ટેલુરિયમ
ટેલુરિયમએ એક રાસાયણિક તત્વ છે કે જેની સંજ્ઞા Te અને અણુ ક્રમાંક ૫૨ છે. આ એક બરડ, હળવી ઝેરી, સફેદ-ચળકતી ધાતુ સદશ છે કે ટીન જેવી દેખાય છે. આસાયણિક દ્રષ્ટિએ આ ધાતુ સેલિનિયમ અને ગંધક છે. આની શોધ ટ્રાન્સિલ્વાનિયામાં (આજે તે રોમનિયાનો ભાગ છે) ફ્રાન્ઝ્ -જોસેફ મુલર વોન રીચેનસ્ટાઈન દ્વારા થઈ. તેમણે સોનાની એક ખનિજમાંથેએ આ ધાતુ શોધી હતી. ૧૭૯૮માં માર્ટીન હેનરીચ ક્લેપ્રોથ દ્વારા લેટિન શબ્દ ટેલસ કે જેનો અર્થ પૃથ્વી થાય છે, તેના પરથી ટેલુરિયમ રખાયું.
ઘણી સોનાની ખનિજો ટેલુરિયમ ધરાવે છે પણ આ ધાતુનો મુખ્ય સ્ત્રોત તાંબા અને સીસાના નિષ્કર્ષણની આડ પેદાશ છે. આ ધાતુનો મુખ્ય ઉપયોગ મિશ્ર ધાતુઓની બનાવટમાં થાય છે. ખાસ કરીને તાંબા અને પોલાદમાં તેની યાંત્રિકતા વધારવા. સૌર કોષમાં અને અર્ધ વાહક તરીકે તેનો ઉપયોગ પણ આ ધાતુનો મહત્વનો ઉપયોગ છે.
ટૅલુરિયમ કોઈ જૈવિક ઉપયોગ ધરાવતું નથી. પણ અમુક ફૂગો તેને ગંધક અને સેલિનિયમના સ્થાને લઈ એમિનો એસિડ બનાવે છે જેમકે ટૅલ્યુરોસીસ્ટાઈન અને ટેલુરોમેથિઓનાઈન.[૧] માણસોમાં, ટેલુરિયમ આંશિક સાત્મી કરણ પામે ડાઈ મેથિલ ટેલ્યુરાઈડ (CH3)2Te બનાવે છે, આ એક વાયુ છે જેની ગંધ લસણ જેવી હોય છે અને ટૅલ્યુરીમ ગ્રહણ કરેલા કે વિષબાધા થી પીડિત લોકોની ઉચ્છવાશ માં આ ગંધ આવે છે.
સંદર્ભો[ફેરફાર કરો]
- ↑ "Incorporation of tellurium into amino acids and proteins in a tellurium-tolerant fungi". Biological trace element research. 20 (3): 225–32. 1989. doi:10.1007/BF02917437. PMID 2484755. Unknown parameter
|last૨=ignored (મદદ); Unknown parameter|last૩=ignored (મદદ); Unknown parameter|last૧=ignored (મદદ); Unknown parameter|first૨=ignored (મદદ); Unknown parameter|first૧=ignored (મદદ); Unknown parameter|last૪=ignored (મદદ); Unknown parameter|first૪=ignored (મદદ); Unknown parameter|first૩=ignored (મદદ); Check date values in:|year=(મદદ)
| આવર્ત કોષ્ટક | ||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| કક્ષા → | ૧ | ૨ | ૩ | ૪ | ૫ | ૬ | ૭ | ૮ | ૯ | ૧૦ | ૧૧ | ૧૨ | ૧૩ | ૧૪ | ૧૫ | ૧૬ | ૧૭ | ૧૮ | ||
| શ્રેણી ↓ | ||||||||||||||||||||
| ૧ | ૧ H |
૨ He | ||||||||||||||||||
| ૨ | ૩ Li |
૪ Be |
૫ B |
૬ C |
૭ N |
૮ O |
૯ F |
૧૦ Ne | ||||||||||||
| ૩ | ૧૧ Na |
૧૨ Mg |
૧૩ Al |
૧૪ Si |
૧૫ P |
૧૬ S |
૧૭ Cl |
૧૮ Ar | ||||||||||||
| ૪ | ૧૯ K |
૨૦ Ca |
૨૧ Sc |
૨૨ Ti |
૨૩ V |
૨૪ Cr |
૨૫ Mn |
૨૬ Fe |
૨૭ Co |
૨૮ Ni |
૨૯ Cu |
૩૦ Zn |
૩૧ Ga |
૩૨ Ge |
૩૩ As |
૩૪ Se |
૩૫ Br |
૩૬ Kr | ||
| ૫ | ૩૭ Rb |
૩૮ Sr |
૩૯ Y |
૪૦ Zr |
૪૧ Nb |
૪૨ Mo |
૪૩ Tc |
૪૪ Ru |
૪૫ Rh |
૪૬ Pd |
૪૭ Ag |
૪૮ Cd |
૪૯ In |
૫૦ Sn |
૫૧ Sb |
૫૨ Te |
૫૩ I |
૫૪ Xe | ||
| ૬ | ૫૫ Cs |
૫૬ Ba |
* |
૭૧ Lu |
૭૨ Hf |
૭૩ Ta |
૭૪ W |
૭૫ Re |
૭૬ Os |
૭૭ Ir |
૭૮ Pt |
૭૯ Au |
૮૦ Hg |
૮૧ Tl |
૮૨ Pb |
૮૩ Bi |
૮૪ Po |
૮૫ At |
૮૬ Rn | |
| ૭ | ૮૭ Fr |
૮૮ Ra |
** |
૧૦૩ Lr |
૧૦૪ Rf |
૧૦૫ Db |
૧૦૬ Sg |
૧૦૭ Bh |
૧૦૮ Hs |
૧૦૯ Mt |
૧૧૦ Ds |
૧૧૧ Rg |
૧૧૨ Cn |
૧૧૩ Uut |
૧૧૪ Fl |
૧૧૫ Uup |
૧૧૬ Lv |
૧૧૭ Uus |
૧૧૮ Uuo | |
| * લૅન્થેનાઇડ | ૫૭ La |
૫૮ Ce |
૫૯ Pr |
૬૦ Nd |
૬૧ Pm |
૬૨ Sm |
૬૩ Eu |
૬૪ Gd |
૬૫ Tb |
૬૬ Dy |
૬૭ Ho |
૬૮ Er |
૬૯ Tm |
૭૦ Yb | ||||||
| ** ઍક્ટિનાઇડ | ૮૯ Ac |
૯૦ Th |
૯૧ Pa |
૯૨ U |
૯૩ Np |
૯૪ Pu |
૯૫ Am |
૯૬ Cm |
૯૭ Bk |
૯૮ Cf |
૯૯ Es |
૧૦૦ Fm |
૧૦૧ Md |
૧૦૨ No | ||||||
| આવર્ત કોષ્ટક નોંધ | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
સામાન્ય તાપમાન અને દબાણ વખતે અવસ્થા:
કુદરતમાં ઉપલબ્ધી
|
