનો પર થી ખરીદવામાં આવેલા નશીલા પીણાંનો ઉપભોગ તેમના પરિસરમાં જ કરવામાં આવતો હોવો જોઇએ, અને આ સ્થાનોમાં કોઇ બીજી જગ્યાએથી નશીલા પીણાં ખરીદી લાવીને પીવાની મંજૂરી હોતી નથી. મદ્યાર્ક વગરના પીણાં માટે કોઇ કાયદો નથી, પણ વ્યક્તિગત સ્થાન પોતાની રીતે પ્રતિબંધ લગાવી શકે છે.

યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ

સંયુક્ત રાજ્ય અમેરિકામાં નશીલા પીણાંનું વેચાણ રાજ્યો, કાઉન્ટી અથવા દરેક રાજ્યના મોહલ્લા, અને સ્થાનિક ન્યાયાધિકારો દ્વારા નિયંત્રિત છે. દારૂના વેચાણ પર પ્રતિબંધ લાવનારા કાઉન્ટીને ડ્રાય કાઉન્ટી કહેવામાં આવે છે.કેટલાંક રાજ્યોમાં, દારૂનું વેચાણ રવિવારે બ્યૂ કાયદાને કારણે પ્રતિબંધિત હોય છે.

બીજા દરેક દારૂ પ્રતિબંધની જેમ, દારૂનું વેચાણ કે રાખતા સ્થાનોમાં પણ દરેક રાજ્ય પ્રમાણે ભિન્નતા હોઇ શકે છે. નેવાડા, લ્યુસિયાના, મિસૂરી અને કનેક્ટિકટ જેવા કેટલાંક રાજ્યોમાં, દારૂને લગતા કાયદાઓ ઘણાં ઉદાર છે, જ્યારે બીજા રાજ્યો જેમકે કેન્સાસ, ઓક્લાહોમામાં દારૂને લગતા કાયદાઓ ખૂબજ કડક છે.ઉદાહરણ તરીકે, મોટાભાગના ઉત્તરી કેરોલિનામાં, બિઅર અને વાઇન રિટેલ સ્ટોર્સમાંથી ખરીદી શકાય છે, પણ નિસ્યંદિત સ્પિરિટ્સ ફક્ત રાજ્ય એબીસી(મદ્યપાન નિયંત્રણ)માં જ ઉપલબ્ધ હોય છે. મૈરીલેન્ડમાં મોંટમેરી કાઉન્ટી સિવાયના બીજા દરેક સ્થાનોમાં નિસ્યંદિત સ્પિરિટ્સ દારૂની દુકાનમાં મળે છે. જ્યાં તે ફક્ત કાઉન્ટી દ્વારા વેચવામાં આવે છે.ઘણાં રાજ્યોમાં દારૂ ફક્ત દારૂની દુકાનમાં વેચી શકાય છે. મદ્યપાન પર નિયંત્રણ મુકનારા રાજ્યોમાંથી 19માં દારૂના વેચાણ પર રાજ્યનો એકાધિકાર છે. નેવાડા, મિસૌરી, અને લ્યુસિયાનામાં, રાજ્યના કાયદામાં દારૂ વેચવા માટે કોઇ સ્થાનનું નિર્દેશન કરવામાં આવ્યું નથી.

મોટાભાગના રાજ્ય ત્રણ સ્તરીય પ્રણાલીનું અનુસરણ કરે છે, જેમાં નિર્માતા સીધા રિટેલ વેચાણકારોને દારૂ વેચી શકતા નથી, પણ વિતરકોને સીધા વેચી શકે છે, જે રિટેલ વિક્રેતાઓને દારૂ વેચે છે. બ્વ્રુ પબ્સ(જાતે બિઅર બનાવનારા પબ) અને વાઇનરી અપવાદ છે, જેમને પોતાના ઉત્પાદન સીધા ઉપભોક્તાઓને વેચવાની મંજૂરી છે. જોકે, દરેક અમેરિકન રાજ્યોમાં નશામાં વાહન ચલાવવું(સામાન્ય રીતે 0.08 ટકા કે તેનાથી વધારે રક્ત મદ્યાર્ક સામગ્રી સાથે વાહન ચલાવવાના રૂપમાં નિર્ધારિત) માટે કાયદો છે, અને સાથે જ મોટાભાગના અમેરિકી રાજ્યોમાં ચાલતા વાહનોમાં દારૂના ખુલ્લા કંટેનર રાખવાની મંજૂરી નથી. 21મી સદીના 1999 જનાદેશ માટે સંધીય પરિવહન ઇક્વિટી અધિનિયમ, જે કહે છે કે જો કોઇ રાજ્ય દરેક ચાલતા વાહનોની અંદર દારૂના ખુલ્લા કંટેનરોને પ્રતિબંધિત નથી કરતું તો તેનું સંધી ધોરીમાર્ગ ભંડોળ દર વર્ષે દારૂ શિક્ષા કાર્યક્રમ માટે આપી દેવામાં આવશે. નવેમ્બર 2007 સુધી, ફક્ત એક રાજ્ય(મિસિસિપી)માં વાહન ચલાવતી વખતે ડ્રાયવરોને દારૂ(0.08 ટકા ની સીમાથી ઓછા)ના ઉપભોગ કરવાની મજૂરી છે, અને ફક્ત સાત રાજ્યો (અર્કાસન, કનેક્ટિકટ, ડેલાવેયર, મિસિસિપી, મિસૂરી, વર્જિનિયા અને પશ્ચિમ વર્જિનિયા)માં યાત્રિઓને વાહન ચલાવતી વખતે દારૂનો ઉપભોગ કરવાની મંજૂરી છે.

પાંચ અમેરિકન રાજ્યોમાં 3.2 ટકા કે તેનાથી મદ્યાર્કથી ઓછી માત્રાવાળો બિઅર કરિયાણાની દુકાનો અને ગેસ સ્ટેશનમાં વેચવાની મંજૂરી આપવામાં આવે છે. કોલોરાડો, કેન્સાસ, મિનેસોટા, ઓક્લાહોમા અને ઉતાહ. આ રાજ્યોમાં દારૂની દુકાનોમાં વધુ નશો કરાવે તેવા પીણાં પ્રતિબંધિત છે. ઓક્લાહોમામાં, દારૂની દુકાનોમાં 3.2 ટકા મદ્યાર્કથી વધુ માત્રાવાળા દારૂને ઠંડા સ્થાનોમાં રાખવાની મનાઇ છે. મિસૂરીમાં પણ 3.2 ટકા મદ્યાર્ક યુક્ત બિઅર પ્રતિબંધિત છે, પણ તેનાથી સંબંધિત સ્વતંત્ર મદ્યાર્ક કાયદા(અન્ય રાજ્યોની સરખામણીમાં) આ પ્રકારની બિઅર મળવાનું દુર્લભ બનાવી દે છે.

નશામાં ગાડી ચાલનને લગતા કાયદા

મોટાભાગના દેશોમાં નશામાં ગાડી ચલાવવાનું કાયદા વિરૂદ્ધ છે, જેમકે લોહીમાં મદ્યાર્કની નિશ્ચિત સાંદ્રતા સાથે કે વધુ પડતા મદ્યાર્ક સેવન બાદ ગાડી ચલાવવી. નિયમનું ઉલ્લંઘન કરવાના દંડમાં ચલાન, અસ્થાયી કે સ્થાયી રૂપે ડ્રાયવરનું લાયસન્સ જપ્ત અને જેલનો સમાવેશ થાય છે.કાયદા પ્રમાણે લોહીમાં મદ્યાર્ક પ્રમાણ 0.0 ટકા થી 0.08 ટકા સુધી હોવું જોઇએ. આ રીતે નશામાં નૌકા ચાલન, નશામાં સાયકલ ચલાવવી, અને નશામાં રોલરબ્લેડિંગ કરવા પર પણ પ્રતિબંધ છે. સંયુક્ત રાજ્ય અમેરિકામાં ઘણાં સ્થળોએ વાહનના યાત્રી ડબ્બામાં મદ્યાર્ક યુક્ત પીણાંનું ખુલ્લુ કંટેનર રાખવું તે ગેરકાયદેસર છે.

સ્વાસ્થ્ય પર મદ્યાર્કની અસર

મદ્યપાનની ટૂંકાગાળાની અસરોમાં આવેશ, શરીરમાં પાણી ઘટી જવું અને દારૂનું ઝેર થવાની સમસ્યાનો સમાવેશ થાય છે. મદ્યપાનની લાંબાગાળાની અસરોમાં જઠર અને મગજના ચયાપચયમાં પરિવર્તન, અને સંભવિત લત (દારૂની લત લાગવીન)નો સમાવેશ થાય છે.

ટૂંકાગાળાની અસરો

દારૂનો નશો મગજને પ્રભાવિત કરે છે, જેના કારણે અભદ્ર ભાષા, કઢંગિતા, બેભાનાવસ્થા જેવી વિકૃતિઓ ઉત્પન્ન થાય છે. દારૂ ઇન્સ્યુલિનના ઉત્પાદનને ઉત્તેજિત કરે છે, જે ગ્લૂકોઝના ચયાપચનને વધારે છે અને જેના કારણે લોહીની શર્કરામાં ઘટાડો, ચિડિયાપણું, અને મધુમેહને કારણે મૃત્યુ પણ થઇ શકે છે, સામાન્ય રીતે ગંભીર મદ્યાર્કની વિષતાને ઘાતક પણ હોઇ શકે છે. 0.45 મદ્યાર્ક યુક્ત લોહી એલડી50 પ્રસ્તુત કરે છે, અથવા 50 ટકા પરીક્ષણોમાં ઘાતક બતાવાયેલી માત્રા છે. તે નશાના સ્તરના લગભગ છ ગણું છે(0.08 ટકા), પણ જે લોકો આટલા વધુ પ્રમાણમાં મદ્યાર્કનું સેવન બહુ ઓછુ કરે છે, તેમને ઉતાવળમાં આટલી વધુ મદ્યાર્કની માત્રાવાળા દારૂના સેવનથી ઉલ્ટી કે બેભાનાવસ્થા જલ્દી આવી જાય છે.^[૧૯] જોકે, હંમેશા વધુ મદ્યપાન કરનારા લોકો પોતાની વધુ સહિષ્ણુતાને કારણે સ્વાસ્થ્યને ગંભીર રીતે નુકસાનકારક હોવા છતાં, 4 ટકાથી ઉચ્ચ સ્તર પર પણ સચેત રહે છે.

તે ઉપરાંત, મદ્યાર્ક હાઇપોથાલમસથી વાસોપ્રોસિન (એડીએચ)ના નિર્માણને સીમિત બનાવી દે છે, અને પિચ્યૂટરી ગ્રંથિથી થતા હોર્મોન સ્ત્રાવને પણ ઓછા કરી દે છે. મદ્યાર્કને ખૂબ વધારે માત્રામાં લેવાથી શરીરમાં પાણી ઘટી જવાની ગંભીર સમસ્યા ઉત્પન્ન થઇ શકે છે. તેના કારણે મૂત્ર અને ઉલ્ટીમાં પાણીની સાંદ્રતા વધી જાય છે, અને ખૂબ તરસ લાગવાને કારણે હેંગઓવર થઇ શકે છે.

