રાજેન્દ્ર પ્રસાદ: આવૃત્તિઓ વચ્ચેનો તફાવત

રાજેન્દ્ર પ્રસાદ
રાજેન્દ્ર પ્રસાદ
	રાષ્ટ્રપતિ રાજેન્દ્ર પ્રસાદ, ૧૯૫૮
ભારતના ૧લા રાષ્ટ્રપતિ
	પદ પર; ૨૬ જાન્યુઆરી ૧૯૫૦ – ૧૩ મે ૧૯૬૨
પ્રધાન મંત્રી	જવાહરલાલ નહેરુ
ઉપ રાષ્ટ્રપતિ	સર્વપલ્લી રાધાકૃષ્ણન
અનુગામી	સર્વપલ્લી રાધાકૃષ્ણન
૧લા કૃષિમંત્રી
	પદ પર; ૧૫ ઓગસ્ટ ૧૯૪૭ – ૧૪ જાન્યુઆરી ૧૯૪૮
પ્રધાન મંત્રી	જવાહરલાલ નહેરુ
પુરોગામી	પદની સ્થાપના
અનુગામી	જયરામદાસ દૌલતરામ
બંધારણ સભાના પ્રમુખ
	પદ પર; ૯ ડિસેમ્બર ૧૯૪૬ – ૨૪ જાન્યુઆરી ૧૯૫૦
પ્રધાન મંત્રી	જવાહરલાલ નહેરુ
ઉપ રાષ્ટ્રપતિ	હરેન્દ્ર કૂમાર મૂખર્જી; વી. ટી. કૃષ્નામચારી
પુરોગામી	સચ્ચિદાનંદ સિંહા
અનુગામી	પદ દૂર કરાયું
અંગત વિગતો
જન્મ	3 December 1884; ઝેરડૈ, બંગાળ પ્રેસિડેન્સી, બ્રિટિશ ભારત (હવે સીવાન જિલ્લો, બિહાર, ભારત)
મૃત્યુ	28 February 1963 (ઉંમર 78); પટના, બિહાર, ભારત
રાજકીય પક્ષ	ભારતીય રાષ્ટ્રીય કોંગ્રેસ
જીવનસાથી	રાજવંશી દેવી; (લ. 1896; મૃ. 1962)
માતૃ શિક્ષણસંસ્થા	કલક્તા યુનિવર્સિટી
પુરસ્કારો	ભારત રત્ન (૧૯૬૨)

Browse history interactively

← પહેલાનો ફેરફાર નવા ફેરફાર →

Content deleted Content added

Visualવિકિલખાણ

Inline

૨૦:૩૯, ૪ ઓગસ્ટ ૨૦૨૨ સુધીનાં પુનરાવર્તન

ડૉ. રાજેન્દ્ર પ્રસાદ ભારતનાં પ્રથમ રાષ્ટ્રપતિ હતા. તેઓ સ્વાતંત્ર સેનાની હતા અને કોંગ્રેસ પક્ષનાં નેતા હતા. તેઓએ ભારતનાં સ્વાતંત્ર્ય સંગ્રામ માં આગળ પડતો ભાગ લીધેલ. તેમણે બંધારણ સભાના પ્રમુખ તરીકે ભારતનાં બંધારણનો મુસદ્દો તૈયાર કરેલ. તેઓએ સ્વતંત્ર ભારતની પ્રથમ સરકારમાં કેબિનેટ પ્રધાન તરીકે સેવા આપેલી.

યુવા જીવન

રાજેન્દ્ર પ્રસાદ નો જન્મ બિહારનાં સિવાન જિલ્લામાં છપરા નજીક આવેલ ઝેરડૈ ગામમાં થયેલ. તેમનાં પિતા મહાદેવ સહાય પર્શિયન અને સંસ્કૃત ભાષાનાં વિદ્વાન હતા. તેમનાં માતા કમલેશ્વરી દેવી ધાર્મિક પ્રકૃતિનાં હતાં,તેઓ રાજેન્દ્ર પ્રસાદને રામાયણની કથાઓ સંભળાવતા. પાંચ વર્ષની ઉમરે બાળ રાજેન્દ્ર પ્રસાદને એક મૌલવી પાસે પર્શિયન ભાષા શિખવા માટે મોકલાતા. ત્યાર બાદ તેઓને છપરા જિલ્લા શાળામાં પ્રાથમિક શિક્ષણ માટે દાખલ કરાયા. તેઓનાં લગ્ન ૧૨ વર્ષની ઉમરે રાજવંશી દેવી સાથે કરવામાં આવ્યા. ત્યાર બાદ તેઓ તેમનાં મોટાભાઈ મહેન્દ્ર પ્રસાદ સાથે પટણાની આર.કે.ઘોષ એકેડેમીમાં અભ્યાસ માટે દાખલ થયા. તેઓએ ૧૯૦૨ માં "પ્રેસિડેન્સી કોલેજ" માં પ્રવેશ મેળવ્યો. બિહાર કેસરી ડૉ.શ્રી ક્રિષ્ન સિંહા અને બિહાર વિભૂતી ડૉ. અનુરાગ નારાયણ સિંહા નાં સંપર્કમાં તેમનાંમાં દેશસેવાની ભાવના જાગૃત થઇ. બિહારનાં ભાગલપુરમાં વકીલાત કરેલ,અને તે સમયમાં ત્યાં તેઓ બહુજ ખ્યાતનામ વ્યક્તિ ગણાયેલ.

