ગાંધારી

ગાંધારી
મહાભારત character
માહિતી
જીવનસાથી	ધૃતરાષ્ટ્ર
બાળકો	દુર્યોધન, દુઃશાસન, વિકર્ણ અને બીજા ૯૭ પુત્રોની સાથે દુઃશલા નામની પુત્રી

ગાંધારી (ગાંધારની એક યુવતી)એ ભારતીય મહાકાવ્ય મહાભારતનું એક મુખ્ય પાત્ર છે. તે ગાંધાર (આધુનિક કંદહાર) ની રાજકુમારી અને હસ્તિનાપુરના અંધ રાજા ધૃતરાષ્ટ્રની પત્ની અને સો કૌરવોની માતા હતી.

ગાંધારીના પતિવ્રતાપણાંને સદ્ગુણનું લક્ષણ માનવામાં આવે છે અને તે મહાકાવ્યની સૌથી આદરણીય નૈતિક શક્તિઓમાં શામેલ છે. તેમણે માત્ર એક અંધ માણસ સાથે જ લગ્ન કર્યા ન હતા, પરંતુ તેના લગ્ન સમયે તેમણે પોતાના પતિની નબળાઇ અને દુઃખ વહેંચવા માટે બાકીની જિંદગી પોતે એક અંધ મહિલા તરીકે ગાળવાનો સંકલ્પ કર્યો હતો. આખી જીંદગી તેમણે આંખો સાથે કપડા બાંધી રાખ્યા અને આમ પોતાને દૃષ્ટિની શક્તિથી વંચિત રાખ્યા. કૌરવો અને તેમના પિતરાઇ ભાઈઓ વચ્ચેના મહાન યુદ્ધ દરમિયાન તેમણે તેમના તમામ સો પુત્રોની મૃત્યુની સાક્ષી આપી હતી; તેમણે કૃષ્ણને પણ શ્રાપ આપ્યો હતો તેમના વંશ (કુળ) પણ તે જ રીતે નાશ પામશે. તે પછી તેઓ તેના પતિ સાથે વનવાસમાં છેલ્લા દિવસો ગાળવા માટે નિવૃત્ત થયા.

પ્રારંભિક જીવન અને લગ્ન

પ્રારંભિક જીવન

ગાંધારીનો જન્મ ગાંધારમાં મહારાજ સુબલના ત્યાં થયો હતો, ગાંધારના રાજકુમારી હોવાથી તેઓ ગાંધારી કહેવાયા. તેઓ શકુનિના નાન બહેન હતા. હાલમાં આ ગાંધાર અફઘાનિસ્તાનમાં કંદહારને નામે ઓળખાય છે.

લગ્ન

ગાંધારીના લગ્ન કુરુ રાજ્યના સૌથી મોટા રાજકુમાર ધૃતરાષ્ટ્રસાથે થયા હતા; કુરુપ્રદેશ દિલ્હી અને હરિયાણા ક્ષેત્રનો એક પ્રદેશ છે. મહાભારતમાં તેમને સુંદર અને સદાચારી મહિલા તથા એક ખૂબ જ સમર્પિત પત્ની તરીકે વર્ણવવામાં આવે છે.

તેમના લગ્ન ભીષ્મ દ્વારા ગોઠવાયા હતા. જ્યારે તેમને જાણ થઈ કે તેમનો પતિ અંધ જન્મેલો છે, ત્યારે તેમણે તેમના પતિ જેવા બનવા માટે પોતાને આંખ પર પાટી બાંધવાનો નિર્ણય કર્યો. યુવતિના મગજમાં શું થયું જ્યારે તેમને જાણ થઈ કે તેણે કોઈ આંધળા માણસ સાથે લગ્ન કરવાનું છે, તે વર્ણન મહાકાવ્યમાં દર્શાવવામાં આવ્યું નથી. લોકપ્રિય વાર્તા કહે છે કે પોતાને આંખે પાટા બાંધવાનું કામ સમર્પણ અને પ્રેમની નિશાની હતી. તેનાથી ઉલટું, ઇરાવતી કર્વે અને ઘણા આધુનિક વિદ્વાનો માને છે કે આંખે પાટી નાખવાનું કૃત્ય ભીષ્મ સામે વિરોધનું કાર્ય હતું, કેમ કે તેમણે હસ્તિનાપુરના અંધ રાજકુમાર સાથે લગ્ન કરવા માટે તેના પિતાને ડરાવ્યા હતા.

ગર્ભાવસ્થા અને બાળકોનો જન્મ

ગાંધારીની તેમના પતિ પ્રત્યેની ભક્તિથી વેદ વ્યાસ પ્રભાવિત થાય છે અને તેને ૧૦૦ પુત્રો મેળવવાની તક આપે છે. તે ગર્ભવતી થાય છે, પરંતુ બાળકને અસામાન્ય રીતે લાંબા સમય ૨ વર્ષ સુધી ગર્ભમાં રાખે છે. પાછળથી જ્યારે તેમણે સાંભળ્યું કે કુંતી (રાજા ધૃતરાષ્ટ્રના નાના ભાઈ પાંડુની રાણી) એ પાંડવોના મોટા એવા યુધિષ્ઠિરને જન્મ આપ્યો છે, ત્યારે તે હતાશ અને લાચારીમાં તેના પેટ પર હાથ પટકતી હતી, તેના પરિણામે માત્ર એક ભૂખરો પદાર્થ જ જન્મ્યો હતો. મહાભારત અનુસાર વેદ વ્યાસે એને ૧૦૧ ભાગોમાં વહેંચ્યો અને તેને માટીના વાસણોમાં સંગ્રહિત કર્યો અને તેને બીજા બે વર્ષ સુધી સેવવામાં આવ્યો. આમાં પ્રથમ જન્મ દુર્યોધનનો થયો, ત્યારબાદ ૯૯ ભાઈઓ જન્મ્યા અને એક બહેન દુઃશલા જન્મી.

મૃત્યુ

મહાભારતના યુદ્ધ દરમિયાન તેમના ૧૦૦ પુત્રો હણાઈ ગયા તેથી તેમણે કૃષ્ણને શ્રાપ આપ્યો કે તેમના વંશનું નિકંદન પણ આંતરિક કલહમાં થશે. કુરુક્ષેત્રના યુદ્ધનાં ૧૫ વર્ષ બાદ તેઓ તેમના પતિ ધૃતરાષ્ટ્ર, વિદુર અને દેરાણી કુંતી સાથે તેઓ વનવાસમાં ચાલ્યા ગયા. કહેવાય છે કે હિમાલયના જંગલમાં જ્યારે આગ લાગી ત્યારે તેમનું મૃત્યુ થયું.