હ્રદય રોગ

એક અધ્યયન દ્વારા જાણવા મળ્યું છે કે સપ્તાહમાં ત્રણ કે તેથી વધુ વાર મદ્યાર્કની નિયંત્રિત માત્રાનું સેવન કરનારી વ્યક્તિમાં મદ્યપાન ન કરનારાઓ કરતા હ્રદય રોગનો હુમલો થવાની શક્યતા 35 ટકા ઓછી હોય છે, અને જે વ્યક્તિ મદ્યપાન કરવાના પ્રમાણમાં રોજ એક ડ્રીંકનો વધારો કરે તેને હ્રદય રોગના હુમલાનું જોખમ 22 ટકા ઓછુ થઇ જાય છે તેમ 12 વર્ષના અધ્યયનના તારણમાં જણાવાયું છે.^[૨૦]

એક કે બે દારૂના એકમ(વાઇનના સામાન્ય ગ્લાસનો અધૂરો અથવા પૂરો)નું દૈનિક સેવન 40થી વધુ વયના પુરૂષો અને રજોનિવૃત્તિ સુધી પહોંચી ચુકેલી મહિલાઓમાં કોરોનરી હ્રદય રોગનું ઓછુ જોખમ રહેલું હોય છે.^[૨૧] જોકે, મહિલાઓ દ્વારા મહિનામાં એકવાર દારૂનું સેવન કરવામાં આવે તો, સંભવિત સુરક્ષાત્મક અસરોને દૂર કરતા, તેમનામાં હ્રદય હુમલાની આશંકાઓ વધી જાય છે.^[૨૨]

દીર્ઘાયુષ્ય લગભગ સંપૂર્ણ રીતે ઓછા કોરોનરી હ્રદય રોગનું પરિણામ છે.^[૨૩]

ચિત્તભ્રંશ

લાંબા સમય સુધી સામાન્ય અથવા ટૂંકાગાળામાં અતિશય(વધુ સેવન) મદ્યપાનને ચિત્તભ્રંશ સાથે જોડવામાં આવ્યા છે, એવું અનુમાન લગાવાયું છે કે ચિત્તભ્રંશના 10 થી 24 ટકા કિસ્સાઓનું કારણ મદ્યપાન છે, અને મહિલાઓને પુરૂષો કરતા વધારે જોખમ હોય છે.^[૨૪]^[૨૫] દારૂના નશાને વેર્નિકે-કોર્સાકોફ સિન્ડ્રોમ નામના મદ્યાર્કથી સંબંધિત ચિત્તભ્રંશના પ્રકાર સાથે જોડાયેલું છે, જે થિયામિન(વિટામિન બી₁)ની ખામીને કારણે થાય છે.^[૨૬]

મગજ પર દારૂની ઝેરી અસર ન્યૂરોટોક્સિક પ્રભાવો, પોષણ સંબંધિત અપૂર્ણતાના પરસ્પર સંપર્ક, નિર્લિપ્તતાની ન્યૂરોટોક્સિસિટીને કારણે થાય છે.^[૨૭] ઉંદરોમાં દારૂના સેવનથી હોઇ શારિરીક હાની નથી થતી પણ નિર્લિપ્તતા ચેતાકીય નુકસાન સાથે જોડાયેલું હતું.^[૨૭] દારૂ ન્યૂરોટ્રાંસ્મીટર ગ્લૂટામેટમાં હસ્તક્ષેપ કરે છે, અને મગજમાં ગ્લૂટામેટ રિસેપ્ટર્સની સંખ્યા(અપરેગુલટિંગ)ને વધારે છે. જ્યારે મદ્યાર્કનું સેવન ઓછુ કરવામાં આવે તો ગ્લૂટામેટ રિસેપ્ટર્સ અતિ સક્રિય અને ન્યૂરોટોક્સિંક થઇ જાય છે.^[૨૬] નિર્લિપ્તતામાં વધારો કરનાર બીજી અસરોમાં જીએબીએની સુગમતા, વોલ્ટેજ સંવેદનશીલ કેલ્શિયમ ચેનલના અપરેગ્યુલેશન, અને ડોપામાઇન રિલિઝનો સમાવેશ થાય છે.^[૨૭]

55 વર્ષ કે તેનાથી વધુ વયના લોકોમાં દૈનિક ઓછાથી સામાન્ય મદ્યપાન(એક થી ત્રણ ડ્રીંક) વિકસિત થઇ રહેલી જડબુદ્ધિતામાં 42 ટકાનો ઘટાડો થયો હતો, અને નલિકાઓની જડતાના જોખમમાં 70 ટકા ઘટાડો થયો હતો.^[૨૮] સંશોધન કરનારાઓનું સૂચન છે કે મદ્યાર્ક મગજના ક્ષેત્ર હિપ્પોકેમ્પસમાં એસિટીકોલિનના રિલિઝને પ્રોત્સાહિત કરે છે.^[૨૮]

કેન્સર

દારૂના સેવનથી સાત વિવિધ પ્રકારના કેન્સરનું જોખમ હોય છે. મોંનું કેન્સર, ગળાનું કેન્સર, પેટનું કેન્સર, અન્નનળીનું કેન્સર, સ્તન કેન્સર, આંતરડાનું કેન્સર, યકૃત કેન્સર.^[૨૯] પ્રતિદિન 3 એકમ મદ્યાર્ક(લેગરનું એક પિંટ અથવા વાઇનનો મોટો ગ્લાસ)ના સામાન્ય સેવનથી પણ કેન્સર વિકસિત થવાની સંભાવનાનું જોખમ વધી જાય છે.^[૨૯] વધુ પ્રમાણમાં મદ્યપાન કરનારાઓને યકૃતના સિરોસિસને કારણે યકૃત કેન્સર થવાની શક્યતા વધારે હોય છે.^[૨૯]

એક વૈશ્વિક દ્વારા જાણવા મળ્યું છે કે કેન્સરના દરેક કેસમાં 3.6 ટકા મદ્યાર્ક સેવન કારણ હોય છે, જેના પરિણામ સ્વરૂપે 3.5 ટકા વૈશ્વિક મૃત્યુ થાય છે.^[૩૦] બ્રિટનના એક અધ્યયનમાં જાણવા મળ્યું છે કે બ્રિટનમાં મદ્યાર્કથી છ ટકા કેન્સર મૃત્યુ થાય છે, જે વાર્ષિક 9,000 લોકોના મૃત્યુની બરાબર છે.^[૨૯] જે મહિલાઓ નિયમિત રીતે મદ્યપાન કરે છે, તેમને ઉપરના પાચનતંત્ર, મળાશય, યકૃત અને સ્તન કેન્સરનું જોખમ વધારે રહે છે.^[૩૧]^[૩૨] પુરૂષ અને મહિલાઓ બન્નેમાં બે કે તેથી વધુ ડ્રીંક્સનું સેવન કરવાથી સ્વાદુપિંડના કેન્સરનું જોખમ 22 ટકા વધી જાય છે.^[૩૩]

રેડ વાઇનમાં રેસવેરાટ્રોલ હોય છે, જેના પ્રયોગશાળા સેલમાં કેટલીક કેન્સર રોધક અસરો હોય છે, પણ અત્યાર સુધી થયેલા અધ્યયનને આધારિત એવા કોઇ ઠોસ પુરાવાઓ મળ્યા નથી કે જેથી કહી શકાય કે વાઇન મનુષ્યને કેન્સર સામે રક્ષણ આપે છે.^[૩૪]

મદ્યપાનનો અતિરેક

મદ્યપાન માટેનું સ્વાભાવિક વલણ અમુક અંશે જીનેટિક હોય છે તેમ માનવામાં આવે છે, આ પ્રકારનો ઝોક ધરાવતા વ્યક્તિઓમાં મદ્યાર્ક માટેનું બાયોકેમિકલ વલણ જુદુ હોઇ શકે છે, જોકે તેમાં વિવાદ છે. દારૂની લત કુપોષણ તરફ પણ ધકેલી શકે છે કારણ કે તે મોટાભાગના પોષણના પાચન અને ચયાપચયમાં ફેરફાર લાવે છે.થિએમાઇનની તીવ્ર કમી ફોલેટ, રિબોફ્લેવિન, વિટામીન બી₆ અને સિલેનિયમની કમીને કારણે સામાન્ય છે અને તે કોન્સાકોફ સિન્ડ્રોમ તરફ ધકેલી જાય છે.સ્નાયુઓનું ખેંચાણ, ઉબકા, ભૂખ ન લાગવી, ચેતાતંત્રમાં ખામી અને હતાશા કેટલાંક સામાન્ય લક્ષણો છે.તે વિટામિન ડીની ઉણપને કારણે ઓસ્ટિયોપોરોસિસ અને હાડકાના ફ્રેક્ચર તરફ પણ દોરી જાય છે(વિટામિન ડી કેલ્સિયમના શોષણમાં મદદ કરે છે).

મધુમેહ

વૃદ્ધ મહિલાઓ દ્વારા ઓછી માત્રામાં દરરોજ દારૂનું સેવન કરવાથી તેમનામાં રક્ત શર્કરાની ઉણપના કારણે મધુમેહને રોકવાની ક્ષમતા સમાપ્ત અથવા ખૂબ ઓછી થઇ જાય છે.^[૩૫] જોકે, સંશોધકોએ એ વાત પર ધ્યાન આપ્યું હતું કે અધ્યયનમાં શુદ્ધ ઇથેનોલનો ઉપયોગ કરવામાં આવે અને રોજ લેવામાં આવતા મદ્યપીણાંમાં ખાંડ સહિત બીજી પણ કેટલીક ખાસ વસ્તુઓ ઉમેરવામાં આવે જે તેની અસરને ઓછી કરે.^[૩૫] મધુમેહના રોગીયોને સાકર યુક્ત પીણાં, મીઠી વાઇન અને દારૂનું સેવન ન કરવું જોઇએ.^[૩૬]

રક્તજ મૂર્છાનો હુમલો

એક અધ્યયન દ્વારા જાણવા મળ્યું છે કે નિયમિત રીતે સામાન્ય માત્રામાં દારૂનું સેવન કરનારાઓની તુલનામાં આજીવન દારૂથી દૂર રહેનારા લોકોને 2.36 ગણી વધારે રક્તજ મૂર્છાનો શિકાર બનવાની શક્યતા રહેલી છે. વધુ પ્રમાણમાં દારૂ પીનારા લોકોને સામાન્ય માત્રામાં દારૂ પીનારા લોકોની સરખામણીમાં 2.88 ગણું વધુ જોખમ હોય છે.^[૩૭]

આયુષ્ય

વૃદ્ધો દ્વારા મદ્યાર્કનું સેવન કરવામાં આવે તો તેઓ દિર્ઘાયુ બને છે, શક્ય છે કે તેના કારણે કોરોનરી હ્રદય રોગમાં ઘટાડો થાય છે.^[૨૩] 48 વર્ષથી વધુ વયના ડોક્ટરો પર કરવામાં આવેલા એક બ્રિટિશ અધ્યયન દ્વારા જાણવા મળ્યું કે રોજ બે મદ્યાર્કના એકમનું સેવન(વાઇનનો એક નિયમિત ગ્લાસ)ના પરિણામે તેઓ દીર્ઘાયુ થયા અને ઇસ્કીમિક હ્રદય રોગ તેમજ શ્વસન સંબંધી રોગથી થનારા મૃત્યુ દરમાં ઘટાડો થયો હતો.^[૩૮] કુલ મૃત્યુમાં ફક્ત 5 ટકા મૃત્યુ દારૂના સેવનને કારણે થયા હતા, પણ તે આંકડા રોજ 2 એકમથી વધુ મદ્યપાન કરનારાઓમાં વધ્યા છે.^[૩૮]2010માં વૃદ્ધ લોકો પર કરવામાં આવેલા લાંબા ગાળાના અભ્યાસમાં સપ્રમાણ મદ્યપાનની ફાયદાકારક અસરો પુરવાર થઇ હતી, જ્યારે દારૂથી દૂર રહેનારા (સંકીર્ણ પરિબળો પર નિયંત્રણ લાવ્યા બાદ પણ) અને વધુ પ્રમાણમાં મદ્યપાન કરનારાઓમાં મૃત્યુદર ૫૦ ટકા જોવા મળ્યો હતો.^[૩૯]