આઝાદીની ચળવળ સમયે

વકીલાત શરૂ કર્યાનાં થોડાજ વખતમાં રાજેન્દ્ર પ્રસાદ આઝાદીની ચળવળમાં જોડાયા. મહાત્મા ગાંધીનાં આદેશથી તેઓએ ચંપારણ સત્યાગ્રહ માં સ્વયંસેવક તરીકે જોડાયા. મહાત્મા ગાંધી પ્રત્યે પૂરી વફાદારી, સમર્પણ અને ઉત્સાહ ધરાવી તેઓએ ૧૯૨૧ માં યુનિવર્સિટીનાં સભ્ય પદેથી રાજીનામું આપ્યુ. તેઓએ "સર્ચલાઇટ" અને "દેશ" નામક પત્રોમાં લેખો પણ લખ્યા અને આ પત્રોને માટે ફાળો પણ કર્યો. તેઓ રજુઆતો,ચર્ચા અને પ્રવચનો માટે ખુબ પ્રવાસો કરતા. ૧૯૧૪માં બિહાર અને બંગાળમાં થયેલ પૂર હોનારતનાં અસરગ્રસ્તોને મદદ, રાહતકાર્યોમાં તેઓએ ખુબજ સક્રિય ભાગ ભજવેલ. ૧૫ જાન્યુઆરી ૧૯૩૪ નાં રોજ બિહારમાં આવેલ ધરતીકંપ વખતે તેઓ જેલમાં હતા. જોકે બે દીવસ બાદ તેઓ જેલમુક્ત થયા. તેઓએ ફંડફાળો કરવાની જવાબદારી સ્વિકારી. આ સમયે ભારતનાં વાઇસરોયે પણ ફંડ શરૂ કરેલ, તેમનાં કરતાં લગભગ ત્રણ ગણું રૂ.૩૮,૦૦,૦૦૦ નું ફંડ રાજેન્દ્ર પ્રસાદે એકઠું કર્યુ.

ઓક્ટોબર ૧૯૩૪માં, મુંબઇ અધિવેશનમાં, તેઓ કોંગ્રેસનાં પ્રમુખ તરીકે ચુંટાયા. ત્યારબાદ ૧૯૩૯માં, સુભાષચંદ્ર બોઝનાં રાજીનામાં પછી, ફરીથી પ્રમુખપદે ચુંટાયા.

ભારત સ્વતંત્ર થયા પછી તેઓએ ભારતનાં પ્રથમ રાષ્ટ્રપતિ તરીકેનો કાર્યભાર સંભાળ્યો. બાર વર્ષ પછી ૧૯૬૨ માં તેઓએ પોતાનાં હોદ્દા પરથી નિવૃતિની ઘોષણા કરી.

           જય હિન્દ

આ નાનો લેખ છે. તમે તેને વિસ્તૃત કરીને વિકિપીડિયાને મદદ કરી શકો છો.