મૃત્યુ દર

રોગ નિયંત્રણ માટે અમેરિકન કેન્દ્રોના એક રિપોર્ટમાં અનુમાન લગાવવામાં આવ્યું છે કે અમેરિકામાં 2001 દરમિયાન 75,754 મૃત્યુ દારૂના વધુ તેમજ મધ્યમ સેવનને કારણે થયા હતા. ઓછા સેવનની અસર થોડી ફાયદાકારક છે, માટે 59,180 મૃત્યુ માટે દારૂને જવાબદાર માનવામાં આવ્યું હતું.^[૪૦]

બ્રિટનમાં પ્રતિવર્ષ 33,000 મૃત્યુ માટે વધુ માત્રામાં દારૂના કરાયેલા સેવનને જવાબદાર ઠેરવવામાં આવે છે.^[૪૧] સ્વિડનમાં કરવામાં આવેલા એક અધ્યયનમાં જાણવા મળ્યું છે કે 29 ટકા થી 44 ટકા "બિનકુદરતી" મૃત્યુ (જે બિમારીને કારણે નહોતા થયા) દારૂ સાથે સંબંધિત હતા,મૃત્યુના કારણોમાં આત્મહત્યા, ચક્કર આવવાસ આકસ્મિક દૂર્ઘટના, શ્વાસ રૂધાવો, નશો અને હત્યાનો સમાવેશ થાય છે.^[૪૨] એક વૈશ્વિક અધ્યયન દ્વારા જાણવા મળ્યું છે કે વૈશ્વિક સ્તરે દરેક કેન્સરમાંથી 3.6 ટકા મદ્યાર્કના સેવનને કારણે થાય છે, જેના પરિણામ સ્વરૂપે 3.5 ટકા વૈશ્વિક કેન્સર મૃત્યુમાં પરિણમે છે.^[૩૦] બ્રિટનના એક અધ્યયનમાં બહાર આવ્યું છે કે બ્રિટનમાં 6 ટકા કેન્સરથી થનારા મૃત્યુનું કારણ દારૂ છે, જે પ્રતિવર્ષ 9,000થી વધુ છે.^[૨૯]

મદ્યાર્કને લગતી માન્યતાઓ

મદ્યાર્ક માન્યતાઓ નશીલા પીણાંનું સેવન કરવા દરમિયાન અનુભવાતી અસરો અને સંવેદનો પર લોકોનો વિશ્વાસ અને વ્યવહાર છે. મોટા પ્રમાણમાં તેઓ માને છે કે દારૂથી વ્યક્તિનો વ્યવહાર, ક્ષમતા અને ભાવનાઓ પ્રભાવિત થાય છે. કેટલાંક લોકો માને છે કે મદ્યાર્કને લગતી માન્યતાઓ બદલવામાં આવે તો, મદ્યાર્કનો દૂરઉપયોગ ઓછો થઇ શકે છે.^[૪૩]

મદ્યાર્ક માન્યતાઓ ભાન કરાવે છે કે આવેશ દારૂ પીનારાની સ્થાન અને સમયની ધારણાને પ્રભાવિત કરવાનું સરળ શારીરિક કારણ છે, જે મનોયંત્ર ક્ષમતાઓને ઓછી કરે છે, સંતુલન, અને અન્ય પ્રભાવોમાં અડચણરૂપ બને છે.^[૪૪] જે ઢંગ અને રીત દ્વારા આવેશ શારિરીક પ્રભાવોથી મદ્યાર્ક માન્યતાઓ પરસ્પર સંપર્ક કરે છે, તેના દ્વારા વિશિષ્ટ વ્યવહારમાં પરિવર્તિત થાય છે, તે સ્પષ્ટ નથી.જો કોઇ સમાજનું માનવું છે કે નશાના આવેશને કારણે યૌન વ્યવહાર, ઉપદ્રવી વ્યવહાર કે આક્રમકતામાં વધારો થાય છે, ત્યારે લોકો એવું બતાવવા લાગે છે કે તેઓ નશામાં છે. પણ જો એક સમાજ માને છે કે નશાના આવેશને કારણે આરામ મળે છે, શાંત વ્યવહાર વધે છે, ત્યારે સામાન્ય રીતે તે આવા પરિણામો તરફ ઇશારો કરે છે.મદ્યાર્ક માન્યતાઓ એક જ સમાજમાં અલગ-અલગ હોય છે, માટે આ પરિણામો નિશ્ચિત નથી.^[૪૫] લોકો સામાજિક માન્યતાઓથી અનુરૂપ હોય છે, અને કેટલાંક સમાજોનું માનવું છે કે દારૂ પીવાથી અસંયમતા આવી શકે છે. જે સમાજના લોકો માને છે કે નશાને કારણે અસંયમતા નથી થતી, તે સમાજમાં નશાને કારણે અસંયમતા અને ખરાબ વ્યવહાર વધારે થાય છે.^[૪૪]

મદ્યાર્ક માન્યતાઓ દારૂનો જ્યાં ખરેખર ઉપભોગ ન થતો હોય ત્યાં કામ કરે છે. અમેરિકામાં ઘણાં દાયકાઓના અનુસંધાન પછી બતાવવામાં આવ્યું કે પુરૂષ યૌન ક્રિયાઓ માટે ત્યારે વધુ ઉત્તેજિત થાય છે જ્યારે તેઓ વિચારે છે કે તેઓ દારૂ પી રહ્યા છે, ત્યારે પણ જ્યારે તેઓ ખરેખર દારૂ ન પી રહ્યા હોય. મહિલાઓ યૌન ક્રિયા માટે ત્યારે વધુ ઉત્તેજિત થાય છે જ્યારે તેમને ભ્રમ થઇ જાય કે તેમના પીણાંમાં મદ્યાર્ક મળેલુ છે. જોકે તેમની શારીરિક ઉત્તેજનાનું માપ બતાવે છે કે તે દરમિયાન તેઓ ઓછી ઉત્તેજિત થાય છે. પુરૂષો પ્રયોગાત્મક ધોરણે ત્યારે વધુ આક્રમક હોય છે જ્યારે તેઓ કોઇ ટોનિક પી રહ્યા હોય પણ તેમને વિશ્વાસ હોય કે તેમના પીણાંમાં મદ્યાર્કની માત્રા છે. અને તેઓ ત્યારે ઓછા આક્રમક થઇ જાય છે, જ્યારે તેમને લાગે છે કે તેઓ ટોનિક પાણી પી રહ્યા છે, પણ ખરેખર તેમના ટોનિક પાણીમાં મદ્યાર્ક મેળવેલું હોય છે.^[૪૩]

મદ્યપાન અને ધર્મ

કેટલાંક ધર્મ- ખાસ કરીને ઇસ્લામ, જૈન ધર્મ, બહાઇ શ્રદ્ધા, ઇસુ મસીહ ચર્ચના ધ લેટર ડે સંતો, સેવન્થ ડે એડવેન્ટિસ્ટ ચર્ચ, ઇસુનું ચર્ચ, વૈજ્ઞાનિક, સંયુક્ત પેંટે કોસ્ટલ ચર્ચ ઇન્ટરનેશનલ, થેરાવાદા, બૌદ્ધ ધર્મના મોટાભાગના મહાયાના વિદ્યાલય, ઈસાઈ ધર્મના કેટલાંક પ્રોટેસ્ટંટ સંપ્રદાય અને હિંદુ ધર્મના કેટલાંક સંપ્રદાય કેટલાંક કારણોથી દારૂના સેવનને રોકે છે, હતોત્સાહિત કરે છે કે પ્રતિબંધિત કરે છે.કેટલાંક ઈસાઈ સંપ્રદાયો વાઇનનો ઉપયોગ યૂક્રિસ્ટ(એક ધાર્મિક વિધિ) અથવા સંત સાયુજ્યમાં કરે છે અને ઉદારતાથી મદ્યાર્કને મંજૂરી આપે છે.બીજા સંપ્રદાયો આથા વગરના દ્રાક્ષના રસનો ઉપયોગ સંત સાયુજ્યમાં કરે છે અને અથવા પોતાની મરજી પ્રમાણે મદ્યથી દૂર રહે છે અથવા તેને સંપૂર્ણ રીતે પ્રતિબંધિત કરે છે.

યહૂદી ધર્મમાં કિદ્દુશના શબ્બતમાં તેમજ પાસોવર સમારોહ, પુરિમ તેમજ બીજા ધાર્મિક સમારોહમાં વાઇનનો ઉપયોગ કરે છે. મદ્યપાનની મંજૂરી છે. કેટલાંક પૌરાણિક યહૂદી પુસ્તકો, જેમકે તલ્મૂડ સામાન્ય રજાઓ(જેમકે પુરિમ) દરમ્યાન આયોજનને વધુ આનંદપૂર્ણ બનાવવા માટે દારૂના સામાન્ય સેવનને પ્રોત્સાહિત કરે છે.બૌદ્ધ ગ્રંથો દવાઓ અને મદ્યાર્કથી દૂર રહેવાની સલાહ આપે છે, કારણ કે તેઓ સતર્કતાનું સમર્થન કરે છે.જોકે, કેટલાંક મૂર્તિપૂજામાં માનનારા ધર્મોમાં મદ્યપાન અને માદકતા માટેનો દ્રષ્ટિકોણ એકદમ અલગ છે. તેઓ સક્રિયતાપૂર્વક પ્રજનન ક્ષમતાને પ્રોત્સાહન આપે છે. એવું માનવામાં આવતું હતું કે દારૂ કામ ઇચ્છા વધારે છે અને કામ સંબંધ બનાવવા માટે કોઇ વ્યક્તિ સાથેનો સંપર્ક સરળ બનાવે છે. ઉદાહરણ તરીકે, નોર્સ મૂર્તિપૂજકો દારૂને નોર્સ પુરાણનો સાર માનતા હતા. આ ધર્મમાં મદ્યપાન એક મહત્વપૂર્ણ પ્રજનન સંસ્કાર હતો.

ઇતિહાસ

સમગ્ર વિશ્વના લોકો દ્વારા પ્રમાણભૂત આહાર, સ્વચ્છતા અને સારવાર કારણોને લીધે, આરામ અને ખુશીની અસર માટે, મનોરંજન માટે, કલાત્મક પ્રેરણા માટે, કામોત્તેજના વધારવા માટે, અને અન્ય કારણો માટે દારૂનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. કેટલાંક પીણાં પ્રતિકાત્મક અને ધાર્મિક મહત્વ સાથે મદ્યાર્કના ઉપયોગ રહસ્યનું સૂચન કરે છે. ઉદાહરણ તરીકે, વાઇન અને મદ્યપાનના ભગવાન ડિયોનિસસ(જેમને બચુસ પણ કહેવામાં આવતા હતા)ની ઉન્માદપૂર્ણ વિધિઓમાં, ગ્રીક રોમન ધર્મ દ્વારા, ઈસાઇ ઈયુકેરિસ્ટમાં, અને યહૂદી શાબત અને તહેવારો(ખાસ કરીને પાસોવર)માં.

આથો લાવેલા પીણાં

હેનન પ્રાંત, ઉત્તરી ચીન, માં જિઆહુના નિઓલિથિક ગામમાં માટીના વાસણોમાં અવશોષિત અને સંરક્ષિત રાસાયણિક વિશ્લેષણના નિશાને ખુલાસો કર્યો કે 9,000 વર્ષ પહેલા ચોખા, મધ અને ફળો મિશ્રિત આથા યુક્ત પીણાંનું ઉત્પાદન કરવામાં આવતું હતું. આ લગભગ એજ સમય છે જ્યારે જવનો બિઅર અને દ્રાક્ષ વાઇન મધ્ય પૂર્વમાં બનાવવાનો પ્રારંભ થયો હતો. માટીના વાસણો પર અને કલામાં છે કે મેસોપોટેમિયાની કલામાં જોવા મળેલી વ્યંજન વિધિ એ બતાવે છે કે લોકો મોટી ટાંકીઓ અને ઘડાઓમાંથી બિઅર પીવા માટે સ્ટ્રોનો ઉપયોગ કરતા હતા. હિંદૂ આયુર્વેદિક ગ્રંથોમાં માદક પીણાંના ઉપભોગના લાભ અને તેનાથી થનારા નશા તેમજ માદક રોગ બન્નેનું વર્ણન ઉપલબ્ધ છે. ભારત અને ચીનમાં મોટાભાગના લોકો, આજે પણ પોતાની કૃષિ પેદાશના કેટલાક હિસ્સામાંથી દારૂ બનાવે છે અને માદક ઉત્પાદનોનો આનંદ માણે છે. જોકે, બૌદ્ધ ધર્મના અનુયાયી, જે પાંચમી અને છઠ્ઠી શતાબ્દી ઇસ પૂર્વમાં ભારત આવ્યા હતા અને દક્ષિણ તેમજ પૂર્વીય એશિયામાં ફેલાઇ ગયા હતા, તે હિંદુઓ અને સીખોના અનુયાયી બની ગયા છતાં આજે પણ દારૂથી દૂર રહે છે. બિઅર અને વાઇનનું જન્મ સ્થળ ગણાતા મેસોપોટેમિયા અને ઇજિપ્તમાં, ઇસ્લામ આજે સૌથી પ્રભાવશાળી ધર્મ છે, અને આ ધર્મ દારૂ પીવો કે માદક પીણાં રાખવાનો વિરોધ કરે છે.

પ્રાચીન ગ્રીસમાં વાઇનનો ઉપભોગ સવારના નાસ્તા કે ગોષ્ઠીમાં કરવામાં આવતો હતો, અને પહેલી સદી ઇ.સ. પૂર્વમાં તે મોટેભાગે રોમન નાગરિકોના ભોજનનો હિસ્સો હતો. જોકે, યૂનાની અને રોમન બન્ને સામાન્ય રીતે નિસ્યંદિત વાઇન(1 ભાગ વાઇન અને 1 ભાગ પાણીથી લઇને 1 ભાગ વાઇન અને 4 ભાગ પાણી સુધી બદલાતી ક્ષમતા સાથે)નું સેવન કરતા હતા. કાનામાં એક લગ્નમાં પાણી વાઇનમાં પરિવર્તન થવાનો પહેલો એવો ચમત્કાર હતો જે ન્યુ ટેસ્ટામેન્ટમાં ઇસુને શ્રદ્ધાંજલી હતી, અને ઇસુએ છેલ્લા ભોજનમાં વાઇનનું કરેલું સેવન મોટાભાગની ઈસાઈ પરંપરાઓમાં યુક્રિસ્ટનો મહત્વનો હિસ્સો બની ગઇ છે(જુઓઃ ખ્રિસ્તી ધર્મ અને મદ્યાર્ક).

મધ્ય યુગ દરમિયાન યુરોપમાં ત્રણવાર આથો લાવવાની પ્રક્રિયાને કારણે બિઅરનું સેવન સમગ્ર પરિવાર કરતો હતોર – પુરૂષ સૌથી વધુ કડક,ત્યારબાદ મહિલાઓ અને બાળકો માટે સૌથી હળવો. તે સમયના એક દસ્તાવેજમાં ઉલ્લેખ છે કે નનને દરરોજ 6 પિંટ્સ એલનો હિસ્સો આપવામાં આપવામાં આવતો હતો. સાઇડર અને પોમેસ વાઇન પર મોટા પ્રમાણમાં ઉપલબ્ધ હતા, જ્યારે દ્રાક્ષ વાઇન પર ઉચ્ચ વર્ગોનો જ વિશેષાધિકાર હતો.

15મી સદીમાં યૂરોપવાસીઓ અમેરિકા પહોંચ્યા તે કાળ દરમિયાન, ઘણી સ્થાનિક સભ્યતાઓમાં નશીલા પીણાંનું ચલણ હતું. વિજય મેળવ્યા પછીના એજ્ટેક દસ્તાવેજ અનુસાર સ્થાનીય વાઇન(પલ્ક )નું સેવન ધાર્મિક સમારંભમાં પ્રતિબંધિત હતું, પણ 70 વર્ષથી વધુ વયના લોકો માટે તેની મંજૂરી હતી. દક્ષિણ અમેરિકાના મૂળ નિવાસી કસાવ કે [[મકાઈ|મકાઈન(કોમ, ચીચા)માંથી બિઅર જેવી એક વસ્તુ બનાવતા હતા, જેને સ્ટાર્ચ]]માંથી શર્કરામાં બદલવા માટે આથો લાવતા પહેલા ચાવવામાં આવતી હતી. આ ચાવવાની તકનીકનો ઉપયોગ પ્રાચીન જાપાનમાં ચોખા અને અન્ય સ્ટાર્ચ યુક્ત પાકમાંથી સેક બનાવવા માટે કરવામાં આવતો હતો. 2100 ઇ.સ. પૂર્વ કે તે પહેલાના સુમેરૂ અને મિસ્ર ગ્રંથોમાં મદ્યાર્કના ઔષધીય ઉપયોગનો ઉલ્લેખ હતો. હિબ્રૂ બાઇબલમાં મરનારાઓ અને ઉદાસ લોકોને માદક પીણું આપવાનું સૂચન છે, જેથી તેઓ પોતાની વ્યથા ભૂલી શકે(કહેવત 31 6-7).

નિસ્યંદિત પીણાં

12મી સદીમાં યૂરોપમાં તેની નોંધ પહેલીવાર લેવામાં આવી, અને 14મી સદીના પ્રારંભ સુધી તે સંપૂર્ણ ઉપખંડમાં ફેલાઇ ચુક્યું હતું.^[૪૬] તે પૂર્વ તરફ પણ ફેલાયુ, મુખ્યત્વે મોંગોલને કારણે અને 14મી સદીના કેટલાંક સમય બાદ ચીનમાં તેની શરૂઆત થઇ.^{[સંદર્ભ આપો]} પેરાસેલસસને મદ્યાર્કને તેનું આધુનિક નામ આપ્યું, જે તેણે અરબી શબ્દ પરથી લીધુ હતું, જેનો અર્થ છે "સૂક્ષ્મતા પૂર્વક વિભાજન", જે આસવનનો સંદર્ભ આપે છે.

અમેરિકાના ઇતિહાસમાં માદક પીણાં

19મી સદીની શરૂઆતમાં, અમેરિકાને ભરપૂરતા સાથે પીવાની પરંપરા વારસામાં મળી હતી. ઘણાં વિવિધ પ્રકારના માદક પીણાંનું સેવન કરવામાં આવતું હતું.આ મોટી માત્રામાં દારૂનું સેવનનું એક કારણ પશ્ચિમ સીમા પર મકાઈનો વધુ પડતો પાક હતું. આ વધુ પડતા પાકે સસ્તી વ્હિસ્કીના વ્યાપક ઉત્પાદનને પ્રોત્સાહિત કર્યું. આ દરમ્યાન માદક પીણાં અમેરિકન આહારનો એક મહત્વપૂર્ણ હિસ્સો બની ગયા. 1820ના મધ્યમાં, અમેરિકનો વાર્ષિક વ્યક્તિ દીઠ સાત ગેલન દારૂ પીતા હતા.^[૪૭]^[૪૮]

19મી સદી દરમિયાન, અમેરિકનો દારૂ સૌથી વધુ માત્રામાં પીતા હતા, અને દારૂને બે વિશિષ્ટ પ્રકારે પીવાતો હતો. એક પ્રકાર હતો સામાન્ય રીતે રોજ થોડી માત્રામાં અને નિયમિત રીતે ઘરમાં કે એકલા પીવાનો. બીજો પ્રકાર હતો સાંપ્રદાયિક સમારંભમાં પીવાનો. ચૂંટણી, કોર્ટના સત્ર, લશ્કરી દળનું મસ્ટર, રજાઓની ઉજવણી, મૈત્રીપૂર્ણ ઉજવણીમાં લોકો ભેગા થતા હતા. આવા સમારંભમાં ભાગ લેનારા તેમને નશામાં ચૂર થઇ જાય ત્યાં સુધી પીતા હતા.

રસાયણ અને વિષવિજ્ઞાન

નશીલા પીણાંની સક્રિય સામગ્રી ઇથેનોલ (CH₃CH₂OH), ઉપભોગ માટે હંમેશા આથા દ્વારા કાર્બોહાઇડ્રેટના ચયાપચય – ઓક્સિજનના અભાવમાં કેટલીક યિસ્ટની પ્રજાતિઓ દ્વારા ઉત્પાદિત કરવામાં આવે છે. મદ્યાર્ક ઉત્પાદન અંતર્ગત યિસ્ટના સંવર્ધનની પ્રક્રિયાને આથો લાવવાની પ્રક્રિયા કહેવામાં આવે છે. આજ પ્રક્રિયા દ્વારા સીટૂમાં કાર્બન ડાયોક્સાઇડનું નિર્માણ કરવામાં આવે છે, અને તેનો ઉપયોગ પીણાંને કાર્બોનેટ કરવા માટે થઇ શકે છે. જોકે, આ વિધિમાં યિસ્ટના અવશેષ નીકળે છે, અને ઉદ્યોગોમાં સામાન્ય રીતે કાર્બોનેશન અલગથી કરવામાં આવે છે.

(100 યૂએસ પ્રૂફ)માત્રાવાળા ઇથેનોલ યુક્ત લગભગ 50 ટકાથી વધુ સાંદ્રતાવાળા પીણાં જ્વલનશીલ પ્રવાહી હોય છે અને તેમાં સરળતાથી આગ લાગી જાય છે. કેટલાંક આકર્ષક પીણાને તેનો સ્વાદ જાણીજોઇને કરવામાં આવેલા પ્રજ્વલન દ્વારા પ્રાપ્ત થાય છે જેમકે ફ્લેમિંગ ડો. પેપર. ઉચ્ચ માત્રામાં ઇથેનોલ યુક્ત સ્પિરિટ્સને માત્ર એક ચિન્ગારી દ્વારા સળગાવી શકાય છે, ઉદાહરણ તરીકે ગરમ શોટ ગ્લાસમાં સ્પિરિટને મેળવીને.