@@ લીટી ૩૮: / લીટી ૩૮: @@
 == આઝાદીની ચળવળ સમયે ==
 [[ચિત્ર:Nehru bhulabhaidesai rajendraprasd aicc.png|thumb|left|[[જવાહરલાલ નેહરુ]], ભુલાભાઈ દેસાઈ અને બાબુ રાજેન્દ્ર પ્રસાદ (વચ્ચે) એ.આઇ.સી.સી.ની બેઠકમાં, એપ્રિલ,૧૯૩૯]]
-વકીલાત શરૂ કર્યાનાં થોડાજ વખતમાં રાજેન્દ્ર પ્રસાદ આઝાદીની ચળવળમાં જોડાયા. [[મહાત્મા ગાંધી]]નાં આદેશથી તેઓએ [[ચંપારણ સત્યાગ્રહ]] માં સ્વયંસેવક તરીકે જોડાયા. મહાત્મા ગાંધી પ્રત્યે પૂરી વફાદારી, સમર્પણ અને ઉત્સાહ ધરાવી તેઓએ ૧૯૨૧ માં યુનિવર્સિટીનાં સભ્ય પદેથી રાજીનામું આપ્યુ. તેઓએ મહાત્માજીનાં પશ્ચિમી શિક્ષણનાં બહિષ્કારની ચળવળનાં પ્રતિભાવમાં પોતાનાં પુત્ર મૃત્યુંજય પ્રસાદ, ખુબજ હોશિયાર વિધાર્થીને યુનિવર્સિટીમાંથી ઉઠાડી અને "બિહાર વિધાપીઠ" માં દાખલ કરાવ્યા, જ્યાં ભારતીય સંસ્કૃતિ મુજબનું શિક્ષણ પ્રદાન થતું હતું. તેઓએ "''સર્ચલાઇટ''" અને "''દેશ''" નામક પત્રોમાં લેખો પણ લખ્યા અને આ પત્રોને માટે ફાળો પણ કર્યો. તેઓ રજુઆતો,ચર્ચા અને પ્રવચનો માટે ખુબ પ્રવાસો કરતા. ૧૯૧૪માં [[બિહાર]] અને બંગાળમાં થયેલ પૂર હોનારતનાં અસરગ્રસ્તોને મદદ, રાહતકાર્યોમાં તેઓએ ખુબજ સક્રિય ભાગ ભજવેલ. ૧૫ જાન્યુઆરી ૧૯૩૪ નાં રોજ બિહારમાં આવેલ [[ધરતીકંપ]] વખતે તેઓ જેલમાં હતા. આ સમય દરમિયાન રાજેન્દ્ર પ્રસાદે પોતાનાં ખાસ સાથીદાર અને વડીલ એવા "ડૉ. અનુરાગ નારાયણ સિંહા" ને તમામ જવાબદારીઓ સોંપી. જોકે બે દીવસ બાદ તેઓ જેલમુક્ત થયા. તેઓએ ફંડફાળો કરવાની જવાબદારી સ્વિકારી. આ સમયે ભારતનાં વાઇસરોયે પણ ફંડ શરૂ કરેલ, તેમનાં કરતાં લગભગ ત્રણ ગણું રૂ.૩૮,૦૦,૦૦૦ નું ફંડ રાજેન્દ્ર પ્રસાદે એકઠું કર્યુ. ૧૯૩૫ નાં "ક્વૅટા ભૂકંપ" વખતે, તેઓને દેશ છોડવાની મનાઇ હતી, તેમણે સિંધ અને [[પંજાબ]]માં રાહત સમિતીઓનું ગઠન કર્યુ.
+વકીલાત શરૂ કર્યાનાં થોડાજ વખતમાં રાજેન્દ્ર પ્રસાદ આઝાદીની ચળવળમાં જોડાયા. [[મહાત્મા ગાંધી]]નાં આદેશથી તેઓએ [[ચંપારણ સત્યાગ્રહ]] માં સ્વયંસેવક તરીકે જોડાયા. મહાત્મા ગાંધી પ્રત્યે પૂરી વફાદારી, સમર્પણ અને ઉત્સાહ ધરાવી તેઓએ ૧૯૨૧ માં યુનિવર્સિટીનાં સભ્ય પદેથી રાજીનામું આપ્યુ. તેઓએ "''સર્ચલાઇટ''" અને "''દેશ''" નામક પત્રોમાં લેખો પણ લખ્યા અને આ પત્રોને માટે ફાળો પણ કર્યો. તેઓ રજુઆતો,ચર્ચા અને પ્રવચનો માટે ખુબ પ્રવાસો કરતા. ૧૯૧૪માં [[બિહાર]] અને બંગાળમાં થયેલ પૂર હોનારતનાં અસરગ્રસ્તોને મદદ, રાહતકાર્યોમાં તેઓએ ખુબજ સક્રિય ભાગ ભજવેલ. ૧૫ જાન્યુઆરી ૧૯૩૪ નાં રોજ બિહારમાં આવેલ [[ધરતીકંપ]] વખતે તેઓ જેલમાં હતા. જોકે બે દીવસ બાદ તેઓ જેલમુક્ત થયા. તેઓએ ફંડફાળો કરવાની જવાબદારી સ્વિકારી. આ સમયે ભારતનાં વાઇસરોયે પણ ફંડ શરૂ કરેલ, તેમનાં કરતાં લગભગ ત્રણ ગણું રૂ.૩૮,૦૦,૦૦૦ નું ફંડ રાજેન્દ્ર પ્રસાદે એકઠું કર્યુ.
 ઓક્ટોબર ૧૯૩૪માં, મુંબઇ અધિવેશનમાં, તેઓ કોંગ્રેસનાં પ્રમુખ તરીકે ચુંટાયા. ત્યારબાદ ૧૯૩૯માં, [[સુભાષચંદ્ર બોઝ]]નાં રાજીનામાં પછી, ફરીથી પ્રમુખપદે ચુંટાયા.
-ભારત સ્વતંત્ર થયા પછી તેઓએ ભારતનાં પ્રથમ રાષ્ટ્રપતિ તરીકેનો કાર્યભાર સંભાળ્યો. બાર વર્ષ પછી ૧૯૬૨ માં તેઓએ પોતાનાં હોદ્દા પરથી નિવૃતિની ઘોષણા કરી. તેઓને ભારતનાં સર્વોચ્ચ નાગરીક સન્માન [[ભારત રત્ન]]થી વિભુષિત કરવામાં આવેલ.
+ભારત સ્વતંત્ર થયા પછી તેઓએ ભારતનાં પ્રથમ રાષ્ટ્રપતિ તરીકેનો કાર્યભાર સંભાળ્યો. બાર વર્ષ પછી ૧૯૬૨ માં તેઓએ પોતાનાં હોદ્દા પરથી નિવૃતિની ઘોષણા કરી.
+            જય હિન્દ
 {{ભારતના રાષ્ટ્રપતિ}}
 {{ભારત રત્ન}}