યકૃતમાં, એન્જાઇમ મદ્યાર્ક એસીટૈલ્ડિહાઈટમાં ઓક્સિડાઈઝ્ડ ઇથેનોલને ડિહાઈડ્રોગ્નાઈઝ કરે છે, જે પાછળથી એસીટૈલ્ડિહાઇટ ડિહાઈડ્રોગ્નાઇઝ દ્વારા હાનિરહિત એસિટિક એસિડમાં ઓક્સીડાઈઝ્ડ થઇ જાય છે.ઇથેનોલનું પહેલા એસીટૈલ્ડિહાઈડ અને ત્યારબાદ એસિટિક એસિડમાં ચયાપચય કરવામાં આવે છે. એસિડિક એસિડને કોએન્ઝાઇમ એ સાથે યિસ્ટરિફાઇડ કરવામાં આવે છે, જેના એસિટલ સીઓએ બને છે. એસિટલ સીઓએ, સાઇટ્રિક એસિડ સાયકલમાં એસિટલ મોએટીને લઇ જાય છે, જે કાર્બન ડાયોક્સાઇડમાં એસિટલ મોએટીને ઓક્સિડાઇઝ કરીને ઉર્જાનું ઉત્પાદન કરે છે. એસિટલ સીઓએનો ઉપયોગ બાયોર્સિથેસિસમાં પણ કરી શકાય છે. એસિટલ સીઓએ શર્કરા અને ચરબીના ચયાપચય સાથે સામાન્ય મધ્યવર્તી છે, અને ગ્લૂકોઝને તોડીને બનાવવામાં આવેલા ગ્લાઈકોલિસિસનું ઉત્પાદન થાય છે.

અન્ય દારૂ સાથે તુલના કરવામાં આવે તો, મનુષ્યમાં 1400 મિગ્રા/કિગ્રા (100 કિગ્રા વજનની વ્યક્તિ માટે લગભગ 20 શોટ), અને 9000 મિગ્રા/કિગ્રા (જીવ, ઉંદર) માટે એલડી₅₀ સાથે, ઇથેનોલ ઓછુ ઝેરી માનવામાં આવે છે.પણ, નશીલા પીણાંના આકસ્મિક વધારા, ખાસ કરીને સાંદ્રિત પ્રકારનું સેવન કરવું, ખાસ કરીને મહિલાઓ, ઓછા વજનવાળી વ્યક્તિઓ અને બાળકો માટે જોખમકારક હોય છે. આ લોકોના શરીરમાં પાણીની માત્રા ઘણી ઓછી હોય છે, તેથી મદ્યાર્ક ઓછુ ભળે છે. 50 થી 100 મિગ્રા/ડીએલની સાંદ્રતાવાળા રક્ત મદ્યાર્કને કાયદેસર મદ્યપાન માની શકાય છે(ન્યાયાધિકાર અનુસાર કાયદામાં બદલાવ આવી શકે છે). અસરની શ્રમતા 22 મિગ્રા/ડીએલ છે.^[૪૯]

હતાશા (ન્યૂરો-રાસાયણિક નિરોધાત્મક) બનાવવા માટે મદ્યાર્ક ગામા અમિનોબ્યૂટિક એસિડ (જીએબીએ) રિસેપટર્સને પ્રભાવિત કરે છે. મદ્યાર્ક જીએબીએ _એ રિસેપ્ટર પર તેના પ્રભાવમાં અન્ય હાઇપ્નોટિક્સ જેમકે બાર્બિટુરેટ્સન અને બેંજોડાઇજેપાઇન બન્ને સમાન હોય છે, જોકે તેની ઔષધિય પ્રોફાઇલ એક સરખી નથી.તેના કારણે ઘણી અન્ય શામક હાઇપ્નોટિક દવાઓની જેમ ચિડિયાપણું, એન્ટીકોવલ્સેંટ, કૃત્રિમ નિંદ્રાવસ્થા અને શામક ક્રિયાઓ હોય છે. સાથે જ, મદ્યાર્ક બાર્બિટુરેટ્સ એને બેંજોડાઈજેપાઈનસ સાથે અસહિષ્ણું છે.^[૫૦]

દારૂના વધુ પડતા સેવનથી હેંગઓવર તરીકે ઓળખાતી નશાથી પ્રેરિત વિક્ષુબ્ધતા આવે છે(લેટિનમાં, નશા અને હેંગઓવરના રૂપમાં ક્રૈપુલા નો સંદર્ભ આપવામાં આવે છે). ઇથેનોલનું નશા સહિત ઘણાં કારકો એસિટૈલ્ડિહાઈડ, પ્રત્યક્ષ ઝેરી પ્રભાવ અને કોંગેનર્સ કહેવાતા અશુદ્ધતાઓના નશા અને નિર્જલીકરણમાં યોગદાન આપે છે. હેંગઓવર દારૂના વધુ પડતા પ્રભાવ બાદ શરૂ થાય છે, જેને રાત અને સવારે કરાતા મદ્યપાન દ્વારા અલગ કરી શકાય છે. જોકે, રક્ત મદ્યાર્ક સાંદ્રતા ત્યારે પર પુરતી હોઇ શકે છે, અને તેનાથી વધુ માત્રા ડ્રાયવરો અને અન્ય ખતરનાક ઉપકરણોને ચલાવનારા માટે પ્રતિબંધિત છે. સમય સાથે હેંગઓવરનો પ્રભાવ ઓછો થતો જાય છે. હેંગઓવરના ઇલાજ માટે ઘણાં ઉપચારોનું સૂચન કરવામાં આવ્યું છે, જેમાંથી મોટાભાગના વૈજ્ઞાનિક રીતે ખોટા હોય છે.

રસાયણ શાસ્ત્રમાં મદ્યાર્ક તે દરેક ઓર્ગેનિક કમ્પાઉન્ડ માટે સામાન્ય શબ્દ છે, જેમાં હાઇડ્રોક્સિંલ સમૂહ (-O H) કોઇ કાર્બન પરમાણુ સાથે બંધાયેલો હોય છે, જે કોઇ અન્ય કાર્બન પરમાણુ અને તે પછી હાઇડ્રોજનથી બંધાયેલો હોઇ શકે છે. અન્ય મદ્યાર્ક જેમકે પ્રોપલીન ગ્લાઇકોલ અને સુગર મદ્યાર્ક ખાદ્ય કે પ્રવાહી પદાર્થોમાં હાજર હોઇ શકે છે, પણ તે મદ્યાર્ક તેને "મદ્યાર્કિક" બનાવતા નથી. મિથેનોલ(એક કાર્બન), પ્રોપાનોલ(બે આઇસોમર આપનારા ત્રણ કાર્બન), અને બુટાનોલ (ચાર કાર્બન, ચાર આઇસોમર), આ બધા સામાન્ય રીતે જોવા મળતા મદ્યાર્ક છે, અને તેમાંથી કોઇપણ પ્રકારનું સેવન ક્યારેય કરી શકાતું નથી. મદ્યાર્ક સંગત એલ્ડિહાઈડ અને સંગત કાર્બોક્સિંલિક એસિડમાં ઝેર હોય છે.આ ચયાપચય ઉત્પાદનોને કારણે ઝેર અને એસિડ થાય છે. ઇથેનોલ ઉપરાંત અન્ય મદ્યાર્કના કિસ્સામાં, એલ્ડિહાઇડ્સ અને કાર્બિક્સિંલિક એસિડ ઝેરી અને એસિડ ઘાતક હોઇ શકે છે. તેનાથી વિરૂદ્ધ, ઇથેનોલના ઘાતક પરિણામ મુખ્ય રૂપથી વધારે પડતા પ્રમાણમાં લેવામાં આવે તો થાય છે, અને જે શરૂઆતની બેભાનાવસ્થા કે જૂની લત(નશો) સાથે સંબંધિત હોય છે.

મદ્યાર્ક યુક્ત પીણાંની કાચી સામગ્રી

અમુક પીણાંના નામ આથો લવાતી વસ્તુઓના સ્રોત દ્વારા નિર્ધારિત કરવામાં આવ્યા છે. સામાન્ય રીતે સ્ટાર્ચ વધારે માત્રામાં હોય તેવા સ્રોત(અનાજ કે બટાટા)થી બનાવાતા પીણાં, જેમાં સૌથી પહેલા સ્ટાર્ચને તોડીને શર્કરામાં બદલવામાં આવે છે(ઉદાહરણ તરીકે ગાળીને) કરવામાં આવે તેને બિઅર કહે છે, જો તેને નિસ્યંદિત કરવામાં આવે તો તેને સ્પિરિટ કહેવામાં આવે છે. વાઇન આથો લાવેલી દ્રાક્ષમાંથી બનાવવામાં આવે છે. બ્રાન્ડી અને વાઇન ફક્ત દ્રાક્ષમાંથી બને છે. જો કોઇ માદક પીણું બીજા કોઇ ફળમાંથી બનાવવામાં આવે તો તેને ફળ બ્રાન્ડી કે ફળ વાઇનના રૂપે ઓળખવામાં આવે છે. ફળના પ્રકારનો નિર્દેશ કરેલો હોવો જોઇએ, જેમકે(ઉદાહરણ માટે) "ચેરી બ્રાન્ડી" કે "પ્લમ વાઇન".

સંયુક્ત રાજ્ય અમેરિકા અને કેનેડામાં સાઇડર નો અર્થ મોટેભાગે આથો લાવ્યા વગર ના સફરજનના રસ એવો થાય છે(સાઇડર પરનો લેખ જૂઓ), જ્યારે આથો લાવેલા સાઇડરને હાર્ડ સાઇડર કહેવામાં આવે છે. આથો ન લાવેલા સાઇડરને મીઠુ સાઇડર કહેવામાં આવે છે. બ્રિટનમાં, સાઇડર ને માદક પીણું માનવામાં આવે છે, ઓસ્ટ્રેલિયામાં તે અસ્પષ્ટ છે.

બિઅર સામાન્ય રીતે જવમાંથી બનાવવામાં આવે છે, પણ ક્યારેક ક્યારેક તેમાં બીજા ધાન્ય પણ ભેળવવામાં આવે છે. વ્હિસ્કી ક્યારેક વિવિધ અનાજોને મેળવીને બનાવવામાં આવે છે, ખાસ કરીને આયરિશ વ્હિસ્કીમાં ઘણાં વિવિધ અનાજ ઉમેરવામાં આવે છે. વ્હિસ્કીની શૈલી(સ્કોચ, રાઈ, બોર્બોન, મકાઈ) સામાન્ય રીતે પ્રાથમિક અનાજના ઉપયોગને દર્શાવે છે, જેમાં બીજા ધાન્યોને સામાન્ય રીતે ભેળવવામાં આવે છે(મોટેભાગે જવ, અને ક્યારેક ઓટ્સ). અમેરિકન વ્હિસ્કીની વાત કરીએ તો બોરબોન(મકાઈ), અને રાઈ વ્હિસ્કીને આથો લાવવામાં ઓછામાં ઓછા 51 ટકા સંબંધિત ઘટક હોવા જોઇએ, જ્યારે મકાઈ વ્હિસ્કીમાં(બોરબોનથી એકદમ વિરૂદ્ધ) ઓછામાં ઓછા 81 ટકા હોવા જોઇએ – દરેક ફ્રેંચ એ.ઓ.સી.(Appellation d'Origine Controlé) સમાન અમેરિકન કાયદા દ્વારા.

બે સામાન્ય નિસ્યંદિત પીણાં વોડકા અને જિન છે. વોડકાને કોઇપણ કૃષિ પેદાશ(સૌથી સામાન્ય અનાજ અને બટાટા છે)ના સ્રોત દ્વારા નિસ્યંદિત કરવામાં આવે છે, પણ વોડકાની મુખ્ય વિશેષતા એ છે કે તેને તેની સ્રોત સામગ્રીથી મળનારા સ્વાદને સંપૂર્ણ રીતે નિસ્યંદિત કરીને બનાવવામાં આવે છે. જોકે, કેટલાંક વિશેષજ્ઞોનો મત છે કે બટાટાની વોડકામાં મલાઈનો સ્વાદ મળે છે, જ્યારે રાઈ વોડકામાં રાઈના સ્વાદને ઓળખી શકાય છે. અન્ય વોડકામાં ખટાશ હોય છે. જિનને પણ આજ રીતે નિસ્યંદિત કરવામાં આવે છે, જેમાં ઔષધિઓ અને બીજી વનસ્પતિઓનો સ્વાદ હોય છે. ખાસ કરીને જૂનિપર બેરિઝ, પણ તેમાં એંજલ રૂટ, જેઠીમધ, ઇલાયચી, ગ્રેઇન્સ ઓફ પેરેડાઇઝ, બલ્ગેરિયન રોઝ પેટલ્સ, અને બીજાનો પણ સમાવેશ થાય છે.

ઠંડા આસવન દ્વારા બનાવવામાં આવતા પીણાંનું સૌથી સારૂ ઉદાહરણ છે એપ્પલજેક, જેને ઠંડીની ઋતુમાં સરળતાથી બનાવી શકાય છે. જોકે, બન્ને આસવન અને ઠંડા આસવનમાં પાણીની માત્રાને ઓછી કરવામાં આવે છે, પણ તેમાં સમાનતા છે, કારણ કે ઠંડા આસવનમાં આસવનની રીતે તેને ઓછુ કરવાની જગ્યાએ મોટી માત્રામાં ઝેરીલા મદ્યાર્કને ઓછા કરવા પર ધ્યાન આપવામાં આવે છે.

ઘટક સામગ્રી

અનાજ

સ્ત્રોત	આથો લાવીને બનાવાતા પીણાંના નામ	નિસ્યંદિત પીણાંના નામ
જવ	બિઅર, એલ, જવ વાઇન	સ્કોચ વ્હિસ્કી, આઇરિશ વ્હિસ્કી, શોચૂ(મુગીજોચુ)(જાપાન)
રાઇ	રાઇ બિઅર, ક્વાસ	રાઇ વ્હિસ્કી, વોડકા (પોલેન્ડ), રોગ્ગેન કોર્ન (જર્મની)
મકાઈ	ચિચા, મકાઈ બિઅર, ટેસુઇનો	બોર્બોન વ્હિસ્કી અને વોડકા (ક્યારેક)
જુવાર	બુરુકુટુ (નાઇજિરિયા), પિટો(ઘાના), મેરિસા (દક્ષિણ સુદાન), બિલિબિલિ (ચાડ, મધ્ય આફ્રિકન ગણરાજ્ય, કેમરૂન)	મોટાઈ, ગાઓલિંગ, કેટલાંક બીજા પ્રકારના બૈજિઉ(ચીન).
ઘઉં	ઘઉંની બિઅર	વોડકા, ઘઉંની વ્હિસ્કી, વૈઝકોર્ન (જર્મની)
ચોખા	બિઅર, બ્રેમ (બાલિ), હુઆંગજીઉ અને ચૌજિયુ (ચીન), રૂઓ ગાઓ (વિએટનામ), સેક (જાપાન), સોન્તી (ભારત), મેકજિઓલીન (કોરિયા), ટુએક (બોર્નિયો આઇલેન્ડ), થ્વોન (નેપાળ)	આઇલા (નેપાળ), રાઇસ બૈજિયુ (ચીન), શોચુ (કોમેજોચુ) અને અવામોરી(જાપાન), સોજુ (કોરિયા)
બાજરી-જુવાર	બાજરીની બિઅર (સબ-સહારા આફ્રિકા), ટોંગબા (નેપાળ, તિબેટ)
અનાજથી બનેલું		શોચુ (સોબાજોચુ) (જાપાન)

ફળોના રસ

સ્ત્રોત	આથો લાવેલા પીણાંના નામ	નિસ્યંદિત પીણાંના નામ
દ્રાક્ષનો રસ	વાઇન	બ્રાન્ડી, કોગનેક (ફ્રાંસ), વેરમાઉથ, આર્મેગનેક (ફ્રાંસ), બ્રેન્ટવેઇન (જર્મની), પિસ્કો (ચીલી અને પેરૂ), રકિયા (ધ બાલ્કન્સ, તુર્કી), સિંગાની (બોલિવિયા), અરક (સિરિયા, લેબેનોન, જોર્ડન), ટોર્કોલિપલિંકા (હંગેરી)
સફરજનનો રસ	સાઇડર (યુ.એસ.: "હાર્ડ સાઇડર"), એપ્ફેલવેન	એપલજેક (અથવા એપલ બ્રાન્ડી), કાલ્વાડોસ, સાઇડર
નાશપતીનો રસ	પેરી, અથવા પિઅર સાઇડર, પોઇરે (ફ્રાંસ)	પોઇરે વિલિયમ્સ, પિઅર બ્રાન્ડી, ઇઓ-ડે-વી (ફ્રાંસ), પલિંકા (હંગેરી)
આલુનો રસ	આલુની વાઇન	સ્લિવોવિત્ઝ, ત્ઝુઇકા, પાલિંકા, ઉમેશુ, પાલિંકા
અનાનસનો રસ	ટેપાચે (મેક્સિકો)
કેળા અથવા પ્લેનટેઇન	ચુઓઇ હોટ (વિએટનામ), ઉર્ગ્વાગ્વા (યુગાન્ડા રવાંડા), મ્બેગે (મિલેટ માલ્ટ સાથે, ટાંઝાનિયા), કસિકિસિ (સોરઘુમ માલ્ટ સાથે, કાંગો લોકતાંત્રિક ગણરાજ્ય)
ગૌકી	ગૌકી જિઉ (ચીન)	ગૌકી જિઉ (ચીન)
નારિયેળ	ટોડી (શ્રી લંકા)	અરેક, લેમ્બેનોગ (શ્રીલંકા, ભારત, ફિલિપાઇન્સ)
ખાંડ સાથે આદુ, આદુ સાથે કિશમિશ	આદુની એલ, આદુની બિઅર, આદુની વાઇન
મિરિકા રૂબ્રા	યેંગમઇ જીઉ (ચીન)	યેંગમઇ જીઉ (ચીન)
વનસ્પતિનો માવો	વનસ્પતિના માવાની વાઇન	રાકી/ઔઝો/પેસટિસ/સમ્બુકા (તુર્કી/ગ્રીસ/ફ્રાંસ/ઇટાલી), ત્સિપૌરૌ/ત્સિકૌડિયા(ગ્રીસ), ગ્રપ્પા (ઇટાલી), ટ્રેસ્ટર(જર્મની), માર્ક(ફ્રાંસ), ઝિવાનિયા(સાયપ્રસ), અગુરડેન્ટ(પોર્ટુગલ), ટેસ્કોવિના(રોમાનિયા), અરક(ઇરાક)

શાકભાજી

સ્ત્રોત	આથો લાવીને બનાવેલા પીણાંના નામ	નિસ્યંદિત કરીને બનાવેલા પીણાંના નામ
આદુના મૂળનો રસ	આદુની બિઅર(બોસ્ટવાના)
બટાટા અથવા અનાજ	બટાટાની બિઅર	વોડકા બટાટાનો ઉપયોગ મોટેભાગે પોલેન્ડ અને જર્મનીમાં થાય છે, અથવા અનાજ કે બટાટા. સ્કેન્ડિનેવિયાનું વધુ લોકપ્રિય પીણું અક્વાવિટ બટાટા અથવા અનાજમાંથી બને છે. આયરલેન્ડમાં, પોઇટિન (અથવા પોટીન) પરંપરાગત પીણું છે જે બટાટામાંથી બને છે, જે 1661 થી 1997માં ગેરકાનૂની હતું.
શક્કરિયા		શોચુ(ઇમોજોચુ)(જાપાન), સોજુ(કોરિયા)
કસાવા/મેનિઓક/યુકા	નિહામાન્ચી(દક્ષિણ અમેરિકા), કસિરી(સબ-સહારા આફ્રિકા), ચીચા(ઇક્વાડોર)
શેરડીનો રસ અથવા ગોળ	બાસી, બેત્સા-બેત્સા(પ્રાદેશિક)	રમ (કેરિબિયન), પિંગા અથવા કચાકા(બ્રાઝિલ), અગુરડિએન્ટ, ગુએરો
રામબાણનો રસ	પલ્ક	ટકીલા, મેઝકલ, રાઇસિલા

અન્ય

સ્ત્રોત	આથો લાવેલીને બનાવેલા પીણાંના નામ	નિસ્યંદિત પીણાંના નામ
તાડનું સત્વ	કોયોલ વાઇન (મધ્ય અમેરિકા), ટેમ્બો (સબ સહારા આફ્રિકા), ટોડી (ભારતીય ઉપ મહાદ્વીપ)
અરેંગા પિન્નાટા, નારિયેળ, બોરાસસ ફ્લેબલિફરનું સત્વ	ટુએક (ઇન્ડોનેશિયા)	અરક
મધ	મીડ, તેજ (ઇથોપિયા)	નિસ્યંદિત મીડ (મીડ બ્રાન્ડી અથવા મધ બ્રાન્ડી)
દૂધ	કુમિસ, કેફિર, બલાન્ડ
શર્કરા	કિલ્જુ અને મીડ અથવા સીમા (ફિનલેન્ડ)	શોચુ (કોકુટો શોચુ) બ્રાઉન શુગરમાંથી બનાવેલ (જાપાન)

આ પણ જુઓ

દારૂનો નશો
દારૂ પીવો
દારૂ પીવાની સંસ્કૃતિ
મદ્યાર્કનો ઇતિહાસ
દારૂ પીવાની કાયદેસર ઉંમર
દારૂના ઉપયોગ આધારે દેશની સૂચિ
દારૂની લાંબા ગાળાની અસરો
દારૂની ટૂંકાગાળાની અસરો