v t e ભારતના રાષ્ટ્રપતિ
રાષ્ટ્રપતિઓ	રાજેન્દ્ર પ્રસાદ સર્વપલ્લી રાધાકૃષ્ણન ઝાકીર હુસૈન વરાહગીરી વેંકટગીરી ફકરુદ્દીન અલી અહેમદ નીલમ સંજીવ રેડ્ડી ઝૈલસિંઘ આર. વેકંટરામન શંકર દયાલ શર્મા કે. આર. નારાયણન એ. પી. જે. અબ્દુલ કલામ પ્રતિભા પાટીલ પ્રણવ મુખર્જી રામનાથ કોવિંદ દ્રૌપદી મુર્મૂ (વર્તમાન)
કાર્યકારી	વરાહગીરી વેંકટગીરી મહંમદ હિદાયતુલ્લાહ બી. ડી. જત્તી
યાદી ભારતના રાષ્ટ્રપતિ (અધિકારીક સાઇટ)

v t e ભારત રત્નથી સન્માનિત
૧૯૫૪-૧૯૬૦	ડૉ. સર્વપલ્લી રાધાકૃષ્ણન, સી. રાજગોપાલાચારી, સી. વી. રામન (૧૯૫૪) ભગવાન દાસ, એમ. વિશ્વેશ્વરૈયા, જવાહરલાલ નેહરુ (૧૯૫૫) ગોવિંદ વલ્લભ પંત (૧૯૫૭) ધોન્ડો કેશવ કર્વે (૧૯૫૮)
૧૯૬૧–૧૯૮૦	બિધાન ચંદ્ર રોય અને પુરસોત્તમદાસ ટંડન (૧૯૬૧) રાજેન્દ્ર પ્રસાદ (૧૯૬૨) ઝાકીર હુસૈન અને પાંડુરંગ વામન કાણે (૧૯૬૩) લાલ બહાદુર શાસ્ત્રી (૧૯૬૬) ઈન્દિરા ગાંધી (૧૯૭૧) વી. વી. ગીરી (૧૯૭૫) કે. કામરાજ (૧૯૭૬) મધર ટેરેસા (૧૯૮૦)
૧૯૮૧–૨૦૦૦	વિનોબા ભાવે (૧૯૮૩) ખાન અબ્દુલ ગફાર ખાન (૧૯૮૭) એમ. જી. રામચંદ્રન (૧૯૮૮) બાબાસાહેબ આંબેડકર અને નેલ્સન મંડેલા (૧૯૯૦) રાજીવ ગાંધી, વલ્લભભાઈ પટેલ, અને મોરારજી દેસાઈ (૧૯૯૧) અબુલ કલામ આઝાદ, જે. આર. ડી. તાતા, અને સત્યજીત રે (૧૯૯૨) ગુલઝારીલાલ નંદા, અરુણા આસફ અલી, અને અબ્દુલ કલામ (૧૯૯૭) એમ. એસ. સુબ્બુલક્ષ્મી અને ચિદંબરમ સુબ્રમણ્યમ (૧૯૯૮) જયપ્રકાશ નારાયણ, અમર્ત્ય સેન, ગોપીનાથ બોરદોલોઈ, અને રવિ શંકર (૧૯૯૯)
૨૦૦૧–૨૦૧૯	લતા મંગેશકર અને બિસ્મિલ્લાહ ખાન (૨૦૦૧) ભીમસેન જોશી (૨૦૦૮) સી.એન.આર.રાવ અને સચિન તેંડુલકર (૨૦૧૪) મદન મોહન માલવીયા અને અટલ બિહારી વાજપેયી (૨૦૧૫) નાનાજી દેશમુખ, ભુપેન હજારિકા, અને પ્રણવ મુખર્જી (૨૦૧૯)