સંદર્ભો

↑ ^૧.૦ ^૧.૧ ^૧.૨ ^૧.૩ "Minimum Age Limits Worldwide". International Center for Alcohol Policies. મૂળ માંથી 2009-08-27 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2009-09-20.
↑ ^૨.૦ ^૨.૧ Arnold, John P (2005). Origin and History of Beer and Brewing: From Prehistoric Times to the Beginning of Brewing Science and Technology. Cleveland, Ohio: Reprint Edition by BeerBooks. ISBN 0-9662084-1-2.
↑ ^૩.૦ ^૩.૧ "Volume of World Beer Production". European Beer Guide. મેળવેલ 2006-10-17.
↑ Nelson, Max (2005). The Barbarian's Beverage: A History of Beer in Ancient Europe. books.google.co.uk. ISBN 9780415311212. મેળવેલ 2009-02-22.
↑ લિચિન, એલેક્સિસ.એલેક્સિસ લિચિનની ન્યુ એન્સાક્લોપેડિયા ઓફ વાઇન એન્ડ સ્પિરિટ્સ (પાંચમી આવૃત્તિ) ન્યુ યોર્કઃ આલ્ફ્રેડ એ. ક્નોફ, 1987 ), 707 -709
↑ લિચિન, એલેક્સિસ. એલેક્સિસ લિચિનની ન્યુ એન્સાક્લોપેડિયા ઓફ વાઇન એન્ડ સ્પિરિટ્સ (પાંચમી આવૃત્તિ) ન્યુ યોર્કઃ આલ્ફ્રેડ એ. ક્નોફ, 1987), 365
↑ "fifedirect - Licensing & Regulations - Calling Time on Short Measures!". Fifefire.gov.uk. 2008-07-29. મૂળ માંથી 2011-07-22 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-02-11.
↑ "UK | Brewers battle to save Crown mark". BBC News. 2007-03-09. મેળવેલ 2010-02-11.
↑ ^૯.૦ ^૯.૧ Ramchandani VA, Kwo PY, Li TK (2001). "Effect of food and food composition on alcohol elimination rates in healthy men and women" (PDF). J Clin Pharmacol. 41 (12): 1345–50. doi:10.1177/00912700122012814. PMID 11762562. મૂળ (PDF) માંથી 2009-07-19 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-11-15. Unknown parameter |month= ignored (મદદ)CS1 maint: multiple names: authors list (link)
↑ [32]
↑ "Ley 24.788". 1997-03-31. મેળવેલ 2008-12-16.
↑ ગેવાલ્ટ ડર્ચ મદ્યાર્ક. ડાઇ જંગ સેઇટ ડેર બંડેસરેજિરંગ, ૫ ડિસેમ્બર 2008(German). સુધારો 2 જૂલાઇ 2006.
↑ "Protection of Young Person Act" (PDF). 2002-07-23. મૂળ (PDF) માંથી 2006-07-23 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2006-07-25.
↑ "Alcohol, your child and the law". મૂળ માંથી 2008-10-23 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2008-10-16.
↑ "નો બિફોર યુ ગો". મૂળ માંથી 2010-10-07 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-11-15.
↑ "TTBGov General Alcohol FAQs". Ttb.gov. મૂળ માંથી 2010-01-04 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-02-11.
↑ કલગરી હેરાલ્ડ."લાસ્ટ કોલ ફોર હેપ્પી આર" સંગ્રહિત ૨૦૧૨-૧૧-૦૯ ના રોજ વેબેક મશિન. કલગરી હેરાલ્ડ , ઓગસ્ટ 1 , 2008 સુધારો 2 જૂલાઇ 2006.
↑ LBK nr 1020 af 21/10/2008 (Danish)
↑ મેયર, જેરોલ્ડ એસ. અને લિન્ડા એફ. ક્વેન્ઝર. સાયકોફાર્માકોલોજીઃ ડ્રગ્સ, ધ બ્રેન, એન્ડ બિહેવિયર. સિનૌર એસોસિએટ્સ, ઇન્કઃ સુંદરલેન્ડ, મસાચ્યુસેટ્સ. 2005. પાના 228
↑ "Frequent tipple cuts heart risk". BBC News. 2008-01-09.
↑ "Alcohol and heart disease". British Heart Foundation.
↑ "Moderate Drinking Lowers Women's Risk Of Heart Attack". Science Daily. 2007-05-25.
↑ ^૨૩.૦ ^૨૩.૧ A L Klatsky and G D Friedman (1995-01). "Alcohol and longevity". American Journal of Public Health. American Public Health Association. 85 (1): 16–8. doi:10.2105/AJPH.85.1.16. PMC 1615277. PMID 7832254. મૂળ માંથી 2013-08-01 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-11-15. Check date values in: |date= (મદદ)
↑ "Alcohol 'major cause of dementia'". National Health Service. 2008-05-11. મૂળ માંથી 2010-01-15 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-11-15.
↑ Campbell, Denis (2009-05-10). "Binge drinking 'increases risk' of dementia". London: The Guardian. મેળવેલ 2010-04-07.
↑ ^૨૬.૦ ^૨૬.૧ Oscar-Berman M, Marinkovic K (2003). "Alcoholism and the brain: an overview". Alcohol Res Health. 27 (2): 125–33. PMID 15303622.ફ્રી ફૂલ ટેક્સ્ટ સંગ્રહિત ૨૦૧૦-૦૭-૦૪ ના રોજ વેબેક મશિન.
↑ ^૨૭.૦ ^૨૭.૧ ^૨૭.૨ ક્રિસ્ટલ જેએચ, ટબાકોફ બી.( 2002). [ઇથેનોલ અબ્યુઝ, ડિપેન્ડેન્સ, એન્ડ વિડ્રોવલઃ ન્યુરોબાયોલોજી એન્ડ ક્લિનિકલ ઇમ્પ્લિકેશન્સ]. ઇનઃ ન્યુરોસાયક્લોફાર્માકોલોજીઃ ધ ફિફ્થ જનરેશન ઓફ પ્રોગ્રેસ. Free full-text સંગ્રહિત ૨૦૧૧-૦૬-૧૧ ના રોજ વેબેક મશિન.
↑ ^૨૮.૦ ^૨૮.૧ "Alcohol 'could reduce dementia risk'". BBC News. 2002-01-25.
↑ ^૨૯.૦ ^૨૯.૧ ^૨૯.૨ ^૨૯.૩ ^૨૯.૪ "Alcohol and cancer". Cancer Research UK. મૂળ માંથી 2010-09-26 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-11-15.
↑ ^૩૦.૦ ^૩૦.૧ "Burden of alcohol-related cancer substantial". Abramson Cancer Center of the University of Pennsylvania. 2006-08-03. મૂળ માંથી 2008-05-04 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-11-15.
↑ "Moderate Alcohol Consumption Increases Risk of Cancer in Women". 2009-03-10.^{[હંમેશ માટે મૃત કડી]}
↑ "Alcohol Consumption May Increase Pancreatic Cancer Risk". Medicalnewstoday.com. મૂળ માંથી 2010-10-31 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-02-11.
↑ "Alcohol Consumption May Increase Pancreatic Cancer Risk". Medical News Today. 2009-03-04. મૂળ માંથી 2010-10-31 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-11-15.
↑ "Can alcohol be good for you?". Cancer Research UK. મૂળ માંથી 2011-01-04 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-11-15.
↑ ^૩૫.૦ ^૩૫.૧ "Alcohol may prevent diabetes". BBC News. 2002-05-15.
↑ Dr Roger Henderson, GP (2006-01-17). "Alcohol and diabetes". Net Doctor. મૂળ માંથી 2011-08-25 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-11-15.
↑ H Rodgers, PD Aitken, JM French, RH Curless, D Bates and OF James (1993). "Alcohol and stroke. A case-control study of drinking habits past and present". Stroke. AHA Journals. 24: 1473–1477. મૂળ માંથી 2010-04-07 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-11-15.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
↑ ^૩૮.૦ ^૩૮.૧ Richard Doll*, Richard Peto, Jillian Boreham and Isabelle Sutherland (2005). "Mortality in relation to alcohol consumption: a prospective study among male British doctors". International Journal of Epidemiology. Oxford Journals. 34 (1): 199–204. doi:10.1093/ije/dyh369. PMID 15647313.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
↑ Holahan CJ, Schutte KK, Brennan PL, Holahan CK, Moos BS, Moos RH (August 24, 2010). "Late-Life Alcohol Consumption and 20-Year Mortality". Alcohol Clin Exp Res. PMID 20735372.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
↑ "Alcohol-Attributable Deaths and Years of Potential Life Lost --- United States, 2001". Centers for Disease Control and Prevention. 2004-09-24.
↑ "Alcohol". BBC News. 2000-08-09. મૂળ માંથી 2009-03-19 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-11-15.
↑ "Alcohol linked to thousands of deaths". BBC News. 2000-07-14.
↑ ^૪૩.૦ ^૪૩.૧ ગ્રાટન, કે.ઇ. એન્ડ વોગેલ-સ્પ્રોટમેન્ટેઇનિંગ ઇન્ટેન્શનલ કંટ્રોલ ઓફ બિહેવિયર અન્ડર મદ્યાર્ક. મદ્યાર્કિઝમ, ક્લિનિકલ એન્ડ એક્સપેરિમેન્ટલ રિસર્ચ. 2001 ફેબ્રુઆરી25;(2):192– 197
↑ ^૪૪.૦ ^૪૪.૧ મેકએન્ડ્રુ, સી. એન્ડ એડજરટન.ડ્રંકન કમ્પોર્ટમેન્ટઃ એ સોસિયલ એક્સપ્લેનેશન. શિકાગોઃ અલ્ડાઇન,1969.
↑ મારલેટ, જી. એ. એન્ડ રોઝેનો."ધ થિંક-થિંક ઇફેક્ટ".સાયકોલોજી ટુડે, 1981, 15, 60-93.
↑ Forbes, Robert James (1970). A short history of the art of distillation: from the beginnings up to the death of Cellier Blumenthal. BRILL. ISBN 9789004006171. મેળવેલ 28 June 2010.
↑ George F. Will (2009-10-29). "A reality check on drug use". Washington Post. Washington Post. પૃષ્ઠ A19. Unknown parameter |month= ignored (મદદ); Cite has empty unknown parameter: |coauthors= (મદદ); Check |authorlink= value (મદદ)CS1 maint: discouraged parameter (link)
↑ Rorabaugh, W.J. (1981). The Alcoholic Republic: An American Tradition. Oxford University Press, USA. ISBN 9780195029901. Cite has empty unknown parameter: |coauthors= (મદદ)CS1 maint: discouraged parameter (link)
↑ http://www.psychosomaticmedicine.org/cgi/reprint/28/4/570.pdf
↑ Galanter, Marc; Kleber, Herbert D. (1 July 2008). The American Psychiatric Publishing Textbook of Substance Abuse Treatment (4th આવૃત્તિ). United States of America: American Psychiatric Publishing Inc. પૃષ્ઠ 114. ISBN 978-1585622764. Cite has empty unknown parameter: |chapterurl= (મદદ)

બાહ્ય લિંક્સ

બીબીસી (BBC) હેડરૂમ: ડ્રિન્કીંગ ટુ મચ?
ઇન્ટરનેશનલ સેન્ટર ફોર આલ્કોહોલ પોલિસીઝ સંગ્રહિત ૨૦૧૦-૧૧-૨૩ ના રોજ વેબેક મશિન
નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યુટ ઓન આલ્કોહોલ એબ્યુઝ એન્ડ આલ્કોહોલિઝમ - વોટ ઇઝ અ સ્ટાન્ડર્ડ ડ્રિન્ક? સંગ્રહિત ૨૦૧૦-૦૭-૨૮ ના રોજ વેબેક મશિન

[icap-1] ૧.૦ ^૧.૧ ^૧.૨ ^૧.૩ "Minimum Age Limits Worldwide". International Center for Alcohol Policies. મૂળ માંથી 2009-08-27 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2009-09-20.

[Arnold_2005-2] ૨.૦ ^૨.૧ Arnold, John P (2005). Origin and History of Beer and Brewing: From Prehistoric Times to the Beginning of Brewing Science and Technology. Cleveland, Ohio: Reprint Edition by BeerBooks. ISBN 0-9662084-1-2.

[Volume_of_World_Beer_Production-3] ૩.૦ ^૩.૧ "Volume of World Beer Production". European Beer Guide. મેળવેલ 2006-10-17.

[4] Nelson, Max (2005). The Barbarian's Beverage: A History of Beer in Ancient Europe. books.google.co.uk. ISBN 9780415311212. મેળવેલ 2009-02-22.

[5] લિચિન, એલેક્સિસ.એલેક્સિસ લિચિનની ન્યુ એન્સાક્લોપેડિયા ઓફ વાઇન એન્ડ સ્પિરિટ્સ (પાંચમી આવૃત્તિ) ન્યુ યોર્કઃ આલ્ફ્રેડ એ. ક્નોફ, 1987 ), 707 -709

[6] લિચિન, એલેક્સિસ. એલેક્સિસ લિચિનની ન્યુ એન્સાક્લોપેડિયા ઓફ વાઇન એન્ડ સ્પિરિટ્સ (પાંચમી આવૃત્તિ) ન્યુ યોર્કઃ આલ્ફ્રેડ એ. ક્નોફ, 1987), 365

[7] "fifedirect - Licensing & Regulations - Calling Time on Short Measures!". Fifefire.gov.uk. 2008-07-29. મૂળ માંથી 2011-07-22 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-02-11.

[8] "UK | Brewers battle to save Crown mark". BBC News. 2007-03-09. મેળવેલ 2010-02-11.

[FoodElimination-9] ૯.૦ ^૯.૧ Ramchandani VA, Kwo PY, Li TK (2001). "Effect of food and food composition on alcohol elimination rates in healthy men and women" (PDF). J Clin Pharmacol. 41 (12): 1345–50. doi:10.1177/00912700122012814. PMID 11762562. મૂળ (PDF) માંથી 2009-07-19 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-11-15. Unknown parameter |month= ignored (મદદ)CS1 maint: multiple names: authors list (link)

[10] [32]

[11] "Ley 24.788". 1997-03-31. મેળવેલ 2008-12-16.

[12] ગેવાલ્ટ ડર્ચ મદ્યાર્ક. ડાઇ જંગ સેઇટ ડેર બંડેસરેજિરંગ, ૫ ડિસેમ્બર 2008(German). સુધારો 2 જૂલાઇ 2006.

[13] "Protection of Young Person Act" (PDF). 2002-07-23. મૂળ (PDF) માંથી 2006-07-23 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2006-07-25.

[14] "Alcohol, your child and the law". મૂળ માંથી 2008-10-23 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2008-10-16.

[15] "નો બિફોર યુ ગો". મૂળ માંથી 2010-10-07 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-11-15.

[16] "TTBGov General Alcohol FAQs". Ttb.gov. મૂળ માંથી 2010-01-04 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-02-11.

[17] કલગરી હેરાલ્ડ."લાસ્ટ કોલ ફોર હેપ્પી આર" સંગ્રહિત ૨૦૧૨-૧૧-૦૯ ના રોજ વેબેક મશિન. કલગરી હેરાલ્ડ , ઓગસ્ટ 1 , 2008 સુધારો 2 જૂલાઇ 2006.

[18] LBK nr 1020 af 21/10/2008 (Danish)

[psychopharm-19] મેયર, જેરોલ્ડ એસ. અને લિન્ડા એફ. ક્વેન્ઝર. સાયકોફાર્માકોલોજીઃ ડ્રગ્સ, ધ બ્રેન, એન્ડ બિહેવિયર. સિનૌર એસોસિએટ્સ, ઇન્કઃ સુંદરલેન્ડ, મસાચ્યુસેટ્સ. 2005. પાના 228

[20] "Frequent tipple cuts heart risk". BBC News. 2008-01-09.

[21] "Alcohol and heart disease". British Heart Foundation.

[22] "Moderate Drinking Lowers Women's Risk Of Heart Attack". Science Daily. 2007-05-25.

[klat-23] ૨૩.૦ ^૨૩.૧ A L Klatsky and G D Friedman (1995-01). "Alcohol and longevity". American Journal of Public Health. American Public Health Association. 85 (1): 16–8. doi:10.2105/AJPH.85.1.16. PMC 1615277. PMID 7832254. મૂળ માંથી 2013-08-01 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-11-15. Check date values in: |date= (મદદ)

[24] "Alcohol 'major cause of dementia'". National Health Service. 2008-05-11. મૂળ માંથી 2010-01-15 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-11-15.

[25] Campbell, Denis (2009-05-10). "Binge drinking 'increases risk' of dementia". London: The Guardian. મેળવેલ 2010-04-07.

[Oscar-Berman2003-26] ૨૬.૦ ^૨૬.૧ Oscar-Berman M, Marinkovic K (2003). "Alcoholism and the brain: an overview". Alcohol Res Health. 27 (2): 125–33. PMID 15303622.ફ્રી ફૂલ ટેક્સ્ટ સંગ્રહિત ૨૦૧૦-૦૭-૦૪ ના રોજ વેબેક મશિન.

[Krystal2002-27] ૨૭.૦ ^૨૭.૧ ^૨૭.૨ ક્રિસ્ટલ જેએચ, ટબાકોફ બી.( 2002). [ઇથેનોલ અબ્યુઝ, ડિપેન્ડેન્સ, એન્ડ વિડ્રોવલઃ ન્યુરોબાયોલોજી એન્ડ ક્લિનિકલ ઇમ્પ્લિકેશન્સ]. ઇનઃ ન્યુરોસાયક્લોફાર્માકોલોજીઃ ધ ફિફ્થ જનરેશન ઓફ પ્રોગ્રેસ. Free full-text સંગ્રહિત ૨૦૧૧-૦૬-૧૧ ના રોજ વેબેક મશિન.

[olddementia-28] ૨૮.૦ ^૨૮.૧ "Alcohol 'could reduce dementia risk'". BBC News. 2002-01-25.

[cancer1-29] ૨૯.૦ ^૨૯.૧ ^૨૯.૨ ^૨૯.૩ ^૨૯.૪ "Alcohol and cancer". Cancer Research UK. મૂળ માંથી 2010-09-26 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-11-15.

[abramson-30] ૩૦.૦ ^૩૦.૧ "Burden of alcohol-related cancer substantial". Abramson Cancer Center of the University of Pennsylvania. 2006-08-03. મૂળ માંથી 2008-05-04 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-11-15.

[31] "Moderate Alcohol Consumption Increases Risk of Cancer in Women". 2009-03-10.^{[હંમેશ માટે મૃત કડી]}

[32] "Alcohol Consumption May Increase Pancreatic Cancer Risk". Medicalnewstoday.com. મૂળ માંથી 2010-10-31 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-02-11.

[33] "Alcohol Consumption May Increase Pancreatic Cancer Risk". Medical News Today. 2009-03-04. મૂળ માંથી 2010-10-31 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-11-15.

[34] "Can alcohol be good for you?". Cancer Research UK. મૂળ માંથી 2011-01-04 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-11-15.

[diabetes-35] ૩૫.૦ ^૩૫.૧ "Alcohol may prevent diabetes". BBC News. 2002-05-15.

[36] Dr Roger Henderson, GP (2006-01-17). "Alcohol and diabetes". Net Doctor. મૂળ માંથી 2011-08-25 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-11-15.

[37] H Rodgers, PD Aitken, JM French, RH Curless, D Bates and OF James (1993). "Alcohol and stroke. A case-control study of drinking habits past and present". Stroke. AHA Journals. 24: 1473–1477. મૂળ માંથી 2010-04-07 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-11-15.CS1 maint: multiple names: authors list (link)

[mortal-38] ૩૮.૦ ^૩૮.૧ Richard Doll*, Richard Peto, Jillian Boreham and Isabelle Sutherland (2005). "Mortality in relation to alcohol consumption: a prospective study among male British doctors". International Journal of Epidemiology. Oxford Journals. 34 (1): 199–204. doi:10.1093/ije/dyh369. PMID 15647313.CS1 maint: multiple names: authors list (link)

[39] Holahan CJ, Schutte KK, Brennan PL, Holahan CK, Moos BS, Moos RH (August 24, 2010). "Late-Life Alcohol Consumption and 20-Year Mortality". Alcohol Clin Exp Res. PMID 20735372.CS1 maint: multiple names: authors list (link)

[40] "Alcohol-Attributable Deaths and Years of Potential Life Lost --- United States, 2001". Centers for Disease Control and Prevention. 2004-09-24.

[41] "Alcohol". BBC News. 2000-08-09. મૂળ માંથી 2009-03-19 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2010-11-15.

[42] "Alcohol linked to thousands of deaths". BBC News. 2000-07-14.

[Grattan-43] ૪૩.૦ ^૪૩.૧ ગ્રાટન, કે.ઇ. એન્ડ વોગેલ-સ્પ્રોટમેન્ટેઇનિંગ ઇન્ટેન્શનલ કંટ્રોલ ઓફ બિહેવિયર અન્ડર મદ્યાર્ક. મદ્યાર્કિઝમ, ક્લિનિકલ એન્ડ એક્સપેરિમેન્ટલ રિસર્ચ. 2001 ફેબ્રુઆરી25;(2):192– 197

[MacAndrew-44] ૪૪.૦ ^૪૪.૧ મેકએન્ડ્રુ, સી. એન્ડ એડજરટન.ડ્રંકન કમ્પોર્ટમેન્ટઃ એ સોસિયલ એક્સપ્લેનેશન. શિકાગોઃ અલ્ડાઇન,1969.

[45] મારલેટ, જી. એ. એન્ડ રોઝેનો."ધ થિંક-થિંક ઇફેક્ટ".સાયકોલોજી ટુડે, 1981, 15, 60-93.

[Forbes1970-46] Forbes, Robert James (1970). A short history of the art of distillation: from the beginnings up to the death of Cellier Blumenthal. BRILL. ISBN 9789004006171. મેળવેલ 28 June 2010.

[47] George F. Will (2009-10-29). "A reality check on drug use". Washington Post. Washington Post. પૃષ્ઠ A19. Unknown parameter |month= ignored (મદદ); Cite has empty unknown parameter: |coauthors= (મદદ); Check |authorlink= value (મદદ)CS1 maint: discouraged parameter (link)

[48] Rorabaugh, W.J. (1981). The Alcoholic Republic: An American Tradition. Oxford University Press, USA. ISBN 9780195029901. Cite has empty unknown parameter: |coauthors= (મદદ)CS1 maint: discouraged parameter (link)

[49] ttp://www.psychosomaticmedicine.org/cgi/reprint/28/4/570.pdf

[50] Galanter, Marc; Kleber, Herbert D. (1 July 2008). The American Psychiatric Publishing Textbook of Substance Abuse Treatment (4th આવૃત્તિ). United States of America: American Psychiatric Publishing Inc. પૃષ્ઠ 114. ISBN 978-1585622764. Cite has empty unknown parameter: |chapterurl= (મદદ)

[૧]

[૨]

[૩]

[૪]

[૫]

[૬]

[૭]

[૮]

[૯]

[૧૦]

[૧૧]

[૧૨]

[૧૩]

[૧૪]

[૧૫]

[૧૬]

[૧૭]

[૧૮]

[૧૯]

[૨૦]

[૨૧]

[૨૨]

[૨૩]

[૨૪]

[૨૫]

[૨૬]

[૨૭]

[૨૮]

[૨૯]

[૩૦]

[૩૧]

[૩૨]

[૩૩]

[૩૪]

[૩૫]

[૩૬]

[૩૭]

[૩૮]

[૩૯]

[૪૦]

[૪૧]

[૪૨]

[૪૩]

[૪૪]

[૪૫]

[૪૬]

[૪૭]

[૪૮]

[૪૯]

[૫૦]